Pasożyty wewnętrzne mają

zdolność do uzyskiwania

energii użytecznej

biologicznie w drodze

oddychania beztlenowego.

Przystosowanie do

pasożytnictwa

» oddychanie beztlenowe

» pobieranie pokarmu całą powierzchnią ciała

» zredukowany układ nerwowy

»

obojnactwo

» zmodyfikowany

układ protonefrydialny

» duża ilość produkowanych larw
» szczelna osłona jajowa

Układ protonefrydialny

Układ wydalniczy zamknięty

od strony jamy ciała. Główną

jego funkcją jest

osmoregulacja

, a także

usuwanie ubocznych

produktów metabolizmu.

Obojnactwo

Hermafrodytyzm,

występowanie u jednego

osobnika gruczołów zarówno

męskich, jak i żeńskich lub

gruczołu obojnaczego.

U z b ro jo n e

N ie u z b ro jo n e

B ru z d o g ło w c e

T A S IE M C E

Jak wygląda tasiemiec?

Główka tasiemca nieuzbrojonego

Człon tasiemca pod mikroskopem

Tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)

•

tasiemiec z podgromady tasiemców właściwych

• pasożyt wewnętrzny, dwudomowy

• nazwa pochodzi stąd, że tasiemiec przypomina
nieco swą budową taśmę, barwa kremowa

• jest najpospolitszym tasiemcem w Polsce

• zaraża się nim od 0,5 do 1% ludzi

• umiejscawia się w jelicie cienkim człowieka

• długość jego wynosi od 4 nawet do 20 metrów i może
mieć 4000 członów; najmłodsze człony powstają
przez podział szyjki, a najstarsze odrywają się z jego
końca i wydalane są wraz z kałem żywiciela

• bez wieńca haczyków na główce w przeciwieństwie
do tasiemca uzbrojonego

• końcowe człony tasiemca wydostają się przez odbyt,
a wraz z nimi olbrzymia liczba jaj (ponad kilkaset
tysięcy)

• jaja otoczone specjalną otoczką są odporne na warunki
środowiska

TASIEMCE –

WYSTĘPOWANIE:

Te wyłącznie pasożytnicze płazińce

żyją (postacie dorosłe – poza

nielicznymi wyjątkami), w jelitach

kręgowców, larwy mogą zamieszkiwać

różne inne narządy wewnętrzne.

Szeroko rozpowszechniony zwłaszcza

w Afryce i Ameryce Południowej.

PRZYSTOSOWANIA W BUDOWIE:

Są największymi plazińcami, o ciele w kształcie członowanej wstęgi.

W ciele tasiemca nieuzbrojonego okrytego oskórkiem wyodrębnia

się –

GŁÓWKĘ (SKOLEKS)

– z aparatami czepnymi (4 przyssawki)

zawierającą zwoje mózgowe,

SZYJKĘ

– która jest miejscem

powstawania nowych członów tasiemca,

STROBILĘ

– ciało

zbudowane z

CZŁONÓW

, z których ostatnie zw. macicznymi

wypełnione są zapłodnionymi jajami i mogą odrywać się pojedynczo

bez szkody dla kondycji zwierzęcia. Im bliżej głowy tym człony są

mniejsze, a im dalej tym większe. W budowie ich ciała obok

ektodermy i entodermy uczestniczy także trzecia warstwa komórek

zarodkowych -

MEZODERMA

(trójwarstwowe). Z mezodermy

zbudowana jest większa część ciała i z niej tworzy się wiele

narządów. Ciało płazińców jest przeważnie wydłużone i grzbietowo

- brzusznie spłaszczone (można w nim wyróżnić przód i tył).

UKŁAD

NERWOWY

(pasmowy)zbudowany z podłużnych pni, połączonych

ze zwojami głowowymi.

UKŁAD WYDALNICZY

ma charakter

protonefrydialny, tzn: jest zbudowany z rozgałęzionych, cienkich

rureczek uchodzących na powierzchni ciała otworkami, a

zaczynających się w ciele komórkami płomykowymi. Płazińce

ODDYCHAJĄ CAŁĄ POWIERZCHNIĄ CIAŁA

, występuje u nich

także

ODDYCHANIE BEZTLENOWE

. U tasiemców

BRAK UKŁADU

POKARMOWEGO

; są

OBOJNAKAMI,

czyli posiadają układ

rozrodczy męski jak i żeński.

Skoleksy (główki)

tasiemców

Tasiemiec

nieuzbrojony

Tasiemiec

uzbrojony

Bruzdogłowi

ec

szeroki

ROZMNAŻANIE:

UKŁAD ROZRODCZY

– dojrzewa w najstarszych, największych,

najdalej położonych od szyjki członach tasiemców. Przechodzą

one złożony cykl rozwojowy, z dwoma lub trzema pokoleniami

larw.

• żywiciel pośredni – bydło rogate

• jaja rozwijające się w larwy zw.
wągrami, które zagnieżdżają się
w mięśniach żuchwy, przepony,
ud oraz sercu zwierząt

• żywiciel ostateczny – człowiek

• zaraża się on zjadając surowe lub niedogotowane mięso
wołowe; w jelitach
człowieka zachodzi dalszy cykl życiowy tasiemca, kończący
się wydaleniem
członów tasiemca (wypełnionymi jajami) z kałem ludzkim

• dojrzałe człony mają silnie rozwiniętą macicę

• zawierają onkosferę z sześcioma hakami embrionalnymi
Larwy z reguły nie mają zdolności samodzielnego
poszukiwania żywiciela
muszą być przez niego zjedzone.

• układ rozrodczy żeński
zbudowany jest z jajników,
jajowodów z ootypem.
Z ootypem połączona jest
pochwa i macica oraz gruczoł
żółtkowy. Pochwa otwiera się
otworem w zatoce płciowej

• układ rozrodczy męski to jądra,
przewody wyprowadzające schodzące
się w nasieniowód, a ten kieruje się
następnie do prącia uchodzącego w
zatoce płciowej

.

Ważnym czynnikiem sprzyjającym zarażeniu jest źle funkcjonująca instalacja
sanitarna, która sprawia, że jaja tasiemca przedostają się na pastwisko. Do
przetrwania tasiemcowi nieuzbrojonemu niezbędne są 2 organizmy. W jednym z
nich mieszczą się dojrzałe osobniki, a drugim larwa. Dla tych pierwszych
żywicielem ostatecznym jest człowiek, dla larw natomiast jest to bydło. To
właśnie za pośrednictwem bydła larwy tasiemców dostają się do organizmu
ludzkiego. Najczęstszą drogą zarażenia się larwami przez bydło jest spożycie
trawy, na którą poprzez kał ludzki przedostały się jaja. Jajeczka są bardzo
wytrzymałe na uszkodzenia, mogą być zaraźliwe nawet przez rok. W organizmie
zwierzęcia jajeczka rozwijają się w larwy, które w szybkim tempie się rozrastają.

Dojrzałe człony, zawierające macicę wypełnioną zapłodnionymi jajami odrywają
się i wraz z kałem są usuwane na zewnątrz ciała żywiciela ostatecznego
(człowieka). Uwolnione z członów jaja mogą przeżyć w środowisku zewnętrznym
kilka miesięcy. Jeżeli w tym czasie zostaną zjedzone przez żywiciela pośredniego
(bydło) – ich rozwój trwa dalej. Larwa onkosfera wydostaje się z osłonek, przebija
ścianki przewodu pokarmowego żywiciela i wraz z prądem krwi przedostaje się
do innych narządów wewnętrznych. Najczęściej osiedla się w mięśniach, gdzie
przekształca się w wągra. Larwa typu wągra ma postać pęcherzyka
wypełnionego płynem i zawiera jedną główkę tasiemca zaopatrzoną w
przyssawki. Żywiciel ostateczny zaraża się wskutek zjedzenia (najczęściej
mięśni) żywiciela pośredniego zawierającego wągry. W przewodzie pokarmowym
żywiciela ostatecznego osłonki wągra ulegają strawieniu, a główka tasiemca
wydobywa się na zewnątrz i przyczepia za pomocą aparatu czepnego do ścianki
jelita człowieka. Rozpoczyna się przyrost strobili i kolejne człony osiągają
dojrzałość płciową.
Rozwój tasiemca i sposób zarażania się to w pewnym sensie błędne koło
.Zarażony człowiek wraz z kałem przenosi jajeczka tasiemca na zewnątrz, tam są
one zjadane przez zwierzę, gdzie z kolei z jajka rozwija się larwa. Następnie
człowiek spożywa zarażone mięso i cały cykl zaczyna się od początku.

W żywicielu może dożyć 30 lat.

Cykl rozwojowy

tasiemca

nieuzbrojonego

wągier z

wypukłą

główką

jajo

z onkosferą

strobila

w jelitach

człon z

macicą

wypełnioną

jajami

Żywiciel pośredni

żywiciel, w którym

występują stadia pasożyta

nie rozmnażające się lub

rozmnażające się

bezpłciowo.

Żywiciel ostateczny

żywiciel, w którym

powstaje dorosła,

rozmnażająca się

płciowo forma

pasożyta.

Porównanie budowy

tasiemca uzbrojonego i

nieuzbrojonego

1 - przyssawki
2 - haczyki

(obecne u tasiemca uzbrojonego)

Aparaty czepne

pasożyt

aparat czepny

Tasiemiec

uzbrojony

Tasiemiec

nieuzbrojony

Bruzdogłowiec

szeroki

Przyssawki

X

X

Haczyki

X

Bruzdy

X

Tasiemiec nieuzbrojony od

tasiemca uzbrojonego różni się

tym, że:

•

nie ma haczyków

• osobnik dorosły tasiemca
nieuzbrojonego jest dłuższy
(osiąga długość do 12 metrów)
od osobnika dorosłego tasiemca
uzbrojonego (osiąga długość
od 2 do 8 m)

• u tasiemca nieuzbrojonego
żywicielem pośrednim jest
bydło a u tasiemca uzbrojonego
żywicielem pośrednim jest świnia,
niekiedy człowiek.

Sposób zarażenia

• człowiek zaraża się, jedząc surowe lub
niedogotowane mięso wołowe zarażone wągrami (mają
wygląd zbliżony do pestek ogórka), z których rozwija
się tasiemiec.

• bardzo często pasożyt ten powstaje po spożyciu
tatara , czyli surowego mielonego mięsa wołowego z
przyprawami lub krwistego befsztyku

Rozpoznanie

•

opiera się na badaniu laboratoryjnym kału

i stwierdzeniu obecności jaj, ewentualnie również
członów. Do diagnostyki tasiemczyc wprowadza
się testy ELISA, wykrywające w kale substancje
antygenowe wydzielane i wydalane przez pasożyta

Tasiemczyca (cestodoza)

Objawy

• objawy kliniczne obecności tasiemca mogą być
znikome lub nawet w ogóle się nie pojawiać
(poza ukazywaniem się jego członów w kale)

• najczęstsze objawy zarażonego to zgaga,
nudności, bóle
brzucha i głowy, zawroty głowy, ogólne
osłabienie, wymioty,
chudnięcie, niepokój, a czasem objawy uczulenia,
wilczy apetyt
lub brak apetytu, wstręt do niektórych (niegdyś
lubianych)
potraw, nocne dreszcze, rozdrażnienie nerwowe

• w przypadku zarażenia wągrami objawy zależą
od
umiejscowienia, ilość wągrów i reakcji obronnej
żywiciela;
lokalizacja wągrów w ważnych dla żywiciela
narządach np.
w tkance mózgowej może doprowadzić do
ciężkich zaburzeń
chorobowych, kalectwa, a nawet śmierci. Przy
dłuższym
nosicielstwie tasiemca dochodzi do wychudzenia i
spadku sił

 

Zapobieganie

Podstawową sprawą jest tu przestrzeganie znanych zasad:

spożywanie mięsa pochodzącego z legalnego uboju (zbadanego

przez służbę sanitarno-weterynaryjną), unikanie konsumpcji

surowego mięsa (zawsze istnieje niewielkie ryzyko zarażenia),

poprawa warunków hodowli bydła i warunków sanitarnych na

wsi (zapobieganie zanieczyszczaniu fekaliami ludzkimi wody i

gleby). Główną przyczyną rozpowszechnienia choroby jest

stosowanie szamba i osadów ściekowych do nawożenia pól

uprawnych i pastwisk oraz odprowadzanie ścieków (fekalia) do

wód powierzchniowych, z których czerpana jest woda do celów

konsumpcyjnych lub gospodarskich. Zamrażanie mięsa do

-10°C zabija pasożyta po ok. pięciu dniach.

Tasiemca nie można się pozbyć samodzielnie. Potrzebna jest specjalna

kuracja, która przeprowadza się po wykonaniu badań laboratoryjnych.

Kuracja jest o tyle trudna, że często wydostają się same człony bez

główki tasiemca. Z główki po jakimś czasie odrastają nowe człony. W celu

potwierdzenia skuteczności leczenia trzeba po mniej więcej trzech

miesiącach przeprowadzić badania. Jest to czas, w którym odrastają

nowe człony z główki tasiemca.

Jak zapobiegać

chorobom

pasożytniczym?

•

spożywanie mięsa z pewnego źródła

• dosmażanie i dogotowywanie mięsa

• ograniczenie kontaktów z psami

• higiena osobista

• poprawa warunków hodowli bydła
i warunków sanitarnych na wsi
(zapobieganie zanieczyszczaniu fekaliami
ludzkimi wody i gleby).

Choć niechętnie, musimy zaliczyć tasiemce

ludzkie do zwierząt domowych. Spełniają

wszystkie kryteria wymagane od naszych

domowych współmieszkańców. Całe życie

spędzają w domu, są nam wierne, dzielą z

nami wszystkie komforty i niedogodności życia

domowego, no i z natury rzeczy, jak długo z

nimi współżyjemy, zapewniamy im najczulszą

opiekę, stół i łoże. Co więcej, w pewnych

sytuacjach jest to nie tylko największe zwierzę

domowe, ale także największe zwierzę

udomowione.

Tasiemiec, jeśli już z nami mieszka, jest

najbardziej, aż do przesady wiernym

towarzyszem życia. Dzieli z nami stół i łoże

oraz wszelkie przypadłości życia, dobre czy

złe, tylko seks załatwia sam ze sobą, jako że

jest obupłciowy. Jeśli go nie przepędzimy, nie

opuszcza nas aż do śmierci, i to raczej naszej,

niż swojej.