FARMAKOLOGIA

Leki wpływające na układ

krzepnięcia krwi

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Krzepnięcie krwi

jest fizjologicznym procesem zapobiegający

utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych.

Istotą krzepnięcia krwi

jest przejście rozpuszczonego w

osoczu fibrynogenu w sieć przestrzenną skrzepu (fibryny) pod
wpływem trombiny.

Krzepnięcie krwi

jest jednym z mechanizmów obronnych

organizmu w wypadku przerwania ciągłości tkanek.

Krzepnięcie krwi

jest procesem

enzymatycznym, uwarunkowanym
działaniem wielu enzymów i
kofaktorów, zwanych czynnikami
krzepnięcia, oraz płytek krwi.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

CZYNNI

K

NAZWA CZYNNIKA KRZEPNIĘCIA

OKRES T

1/2

WE KRWI

I

FIBRYNOGEN

3-4,5 DNI

II

PROTROMBINA

2-4 DNI

III

TROMBOPLASTYNA

IV

Ca

2+

V

PROAKCELERYNA

12-36 h

VI

AKCELERYNA

VII

PROKONWERNA

1-6 h

VIII

CZYNNIK PRZECIWHEMOFILOWY A

12-14 h

IX

CZYNNIK PRZECIWHEMOFILOWY B

20-24 h

X

CZYNNIK STUARTA-PROWERA

9-48 h

XI

CZYNNIK PRZECIWHEMOFILOWY C (ROSENTALA)

40-84 h

XII

CZYNNIK KONTAKTU (HAGEMANA)

48-52 h

XIII

STABILIZATOR WŁÓKNIKA

4-7 DNI

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Układ wewnątrzpochodny

Układ zewnątrzpochodny

XII

XIIa

XI

XIa +
Ca

2+

IX

IXa + VIII +
Ca

2+

X

VII

Płytki krwi

Fosfolipidy
tkankowe

III (tromboplastyna
tkankowa)

Fosfolipidy płytek + Ca

2+

+

Xa

+ V + Va (VI)

II
(protrombina)

IIa (trombina)

I (fibrynogen)

Polimery fibryny

XIIIa

XIII

Nierozpuszczalna siec fibryny

Płytki krwi

trombostei
na

Retrakcja
skrzepu

Plazmina

Plazminogen

Aktywatory plazminogenu

FIBRYNOLIZA

I ETAP KRZEPNIĘCIA

II ETAP KRZEPNIĘCIA

III ETAP KRZEPNIĘCIA

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Płytki krwi (trombocyty)

są to podłużne komórki pozbawione jądra

odgrywająca istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi.

Są to

dyskowate struktury

, mniejsze od pozostałych komórkowych

składników krwi człowieka.

Otoczone są błoną komórkową stanowiącą fragmenty cytoplazmy

megakariocytów

. Zawierają szereg ziarnistości odpowiedzialnych za

proces inicjacji krzepnięcia, fibrynolizy i skurczu naczyń krwionośnych.

Norma płytek krwi

u (dorosłego)
człowieka wynosi 200–
400 tys./mm³ krwi.

Żyją

od 1 do 2 tygodni.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

W warstwie zewnętrznej znajdują się
wszystkie czynniki krzepnięcia krwi tworzą
tzw. Klimat płytki krwi co warunkuje jej
udział w procesach krzepnięcia

Kwas arachidonowy
mogący pod wpływem COX
ulec przemianie do
prostaglandyn a te z kolei
do TROMBOKSANU

(silny

czynnik agregacyjny)

Ziarnistości
zawierające
czynniki
płytkowe PF1,
PF2, PF3 i PF4

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leki hamujące

krzepliwość krwi

Leki
trombolityczne

Leki
przeciwagregacyjne

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Do leków hamujących krzepnięcie krwi
zaliczamy:

• Antytrombinę III
• Heparynę i jej pochodne
• Antagonistów witaminy K
• Leki defibrynujące

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

ANTYTROMBINA III

Jest naturalnym inhibitorem krzepnięcia krwi syntetyzowanym
w wątrobie.

Otrzymywana jest z krwi ludzkiej i mianuje w jednostkach
międzynarodowych (

1 jm. równa jest ilości antytrombiny

występującej w 1 ml osocza ludzkiego

).

W organizmie zapobiega powstawaniu skrzepów krwi przez
hamowanie aktywności TROMBINY oraz czynika Xa. Słabiej
hamuje czynniki IXa, XIa iXIIa.

Podawana jest:

• We wrodzonym lub nabytym niedoborze antytrombiny
• Zapobiegawczo lub w leczeniu zespołu zatorowo-
zakrzepowego, w którym nie jest skuteczna heparyna.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Heparyna

Stanowi mieszaninę poliestrów siarkowych
glikozaminoglikanów. Otrzymywana jest z tkanki płucnej
bydła lub z błon śluzowych nabłonka jelit świń.

Tak uzyskana heparyna jest niefrakcjonowana zbudowana z
frakcji

α i β, z których aktywna przeciwzakrzepowo jest frakcja α

.

Cząsteczka heparyny ma ładunek ujemny (odtrutka siarczan
protaminy)

.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

HEPARYNA

jest naturalnym czynnikiem, zapobiegającym

krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych.

Działa hamująco na wszystkie etapy krzepnięcia, głównie na
fazę przejścia protrombiny w trombinę i jej działanie na
fibrynogen.

Heparyna aktywuje antytrombinę – osoczowy czynnik
hamujący działanie trombiny.

Obniża także poziom cholesterolu i lipidów, poprzez
aktywację enzymu lipazy lipoproteinowej.

W większych stężeniach może również hamować agregację
trombocytów oraz ich adhezję do ścian naczyń
krwionośnych.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Zastosowanie:

• W celu zapobiegania powstawaniu zakrzepów w naczyniach
• Przy wykonywaniu plazmaferezy
• W ostrej fazie zawału mięśnia sercowego
• W dializie z zastosowaniem sztucznej nerki

Powikłania:

• Krwawienia
• Trombocytopenię ( wczesne i późne)

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Heparyna małocząsteczkowa

, otrzymywana jest przez chemiczną

lub enzymatyczną degradację heparyny pochodzenia zwierzęcego.

Zaliczamy tu np.: ENOKSAPARYNĘ, NADROPARYNĘ, REWIPARYNĘ.

Mechanizm działania:

Polega głównie na hamowaniu aktywności czynnika Xa a w
mniejszym stopniu na zwiększaniu aktywności antytrombiny III.

W porównaniu ze zwykłą heparyną małocząsteczkowa
charakteryzuję się lepszą dostępnością biologiczną i mniejszym
stopniem wiązania z białkami.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Heparynoidy

, są to pochodne heparyny. Wykazują

one podobne działanie i mechanizm do heparyny
małocząsteczkowej.

Zastosowanie:

• Miejscowo w powierzchniowym uszkodzeniu tkanek
miękkich

• Zakrzepowym zapaleniu żył powierzchniowych
• Krwiakach
• Hemoroidach

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Antagoniści witaminy K

Zaliczamy: ACENOKUMAROL, DIKUMAROL, WAFARYNĘ.

CZYNNIKI KRZEPNIĘCIA

KRWI

KWAS γ-KARBOKSYGLUTAMINOWY

WBUDOWYWANI
E

WITAMINA
K

POSTAĆ

AKTYWNA WIT. K

NIEPEŁNOWART
OŚCIOWE
CZYNNIKI
KRZEPNIĘCIA
KRWI

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Pełne działanie antagonistów wit. K następuje dopiero po

2-4

dniach

(po wyczerpaniu zapasów czynników krzepnięcia).

Nie można dopuścić do zmniejszenia ilości

protrombiny

poniżej

30 % stężenia występującego u osób zdrowych. Należy oznaczać
INR.

W wyniku przedawkowania

antidotum

jest

witamina K

.

Wskazania do
stosowania:
Stany zatorowo-zakrzepowe
(jako kontynuacja działania
po podaniu
szybkodziałającej heparyny)

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leki defibrynujące

, są to oczyszczone frakcje jadów niektórych

węży.

Zawierają one enzymy rozkładające FIBRYNOGEN przez co nie
posiada on zdolności do tworzenia wiązań krzyżowych. Ułatwia to jego
rozkład po przez PLAZMINĘ.

Właściwości takie posiada ANKROD otrzymywany z węża
malajskiego oraz BATROKSOPINA, otrzymywana z jadu węża
południowoamerykańskiego.

Zatosowanie to:

Zmniejszenie ilości fibrynogenu we krwi

Zapobieganie zakrzepom

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leki trombolityczne

Zaliczamy tu: STREPTOKINAZĘ, ANISTREPLAZĘ, ALTEPLAZĘ,
UROKINAZĘ.

Mechanizm działania:

Polega na enzymatycznej aktywacji endogennego układu
rozpuszczającego skrzep. Pod ich wpływem nieaktywny

PLAZMINOGEN

ulega przemianie w aktywną

PLAZMINĘ

rozkładającą

włóknik występujący w skrzepie co powoduję

LIZĘ SKRZEPU

.

Działanie to jest nie skuteczne gdy plazmina nie może dojść do
skrzepu. Wówczas lek ten stosuje się

bezpośrednio

do naczynia

gdzie jest skrzep.

Działanie lityczne nasila podany uprzednio

kwas acetylosalicylowy

.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Wskazania do stosowania leków trombolitycznych:

• Świeży zawał mięśnia sercowego
• Zator tętnicy płucnej
• Zator lub zakrzep innych tętnic i żył
• Skrzeplina w cewnikach naczyniowych
• Skrzeplina na sztucznej zastawce trójdzielnej
• Skrzeplina w przetokach tętniczo-żylnych w dializoterapii

Przeciwwskazania:

• Wrzody żołądka i dwunastnicy
• Ciężkie nadciśnienie
• Skazy krwotoczne
• Małopłytkowość
• Ciąża
• Miesiączka

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leczenie

trombolityczne

prowadzi się zwykle przez

12-72 h

, a przez kolejne

5-10 dni

podaje

się antykoagulanty w celu zapobiegania nawrotom
zakrzepicy.

Najpoważniejszym

powikłaniem

leczenia

trombolitycznego są

krwawienia

. Gdy wystąpią

należy przerwać leczenie i przetoczyć

mrożone

osocze

,

aby

utrzymać

stężenie

FIBRYNOGENU

powyżej

1 g/l

.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leki przeciwagregacyjne

, jest to grupa leków hamująca

czynność płytek krwi.

Zaliczamy do nich:

• Inhibitory syntetazy tromboksanu i cyklooksygenazy
• Przeciwciała monoklonalne blokujące receptory płytkowe
• Leki o innym mechanizmie działania

Zastosowanie:

• Do zapobiegania występowaniu i nawrotom zawału mięśnia
sercowego

• W zapobieganiu udarom mózgu
• W leczeniu zaburzeń ukrwienia kończyn na tle miażdżycy
• W celu utrzymania drożności przeszczepów naczyniowych

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Inhibitory syntetazy tromboksanu i cyklooksygenazy

Kwas
arachidonowy

Fosfolipaza A

UWALNIANIE

COX1

COX2

Cykliczne

endonadtlenki

Syntetaza
tromboksanu

TROMBOKSAN

(TXA)

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Inhibitory syntetazy tromboksanu i cyklooksygenazy

Kwas acetylosalicylowy, diazoksiben, ridogrel.

Kwas acetylosalicylowy

Mechanizm działania przeciwagregacyjnego związany jest z

hamowanie aktywności COX

.

Powoduje to zmniejszenie wytwarzania w płytkach

prostaglandyn

i

tromboksanu

, który silnie pobudza ich agregację.

Działanie przeciwagregacyjne utrzymuje się przez

ok. 4-7 dni

(czas

życia płytek).

Paradoksalnie większe dawki

kw. acetylosalicylowego

nasilają

agregację płytek na skutek zahamowania powstawania
prostaglandyn w naczyniach.

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Przeciwciała monoklonalne

, jest to mysie

przeciwciało monoklonalne, hamujące agregację
płytek w wyniku związania z

glikoproteiną GP

IIb/IIIa

, która jest receptorem płytkowym dla

fibrynogenu

i

czynnika von Willebranda

.

Wskazania do stosowania:

• Angioplastyka wieńcowa
• Ostra zakrzepica tętnicy wieńcowej

Leki wpływające na układ krzepnięcia

krwi

Leki o innym mechanizmie działania
przeciwagregacyjnym

Zaliczamy tu np.: TIKLOPIDYNA, KLOPIDOGREL.

Tiklopidyna

uniemożliwia ekspresję receptora

glikoproteiną GP IIb/IIIa na powierzchni płytek i w ten
sposób zapobiega wiązaniu się z fibrynogenem.

Jej pełna aktywność następuje po

3-7 dniach

od

podania.

Głównie stosowana jest w zaburzeniach ukrwienia
kończyn na tle

zmian miażdżycowych

.