Optymalizacja
Optymalizacja
farmakoterapii astmy
farmakoterapii astmy
oskrzelowej w pediatrii
oskrzelowej w pediatrii
Dr n. farm. Agnieszka Bienert
Dr n. farm. Agnieszka Bienert
Katedra i Zakład Farmacji Klinicznej i
Katedra i Zakład Farmacji Klinicznej i
Biofarmacji
Biofarmacji
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Jest chorobą przewlekłą
Jest chorobą przewlekłą
Jest chorobą o podłożu zapalnym (mastocyty,
Jest chorobą o podłożu zapalnym (mastocyty,
limfocyty T, eozynofile)
limfocyty T, eozynofile)
Zapalenie indukuje napady duszności, kaszlu
Zapalenie indukuje napady duszności, kaszlu
i uczucia ciężaru w klatce piersiowej
i uczucia ciężaru w klatce piersiowej
Napadom towarzyszy skurcz oskrzeli, obrzęk
Napadom towarzyszy skurcz oskrzeli, obrzęk
błony śluzowej
błony śluzowej
Nadreaktywność oskrzeli
Nadreaktywność oskrzeli
GŁÓWNE MEDIATORY ODPOWIEDZIALNE
GŁÓWNE MEDIATORY ODPOWIEDZIALNE
ZA OBJAWY ASTMY I ROZWÓJ ZAPALENIA
ZA OBJAWY ASTMY I ROZWÓJ ZAPALENIA
ALERGICZNEGO
ALERGICZNEGO
histamina
histamina
leukotrieny
leukotrieny
prostaglandyny
prostaglandyny
cytokiny
cytokiny
Przyczyną powikłań w astmie jest m.in.
Przyczyną powikłań w astmie jest m.in.
postępujące upośledzenie przepływu
postępujące upośledzenie przepływu
powietrza przez drogi oddechowe.
powietrza przez drogi oddechowe.
U jej podłoża leży remodeling
U jej podłoża leży remodeling
(przebudowa) dróg oddechowych,
(przebudowa) dróg oddechowych,
który prowadzi do niewydolności
który prowadzi do niewydolności
oddechowej.
oddechowej.
Remodeling
Remodeling
włóknienie podnabłonkowe
włóknienie podnabłonkowe
naciek z komórek zapalnych
naciek z komórek zapalnych
zwiększenie objętości mięśniówki
zwiększenie objętości mięśniówki
gładkiej ścian dróg oddechowych
gładkiej ścian dróg oddechowych
obrzęk
obrzęk
Podział astmy
Podział astmy
oskrzelowej
oskrzelowej
Ze względu na etiologię
Ze względu na etiologię
Atopowa (alergiczna)
Atopowa (alergiczna)
Nieatopowa
Nieatopowa
Ze względu na stopień zaawansowania –
Ze względu na stopień zaawansowania –
podział nieaktualny od 2007 r.
podział nieaktualny od 2007 r.
Epizodyczna
Epizodyczna
Przewlekła (łagodna, umiarkowana, ciężka –
Przewlekła (łagodna, umiarkowana, ciężka –
inwalidująca)
inwalidująca)
Astma alergiczna
Astma alergiczna
u podłoża leży łączenie się alergenu z IgE na
u podłoża leży łączenie się alergenu z IgE na
powierzchni mastocytów, co indukuje
powierzchni mastocytów, co indukuje
odpowiedź immunologiczną, dochodzi do
odpowiedź immunologiczną, dochodzi do
rozpadu mastocytów i uwolnienia
rozpadu mastocytów i uwolnienia
przekaźników wywołujących skurcz, tj.
przekaźników wywołujących skurcz, tj.
prostaglandyn, leukotrienów, histaminy
prostaglandyn, leukotrienów, histaminy
Astma alergiczna
Astma alergiczna
początek zwykle przed 30 r. ż., w młodym
początek zwykle przed 30 r. ż., w młodym
wieku i dzieciństwie
wieku i dzieciństwie
towarzyszą jej często pokrzywka, katar sienny,
towarzyszą jej często pokrzywka, katar sienny,
zapalenie spojówek
zapalenie spojówek
przyczyną zaostrzeń jest kontakt z alergenem
przyczyną zaostrzeń jest kontakt z alergenem
występują swoiste przeciwciała IgE
występują swoiste przeciwciała IgE
często dziedziczna
często dziedziczna
częściej przebieg epizodyczny z lepszym
częściej przebieg epizodyczny z lepszym
rokowaniem
rokowaniem
Astma nieatopowa
Astma nieatopowa
(niealergiczna)
(niealergiczna)
początek zwykle po 30 r.ż., najczęściej po
początek zwykle po 30 r.ż., najczęściej po
przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej
przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej
nie towarzyszą jej inne choroby atopowe
nie towarzyszą jej inne choroby atopowe
u podstaw leżą choroby zapalne oskrzeli,
u podstaw leżą choroby zapalne oskrzeli,
zwykle są przyczyną zaostrzeń
zwykle są przyczyną zaostrzeń
nie występują swoiste przeciwciała IgE
nie występują swoiste przeciwciała IgE
częściej charakter przewlekły i postępujący
częściej charakter przewlekły i postępujący
często reakcja na stres, zimno wysiłek
często reakcja na stres, zimno wysiłek
Nowy podział – wytyczne GINA
Nowy podział – wytyczne GINA
*
*
2006
2006
Kontrolowana
Kontrolowana
Częściowo kontrolowana
Częściowo kontrolowana
Niekontrolowana
Niekontrolowana
Celem leczenia jest uzyskanie i utrzymanie całkowitej kontroli
Celem leczenia jest uzyskanie i utrzymanie całkowitej kontroli
choroby. Program obejmuje wypracowanie partnerskich
choroby. Program obejmuje wypracowanie partnerskich
stosunków lekarz – pacjent, zmniejszenie ekspozycji na czynniki
stosunków lekarz – pacjent, zmniejszenie ekspozycji na czynniki
ryzyka, ocena, leczenie i monitorowanie astmy, leczenie
ryzyka, ocena, leczenie i monitorowanie astmy, leczenie
zaostrzeń
zaostrzeń
, postępowanie w sytuacjach szczególnych. Obraz
, postępowanie w sytuacjach szczególnych. Obraz
kliniczny jest zmienny i należy modyfikować na bieżąco
kliniczny jest zmienny i należy modyfikować na bieżąco
leczenie.
leczenie.
*
*
Global Initiative for Asthma
Global Initiative for Asthma
Podział astmy
Podział astmy
Cechy
Cechy
Kontrolowan
Kontrolowan
a
a
Częściowo
Częściowo
kontrolowan
kontrolowan
a
a
Niekontrolowa
Niekontrolowa
na
na
Objawy w ciągu
Objawy w ciągu
dnia
dnia
Nie
Nie
występują
występują
(
(
2/tydzień)
2/tydzień)
2 /tydzień
2 /tydzień
3 kryteria
3 kryteria
częściowo
częściowo
Ograniczona
Ograniczona
aktywność
aktywność
fizyczna
fizyczna
Nie
Nie
występuje
występuje
Jakiekolwiek
Jakiekolwiek
ograniczenie
ograniczenie
Kontrolowanej
Kontrolowanej
astmy
astmy
Objawy nocne
Objawy nocne
przebudzenia
przebudzenia
Nie
Nie
występuje
występuje
Jakiekolwiek
Jakiekolwiek
ograniczenia
ograniczenia
Obecne w
Obecne w
którymkolwiek
którymkolwiek
Konieczność
Konieczność
stos. Leków
stos. Leków
doraźnych
doraźnych
Nigdy
Nigdy
(
(
2/tydzień)
2/tydzień)
2 /tydzień
2 /tydzień
tygodniu
tygodniu
Czynność płuc
Czynność płuc
(PEF lub FEV1)
(PEF lub FEV1)
Prawidłowa
Prawidłowa
80%
80%
wartości
wartości
należnej
należnej
Zaostrzenie
Zaostrzenie
Nie
Nie
występuje
występuje
1/rok
1/rok
1 w tygodniu
1 w tygodniu
Diagnostyka astmy u dzieci
Diagnostyka astmy u dzieci
Objawy:
Objawy:
długotrwały, męczący kaszel
długotrwały, męczący kaszel
świsty oddechowe
świsty oddechowe
długotrwałe infekcje często kończące się zapaleniem
długotrwałe infekcje często kończące się zapaleniem
płuc
płuc
budzące w nocy napady duszności i kaszlu
budzące w nocy napady duszności i kaszlu
pojawianie się duszności o określonej porze roku lub
pojawianie się duszności o określonej porze roku lub
po wysiłku
po wysiłku
Zwłaszcza u dzieci zdarza się że kaszel jest jedynym
Zwłaszcza u dzieci zdarza się że kaszel jest jedynym
objawem choroby
objawem choroby
Odrębność diagnostyki astmy u
Odrębność diagnostyki astmy u
dzieci
dzieci
Dzieci nie są w stanie poprawnie wykonać testu
Dzieci nie są w stanie poprawnie wykonać testu
czynnościowego, dlatego rozpoznanie astmy jest
czynnościowego, dlatego rozpoznanie astmy jest
stawiane wyłącznie w oparciu o dane kliniczne –
stawiane wyłącznie w oparciu o dane kliniczne –
świszczący oddech, kaszel i duszności.
świszczący oddech, kaszel i duszności.
Zwłaszcza poniżej 1 r.ż. Świsty pojawiają się
Zwłaszcza poniżej 1 r.ż. Świsty pojawiają się
przy infekcjach wirusowych oskrzeli. Do ok. 5-6
przy infekcjach wirusowych oskrzeli. Do ok. 5-6
r.ż. Świsty ustępują u 2/3 dzieci (zwiększenie
r.ż. Świsty ustępują u 2/3 dzieci (zwiększenie
średnicy oskrzeli, dojrzałość immunologiczna).
średnicy oskrzeli, dojrzałość immunologiczna).
Świsty wydechowe
Świsty wydechowe
Obecne u ¼-1/3 dzieci do 3 r.ż. o różnej
Obecne u ¼-1/3 dzieci do 3 r.ż. o różnej
patogenezie
patogenezie
Wziewne GKS nie łagodzą tych objawów i
Wziewne GKS nie łagodzą tych objawów i
nie wpływają na losy odległe
nie wpływają na losy odległe
U części dzieci obturacja przyinfekcyjna jest
U części dzieci obturacja przyinfekcyjna jest
pierwszym objawem astmy i w przypadku
pierwszym objawem astmy i w przypadku
częstego występowania objawów,
częstego występowania objawów,
zwłaszcza poza infekcjami, małe dawki GKS
zwłaszcza poza infekcjami, małe dawki GKS
są rekomendowanym sposobem leczenia.
są rekomendowanym sposobem leczenia.
Kaszel
Kaszel
Suchy, męczący, długotrwały kaszel
Suchy, męczący, długotrwały kaszel
(powyżej dwóch miesięcy)
(powyżej dwóch miesięcy)
Rola farmaceuty w
Rola farmaceuty w
edukacji pacjenta
edukacji pacjenta
Kontrola choroby
Kontrola choroby
Profilaktyka
Profilaktyka
Technika przyjmowania leków
Technika przyjmowania leków
wziewnych
wziewnych
Kontrola choroby
Kontrola choroby
FEV
FEV
1
1
– pojemność wydechowa
– pojemność wydechowa
pierwszosekundowa
pierwszosekundowa
PEF – szczytowy przepływ
PEF – szczytowy przepływ
wydechowy (przepływomierz -
wydechowy (przepływomierz -
peakflowmeter)
peakflowmeter)
WARTOŚĆ PEF
WARTOŚĆ PEF
OCENA
OCENA
80% wartości
80% wartości
prawidłowej
prawidłowej
prawidłowa kontrola,
prawidłowa kontrola,
można pomyśleć o
można pomyśleć o
zmniejszeniu dawek
zmniejszeniu dawek
50% - 80% wartości
50% - 80% wartości
prawidłowej
prawidłowej
rozważamy okresowy
rozważamy okresowy
wzrost częstotliwości
wzrost częstotliwości
lub wielkości dawek
lub wielkości dawek
50% wartości
50% wartości
prawidłowej
prawidłowej
zaleca się wzrost
zaleca się wzrost
częstotliwości lub
częstotliwości lub
wielkości dawki, należy
wielkości dawki, należy
zgłosić się do lekarza,
zgłosić się do lekarza,
rozważa się podanie
rozważa się podanie
uderzeniowej dawki
uderzeniowej dawki
prednizonu
prednizonu
Profilaktyka
Profilaktyka
unikanie kontaktu z alergenem, leczenie
unikanie kontaktu z alergenem, leczenie
alergii
alergii
unikanie zimna, wilgoci, stresu, dymu
unikanie zimna, wilgoci, stresu, dymu
tytoniowego
tytoniowego
gimnastykę
gimnastykę
ostrożność w stosunku do niektórych leków
ostrożność w stosunku do niektórych leków
kontrola w warunkach domowych PEF
kontrola w warunkach domowych PEF
Sposób przyjmowania
Sposób przyjmowania
Preferuje się wziewną drogę podania: nie ma
Preferuje się wziewną drogę podania: nie ma
zależności pomiędzy stężeniem w osoczu a
zależności pomiędzy stężeniem w osoczu a
efektem terapeutycznym, gdyż
efektem terapeutycznym, gdyż
leki
leki
inhalowane działają miejscowo a za
inhalowane działają miejscowo a za
objawy niepożądane jest odpowiedzialna
objawy niepożądane jest odpowiedzialna
ich absorpcja układowa (do krążenia
ich absorpcja układowa (do krążenia
ogólnego).
ogólnego).
DB – 10-20%
DB – 10-20%
Redukcja działań niepożądanych (sterydy,
Redukcja działań niepożądanych (sterydy,
beta2mimetyki)
beta2mimetyki)
Podanie wziewne - zalety
Podanie wziewne - zalety
głównym działaniem jest działanie
głównym działaniem jest działanie
miejscowe i układowe efekty niepożądane
miejscowe i układowe efekty niepożądane
są minimalizowane
są minimalizowane
szybkie wystąpienie działania
szybkie wystąpienie działania
sposób podania jest względnie
sposób podania jest względnie
- bezpieczny
- bezpieczny
- dogodny
- dogodny
- prosty
- prosty
- ekonomiczny
- ekonomiczny
Podanie wziewne -
Podanie wziewne -
niedogodności
niedogodności
niedokładność (różna jest ilość leku osiągającego
niedokładność (różna jest ilość leku osiągającego
płuca)
płuca)
łatwa dostępność stwarza wysokie ryzyko
łatwa dostępność stwarza wysokie ryzyko
przedawkowania
przedawkowania
konieczność edukacji i ścisłej współpracy
konieczność edukacji i ścisłej współpracy
pacjenta (który musi wykazywać się zdolnościami
pacjenta (który musi wykazywać się zdolnościami
koordynacyjnymi) z personelem medycznym
koordynacyjnymi) z personelem medycznym
w niektórych przypadkach (nebulizacja) -
w niektórych przypadkach (nebulizacja) -
kosztowna aparatura i specjalnie wyszkolony
kosztowna aparatura i specjalnie wyszkolony
personel.
personel.
Sposób przyjmowania
Sposób przyjmowania
Inhalatory pod ciśnieniem
Inhalatory pod ciśnieniem
Spejsery (dla dzieci powyżej 2 r.ż.)
Spejsery (dla dzieci powyżej 2 r.ż.)
Inhalatory proszkowe
Inhalatory proszkowe
Nebulizatory (dla dzieci do 2 r.ż.)
Nebulizatory (dla dzieci do 2 r.ż.)
Nieskuteczność leczenia astmy u dzieci może
Nieskuteczność leczenia astmy u dzieci może
wynikać z nieodpowiedniego sposobu podania
wynikać z nieodpowiedniego sposobu podania
leków wziewnych. W każdym przypadku należy
leków wziewnych. W każdym przypadku należy
uzgodnić z lekarzem prowadzącym optymalny
uzgodnić z lekarzem prowadzącym optymalny
sposób podania leku. Zbyt niska dawka
sposób podania leku. Zbyt niska dawka
docierająca preparatu sterydowego nie
docierająca preparatu sterydowego nie
zapewnia osłony przeciwzapalnej i jest
zapewnia osłony przeciwzapalnej i jest
przyczyną nagłych zaostrzeń i częstych infekcji
przyczyną nagłych zaostrzeń i częstych infekcji
Nieodpowiednia dawka leku
Nieodpowiednia dawka leku
beta2mimetycznego wiąże się z brakiem
beta2mimetycznego wiąże się z brakiem
działania rozkurczającego oskrzela i
działania rozkurczającego oskrzela i
objawami duszności u dziecka.
objawami duszności u dziecka.
Podawanie salbutamolu w syropie wiąże
Podawanie salbutamolu w syropie wiąże
się z większym ryzykiem działań
się z większym ryzykiem działań
niepożądanych (tachykardia)
niepożądanych (tachykardia)
Spejsery
Spejsery
Przystawki objętościowe do inhalatorów pod ciśnieniem.
Przystawki objętościowe do inhalatorów pod ciśnieniem.
Eliminują konieczność koordynacji momentu wyzwolenia
Eliminują konieczność koordynacji momentu wyzwolenia
dawki z początkiem głębokiego wdechu. Najczęściej
dawki z początkiem głębokiego wdechu. Najczęściej
popełniane błędy:
popełniane błędy:
Wyzwalanie jednorazowo dwóch dawek do spejsera
Wyzwalanie jednorazowo dwóch dawek do spejsera
Zbyt płytkie wdechy
Zbyt płytkie wdechy
Należy pamiętać, iż spejsery nie eliminują konieczności
Należy pamiętać, iż spejsery nie eliminują konieczności
wykonania dwóch – trzech głębokich wdechów z
wykonania dwóch – trzech głębokich wdechów z
zatrzymaniem powietrza w płucach
zatrzymaniem powietrza w płucach
Nebulizatory
Nebulizatory
Są przeznaczone dla małych dzieci oraz
Są przeznaczone dla małych dzieci oraz
pacjentów ze skłonnością do częstych,
pacjentów ze skłonnością do częstych,
ciężkich zaostrzeń. Nie wymagają
ciężkich zaostrzeń. Nie wymagają
koordynacji momentu wyzwolenia dawki
koordynacji momentu wyzwolenia dawki
z początkiem spokojnego, głębokiego
z początkiem spokojnego, głębokiego
wdechu. Lek przyjmowany jest w postaci
wdechu. Lek przyjmowany jest w postaci
swobodnego wdychania aerozolu.
swobodnego wdychania aerozolu.
Inhalatory proszkowe
Inhalatory proszkowe
Nie wymagają synchronizacji, dawka
Nie wymagają synchronizacji, dawka
wyzwalana jest pod wpływem wdechu. Z
wyzwalana jest pod wpływem wdechu. Z
reguły nadają się dla dzieci powyżej 5-6
reguły nadają się dla dzieci powyżej 5-6
r.ż., pod warunkiem że dziecko może
r.ż., pod warunkiem że dziecko może
wykonać szybki silny wdech. Każdy
wykonać szybki silny wdech. Każdy
inhalator charakteryzuje się wymaganym
inhalator charakteryzuje się wymaganym
przepływem wdechowym, który jest
przepływem wdechowym, który jest
najmniejszy dla dysku.
najmniejszy dla dysku.
Zapobieganie napadom
Zapobieganie napadom
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
Regularne, prawidłowe przyjmowanie
Regularne, prawidłowe przyjmowanie
preparatów działających przeciwzapalnie i
preparatów działających przeciwzapalnie i
przeciwalergicznie ma na celu
przeciwalergicznie ma na celu
zapobieganie atakom astmy. Zbyt częsta
zapobieganie atakom astmy. Zbyt częsta
konieczność stosowania leków doraźnie
konieczność stosowania leków doraźnie
rozkurczających świadczy o tym, iż astma
rozkurczających świadczy o tym, iż astma
jest źle kontrolowana, należy dołączyć
jest źle kontrolowana, należy dołączyć
teofilinę, lub długodziałający
teofilinę, lub długodziałający
beta2mimetyk.
beta2mimetyk.
Zapobieganie napadom
Zapobieganie napadom
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
Przy prawidłowej kontroli choroby nie powinno
Przy prawidłowej kontroli choroby nie powinno
dochodzić do zaostrzeń
dochodzić do zaostrzeń
Jeżeli podawane leki nie skutkują, należy
Jeżeli podawane leki nie skutkują, należy
zastosować doustny glikokrtykosteryd, przez
zastosować doustny glikokrtykosteryd, przez
okres jednego – dwóch tygodni. Z reguły
okres jednego – dwóch tygodni. Z reguły
wystarcza przyjmowanie sterydu przez 5 dni.
wystarcza przyjmowanie sterydu przez 5 dni.
Krótkotrwała terapia stanowi małe ryzyko
Krótkotrwała terapia stanowi małe ryzyko
działań niepożądanych, a skutecznie zapobiega
działań niepożądanych, a skutecznie zapobiega
atakom astmy.
atakom astmy.
Farmakoterapia ostrego ataku
Farmakoterapia ostrego ataku
astmy oskrzelowej
astmy oskrzelowej
Pierwsza pomoc w warunkach domowych:
Pierwsza pomoc w warunkach domowych:
Beta2mimetyki wziewne krótkodziałające, działają
Beta2mimetyki wziewne krótkodziałające, działają
rozkurczająco, ułatwiają oczyszczanie oskrzeli:
rozkurczająco, ułatwiają oczyszczanie oskrzeli:
1.
1.
selektywne: salbutamol (Salbutamol, Ventolin),
selektywne: salbutamol (Salbutamol, Ventolin),
fenoterol (Berotec, Berodual), terbutalina
fenoterol (Berotec, Berodual), terbutalina
2.
2.
Nieselektywne: izoprenalina, orcyprenalina
Nieselektywne: izoprenalina, orcyprenalina
(Astmopent, Alupent)
(Astmopent, Alupent)
Teofilina
Teofilina
Wezwanie pomocy lekarskiej, nie podajemy leków
Wezwanie pomocy lekarskiej, nie podajemy leków
uspokajających
uspokajających
Należy przestrzec pacjenta, aby
Należy przestrzec pacjenta, aby
unikał stosowania preparatów
unikał stosowania preparatów
długodziałających (salmeterol,
długodziałających (salmeterol,
formoterol) do przerywania ostrego
formoterol) do przerywania ostrego
ataku astmy
ataku astmy
Farmakoterapia ostrego
Farmakoterapia ostrego
ataku astmy oskrzelowej
ataku astmy oskrzelowej
Beta2mimetyki podskórnie lub
Beta2mimetyki podskórnie lub
dożylnie –
dożylnie –
Preparaty teofiliny
Preparaty teofiliny
Glikokortykosterydy dożylnie
Glikokortykosterydy dożylnie
Spirometria
Spirometria
Beta2mimetyki –
Beta2mimetyki –
działania niepożądane
działania niepożądane
zaburzenia rytmu serca - większe zagrożenie leki
zaburzenia rytmu serca - większe zagrożenie leki
nieselektywne oraz podanie doustne, podskórne i
nieselektywne oraz podanie doustne, podskórne i
dożylnie (w połączeniu z teofliną wzrost ryzyka
dożylnie (w połączeniu z teofliną wzrost ryzyka
arytmii i migotania komór)
arytmii i migotania komór)
drżenia mięśniowe
drżenia mięśniowe
retencja moczu i pobudzenie OUN (wiek podeszły)
retencja moczu i pobudzenie OUN (wiek podeszły)
Zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe (spadek
Zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe (spadek
stężenia K
stężenia K
+
+
, niewielki wzrost stężenia glukozy)
, niewielki wzrost stężenia glukozy)
Teofilina i aminofilina
Teofilina i aminofilina
Zwykle podaje się dawkę nasycającą teofiliny 5
Zwykle podaje się dawkę nasycającą teofiliny 5
mg/kg m.c. a aminofiliny 6 mg/kg w powolnym
mg/kg m.c. a aminofiliny 6 mg/kg w powolnym
podaniu dożylnym 15-30 min. Jeżeli pacjent
podaniu dożylnym 15-30 min. Jeżeli pacjent
otrzymywał wcześniej jeden z leków dawkę należy
otrzymywał wcześniej jeden z leków dawkę należy
zmniejszyć o połowę.
zmniejszyć o połowę.
Następnie stosujemy leczenie podtrzymujące przez
Następnie stosujemy leczenie podtrzymujące przez
24 h 0.5 mg/kg/h teofiliny lub 0.6 mg/kg/h
24 h 0.5 mg/kg/h teofiliny lub 0.6 mg/kg/h
aminofiliny. TM – pobranie krwi przed infuzją, po 30
aminofiliny. TM – pobranie krwi przed infuzją, po 30
min oraz 4-8 i 12-24 godz. Można korzystać z danych
min oraz 4-8 i 12-24 godz. Można korzystać z danych
populacyjnych
populacyjnych
Glikokortykosterydy
Glikokortykosterydy
są skuteczne w zapobieganiu nagłym
są skuteczne w zapobieganiu nagłym
pogorszeniom. Gdy kontrola astmy pogarsza się
pogorszeniom. Gdy kontrola astmy pogarsza się
pomimo prawidłowego stosowania leków, można
pomimo prawidłowego stosowania leków, można
wdrożyć doustną terapię prednizolonem 20-40
wdrożyć doustną terapię prednizolonem 20-40
mg w porannej dawce przez 7-14 dni. Dawkę
mg w porannej dawce przez 7-14 dni. Dawkę
zmniejszamy stopniowo, nie odstawiamy leków
zmniejszamy stopniowo, nie odstawiamy leków
nagle, chyba, że terapia trwała bardzo krótko.
nagle, chyba, że terapia trwała bardzo krótko.
Glikokortykosterydy
Glikokortykosterydy
W postaci iniekcji do zwalczania ciężkich napadów
W postaci iniekcji do zwalczania ciężkich napadów
Podajemy 4 mg/kg wstępnie, a następnie 3-4 mg/kg
Podajemy 4 mg/kg wstępnie, a następnie 3-4 mg/kg
co 6 h. Po 24 h terapii, jeśli jest skuteczna,
co 6 h. Po 24 h terapii, jeśli jest skuteczna,
przechodzimy na terapię doustną. Zazwyczaj jest to
przechodzimy na terapię doustną. Zazwyczaj jest to
prednizolon w dawce 30 mg nie krócej niż tydzień.
prednizolon w dawce 30 mg nie krócej niż tydzień.
Podanie wziewne jest nieskuteczne, może jedynie
Podanie wziewne jest nieskuteczne, może jedynie
poprawić ogólne rokowanie
poprawić ogólne rokowanie
W ostateczności tlenoterapia i oddech kontrolowany
W ostateczności tlenoterapia i oddech kontrolowany
Leczenie zaburzeń elektrolitowych
Leczenie zaburzeń elektrolitowych
Glikokortykosterydy
Glikokortykosterydy
Są najsilniejszymi z poznanych dotychczas
Są najsilniejszymi z poznanych dotychczas
leków przeciwzapalnych
leków przeciwzapalnych
Mechanizm działania polega na hamowaniu
Mechanizm działania polega na hamowaniu
kaskady kwasu arachidonowego Zapobiegają
kaskady kwasu arachidonowego Zapobiegają
syntezie prostaglandyn, leukotrienów, hamują
syntezie prostaglandyn, leukotrienów, hamują
układ dopełniacza, stabilizują komórki tuczne,
układ dopełniacza, stabilizują komórki tuczne,
skracają czas przeżycia eozynofili
skracają czas przeżycia eozynofili
Glikokortykosterydy –
Glikokortykosterydy –
działania niepożądane
działania niepożądane
Zaburzenia metaboliczne
Zaburzenia metaboliczne
Osteoporoza
Osteoporoza
Retencja płynów
Retencja płynów
Nadciśnienie
Nadciśnienie
Choroba wrzodowa
Choroba wrzodowa
Zaburzenia psychiczne
Zaburzenia psychiczne
Działanie immunosupresyjne
Działanie immunosupresyjne
Podanie doustne
Podanie doustne
Preparatem z wyboru powinien być
Preparatem z wyboru powinien być
prednizolon (Encortolon). Podanie
prednizolon (Encortolon). Podanie
prednizonu nie jest błędem, lecz dla
prednizonu nie jest błędem, lecz dla
biologicznego działania niezbędna
biologicznego działania niezbędna
jest jego konwersja do prednizolonu,
jest jego konwersja do prednizolonu,
co jest utrudnione w ciężkim
co jest utrudnione w ciężkim
uszkodzeniu miąższu wątroby.
uszkodzeniu miąższu wątroby.
Astmę oskrzelową można leczyć skutecznie jedynie
Astmę oskrzelową można leczyć skutecznie jedynie
stosując początkowo dużą dawkę KS. Przy
stosując początkowo dużą dawkę KS. Przy
przewlekłym stosowaniu dążymy do tego aby
przewlekłym stosowaniu dążymy do tego aby
dawka dobowa nie przekraczała 10 mg w
dawka dobowa nie przekraczała 10 mg w
przeliczeniu na prednizolon. Rzadko udaje się
przeliczeniu na prednizolon. Rzadko udaje się
utrzymać chorych na dawce co drugi dzień
utrzymać chorych na dawce co drugi dzień
Należy go podawać z dobowym rytmie sekrecji
Należy go podawać z dobowym rytmie sekrecji
kortyzolu, a więc albo na szczycie wydzielania całą
kortyzolu, a więc albo na szczycie wydzielania całą
dawkę, albo 2/3 dawki rano, a 1/3 wieczorem (po
dawkę, albo 2/3 dawki rano, a 1/3 wieczorem (po
jedzeniu).
jedzeniu).
Podanie dożylne
Podanie dożylne
hydrocortizonum hemisuccinatum
hydrocortizonum hemisuccinatum
25, 100, 500 mg
25, 100, 500 mg
Fenicort (Natrium prednizolonum
Fenicort (Natrium prednizolonum
tetrahydrophtalicum
tetrahydrophtalicum
) 25 mg
) 25 mg
Hydrokortyzon ma właściwości
Hydrokortyzon ma właściwości
mineralokortykoidowe (retencja Na+, utrata K+),
mineralokortykoidowe (retencja Na+, utrata K+),
należ go unikać przy stosowaniu masywnych
należ go unikać przy stosowaniu masywnych
dawek, zwłaszcza u starszych (Fenicort).
dawek, zwłaszcza u starszych (Fenicort).
Hydrokortyzon najlepiej przenika do tkanki płucnej
Hydrokortyzon najlepiej przenika do tkanki płucnej
(2 razy więcej leku i 2 razy dłuższy T0,5)
(2 razy więcej leku i 2 razy dłuższy T0,5)
Czynniki wpływające na
Czynniki wpływające na
powikłania w terapii
powikłania w terapii
sterydowej
sterydowej
rodzaj preparatu
rodzaj preparatu
dawka dobowa
dawka dobowa
dla uniknięcia objawów
dla uniknięcia objawów
ubocznych dobowa dawka nie powinna
ubocznych dobowa dawka nie powinna
przekroczyć u osoby dorosłej 10 mg
przekroczyć u osoby dorosłej 10 mg
prednizolonu lub innego KS w dawce
prednizolonu lub innego KS w dawce
równoważnej (u dzieci dawka powyżej 5
równoważnej (u dzieci dawka powyżej 5
mg /m2 powierzchni ciała -
mg /m2 powierzchni ciała -
zahamowanie wzrostu)
zahamowanie wzrostu)
wiek chorego
wiek chorego
czynniki predysponujące lub choroby
czynniki predysponujące lub choroby
współistniejące
współistniejące
postępowanie chorego i lekarza
postępowanie chorego i lekarza
ukierunkowanie na zapobieganie
ukierunkowanie na zapobieganie
powikłaniom:
powikłaniom:
dieta (regularne posłki,
dieta (regularne posłki,
unikanie ostrych przypraw, spożywanie potraw
unikanie ostrych przypraw, spożywanie potraw
mlecznych), tryb życia, unikanie NSLP
mlecznych), tryb życia, unikanie NSLP
Cechy dobrego
Cechy dobrego
glikokortykosterydu
glikokortykosterydu
silne działanie przeciwzapalne
silne działanie przeciwzapalne
krótki T0,5
krótki T0,5
wysoki klirens
wysoki klirens
wysoka zdolność wiązania z
wysoka zdolność wiązania z
receptorem
receptorem
brak działania minerlokortykoidowego
brak działania minerlokortykoidowego
Farmakoterapia astmy
Farmakoterapia astmy
przewlekłej
przewlekłej
Według najnowszych doniesień leczeniem
Według najnowszych doniesień leczeniem
pierwszego rzutu w farmakoterapii
pierwszego rzutu w farmakoterapii
przewlekłej astmy jest podawanie leków
przewlekłej astmy jest podawanie leków
sterydowych w postaci wziewnej. Niestety
sterydowych w postaci wziewnej. Niestety
u wielu pacjentów dawka docierająca jest
u wielu pacjentów dawka docierająca jest
zbyt niska, stąd konieczność edukacji
zbyt niska, stąd konieczność edukacji
chorego. Wg GINA wzrosło znaczenie
chorego. Wg GINA wzrosło znaczenie
leków antyleukotrienowych, które mogą
leków antyleukotrienowych, które mogą
stanowić alternatywę dla GKS.
stanowić alternatywę dla GKS.
Farmakoterapia astmy
Farmakoterapia astmy
przewlekłej
przewlekłej
Podkreśla się konieczność
Podkreśla się konieczność
wprowadzenia nowych strategii
wprowadzenia nowych strategii
terapeutycznych, opracowywanych
terapeutycznych, opracowywanych
aktualnie w oparciu o najnowszą
aktualnie w oparciu o najnowszą
wiedzę z dziedziny farmakologii i
wiedzę z dziedziny farmakologii i
immunologii, mającą na celu
immunologii, mającą na celu
bardziej specyficzną terapię.
bardziej specyficzną terapię.
Stosowane obecnie preparaty, takie jak
Stosowane obecnie preparaty, takie jak
budesonid, czy flutikazon ulegają bardzo
budesonid, czy flutikazon ulegają bardzo
niskiej
absorpcji
z
przewodu
niskiej
absorpcji
z
przewodu
pokarmowego
i
poddają
się
pokarmowego
i
poddają
się
intensywnym przemianom w efekcie
intensywnym przemianom w efekcie
pierwszego przejścia, lecz niestety mogą
pierwszego przejścia, lecz niestety mogą
ulegać wchłonięciu z dróg oddechowych.
ulegać wchłonięciu z dróg oddechowych.
Leki antyleukotrienowe
Leki antyleukotrienowe
blokujące receptory leuktrienów cysteinylowych
blokujące receptory leuktrienów cysteinylowych
(receptor dla leukotrienu D4) tj. montelukast (Singulair) i
(receptor dla leukotrienu D4) tj. montelukast (Singulair) i
zafirlukast (Accolate) Leukotrieny cysteinylowe to
zafirlukast (Accolate) Leukotrieny cysteinylowe to
eikozanoidy uwalniane m.in. z komórek tucznych i eozynofili.
eikozanoidy uwalniane m.in. z komórek tucznych i eozynofili.
Łączą się z cysteinylowymi receptorami leukotrienów
Łączą się z cysteinylowymi receptorami leukotrienów
występującymi w drogach oddechowych wywołując m.in.
występującymi w drogach oddechowych wywołując m.in.
skurcz oskrzeli, wzrost wydzielania śluzu, wzrost
skurcz oskrzeli, wzrost wydzielania śluzu, wzrost
przepuszczalności naczyń.
przepuszczalności naczyń.
Są skuteczne w słabej
Są skuteczne w słabej
i
i
umiarkowanej astmie przewlekłej, hamują
umiarkowanej astmie przewlekłej, hamują
obturację wywołaną zimnem, alergiami,
obturację wywołaną zimnem, alergiami,
wysiłkiem.
wysiłkiem.
Leki antyleukotrienowe
Leki antyleukotrienowe
Inhibitory 5 - LOX – zileuton
Inhibitory 5 - LOX – zileuton
Jest dobrze wchłaniany, może być przyjmowany z
Jest dobrze wchłaniany, może być przyjmowany z
pożywieniem lub bez
pożywieniem lub bez
W wysokim stopniu wiąże się z albuminami
W wysokim stopniu wiąże się z albuminami
surowicy (93%)
surowicy (93%)
jest metabolizowany w wątrobie, a metabolity te
jest metabolizowany w wątrobie, a metabolity te
są wydalane głównie z moczem
są wydalane głównie z moczem
Podczas terapii zileutonem zaleca się
Podczas terapii zileutonem zaleca się
monitorowanie poziomu transaminazy wątrobowej
monitorowanie poziomu transaminazy wątrobowej
Metyloksantyny
Metyloksantyny
Działają rozkurczająco i przeciwzapalnie
Działają rozkurczająco i przeciwzapalnie
Hamują aktywność PDE
Hamują aktywność PDE
Są antagonistami receptorów
Są antagonistami receptorów
adenozynowych
adenozynowych
Preferuje się preparaty bezwodnej teofiliny
Preferuje się preparaty bezwodnej teofiliny
Teofilina ma wąski zakres terapeutyczny
Teofilina ma wąski zakres terapeutyczny
Terapia monitorowana
Terapia monitorowana
Teofilinę monitorujemy ze względu na:
Teofilinę monitorujemy ze względu na:
wąski indeks terapeutyczny i objawy
wąski indeks terapeutyczny i objawy
niepożądane zagrażające życiu
niepożądane zagrażające życiu
duże różnice osobnicze w eliminacji
duże różnice osobnicze w eliminacji
istnieje wyraźna korelacja między
istnieje wyraźna korelacja między
stężeniem w surowicy a działaniem
stężeniem w surowicy a działaniem
niepożądanym, toksycznym i
niepożądanym, toksycznym i
terapeutycznym
terapeutycznym
Teofilina – działania
Teofilina – działania
niepożądane
niepożądane
niepokój, bóle i zawroty głowy,
niepokój, bóle i zawroty głowy,
bezsenność
bezsenność
wymioty, zaburzenia ze strony przewodu
wymioty, zaburzenia ze strony przewodu
pokarmowego pochodzenia centralnego
pokarmowego pochodzenia centralnego
tachykardia, spadek ciśnienia krwi
tachykardia, spadek ciśnienia krwi
hipokalemia, hiperglikemia, wzrost
hipokalemia, hiperglikemia, wzrost
stężenia WKT we krwi
stężenia WKT we krwi
Teofilina – objawy
Teofilina – objawy
przedawkowania
przedawkowania
arytmia komorowa, migotanie
arytmia komorowa, migotanie
komór, nagłe zatrzymanie krążenia.
komór, nagłe zatrzymanie krążenia.
Zdarzają się wypadki śmiertelne,
Zdarzają się wypadki śmiertelne,
które są przypisywane chorobie
które są przypisywane chorobie
podstawowej. Objawy groźne dla
podstawowej. Objawy groźne dla
życia u dorosłych występują przy
życia u dorosłych występują przy
przekroczeniu dawki 30 -40
przekroczeniu dawki 30 -40
g/ml.
g/ml.
Leczenie zatrucia
Leczenie zatrucia
teofiliną
teofiliną
podawanie węgla aktywnego (20 mg co 2 h do
podawanie węgla aktywnego (20 mg co 2 h do
spadku stężenia)
spadku stężenia)
badania: stężenie teofiliny, potas
badania: stężenie teofiliny, potas
bilans płynów
bilans płynów
nawadnianie, bilans gospodarki kwasowo
nawadnianie, bilans gospodarki kwasowo
zasadowej i elektrolitowej
zasadowej i elektrolitowej
zapobieganie drgawkom: ewentualnie
zapobieganie drgawkom: ewentualnie
phenobarbial 10 mg/kg przez 30 min, gdy
phenobarbial 10 mg/kg przez 30 min, gdy
stężenie powyżej 40
stężenie powyżej 40
g/ml
g/ml
Leczenie zatrucia
Leczenie zatrucia
teofiliną
teofiliną
drgawki - diazepam, tiopentaal, intubacja,
drgawki - diazepam, tiopentaal, intubacja,
wentylacja, unikać halotanu (uwrażliwia m. serca
wentylacja, unikać halotanu (uwrażliwia m. serca
na katecholaminy)
na katecholaminy)
ewentualnie hemoperfuzja (stężenie powyżej 100
ewentualnie hemoperfuzja (stężenie powyżej 100
g/ml w zatruciu ostrym lub powyżej 60
g/ml w zatruciu ostrym lub powyżej 60
g/ml w
g/ml w
zatruciu przewlekłym, lub przy stężeniu powyżej
zatruciu przewlekłym, lub przy stężeniu powyżej
40
40
g/ml i istnieniu czynników ryzyka: poważna
g/ml i istnieniu czynników ryzyka: poważna
choroba wątroby lub serca, t0,5 teofiliny 24h,
choroba wątroby lub serca, t0,5 teofiliny 24h,
objawy CUN, nie można podać kolejnych dawek)
objawy CUN, nie można podać kolejnych dawek)
Farmakokinetyka
Farmakokinetyka
teofiliny
teofiliny
wchłania się łatwo i szybko, dostępność biologiczna
wchłania się łatwo i szybko, dostępność biologiczna
wynosi 96 - 100 %,
wynosi 96 - 100 %,
tmax 3,8 - 4,6 h (krótkodziałające ok. 1-2h,
tmax 3,8 - 4,6 h (krótkodziałające ok. 1-2h,
długodziałające ok. 4-5 h);
długodziałające ok. 4-5 h);
t0,5: 6,1 - 12,8 h
t0,5: 6,1 - 12,8 h
wiązanie z białkami: 40 -60 %
wiązanie z białkami: 40 -60 %
Vd (l/kg): 0,3 - 0,7
Vd (l/kg): 0,3 - 0,7
eliminacja: w 90 % N - demetylacja w wątrobie 10%
eliminacja: w 90 % N - demetylacja w wątrobie 10%
wydalane jest w postaci niezmienionej
wydalane jest w postaci niezmienionej
łatwo przechodzi przez łożysko, płyn mózgowo -
łatwo przechodzi przez łożysko, płyn mózgowo -
rdzeniowy, do mleka
rdzeniowy, do mleka
Czynniki wpływające na
Czynniki wpływające na
farmakokinetykę teofiliny
farmakokinetykę teofiliny
WIEK
WIEK
- noworodki : eliminacja
- noworodki : eliminacja
zmniejszona (t0,5 = 14 - 57h)
zmniejszona (t0,5 = 14 - 57h)
1- 9 lat: eliminacja zwiększona (to,5 = 3 -
1- 9 lat: eliminacja zwiększona (to,5 = 3 -
4 h)
4 h)
dorośli: t0,5 = 6,1 - 12,8 h
dorośli: t0,5 = 6,1 - 12,8 h
wiek podeszły: eliminacja zwolniona
wiek podeszły: eliminacja zwolniona
POŻYWIENIE
POŻYWIENIE
- jego obecność powoduje
- jego obecność powoduje
zwolnione wchłanianie
zwolnione wchłanianie
Dawkowanie teofiliny u
Dawkowanie teofiliny u
dzieci
dzieci
Niemowlęta do 1 r.ż.:
Niemowlęta do 1 r.ż.:
Dawka inicjująca:
Dawka inicjująca:
SKŁADNIKI POŻYWIENIA
SKŁADNIKI POŻYWIENIA
-
-
dieta
dieta
wysokobiałkowa i niskowęglowodanowa
wysokobiałkowa i niskowęglowodanowa
przyspiesza biotransformację teofiliny
przyspiesza biotransformację teofiliny
PORA DNIA
PORA DNIA
-zwolnione wchłanianie w nocy
-zwolnione wchłanianie w nocy
CIĄŻA
CIĄŻA
- bez istotnego wpływu
- bez istotnego wpływu
FAZA CYKLU MIESIĄCZKOWEGO
FAZA CYKLU MIESIĄCZKOWEGO
-
-
wzrost stężenia w połowie cyklu
wzrost stężenia w połowie cyklu
PALENIE TYTONIU
PALENIE TYTONIU
- przyspieszenie
- przyspieszenie
metabolizmu, spadek stężenia
metabolizmu, spadek stężenia
ALKOHOL
ALKOHOL
- wzrost stężenia
- wzrost stężenia
CHOROBY WĄTROBY, ZABURZENIA
CHOROBY WĄTROBY, ZABURZENIA
KRĄŻENIA (NIEWYDOLNOŚĆ),
KRĄŻENIA (NIEWYDOLNOŚĆ),
CHOROBY WIRUSOWE, ZAPALENIE
CHOROBY WIRUSOWE, ZAPALENIE
PŁUC
PŁUC
- zwolniony metabolizm
- zwolniony metabolizm
Leki zwiększające stężenie
Leki zwiększające stężenie
teofiliny w surowicy
teofiliny w surowicy
Fluorochinolony, cymetydyna,
Fluorochinolony, cymetydyna,
doustne środki antykoncepcyjne,
doustne środki antykoncepcyjne,
makrolidy, kortykoidy, meksyletyna,
makrolidy, kortykoidy, meksyletyna,
propranolol, leki zobojętniające
propranolol, leki zobojętniające
kwas solny (wzrost wchłaniania)
kwas solny (wzrost wchłaniania)
Leki zmniejszające stężenie
Leki zmniejszające stężenie
teofiliny w surowicy
teofiliny w surowicy
barbiturany,
barbiturany,
karbamazepina,
karbamazepina,
fenytoina
fenytoina
izoprenalina
izoprenalina
ryfampicyna
ryfampicyna
DIPROPHYLLINUM
DIPROPHYLLINUM
nie dysocjuje do teofiliny. p.o. wchłania
nie dysocjuje do teofiliny. p.o. wchłania
się nieregularnie w 88% i szybko
się nieregularnie w 88% i szybko
wydala się z moczem w postaci
wydala się z moczem w postaci
niezmienionej. T0,5 wynosi ok. 2h,
niezmienionej. T0,5 wynosi ok. 2h,
wydłużają go choroby nerek. Jest ok. 5
wydłużają go choroby nerek. Jest ok. 5
razy słabsza niż teofilina, praktycznie
razy słabsza niż teofilina, praktycznie
nie wywołuje działania terapeutycznego.
nie wywołuje działania terapeutycznego.
Aminophyllinum
Aminophyllinum
Odchodzimy od stosowania aminofiliny, gdyż
Odchodzimy od stosowania aminofiliny, gdyż
etylenodiamina może uczulać a ponadto po
etylenodiamina może uczulać a ponadto po
zastosowaniu p.o. w przewodzie pokarmowym
zastosowaniu p.o. w przewodzie pokarmowym
uwalnia się teofilina i dalsza kinetyka jest taka
uwalnia się teofilina i dalsza kinetyka jest taka
jak w przypadku samej teofiliny.
jak w przypadku samej teofiliny.
Po podaniu doodbytniczym aminofilina
Po podaniu doodbytniczym aminofilina
wchłania się wolno, nierównomiernie i
wchłania się wolno, nierównomiernie i
niecałkowicie.
niecałkowicie.
Aminophyllinum
Aminophyllinum
Niedocenianą postacią leku są
Niedocenianą postacią leku są
wlewki
wlewki
doodbytnicze
doodbytnicze
(2 - 10 ml ampułka aminofiliny +
(2 - 10 ml ampułka aminofiliny +
2 ampułki soli), z których wchłanianie zachodzi
2 ampułki soli), z których wchłanianie zachodzi
bardzo szybko (Cmax po5 - 10 min, co
bardzo szybko (Cmax po5 - 10 min, co
przypomina podanie i.v.).
przypomina podanie i.v.).
Nie stosujemy podań domięśniowych, gdyż
Nie stosujemy podań domięśniowych, gdyż
maksymalna rozpuszczalność w temp. i pH
maksymalna rozpuszczalność w temp. i pH
fizjologicznym wynosi 8
fizjologicznym wynosi 8
g/ml - dochodzi więc do
g/ml - dochodzi więc do
wytrącania, powolnego wchłaniania, co jest
wytrącania, powolnego wchłaniania, co jest
bolesne i drażniące.
bolesne i drażniące.
Wyznaczanie dawek
Wyznaczanie dawek
teofiliny
teofiliny
D = C
D = C
Vd lub D = C
Vd lub D = C
Vd
Vd
WK /F
WK /F
po jednorazowej dawce
po jednorazowej dawce
D = C Vd WK
D = C Vd WK
/F 1,44 t0,5
/F 1,44 t0,5
po dawkowaniu wielokrotnym > 5
po dawkowaniu wielokrotnym > 5
t0,5
t0,5
Dn = Ds
Dn = Ds
Cn / Cs
Cn / Cs
Zasady terapii
Zasady terapii
monitorowanej
monitorowanej
rozbieżność między racjonalnie
rozbieżność między racjonalnie
uzasadnionym dawkowaniem a
uzasadnionym dawkowaniem a
działaniem leku
działaniem leku
współistnienie niewydolności
współistnienie niewydolności
krążenia lub marskości wątroby
krążenia lub marskości wątroby
Zasady terapii
Zasady terapii
monitorowanej
monitorowanej
Pierwsze badanie kontrolne wykonuje się po 3 - 4
Pierwsze badanie kontrolne wykonuje się po 3 - 4
dniach podawania, a następnie powtarza się po
dniach podawania, a następnie powtarza się po
ustanowieniu stężenia optymalnego.
ustanowieniu stężenia optymalnego.
Pobieranie krwi powinno odbywać się w warunkach
Pobieranie krwi powinno odbywać się w warunkach
stanu stacjonarnego bez żadnych zmian w
stanu stacjonarnego bez żadnych zmian w
postępowaniu terapeutycznym co najmniej w ciągu
postępowaniu terapeutycznym co najmniej w ciągu
ostatnich 48 h.
ostatnich 48 h.
Największe znaczenie dla wnioskowania ma
Największe znaczenie dla wnioskowania ma
minimalne stężenie w stanie stacjonarnym, tuż
minimalne stężenie w stanie stacjonarnym, tuż
przed podaniem kolejnej dawki.
przed podaniem kolejnej dawki.