dr Przemysław Bury

dr Przemysław Bury

PSYCHOLOGIA

PSYCHOLOGIA

OGÓLNA

OGÓLNA

Instytut Socjologii UAM

Instytut Socjologii UAM

Zakład Badań Problemów

Zakład Badań Problemów

Społecznych

Społecznych

i Pracy Socjalnej

i Pracy Socjalnej

[e-mail]

[e-mail]

LITERATURA:

LITERATURA:

Jan Strelau (red.): Psychologia.

Jan Strelau (red.): Psychologia.

Podręcznik akademicki.

Podręcznik akademicki.

Tom 2. Psychologia ogólna.

Tom 2. Psychologia ogólna.

Gdańsk: GWP 2000.

Gdańsk: GWP 2000.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

Maria Jagodzińska: Psychologia pamięci.

Maria Jagodzińska: Psychologia pamięci.

Badania, teorie, zastosowania.

Badania, teorie, zastosowania.

Gliwice: Wyd. Helion 2008.

Gliwice: Wyd. Helion 2008.

Badania nad pamięcią należą do najstarszych

w naukowej psychologii eksperymentalnej.

Pionierem badań nad pamięcią werbalną u ludzi był

niemiecki psycholog Hermann von Ebbinghaus

(1850-1909).

PAMIĘĆ

PAMIĘĆ

Wyniki swoich badań

opublikował w 1885 r.

w pracy pt.

„Über das
Gedächtnis"

(O pamięci)

Ebbinghaus eksperymentował na własnej osobie.

Uczył się na pamięć zbiorów bezsensownych zbitek

liter

(np. CAG, GIF, WAW - samogłoska pomiędzy dwiema

spółgłoskami) i próbował przypomnieć je sobie po

upływie

określonego czasu (jednego dnia, dwóch dni,

tygodnia,

miesiąca, roku). Metodą uczenia się było

mechaniczne

powtarzanie. Badacz najpierw przyglądał się całemu

zbiorowi, następnie odczytywał po kolei sylaby

bezsensowne tak długo, aż potrafił cały zbiór

wyrecytować z pamięci

w odpowiednim porządku. W ten sposób Ebbinghaus

był

w stanie zmierzyć jaki procent informacji

przechowywała

jego pamięć po upływie określonego czasu.

Wykazał, że ilość przypominanych informacji spada

gwałtownie tuż po zakończeniu procesu

zapamiętywania. Potem następuje dalsza, znacznie

wolniejsza utrata danych pamięciowych. Wyniki

jego badań obrazuje

krzywa zapominania.

Krzywa Ebbinghausa: po zakończeniu nauki

następuje szybki spadek ilości zapamiętanych

informacji; połowa materiału została zapomniana w

ciągu pierwszej godziny; po drugim dniu proces

zapominania ulega

wyraźnemu spowolnieniu.

Eksperymenty Ebbinghausa dotyczyły zapominania

i zapamiętywania materiału bezsensownego. Badacz

celowo wybrał taki właśnie materiał do

zapamiętywania, bowiem uważał, że tylko w ten

sposób można zbadać „czystą pamięć". Materiał

sensowny mógłby, wg niego, być lepiej lub gorzej

zapamiętany nie ze względu na „czyste"

właściwości pamięci, ale ze względu na wpływ

innych czynników, np. kojarzenia, myślenia, czy

ładunku emocjonalnego.

U podłoża takiego paradygmatu badawczego leżało

przekonanie o tym, że istnieje tylko jeden rodzaj

pamięci

u człowieka. Późniejsze badania nad pamięcią

(zapoczątkowane w latach 50. XX w.) wykazały,

że zapamiętywanie materiału bezsensownego

przebiega inaczej niż informacji posiadających sens.

Dzisiaj wiadomo także, że ludzie posiadają wiele

rodzajów pamięci.

PARADOKSALNY EFEKT PAMIĘCI

W 1986 r. holenderski psycholog Willem Albert

Wagenaar (1941-2011) opublikował swoje

sześcioletnie badania

nad własną pamięcią,

w wyniku których odkrył

m.in.,

że wspomnienia nieprzyjemnych zdarzeń zachowują

się paradoksalnie: początkowo są słabo pamiętane,

ale z biegiem czasu (w ciągu pierwszych 3 lat)

zdolność do ich przypominania sobie rośnie. Dopiero

po tym czasie ich

pamięć stopniowo słabnie, co jest efektem typowego

procesu zapominania. Podobne zjawisko dotyczy

zdarzeń traumatycznych, które są bardzo źle

pamiętane, a zdolność do ich przypominania sobie

rośnie z czasem.

Zjawisko to może być tłumaczone między innymi

poprzez trudności w kodowaniu informacji w pamięci

długotrwałej (długi czas potrzebny do zintegrowania

tych danych

z posiadanymi już informacjami), a także poprzez

wypieranie śladów pamięciowych i amnezję

funkcjonalną.

METODA SuperMemo

SuperMemo to metoda przyswajania informacji

wykorzystująca wiedzę o zapominaniu oraz pakiet

oprogramowania wykorzystujący tę metodę.

Metoda ta umożliwia szybkie uczenie się dzięki

specjalnemu systemowi powtarzania materiału,

opartemu na modelu

pamięci długotrwałej, zawierającym dwa komponenty:

dostępność, określającą prawdopodobieństwo

wywołania danego śladu pamięciowego, oraz

stabilność, odnoszącą

się do szybkości zanikania śladów pamięciowych

(krzywa zapominania).

System SuperMemo opiera się na redukcji do minimum

efektu przerwy. Według autorów, dana ilość wiedzy

może zostać przyswojona w czasie 10-50-krotnie

krótszym,

niż przy zastosowaniu tradycyjnych metod.

SuperMemo jest rozwijane od 1985 r. Autorami modelu

teoretycznego, na którym została oparta ta metoda,

są dwaj naukowcy z Akademii Medycznej w Poznaniu:

dr Piotr Woźniak

oraz dr Edward J. Gorzelańczyk.

W trakcie opanowywania przez człowieka jakiegoś

materiału czy czynności, wykazuje on zdolność do:

1. zapamiętywania (nabywania, kodowania)

2. przechowywania (faza utajona – miara pamięci)

3.odtwarzania tego, co zostało w pamięci

przechowane.

W tradycyjnych badaniach nad pamięcią wyróżniano

różne jej rodzaje (typy). Najbardziej szerokim

podziałem jest podział na pamięć gatunkową

(kolektywną) i osobniczą.

Jedna z pierwszych kategoryzacji pamięci osobniczej

polegała na powiązaniu pamięci jako właściwości

układu nerwowego z poszczególnymi analizatorami

(peryferyjna

pamięć sensoryczna – wzrokowa, słuchowa,

dotykowa).

PAMIĘĆ JAKO ZDOLNOŚĆ

UMYSŁOWA

Inna kategoryzacja dzieli pamięć na werbalną

i pozawerbalną. Odróżnia się także pamięć

mechaniczną (dosłowne zapamiętywanie materiału)

i logiczną (związaną

ze zrozumieniem sensu, istoty zapamiętywanych

treści)

oraz pamięć mimowolną i dowolną.

Dokonano także podziału na pamięć ultrakrótką

(sensoryczną, SIS), krótkotrwałą (STM, robocza -

operacyjna)

i długotrwałą (LTM) – model magazynowy.

W ramach pamięci długotrwałej wyróżniono pamięć

deklaratywną (świadomą) i niedeklaratywną

(ukrytą, proceduralną).

Pamięć deklaratywną można podzielić

na semantyczną (ogólną wiedzę o świecie) i

pamięć epizodyczną (dotyczącą osobistych

doświadczeń danej jednostki). Niektórzy autorzy

pamięć epizodyczną

określają mianem pamięci autobiograficznej.

Reminiscencja oznacza przypominanie sobie – bez

dodatkowych powtórzeń – materiału, który w

poprzedniej

próbie nie został całkowicie odtworzony (innymi

słowy: reminiscencja przejawia się w fakcie lepszego

drugiego odtworzenia w porównaniu z pierwszym).

Wyróżniono dwa rodzaje reminiscencji:

1. Zjawisko Warda-Hovlanda – oznacza ilościową

poprawę odtworzenia z pamięci w czasie

następującym bezpośrednio po wyuczeniu się bez

dodatkowego powtarzania.

2. Zjawisko Ballarda – oznacza stopniową ilościową

poprawę odtwarzania w czasie kolejnych

przypomnień.

Wniosek: odtwarzanie materiału bezpośrednio po

jego pełnym zapamiętaniu jest mniej efektywne, niż

odtwarzanie

po upływie pewnego czasu (1-7 dni).

ZJAWISKO
REMINISCENCJI

Hipotetyczną jednostką przechowania jest ślad

pamięciowy (engram).

Procesowi przechowywania towarzyszy (lub nakłada

się na niego) inny proces – zapominanie.

Uwaga: zapominanie nie jest odwrotnością lub

brakiem procesu przechowywania – oba te procesu

wpływając na siebie wzajemnie – działają

niezależnie).

Stąd też koncepcje dotyczące zapominania nie

wiążą się ściśle z koncepcjami przechowywania, tzn.

pogląd danego autora na przechowanie nie

determinuje jego

poglądu na zapominanie.

PRZECHOWYWANIE A

ZAPOMINANIE

Wyróżnia się dwie główne poglądy wyjaśniających

proces zapominania:

1. poprzez zacieranie się śladów na skutek ich

nieużywania

(wygasanie, tłumienie, wypieranie),

2. poprzez nakładanie się jednych śladów na drugie

(interferencja).

INTERFERENACJA RETROAKTYWNA

Zjawisko odkryte w 1900 r., odnosi się do faktu

obniżonego przechowywania jakiegoś zadania „A” w

wyniku zapamiętywania nowego zadania „B” – które

nakłada się (interferuje, hamuje) na odtwarzanie

zadania „A”.

Interferencja retroaktywna szczególnie wyraźnie ujawnia

się

w sytuacji, kiedy zadanie „A” i następujące po nim

zadanie „B”

są do siebie podobne. Wówczas przechowanie zadania

„A” zmniejsza się w miarę wzrostu podobieństwa

między tymi zadaniami”.

INTERFERENACJA PROAKTYWNA

Zjawisko odkryte w 1927 r., odnosi się do faktu

obniżonego przechowywania nowego zadania „B” w

wyniku uprzedniego zapamiętywania zadania „A” –

które nakłada się (interferuje, hamuje) na

odtwarzanie zadania „B”.

Na wielkość interferencji proaktywnej wpływa

podobieństwo zadań „A” i „B” oraz stopień

zapamiętania zadania uprzedniego „A”. Im lepiej

jest ono opanowane, tym większa interferencja. Z

kolei przez zwiększenie stopnia opanowania zadania

„B” zmniejszamy interferencję.

Wniosek: chcąc zminimalizować wpływ procesów

interferencji na przechowywanie materiału, należy

tak układać kolejność zapamiętywanych „porcji

treściowych”, aby były one maksymalnie w

stosunku do siebie odmienne lub planować po

zapamiętania danego materiału dłuższe przerwy

bez aktywności psychicznej (sen).

Przeprowadzono wiele eksperymentów nad

zagadnieniem metod przypominania sobie

(odtwarzania) przez ludzi zapamiętanego materiału.

Dwie spośród nich są najczęściej opisywane:

metoda rozpoznawania i metoda reprodukowania.

Metoda rozpoznawania okazuje się być

skuteczniejsza

w stosunku do metody odtwarzania typu

reprodukcji.

Przykładem z praktyki edukacyjnej mogą tu być

egzaminy typu otwartego a egzaminy testowe

(odpowiedzi do wyboru, jedna poprawna). Średnio w

tym drugim przypadku uzyskuje się wyniki o 50%

lepsze, tzn. jest więcej prawidłowych rozpoznań niż

przypomnień)

RODZAJE ODTWARZANIA

Różnicę tą wyjaśnia się tym, że przy

rozpoznawaniu bodźce działające w fazie

zapamiętywania pojawiają się ponownie (jakkolwiek

wraz z innymi, nowymi bodźcami).

Jest więc wysoce prawdopodobne, że ponowna

aktualizacja śladów pamięciowych przez

pobudzenie

z zewnątrz jest efektywniejsza od aktualizacji

czysto wewnętrznej.

PAMIĘĆ ROZUMIANA JAKO PROCES

UMYSŁOWY

KONCEPCJA PAMIĘCI E.TULVINGA

W 1972 r. Endel Tulving - psycholog kanadyjski –

zaproponował podział trwałej pamięci deklaratywnej

na pamięć epizodyczną, semantyczną i proceduralną.

Następnie (1985 r.) powiązał odpowiednio wymienione

rodzaje pamięci z różnymi poziomami świadomości.

SYSTEM PAMIĘCI ŚWIADOMOŚĆ

EPIZODYCZNA ↔ AUTONOETYCZNA

(wiem, że wiem)

SEMANTYCZNA ↔ NOETYCZNA
(wiem)

PROCEDURALNA ↔ ANOETYCZNA
(nie wiem)

Wyróżnione przez siebie systemy Tulving ujmuje

hierarchicznie, traktując pamięć proceduralną jako

system wyjściowy – wspólny ludziom i zwierzętom

(pamięć ta przejawia się wyłącznie w reakcjach

motorycznych organizmu), z którego wyłania się

najpierw system pamięci

semantycznej, a następnie epizodycznej.

Reasumując - Tulving twierdził, że pamięć nie jest

procesem autonomicznym, ale stanowi wypadkową

lub zbiór różnych procesów umysłowych, takich jak

świadomość, spostrzeganie, podejmowanie decyzji

czy programowanie zachowania. Uwzględniając takie

założenie, opracował model przetwarzania informacji

pamięciowych -

GAPS (General Abstract Processing System), w którym

wyodrębnił dziewięć faz procesu pamięciowego.

MODEL PROCESÓW PAMIĘCIOWYCH E.TULVINGA

- FAZY PRZETWARZANIA INFORMACJI

Koncepcja faz Endela Tulvinga (1976) – wg autora

pamięć nie jest procesem autonomicznym, ale

stanowi wypadkową lub zbiór różnych procesów

umysłowych, takich jak spostrzeganie, podejmowanie

decyzji czy programowanie zachowania.

Tulving w modelu GAPS (General Abstract Processing

System)

wyróżnił dziewięć faz procesu pamięciowego.

MODEL PROCESÓW PAMIĘCIOWYCH

E.TULVINGA

FAZY PRZETWARZANIA INFORMACJI W PROCESIE

PAMIĘCIOWYM

FAZA I: spostrzeganie – aby coś zapamiętać,

najpierw trzeba to spostrzec;

FAZA II: kodowanie spostrzeżenia – zamiana spostrzeżenia

w ślad pamięciowy

(ślad pamięciowy różni się od spostrzeżenia nie tylko

dokładnością i wiernością, ale także sposobem

przechowywania informacji);

FAZA III: przechowywanie śladu kodowanego – ślad

pamięciowy przechowywany jest w postaci kodu

charakterystycznego dla danego systemu

pamięciowego;

(spostrzeżenia zawsze mają charakter obrazowy,

natomiast informacje pamięciowe mogą być

przechowywane w kodach dyskretnych, które nie

mają charakteru obrazowego; np. zapamiętuję

godzinę odjazdu pociągu podaną w informacji,

ale nie pamiętam głosu tej osoby).

FAZA IV: rekodowanie – polega na modyfikowaniu

dotychczasowej zawartości pamięci przez informacje

docierające później do jednostki; „świeże” informacje

mogą modyfikować dotychczasową wiedzę jednostki,

w zależności od ich charakteru;

(rekodowanie występuje wielokrotnie – nowe

informacje są analizowane ze względu na

dotychczasowe zasoby pamięciowe, a jeśli zawierają

nowe elementy, zostają wbudowywane w istniejące

już systemy wiedzy).

FAZA V: przechowywanie śladu rekodowanego;

FAZA VI: wydobywanie – poszukiwanie informacji

w pamięci w odniesieniu do bodźca uruchamiającego

zasoby pamięciowe;

(w stronę pamięci „kierowane są pytania” najczęściej

w formie ograniczającej zakres możliwych odpowiedzi;

wg Tulvinga proces wydobywania informacji z pamięci

jest efektem interakcji informacji zarejestrowanej w

śladzie pamięciowym z informacją zawartą w pytaniu

na zasadzie dopasowania; jeżeli jednostka znajdzie

odpowiednie dopasowanie, proces wydobywania

kończy się sukcesem,

a jego wynik wprowadzany jest do pamięci

świadomej)

FAZA VII: decyzja – wybór informacji, która zawarta

jest

w śladzie rekodowanym i odpowiada podanym

wskazówkom dla procesu wydobycia;

FAZA VIII: pamięć świadoma – jednostka zdaje sobie

sprawę

z możliwości dysponowania informacją oraz

konsekwencji

jej ujawnienia (student) lub nie (przestępca);

FAZA IX: decyzja o zachowaniu – ujawnienie

zawartości pamięci poprzez określone zachowanie

(wybór zachowania).

Koncepcja Tulvinga pozwoliła także na pełniejsze

rozstrzygnięcie jednego z trudniejszych problemów

psychologii pamięci – problemu relacji między
dwiema podstawowymi formami odtwarzania:

przypominaniem i rozpoznawaniem.

(oprócz przypominania i rozpoznawania odtwarzanie

może również mieć charakter pośredni; przykładem

form pośrednich jest m.in. torowanie, wspominanie).

Przypominanie polega na tym, że jednostka,

wykonując polecenie skierowane do jej pamięci, musi

samodzielnie wydobyć wszystkie potrzebne

informacji zawarte w śladzie pamięciowym, tj.

wyszukuje taki podzbiór informacji, który łączy dane

zawarte w śladzie pamięciowym z danymi zawartymi

w pytaniu.

Wg Tulvinga w przypominaniu człowiek samodzielnie

wydobywa wiedzę z pamięci i nadaje jej formę

odpowiedzi (metaforycznie – szukanie bez podanej

ścieżki dostępu).

Rozpoznawanie polega na tym, że jednostka

otrzymuje

zbiór możliwych odpowiedzi na pytanie, a jej

zadaniem jest wskazanie odpowiedzi poprawnej.

Wg Tulvinga w rozpoznawaniu człowiek samodzielnie

nie musi wydobywać wiedzy z pamięci, ponieważ

wiedza ta jest dostarczana w gotowej postaci;

zadanie ma charakter decyzyjny: należy sprawdzić,

która z dostarczonych informacji najlepiej pasuje do

kryteriów zawartych w pytaniu; rozpoznawanie

będzie tym trudniejsze, im bardziej podobne są do

siebie poszczególne odpowiedzi

(metaforycznie – szukanie wg podanej ścieżki

dostępu).

Generalnie przypominanie jest niemal zawsze

trudniejsze

niż rozpoznawanie; wg Tulvinga dzieje się tak

dlatego,

że wymaga ono zaangażowania większych zasobów

niż rozpoznawanie.

W tym wypadku mamy także więcej możliwości

popełnienia błędów aniżeli w przypadku

rozpoznawania.

Koncepcja Tulvinga pozwala również wyjaśnić

sytuacje,

w których przypominanie współwystępuje

z rozpoznawaniem oraz sytuacje, gdy te procesy

są od siebie niezależne.

Zazwyczaj w śladzie pamięciowym zawarta jest

informacja

o tym, że z przypominanym faktem jednostka

zetknęła się już wcześniej.

Zatem kiedy człowiek przypomina sobie pewien

fakt, wówczas rozpoznaje go jako coś znanego.

Istnieją jednak cztery zjawiska, w których

przypominanie i rozpoznawanie

nie idą ze sobą w parze.

NIEŚWIADOMY PLAGIAT

- to przypominanie sobie bez rozpoznawania;

jednostka przypomina sobie pewien fakt, wykonuje

pewną czynność, znaną sobie skądinąd, ale sądzi, że

ten fakt lub ta czynność

są jej oryginalnym wytworem.

(sięgając do koncepcja faz procesu pamięciowego

możemy powiedzieć, że jednostka wykorzystuje ślady

pamięciowe,

w których brakuje informacji „osobistej” –

stwierdzającej,

że kiedyś już dany fakt lub czynność zostały

przez nią zarejestrowane).

PARAMNEZJA

- to rozpoznawanie bez przypominania; jednostka

rozpoznaje pewien fakt jako coś, z czym się kiedyś

zetknęła, ale nic poza tym nie pamięta.

(paramnezja jest tzw. „minimum pamięciowym”,

które obrazuje przykład spotkania osoby, którą

rozpoznajemy

po twarzy, ale nic więcej o niej nie możemy

powiedzieć lub zjawisko TOT – „mam to na końcu

języka”, kiedy to mamy wewnętrzne poczucie

znajomości jakiegoś faktu, ale nie możemy go sobie

przypomnieć)

DEJA VU

- to także rozpoznawanie bez przypominania, ale od

paramnezji różni się dwoma cechami: po pierwsze

rozpoznanie czegoś jako rzeczy znanej jest błędne; po

drugie, poczucie znajomości dotyczy nie tylko jednego

obiektu czy osoby, ale całej sytuacji (np. wydaje nam

się, że doskonale znamy miasto, w którym nigdy nie

byliśmy; w starożytności zjawisko to traktowano

jako dowód metempsychozy – wędrówki dusz).

Wg Tulvinga – z pewnym fragmentem sytuacji

zetknęliśmy się już poprzednio i odpowiednia

informacja zawarta jest w śladzie pamięciowym; ślad

ten jest jednak słaby i niepełny, dlatego człowiek

aktywnie uzupełnia ten ślad o dostępne mu dane,

„które są pod ręką”; w efekcie błędnej generalizacji

pojawia się poczucie całej sytuacji, choć faktycznie

znany był tylko

jeden jej fragment.

JAMAIS VU

- polega również na błędnym rozpoznawaniu bez

przypominania; nazywane jest inaczej zjawiskiem

alienacji (wyobcowania), którego istotą jest to, że

dobrze znaną sytuacje rozpoznajemy w tym

przypadku jako coś całkowicie nowego;

analogicznie jak w nieświadomym plagiacie,

jednostka traci dostęp do „znacznika osobistego”,

czyli informacji o tym,

że z tym faktem musiała się już zetknąć wcześniej.

NEUROPSYCHOLOGICZNY MODEL PAMIĘCI

Związane są z architektoniką połączeń nerwowych

mózgu

oraz właściwościami komórek nerwowych.

Zazwyczaj w modelach neuropsychologicznych

wskazuje się na dwa rodzaje pamięci: trwałą i

nietrwałą (rozróżnianą według konieczności

zaangażowania hipokampa),

które to dwie zasadnicze grupy pamięci także są

wewnętrznie

stopniowalne poprzez wyróżnienie stopnia utrwalenia

obwodu.

Stopień pamięci trwałej oraz nietrwałej charakteryzuje

ilość energii potrzebnej do pobudzenia obwodu

neuronowego. Im mniej energii (czyli mniej

koniecznych bitów informacji

o obiekcie) potrzebnej do pobudzenia obwodu,

tym wyższy stopień utrwalenia.

Tak więc neuropsychologiczny model pamięci oparty

jest

na przemianach energetycznych występujących

w mózgu w procesie zapamiętywania.

Figure: Imaging of working memory. Statistical parametric

maps (SPMs) rendered onto the lateral brain surface (green)

demonstrate the functional anatomy of the verbal and

visuospatial short-term working-memory systems. Areas of

significant changes in blood flow associated with a comparison of

experimental and control blood-flow distributions are shown as

yellow, red, or white areas. The blue lines indicate sulci.

NEUROFIZJOLOGIA PAMIĘCI

Niektóre z ośrodków pamięci:

• tylna część płatu ciemieniowego - ośrodek pamięci

wykonywania ruchów wyuczonych,

• przednia część płatu ciemieniowego - ośrodek

pamięci dotyku,

• płat potyliczny (pole przedpotyliczne) - ośrodek

pamięci i zrozumienia widzianego obrazu,

• zakręt skroniowy górny - ośrodek zrozumienia i

pamięci dźwięków,

• tylna część zakrętu skroniowego górnego - czuciowy

ośrodek mowy (pamięci słyszanego i mówionego

słowa),

• zakręt kątowy - ośrodek pamięci czytania znaków

pisarskich,

• pogranicze środkowej i tylnej części zakrętu

czołowego górnego - ośrodek pamięci pisania znaków

alfabetu.

STRUKTURY ANATOMICZNE

A ZAPAMIĘTYWANIE

Jak poprawić pamięć? Neurochemia.

Gary Lynch (University of California) – CX717 jest

ampakiną, oddziaływuje na receptory glutaminianu

(AMPA), podnosząc poziom kwasu glutaminowego,

jednego z najważniejszych neuroprzekaźników, który

działa pobudzająco na neurony. CX717 wzmacnia

elektryczny sygnał nerwowy w neuronie

(nie uzależnia).

Ochotnicy, przyjmujący go po nieprzespanej nocy,

rozwiązywali bardzo sprawnie nie tylko zadania

pamięciowe, ale również lepiej (w porównaniu do osób

zażywających placebo) rozwiązywali problemy i mieli

szybsze czasy reakcji. Działo się tak dlatego, że – jak

mówi Lynch – gdy jesteśmy zmęczeni, osłabia się

komunikacja między komórkami mózgu. Kiedy bierzesz

CX717, komunikacja między neuronami znacznie się

poprawia.

PODSUMOWANIE

Pamięć jest złożonym neurofizjologicznym

mechanizmem odpowiedzialnym za rejestrowanie,

przechowywanie

i odtwarzanie doświadczenia.

Może być traktowana jako zdolność (składnik

inteligencji) którą można doskonalić, jako wielofazowy

proces, cecha jednostki (różnica indywidualna) lub

właściwość (odpowiednich neuronów).

Materiał pamięciowy jest bardzo zróżnicowany:

zawiera

pojedyncze informacje, umiejętności oraz wiedzę

(uporządkowane zbiory informacji).

Szczególną formą pamięci człowieka jest pamięć

autobiograficzna – współtworzy ona naszą tożsamość.

VCD

Zagadki wszechświata z Morganem Freemanem:

Co tworzy naszą tożsamość?