Odpowiedz swoista

Odporność organizmu:

Odporność organizmu:



komórkowa

komórkowa





charakteryzuje się gromadzeniem

charakteryzuje się gromadzeniem

wokół antygenu komórek, głównie limfocytów T,

wokół antygenu komórek, głównie limfocytów T,

które bezpośrednio reagują z antygenem, a

które bezpośrednio reagują z antygenem, a

poprzez m.in. wydzielanie substancji zwanych

poprzez m.in. wydzielanie substancji zwanych

limfokininami wciągają do odpowiedzi

limfokininami wciągają do odpowiedzi

immunologicznej także makrofagi oraz granulocyty.

immunologicznej także makrofagi oraz granulocyty.



humoralna

humoralna





polega na wytwarzaniu i uwalnianiu

polega na wytwarzaniu i uwalnianiu

do płynów środowiska organizmu przeciwciał;

do płynów środowiska organizmu przeciwciał;

wiąże się ona z czynnością limfocytów B.

wiąże się ona z czynnością limfocytów B.

Szpik kostny

Szpik kostny

powstawanie limfocytów B

powstawanie limfocytów B

Grasica

powstawanie limfocytów T oraz dojrzewanie limfocytów T i
B

Węzły chłonne

różnicowanie się limfocytów T i limfocytów B oraz komórek

plazmatycznych

współpraca

odpowiedź
komórkowa

odpowiedź
humoralna

Schemat powstawania i dojrzewania

limfocytów w układzie odpornościowym

człowieka.

Schemat humoralnego typu

odpowiedzi immunologicznej po

wniknięciu antygenu

Limfocyty T stymulują limfocyty B do szybkiego

namnażania się

Różnicowanie się licznych limfocytów B w
komórki: plazmatyczne
pamięci

Wydzielanie specyficznych

przeciwciał i ich transport we

krwi

Komórki pamięci pozostają

przez wiele lat w organizmie

Wiązanie antygenów przez
przeciwciała w nieaktywne

kompleksy

Szybka reakcja humoralna po

ponownym kontakcie z

antygenem

Fagocytoza

antygenów

Przyciąganie makrofagów w rejon

odpowiedzi immunologicznej

Wniknięcie antygenu do

organizmu

Związanie antygenu

z makrofagiem

i aktywacja

limfocytów T

Szybkie namnażanie

limfocytów T komórek

pamięci

Gromadzenie się

komórek pamięci

w węzłach

chłonnych

Po ponownym

kontakcie z

antygenem szybka

odpowiedź

immunologiczna

Powstawanie limfocytów

T w węzłach chłonnych

Gromadzenie się

limfocytów T w

miejscu wtargnięcia

antygenu

Uwalnianie

cytotoksycznych

białek

niszczących

antygeny

Schemat komórkowego

typu odpowiedzi

immunologicznej

organizmu

Przyciąganie

makrofagów

w rejon

odpowiedzi

immunologicznej

Pamięć immunologiczna

Pamięć immunologiczna





to silniejsze i szybsze

to silniejsze i szybsze

reagowanie na każdy następny kontakt z określonym

reagowanie na każdy następny kontakt z określonym

antygenem.

antygenem.

Kluczowa rola limfocytów: limfocyty B i T



Każda komórka wiąże się tylko z jednym

antygenem ale dzięki wysokiej zdolności do

wiązania i rozpoznawania obcych protein komórki

mogą wiązać ogromną ilość antygenów



Celem odpowiedzi jest swoiste rozpoznanie i

zniszczenie patogenów.

1. Rozpoznanie 1 antygenu z wysoką swoistością.
2. Komórki pamięci immunologicznej.
3. Populacja ma zdolności do dynamicznego

przystosowania.



Komórki NK – limfocyty odgrywające kluczową rolę

w odpowiedzi wrodzonej.

Działanie

Działanie

limfocytów

limfocytów

T  wytwarzają substancje

chemiczne (limfokiny)

Th (pomocnicze)

Ts  (supresorowe) – regulują

odpowiedz immunologiczną

Tc  cytotoksyczne - zabijają

komórki docelowe (np.obce,
nowotworowe, zakażone
wirusem)

Działanie

Działanie

limfocytów

limfocytów

B  wytwarzają przeciwciała

(immunoglobuliny), które łączą

się

z antygenem (niszcząc go lub
ułatwiając fagocytozę)

NK  („natural killers”) –

spontanicznie

cytotoksyczne-70% (wobec
komórek nowotworowych i
zakażonych przez wirusy,

aktywne

przy pierwszym kontakcie z
antygenem)

Odporność

Odporność

organizmu

organizmu

Różne rodzaje odporności

Różne rodzaje odporności

swoistej

swoistej

czynna

biern
a

natural
na

sztuczn
a

natural
na

sztuczn
a

(przebyte

choroby

i

zakażenia)

(szczepienia

ochronne)

(przeciwciała

matki

przekazywan

e przez

łożysko

matki)

(surowice

odpornościowe

np.

przeciwtężcow

a,

przeciwjadowa

)



Odporność nabyta/ swoista

Odporność nabyta/ swoista

– powstaje w wyniku

– powstaje w wyniku

kontaktu z czynnikiem szkodliwym, rozwija się w ciągu

kontaktu z czynnikiem szkodliwym, rozwija się w ciągu

całego życia. Jest cechą osobniczą , uzyskaną w ciągu

całego życia. Jest cechą osobniczą , uzyskaną w ciągu

życia płodowego lub po urodzeniu.

życia płodowego lub po urodzeniu.

Wytworzenia tej odporności jest wywołane przez

Wytworzenia tej odporności jest wywołane przez

wyspecjalizowany układ komórkowy, ma charakter

wyspecjalizowany układ komórkowy, ma charakter

swoisty tzn. ściśle związany z czynnikiem szkodliwym.

swoisty tzn. ściśle związany z czynnikiem szkodliwym.



Odporność nabyta biernie w sposób naturalny

Odporność nabyta biernie w sposób naturalny

-

-

przeciwciała matki przechodzą do płodu przez łożysko

przeciwciała matki przechodzą do płodu przez łożysko

u noworodków z mlekiem matki przez przewód

u noworodków z mlekiem matki przez przewód

pokarmowy- błona jelit jest przepuszczalna dla

pokarmowy- błona jelit jest przepuszczalna dla

przeciwciał. Ma duże znaczenia, noworodek nie

przeciwciał. Ma duże znaczenia, noworodek nie

wytwarza własnych przeciwciał, pozbawiony byłby

wytwarza własnych przeciwciał, pozbawiony byłby

ochrony i narażony na zakażenia. Przeciwciała

ochrony i narażony na zakażenia. Przeciwciała

utrzymują się przez kilka miesięcy. (nawet do 18 mies.)

utrzymują się przez kilka miesięcy. (nawet do 18 mies.)



Odporność bierna sztuczna

Odporność bierna sztuczna

– wprowadzenie

– wprowadzenie

surowicy zawierającej przeciwciała wytworzone

surowicy zawierającej przeciwciała wytworzone

przez innego osobnika (homologiczne lub

przez innego osobnika (homologiczne lub

heterologiczne

heterologiczne

)

)



Surowice

Surowice

- odpornościowe zawierają gotowe

- odpornościowe zawierają gotowe

przeciwciała. Są podawane, kiedy organizm nie

przeciwciała. Są podawane, kiedy organizm nie

może dostatecznie szybko uruchomić

może dostatecznie szybko uruchomić

mechanizmów odporności czynnej.

mechanizmów odporności czynnej.



Wykorzystywana w praktyce do wytwarzania

Wykorzystywana w praktyce do wytwarzania

surowic przeciwtężcowych, przeciwbłoniczych, w

surowic przeciwtężcowych, przeciwbłoniczych, w

profilaktyce chorób zakaźnych. Rodzaj takiej

profilaktyce chorób zakaźnych. Rodzaj takiej

odporności jest krótkotrwały, gdyż przeciwciała

odporności jest krótkotrwały, gdyż przeciwciała

(jako obce białka) są stosunkowo szybko usuwane

(jako obce białka) są stosunkowo szybko usuwane

z organizmu)

z organizmu)



Odporność czynna naturalna

Odporność czynna naturalna

-

-

powstaje po

powstaje po

przebyciu choroby zakaźnej lub częstych zakażeń

przebyciu choroby zakaźnej lub częstych zakażeń

bezobjawowych, charakteryzuje się dużą

bezobjawowych, charakteryzuje się dużą

trwałością zaczyna się wykształcać podczas

trwałością zaczyna się wykształcać podczas

początków choroby aż do wyzdrowienia, po

początków choroby aż do wyzdrowienia, po

przebyciu niektórych chorób zakaźnych (ospa,

przebyciu niektórych chorób zakaźnych (ospa,

odra, płonica) odporność utrzymuje się do końca

odra, płonica) odporność utrzymuje się do końca

życia.

życia.



Odporność czynna sztuczna

Odporność czynna sztuczna

–

–

Szczepionki

Szczepionki

są

są

to preparaty zawierające żywe, lecz pozbawione

to preparaty zawierające żywe, lecz pozbawione

zjadliwości drobnoustroje lub ich martwe

zjadliwości drobnoustroje lub ich martwe

elementy. Składnikami szczepionek mogą być

elementy. Składnikami szczepionek mogą być

również toksyny będące produktami przemiany

również toksyny będące produktami przemiany

materii drobnoustrojów.

materii drobnoustrojów.