Dług publiczny

X

Y

www.agh.edu.pl

www.agh.edu.pl

Definicja długu publicznego

Długiem publicznym (inaczej zwany narodowym)
nazywamy całkowite zadłużenie państwa. Wzrasta, gdy
"w sektorze publicznym występuje deficyt, w związku z
czym trzeba zaciągnąć nowe pożyczki, aby pokryć
nadwyżkę wydatków nad dochodami”.

Można spotkać się inną definicją długu publicznego.
Według Samuelsona i Nordhausa to "całość zobowiązań
rządu w formie obligacji oraz pożyczek zaciąganych na
krótsze terminy. Dług publiczny nie obejmuje obligacji
znajdujących się w rękach agencji quasi-rządowych,
takich jak bank centralny."

 

W skład długu publicznego wchodzą: posiadane przez
inwestorów skarbowe papiery wartościowe (bony i obligacje
skarbowe), zaciągnięte kredyty, nieuregulowane zobowiązania
jednostek budżetowych oraz zobowiązania wynikające z
orzeczeń sądów lub z tytułu udzielonych w przeszłości
gwarancji i poręczeń.

Oznacza to, że dług wzrasta m.in., gdy: minister finansów
sprzedaje na rynku obligacje lub bony skarbowe dla pokrycia
deficytu budżetowego; miasto Warszawa zaciąga kredyt na
budowę metra; dyrektor szpitala nie płaci rachunku za energię
elektryczną, tłumacząc się niedostatecznym finansowaniem z
Narodowego Funduszu Zdrowia.

Obsługa długu publicznego stwarza ogromne obciążenie

dla finansów publicznych (w niektórych krajach na ten cel

trzeba było przeznaczać 25% wszystkich wydatków

sektora publicznego). Jeśli jednak rząd odmawia obsługi

długu i spłaty rat kapitałowych, kraj staje się bankrutem.

Do takich przypadków dochodzi rzadko, ale nie są one

wykluczone: w roku 1998 częściowe bankructwo ogłosiła

Rosja, odmawiając wykupu części obligacji, a w roku 2002

Argentyna. Również Polska ogłosiła w roku 1981 częściowe

bankructwo, wstrzymując spłaty zadłużenia

zagranicznego.

Rodzaje długów

• DŁUG PUBLICZNY- całość finansowych zobowiązań

władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek

• DŁUG SKARBU PAŃSTWA– odnosi się tylko do

sektora rządowego

• DŁUG SEKTORA SAMORZĄDOWEGO– zadłużenie

JST

• PAŃSTWOWY DŁUG PUBLICZNY– obejmuje

zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu
wyemitowanych papierów wartościowych,
zaciągniętych pożyczek i kredytów, przyjętych
depozytów, wymagalnych zobowiązań jednostek
budżetowych, udzielonych poręczeń i gwarancji,
zobowiązań wynikających z orzeczeń sądowych

Rodzaje długu publicznego

Według kryterium redystrybucji dochodów

Według kryterium redystrybucji dochodów

-wewnętrzny (krajowy), zewnętrzny (zagraniczny), globalny

Według kryterium czasu

Według kryterium czasu
-krótkoterminowy, długoterminowy,

Według kryterium realnego zadłużenia:

Według kryterium realnego zadłużenia:
-dług brutto (łączny poza sektorem publicznym),
-dług netto (pomniejszony o należności),

Według kryterium charakteru świadczenia:

Według kryterium charakteru świadczenia:
-według wartości nominalnej, według wartości kapitału

Według szczebla władzy na którym zaciągany jest dług:

Według szczebla władzy na którym zaciągany jest dług:
-centralny, lokalny

Według kryterium treści ekonomicznej:

Według kryterium treści ekonomicznej:
-wyróżniający rodzaje zobowiązań (b.s, obl., kredyt.),
-wyróżniający rodzaje wierzycieli,
-wyróżniający terminy spłaty

Przyczyny powstawania długu publicznego

- utrzymujące się deficyty budżetowe
- odszkodowania wobec podmiotów i obywateli
- ekspansja w zakresie udzielanych poręczeń i
gwarancji
- interwencjonistyczna doktryna polityki
gospodarczej
- wzmożone, narastające w dużym tempie wydatki
publiczne

Dług publiczny w Polsce

W Polsce w okresie transformacji nastąpiło zasadnicze
zmniejszenie się długu publicznego z 94,6% PKB w 1990
roku do 45,1% PKB w roku 2002. Na tę spadkową tendencję
miało wpływ obniżenie się wartości długu zagranicznego.
Było to rezultatem zmniejszenia zadłużenia przez
wierzycieli.
W 2003 roku relacja państwowego długu publicznego do
PKB wzrosła do 50,2%, natomiast relacja państwowego
długu publicznego powiększonego o kwotę przewidywanych
z tytułu poręczeń i gwarancji wynosiła 51,6%. W tym roku
dług sektora finansów publicznych zwiększył się o 15,9%.
Spory wzrost długu publicznego odnotowano również
w pierwszej połowie 2004 roku, wzrósł on o 30 mld złotych.

Dług publiczny w Polsce

Szacunkowa wielkość jawnego długu publicznego, po

uwzględnieniu wahań kursu złotego, rośnie
obecnie z 927,5 mld zł na koniec czerwca
2013 r. do 959,1 mld zł na koniec grudnia
2013 r., czyli o przeszło 172 mln zł na dobę, 7,2
mln zł na godzinę i 1988,40 zł na sekundę. Szacunki
wykonano przy założeniu stałego kursu złotego z
6.10.2013 r. (4,21 zł/euro).

Dług publiczny (dług instytucji sektora rządowego i

samorządowego) na 1 mieszkańca rośnie z 24 951
zł na koniec czerwca 2013 r. do 25 801 zł na koniec
grudnia 2013 roku.

Zadłużenie Skarbu Państwa

Zadłużenie Skarbu Państwa

O zadłużeniu Polski liczb kilka…

• Dług publiczny Polski wynosi
1 034 551 784 825 zł
• Państwowy dług w przeliczeniu na

obywatela wynosi 27 249 zł

• Pracujący Polak oddał Rządowi w

podatkach 14 484 zł

• Odsetki od długu państwa dla każdego

Polaka wynoszą rocznie 1 357 zł

Dług publiczny w Polsce na tle innych państw

Na tle państw strefy euro polski dług publiczny
może wydawać się niski. Jednak w porównaniu do
znajdujących się na podobnym poziomie rozwoju
państw regionu, polski dług publiczny jest wysoki.
Wyższy dług publiczny w relacji do PKB mają tylko
Węgry, które w 2008 roku były zmuszone zwrócić
się o pomoc do Międzynarodowego Funduszu
Walutowego oraz Komisji Europejskiej. Obecnie
rosną obawy o sytuację Słowenii, której dług
publiczny jest tylko nieznacznie mniejszy od
polskiego.

Dług publiczny Polski na tle innych państw

**Średnia dla Bułgarii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Rumunii, Słowacji,
Słowenii i Węgier;
** *szacunki KE z maja 2013

Fakty dotyczące długu

 Od pewnego poziomu jawny dług publiczny zaczyna mieć coraz

silniejszy negatywny wpływ na wzrost gospodarczy. Podobnie
jest z długiem ukrytym – powyżej pewnego poziomu zaczyna być
coraz bardziej niebezpieczny. Próby finansowania nadmiernych,
zaciągniętych wcześniej zobowiązań legislacyjnych, prowadzą
bowiem do wzrostu podatków, a niekiedy do jawnego kryzysu,
jak ostatnio w Portugalii i Grecji czy amerykańskim Detroit.

 Polskiej gospodarce grozi trwałe spowolnienie. Przez co najmniej

20 najbliższych lat liczba osób w wieku produkcyjnym będzie
spadać, stopa inwestycji w Polsce należy od lat do najniższych w
regionie, spowalnia także tempo wzrostu produktywności. Te
negatywne trendy można częściowo odwrócić, wymaga to
jednak reform. Istnieje poważne ryzyko, że dzięki pozornej
poprawie stanu finansów publicznych, po wywłaszczeniu OFE z
obligacji skarbowych, reformy zostaną odłożone na później.

Fakty dotyczące długu

- Proponowane przez rząd wywłaszczenie OFE z obligacji skarbowych,

a de facto obywateli, mających w OFE oszczędności emerytalne,
spowodowałaby co najwyżej przejściowy spadek jawnego długu
publicznego, ale trwały wzrost ukrytego długu publicznego. Można
sądzić, że uzyskane w ten sposób środki umożliwią rządowi
odłożenie w czasie koniecznych reform finansów publicznych, a
mogą posłużyć sfinansowaniu wyższych wydatków budżetu. W
efekcie wzrostowi długu ukrytego nie będzie towarzyszył
proporcjonalny spadek długu jawnego.

- Efektem pozornej poprawy stanu finansów publicznych osiągniętej

za pomocą wywłaszczenia OFE z obligacji byłby więc większy łączny
dług publiczny (mniejszy spadek długu jawnego niż wzrost
ukrytego) oraz wolniejsze tempo wzrostu gospodarczego (skutek
odkładania reform).

Dziękujemy za uwagę 