PPA 1.9 Administracja

PPA 1.9 Administracja

publiczna

publiczna

(formy demokracji bezpośredniej –

(formy demokracji bezpośredniej –

referendum lokalne; kontrola i nadzór nad

referendum lokalne; kontrola i nadzór nad

działalnością samorządu terytorialnego;

działalnością samorządu terytorialnego;

regionalna izba obrachunkowa;

regionalna izba obrachunkowa;

samorządowe kolegia odwoławcze)

samorządowe kolegia odwoławcze)

1

Formy demokracji bezpośredniej

Formy demokracji bezpośredniej



Wyrazem upodmiotowienia społeczności lokalnej

jest ich

udział w formach demokracji

bezpośredniej.



Formy te obejmują:



wybory do władz samorządowych,



referendum lokalne,



zebranie wiejskie w sołectwie,



ogólne zebranie mieszkańców w osiedlu,



konsultacje społeczne.



Uprawnienia stanowiące ma

referendum lokalne

i zebranie wiejskie

(zebranie

mieszkańców).



Problem wyborów do organów przedstawicielskich reguluje Ordynacja

wyborcza do rad gmin, rad powiatu i sejmików województw, co gwarantuje

jednolitość rozwiązań wyborczych procedur.

2

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Referendum lokalne

(odpowiednio referendum

gminne, powiatowe lub wojewódzkie) jest

formą

demokracji bezpośredniej

dopuszczającą w

określonych przez ustawę przypadkach wypowiedź

ogółu członków wspólnoty samorządowej w

sprawach dla niej istotnych.



Art. 170 Konstytucji RP

formułuje

generalne prawo

członków wspólnoty samorządowej do decydowania

w drodze referendum o sprawach

dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu w

drodze referendum pochodzącego z wyborów

bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. W

kwestii zasad i trybu przeprowadzenia referendum

lokalnego

Konstytucja

odsyła do ustawy.

3

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Postulaty i nakazy odwoływania się do

uczestnictwa obywateli w sprawowaniu

władzy znajdują się również w aktach prawa

międzynarodowego.



Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

z dnia 15 października

1985r.

(ratyfikowana przez Polskę 26 kwietnia

1993r.) nakłada na organy jednostek

samorządu terytorialnego wymóg konsultacji

z mieszkańcami w ważnych sprawach.

4

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Prawo członków wspólnot samorządowych

do wyrażania w drodze głosowania co do

sposobu rozstrzygania istotnych spraw

dotyczących tej wspólnoty znajduje bliższe

rozwinięcie w

ustawie z dnia 15 września

2000r. o referendum lokalnym (tekst

jednolity; Dz. U. 2013r., poz. 706).



Ponadto, w ograniczonym zakresie,

unormowania dotyczące referendum

lokalnego zawarte są również w

ustawie o samorządzie gminnym.

5

Referendum lokalne

Referendum lokalne



W referendum lokalnym mieszkańcy jednostki

samorządu terytorialnego,

jako członkowie wspólnoty samorządowej,

wyrażają w drodze głosowania

swoją

wolę co do sposobu

rozstrzygnięcia sprawy dotyczącej tej wspólnoty,

mieszczącej się w

zakresie

zadań i kompetencji organów danej

jednostki

lub w sprawie

odwołania organu stanowiącego

tej jednostki,

a w

przypadku gminy także wójta

(burmistrza, prezydenta miasta).

6

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Przedmiotem referendum gminnego

może być również

samoopodatkowanie się mieszkańców na cele

publiczne

mieszczące się w zakresie zadań i

kompetencji organów gminy;



W referendum

mają prawo

brać udział osoby

stale zamieszkujące na obszarze danej

jednostki samorządu terytorialnego,

posiadające czynne prawo wyborcze

do organu stanowiącego tej jednostki.

7

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Ustawa o referendum lokalnym, na wzór

rozwiązań przyjętych w niektórych

państwach zachodnich, przewiduje

referendum

obligatoryjne i fakultatywne.



Z referendum obligatoryjnym

mamy do

czynienia wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia w

określonych sprawach zarezerwowana jest

wyłącznie droga referendum lokalnego,

zaś z

referendum fakultatywnym

- gdy zamiast

organu stanowiącego swoją wolę wyrażają

członkowie wspólnoty samorządowej.

8

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Referendum obligatoryjne

przeprowadza się

w dwóch przypadkach:

1.

w sprawach samoopodatkowania

się

mieszkańców na cele publiczne
mieszczące się zakresie zadań
i kompetencji organów gminy

(wyłącznie w

gminach);

2.

w sprawach odwołania

pochodzącego z

wyborów bezpośrednich organu jednostki
samorządu terytorialnego przed upływem
kadencji.

9

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Samoopodatkowanie

mieszkańców na cele

publiczne

oznacza ustanowienie

wobec wszystkich

mieszkańców gminy (niezależnie od tego, czy i jak

głosowali) dodatkowych, nieprzewidzianych w

ustawach obowiązków podatkowych z

jednoczesnym określeniem zasad

samoopodatkowania, w

szczególności:

celu opodatkowania,

podmiotów obowiązku podatkowego,
wysokości podatku.



Samoopodatkowanie mieszkańców na cele

publiczne

oznacza więc ustanowienie

przez

mieszkańców

dodatkowych ciężarów podatkowych.

10

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Referendum lokalne może być

przeprowadzone się

z inicjatywy

organu stanowiącego

danej jednostki

samorządu terytorialnego

lub

na wniosek,

co

najmniej:

1)

10% uprawnionych do głosowania

mieszkańców gminy lub powiatu,

2)

5% uprawnionych do głosowania

mieszkańców województwa.

11

Referendum lokalne

Referendum lokalne



W sprawach

odwołania organu stanowiącego

jednostki samorządu terytorialnego przed

upływem kadencji rozstrzyga się

wyłącznie w

drodze referendum przeprowadzonego na

wniosek mieszkańców.

Wniosek mieszkańców gminy w tej sprawie

może dotyczyć odwołania

rady gminy i wójta

(burmistrza, prezydenta miasta) albo

odwołania jednego z tych organów.



Referendum w sprawie odwołania

wójta

(burmistrza, prezydenta miasta) może być

przeprowadzone

także z

inicjatywy rady gminy.

12

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Wniosek mieszkańców

w sprawie

odwołania jednego

z organów gminy

może być złożony

po upływie 10 miesięcy od dnia wyboru

organu

albo

10 miesięcy

od ostatniego referendum w sprawie jego

odwołania i

nie później niż 8 miesięcy

przed

zakończeniem jego kadencji.



Zaś uchwała rady gminy o przeprowadzenie

referendum w sprawie odwołania wójta (burmistrza,

prezydenta miasta) zarówno z powodu nieudzielenia

mu absolutorium, jak i z innej przyczyny niż

nieudzielenie wójtowi absolutorium może być podjęta

nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy

od dnia

wyboru wójta i

nie później niż 9 miesięcy

przed

zakończeniem kadencji.

13

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Jeśli wniosek rady gminy o podjęcie uchwały

o przeprowadzenie referendum w sprawie

odwołania wójta z innej przyczyny niż nie udzielenie

wójtowi absolutorium

nie uzyskał większości głosów

,

to kolejny wniosek

może być zgłoszony

w

tym trybie

nie wcześniej niż

po upływie 12 miesięcy

od

poprzedniego głosowania.



Ustawowe ograniczenia terminowe

mają chronić przed

instrumentalnym traktowaniem referendum.

Jednocześnie ograniczenia terminowe mają też stanowić

swoistą gwarancję, że upłynął wystarczający czas do

zbudowania miarodajnej oceny organu,

którego

odwołania dotyczy referendum.

14

Referendum lokalne

Referendum lokalne



W przypadku uchwały o przeprowadzenie

referendum w sprawie

odwołania wójta w

powodu nieudzielenia mu absolutorium

procedura wymaga nie tylko podjęcia tej uchwały

przez radę gminy

bezwzględną większością

głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu

imiennym

, ale wymaga też, by uchwała ta była

podjęta

po upływie 14 dni od dnia podjęcia

uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi

absolutorium, zapoznaniu się

z opinią regionalnej izby obrachunkowej

oraz

wysłuchaniu wyjaśnień wójta.

15

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Podjęcie uchwały rady gminy o przeprowadzenie

referendum w sprawie odwołania wójta

z przyczyny

innej

niż nieudzielenie wójtowi absolutorium

musi

być poprzedzone

wnioskiem co najmniej ¼

ustawowego składu rady,

wniosek ten wymaga

formy

pisemnej i uzasadnienia

przyczyny odwołania wójta

oraz podlega

zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.

Procedura wymaga, aby uchwała ta była podjęta

nie wcześniej niż

po upływie 14 dni

od

dnia zgłoszenia wniosku w tej sprawie, większością

co najmniej

3/5 głosów ustawowego

składu rady,

w głosowaniu jawnym.

16

Referendum lokalne

Referendum lokalne



W zależności od przedmiotu referendum lokalnego

wyodrębnia się

dwa progi jego ważności.

Regułą jest, że referendum jest ważne,

jeżeli wzięło w nim udział

co najmniej

30% uprawnionych do głosowania.

Natomiast referendum w sprawie odwołania organu

jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego

z wyborów bezpośrednich jest ważne w

przypadku, jeżeli wzięło w nim

nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w

wyborze odwoływanego organu.

17

Referendum lokalne

Referendum lokalne



Wynik referendum

jest rozstrzygający,

jeżeli

za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej

pod referendum

oddano więcej niż połowę

ważnych głosów,

natomiast gdy chodzi o referendum

w sprawie

samoopodatkowania się mieszkańców na cele

publiczne,

wynik jest rozstrzygający,

gdy za

samoopodatkowaniem

oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów.

18

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

19

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Przepisy poszczególnych ustaw samorządowych

przewidują rozmaite

mechanizmy nadzorcze

nad działalnością jednostek samorządu

terytorialnego.



W pierwszej kolejności wskazać należy,

że organami nadzoru nad samorządem

terytorialnym są:

Prezes Rady Ministrów i wojewoda,

zaś w sprawach budżetowych –

regionalne izby

obrachunkowe.



Pewne kompetencje nadzorcze wobec samorządu

posiadają również

Sejm

oraz

sąd administracyjny.



Ustawy samorządowe wskazują, że organy nadzoru

mogą wkraczać w działalność gminną tylko

w przypadkach określonych ustawami.

20

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Organy nadzoru mają prawo żądania informacji

i danych dotyczących organizacji i

funkcjonowania gminy, niezbędnych do wykonywania

przysługujących im uprawnień nadzorczych.



Przepisy przewidują, że

w razie powtarzającego się

naruszenia

przez

organy stanowiące i kontrolne

jednostek samorządu terytorialnego Konstytucji i

ustaw,

Sejm, na wniosek Prezesa Rady

Ministrów, może w drodze uchwały je

rozwiązać.



W przypadku

rozwiązania rady gminy, rady powiatu

lub sejmiku województwa

Prezes Rady Ministrów, na

wniosek ministra właściwego ds. administracji

publicznej wyznacza osobę, która do czasu wyboru

tychże organów będzie pełnić ich funkcję.

21

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Jeżeli powtarzającego się naruszenia

Konstytucji

lub

ustaw

dopuszcza się:



wójt

(burmistrz, prezydent miasta) wówczas

wojewoda

wzywa

wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli

wezwanie to nie odnosi

skutku – występuje

z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o

odwołanie

wójta.



W przypadku odwołania wójta

Prezes Rady

Ministrów,

na wniosek ministra właściwego ds.

administracji publicznej,

wyznacza osobę,

która do

czasu wyboru wójta pełni jego funkcję.

22

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Jeżeli powtarzającego się naruszenia

Konstytucji

lub

ustaw

dopuszcza się



zarząd powiatu

(w przypadku powiatu) lub

zarząd

województwa

(w przypadku samorządu

województwa)

wówczas wojewoda

wzywa radę powiatu (lub sejmik

województwa) do zastosowania niezbędnych

środków,

a jeżeli to nie odnosi skutku – za

pośrednictwem

ministra właściwego ds. administracji publiczne

j –

występuje z wnioskiem do Prezesa Rady

Ministrów

o rozwiązanie zarządu powiatu

(lub

zarządu województwa).

W razie rozwiązania zarządu, do czasu wyboru

nowego, funkcję

zarządu pełni osoba wyznaczona

przez Prezesa Rady Ministrów.

23

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



W razie

nierokującego nadziei na szybką poprawę

i przedłużającego się braku skuteczności

w wykonywaniu zadań publicznych

przez organy gminy Prezes Rady Ministrów, na

wniosek ministra właściwego ds. administracji

publicznej, może

zawiesić organy gminy, powiatu lub

samorządu województwa i ustanowić zarząd

komisaryczny

na okres do 2 lat, nie

dłużej jednak niż do wyboru odpowiednio:

rady gminy, rady powiatu lub sejmiku

województwa, a w przypadku gminy – również

wójta na kolejną kadencję.



Komisarza rządowego

powołuje Prezes Rady

Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za

pośrednictwem ministra właściwego ds. administracji

publicznej.

Komisarz rządowy

przejmuje wykonywanie

zadań i kompetencji organów samorządu

z dniem powołania.

24

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Wojewoda

sprawuje nadzór wobec

organów wykonawczych

jednostek

samorządu terytorialnego.

Organy wykonawcze samorządu

terytorialnego obowiązane są do przedłożenia

wojewodzie

uchwał organów stanowiących w

ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia.



Organ nadzoru, wszczynając postępowanie

w sprawie stwierdzenia

nieważności uchwały lub zarządzenia

albo w toku tego postępowania,

może wstrzymać

ich wykonanie.

25

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać

uzasadnienie faktyczne i prawne oraz

pouczenie o dopuszczalności

wniesienia skargi do

sądu administracyjnego.



W przypadku

nieistotnego naruszenia prawa

organ nadzoru nie stwierdza nieważności

uchwały lub zarządzenia,

ograniczając się do wskazania,

iż uchwałę lub zarządzenie

wydano z naruszeniem prawa.

26

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Niezwykle istotne i szerokie uprawnienia nadzorcze

przysługują

wojewodzie

w stosunku do organów

samorządu terytorialnego,

które wykonują zadania

zlecone z zakresu administracji rządowej.



W takim przypadku uprawnienia nadzorcze

posiadają znacznie szerszy charakter, gdyż są oparte

nie tylko

na kryterium legalności, ale

również rzetelności, celowości oraz gospodarności.



Wojewoda,

jako przedstawiciel rządu, może w takim

przypadku wstrzymać wykonanie uchwały organu

gminy i przekazać sprawę do ponownego

rozpatrzenia, wskazując zaistniałe uchybienia oraz

termin załatwienia sprawy. Jeżeli uchwała organu

samorządu, podjęta po ponownym rozpatrzeniu

sprawy, nie uwzględnia wskazówek udzielonych przez

wojewodę,

może on uchylić uchwałę i wydać

zarządzenie zastępcze.

27

Regionalna Izba Obrachunkowa

Regionalna Izba Obrachunkowa

28

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego (RIO)

samorządu terytorialnego (RIO)



Państwowymi organami nadzoru i kontroli

gospodarki finansowej jednostek samorządu

terytorialnego są

regionalne izby

obrachunkowe (RIO)

- państwowe jednostki

budżetowe (niezależne finansowo od

administracji rządowej i samorządowej) –

funkcjonują na podstawie

ustawy z dnia 7

października 1992r. o

regionalnych izbach obrachunkowych

(tekst

jednolity; Dz. U. 2012r. poz. 1113).

29

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego (RIO)

samorządu terytorialnego (RIO)



Izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek

samorządu terytorialnego w

zakresie spraw

finansowych

oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej

i zamówień publicznych:

jednostek samorządu terytorialnego,

związków międzygminnych, oraz stowarzyszeń gmin

i powiatów, związków powiatów, stowarzyszeń

powiatów, samorządowych jednostek

organizacyjnych,

w tym samorządowych osób prawnych

oraz innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania

przez nie dotacji przyznawanych z budżetów

jednostek samorządu terytorialnego.

30

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego (RIO)

samorządu terytorialnego (RIO)



W zakresie

działalności nadzorczej właściwość

rzeczowa

regionalnych izb obrachunkowych

obejmuje uchwały i zarządzenia

podejmowane przez organy jednostek samorządu

terytorialnego

w sprawach:



procedury uchwalania budżetu

i jego zmian;



budżetu

i jego zmian;



zaciągania zobowiązań

wpływających na wysokość

długu publicznego jednostki samorządu

terytorialnego oraz udzielania pożyczek;



zasad i zakresu przyznawania dotacji

z budżetu

jednostki samorządu terytorialnego;



podatków i opłat lokalnych,

do których mają

zastosowanie przepisy ustawy Ordynacja podatkowa;



absolutorium;



wieloletniej prognozy finansowej

i jej zmian.

31

Sądowa kontrola rozstrzygnięć

Sądowa kontrola rozstrzygnięć

wydawanych przez organy

wydawanych przez organy

nadzorcze

nadzorcze

32

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Istotnym zagadnieniem pozostaje również

sądowa

kontrola rozstrzygnięć

wydawanych przez organy

nadzorcze wobec organów jednostek samorządu

terytorialnego.



Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo

zaskarżyć do sądu administracyjnego

z powodu

niezgodności z prawem rozstrzygnięć organów

nadzoru.



Zgodnie z ustawą – Prawo o postępowaniu przed

sądami administracyjnymi, kontrola działalności

administracji publicznej przez sądy administracyjne

obejmuje orzekanie

w sprawach skarg na akty

nadzoru nad działalnością organów samorządu

terytorialnego.

33

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego



Do złożenia skargi

uprawniona jest jednostka

samorządu terytorialnego,

której interes prawny,

uprawnienie lub kompetencja zostały naruszone.



Należy zaznaczyć, iż skargę do sądu

administracyjnego może

wnieść właściwy organ

stanowiący jednostki samorządu terytorialnego,

gdy dana uchwała została przyjęta w poprzedniej

kadencji tegoż organu, o ile organ w nowej

kadencji zaskarży ją

w terminie 30 dni

od dnia

zwołania pierwszego posiedzenia organu

w nowej kadencji.

Wojewódzki sąd

administracyjny, uwzględniając skargę jednostki

samorządu

terytorialnego

na akt nadzoru,

uchyla

ten akt.

34

Samorządowe Kolegia

Samorządowe Kolegia

Odwoławcze

Odwoławcze

35

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)



W związku z koniecznością

weryfikacji

rozstrzygnięć

wydawanych przez organy

jednostek samorządu terytorialnego zostały

utworzone

samorządowe

kolegia odwoławcze .



Funkcjonują one na podstawie

ustawy z

dnia 12 października 1994r. o

samorządowych kolegiach odwoławczych

(tekst jednolity z 2001r. Dz. U. Nr 79, poz.

856 z późn. zm.)

36

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)



Samorządowe kolegia odwoławcze są organami

wyższego stopnia

w rozumieniu przepisów

Kodeksu postępowania administracyjnego i

ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r –

Ordynacja podatkowa (tekst jednolity; Dz. U.

2012r., Nr 749 z późn. zm.),

stanowią więc

organy odwoławcze od rozstrzygnięć wydawanych

przez organy jednostek samorządu terytorialnego.



Kolegia są

organami właściwymi

w szczególności

do rozpatrywania

odwołań od decyzji, zażaleń

na postanowienia, żądań

wznowienia postępowania

lub do stwierdzenia nieważności decyzji.

37

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)



Kolegia są

państwowymi jednostkami

budżetowymi,

co ma zapewnić im

niezależność finansową, przedkładającą się

również na niezależność orzeczniczą.



Nadzór nad działalnością administracyjną

kolegiów sprawuje Prezes Rady Ministrów.



Organami kolegiów są:

1) zgromadzenie ogólne kolegium,

2) Prezes kolegium.

38

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)



Orzeczenia kolegium zapadają po

przeprowadzeniu

rozprawy

lub

na posiedzeniu

niejawnym.



Kolegium

wydaje orzeczenia po odbyciu

niejawnej narady składu orzekającego,

obejmującej dyskusję oraz głosowanie nad

orzeczeniem i zasadniczymi motywami

rozstrzygnięcia.



Orzeczenia

zapadają

większością głosów

.

Członek składu orzekającego nie może

się wstrzymać od głosu.

39

Nadzór nad działalnością

Nadzór nad działalnością

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)

(Samorządowe Kolegia Odwoławcze)



Kolegium

orzeka w składzie trzyosobowym,

chyba że przepisy szczególne

stanowią inaczej.

Zasady wyznaczania składów orzekających

określa regulamin organizacyjny kolegium.



Kontrolę orzecznictwa kolegium sprawuje

sąd administracyjny.

40

Dziękuję za uwagę!!!

Dziękuję za uwagę!!!

41