PPA 1.3 Administracja

publiczna

(władcze formy działania administracji

publicznej)

1

Prawne formy działania

administracji publicznej



Administracja publiczna jest sprawowana

przez organy administracji rządowej i

samorządowej

w różnych formach działania

i przy zastosowaniu zróżnicowanych metod.



Działalność administracji tak co do treści,

jak też co do form działania

administracji

podlega regulacji prawnej

(z

niejednakowym stopniem konkretności).

2

Prawne formy działania

administracji publicznej



Wobec braku definicji legalnej pojęcie

prawnych form działania administracji

definiowane jest na gruncie doktryny (nauki)

i orzecznictwa.



W piśmiennictwie przyjmuje się na ogół, że

prawna forma działania administracji to

określony przepisem prawa typ konkretnej

czynności organu administracyjnego, innymi

słowy – dopuszczony prawem środek

zastosowany przez administrację dla

załatwienia określonej sprawy.

3

Metody działania administracji

publicznej

4

Metody działania administracji

publicznej



Metoda działania administracji,

w odróżnieniu od prawnej

formy działania,

oznacza styl rozwiązywania spraw

określonego typu, a więc politykę stosowania przez

administrację prawnych form działania.



Do metod pracy administracji można zaliczyć:



metodę przekonywania,



metodę przymusu,



metodę podejmowania działalności prewencyjnej,



metodę generalnego rozwiązywania zagadnienia lub
metodę rozwiązywania cząstkowego lub sekwencyjnego,



metodę oddziaływania ekonomicznego,



metodę cywilistyczną.



Określenie prawnych form działania administracji jest

możliwe na podstawie analizy treści aktów normatywnych.

5

Prawne formy działania

administracji publicznej

6

Prawne formy działania

administracji publicznej



Formy działania administracji stanowią szeroką

i zróżnicowaną grupę czynności:



o jednostronnym lub dwustronnym charakterze

(czynności

jednostronne oraz dwustronne),



podejmowanych z użyciem środków władczych lub też bez
ich użycia

(czynności władcze oraz niewładcze),



zmierzających do wywołania określonego skutku
prawnego lub też nie

(czynności prawne oraz czynności

faktyczne),



w których uczestniczy obywatel, przedsiębiorca

itp.

albo

też stronami relacji kreowanych daną prawną formę
działania pozostają dwa organy administracji

, jako

niepozostające w stosunku do siebie w
konkretnej, nawiązywanej relacji w sferze
wewnętrznej.

7

Prawne formy działania

administracji publicznej



Działania jednostronne

organów administracji

publicznej

charakteryzują się możliwością

jednostronnego, władczego kształtowania

sytuacji prawnej adresatów tych działań

i obowiązku podporządkowania się

tym działaniom pod sankcją zastosowania przez

organ przymusu państwowego.



W przypadku

działań dwustronnych

organy

administracji publicznej dokonują ustaleń co do

zachowań określonych podmiotów wespół z

tymi podmiotami.

Wówczas charakterystyczna

dla działań jednostronnych nierównorzędność

podmiotów

albo jest eliminowana (umowa

cywilna), albo ulega osłabieniu (porozumienie

administracyjne), a zastosowanie przymusu

państwowego traci na znaczeniu.

8

Prawne formy działania

administracji publicznej



W oparciu o

kryterium władztwa

w całokształcie

działalności administracji publicznej możemy

wyróżnić formy działania:

władcze oraz

niewładcze.



Działania władcze

to takie, w których organ

administracji publicznej może posłużyć się

władztwem państwowym. Polega

ono na domniemaniu ważności działania organu

i możliwości przymusowego

realizowania jego woli wyrażonej w określonej

formie prawnej.



Działania niewładcze

nie posiadają cechy

władczości. Pozycja organu administracji w

stosunku do drugiego podmiotu są sobie równe,

w każdym razie organ administracji nie zajmuje

tu pozycji zdecydowanie nadrzędnej.

9

Prawne formy działania

administracji publicznej



W oparciu o kryterium

wywołania określonego skutku

prawnego lub też nie

wyróżniamy

czynności prawne

oraz

czynności faktyczne.



Czynności prawne

z samego założenia i celu ich

podejmowania kształtują stosunki prawne, co ma

następować w drodze aktów stosowania prawa przez

administrację publiczną (należą do tych form: wydawanie

aktów administracyjnych i działania o charakterze

cywilnoprawnym).



Do drugiej grupy form zaliczone zostały takie działania,

które nie mają znamion czynności prawnych dlatego, że są

podejmowane w celu kształtowania stanu faktycznego lub

stanu prawnego wskutek tworzenia faktów, a nie przez

zawiązywanie stosunków prawnych (w tej grupie znajdują

się działania faktyczne,

a więc

czynności materialno-

techniczne – w tym wydawanie zaświadczeń, działania

społeczno-organizacyjne).

10

Prawne formy działania

administracji publicznej



Osią klasyfikacji form działania administracji

jest rozróżnienie na:



formy działania zewnętrzne

(akt

normatywny, akt
administracyjny, przyrzeczenie
administracyjne, umowa, porozumienie
administracyjne, działania materialne),



formy działania wewnętrzne

(polecenia

służbowe, czynności planistyczne, czynności
techniczno-wykonawcze).

11

Prawne formy działania

administracji publicznej



Obecnie doktryna prawa administracyjnego

wyróżnia następujące

prawne formy działania

administracji:



akty normatywne,



akty generalne stosowania prawa,



akty administracyjne,



polecenie służbowe,



porozumienia administracyjne,



ugody administracyjne,



przyrzeczenie administracyjne,



czynności cywilnoprawne (umowy
cywilnoprawne),



czynności materialno-techniczne,



tworzenie planów, programów i strategii,



działalność społeczno-organizatorska.

12

Prawne formy działania

administracji publicznej

(schemat)

13

Wł

adc

ze

for

my

dzi

ała

nia

ad

mi

nis

tra

cji

akt

normatywny

akt generalny

stosowania

prawa

akt

administracyj

ny

Prawne formy działania

administracji publicznej

schemat

14

ugoda administracyjna

porozumienie

administracyjne

umowa cywilnoprawna

umowa administracyjna

przyrzeczenie

administracyjne

czynności faktyczne

N

ie

w

ła

d

c

ze

f

o

rm

y

d

z

ia

ła

n

ia

a

d

m

in

is

tr

a

c

ji

Akty normatywne

15

Akty normatywne



Akt normatywny

jest władczą formą działania

administracji. Ma on zastosowanie zarówno

w sferze zewnętrznej, jak i wewnętrznej

administracji. Może on bowiem mieć charakter

powszechnie obowiązujący, jak również

obowiązywać w sferze wewnętrznej administracji.



Akt normatywny

to władcze rozstrzygnięcie

podejmowane przez organ administracji w

zakresie przyznanych mu przez ustawodawcę

uprawnień, w większości

przypadków skierowanych do

generalnie

oznaczonego adresata

i nakazujących mu pewne

zachowania w

abstrakcyjnie opisanej sytuacji.

16

Akty normatywne



Należy podkreślić, że aktem normatywnym jest

również ustawa, z tym że

ustawa pochodzi od

Sejmu.

Mówiąc o aktach normatywnych

wydawanych przez administrację wskazuje się, iż

chodzi o

„ akty normatywne administracji”.



Jak wskazano to już w definicji,

akt normatywny

cechuje:



abstrakcyjność

opisanego zdarzenia, którego

wystąpienie doprowadzi do konieczności lub
tylko możliwości zastosowania danego aktu
normatywnego,



generalność

wskazanej grupy ewentualnych

adresatów aktu normatywnego.

17

Akty normatywn

e



Akt normatywny ma

charakter generalno-

abstrakcyjny.

Zawiera on normy skierowane

do generalnie określonego adresata w

abstrakcyjnie określonej sytuacji.



Akt ma charakter generalny,

gdy adresat

jest określony w sposób powszechny,

niejednostkowy, przy użyciu

takich kwantyfikatorów jak np. „

mieszkańcy

gminy”, „funkcjonariusz celny”,

„pracownicy samorządowi”.

Adresat nie jest

określony imiennie, jednostkowo (tak jak

ma to miejsce w

odniesieniu do aktu administracyjnego), ale

jedynie poprzez wskazanie na pewne jego

cechy. Każdy, kto posiada te cechy, jest

adresatem tego aktu.

18

Akty normatywne



Akt normatywny ma charakter generalny,

ponieważ jest kierowany do nie określonej

bliżej liczby adresatów

. Faktyczna liczba

adresatów jest bez znaczenia dla oceny, czy

mamy do czynienia z aktem generalnym,

czy też nie. Istotnym jest bowiem sposób

określenia adresata – generalny, a nie

jednostkowy.



Akt ma charakter abstrakcyjny

, ponieważ

normuje bliżej nie określoną sytuację,

dotyczy bliżej nie określonej liczby zdarzeń,

ma charakter powtarzalny. Typowy akt

normatywny nie ulega „skonsumowaniu” w

wyniku jednorazowego działania,

lecz ma zastosowanie zawsze,

jeżeli zaistnieje określona w nim sytuacja.

19

Akty normatywne



Wydawanie aktów normatywnych może

odbywać się

zarówno w sferze zewnętrznej, jak

i w sferze wewnętrznej administracji.



W pierwszym przypadku

akt normatywny

będzie miał

charakter powszechnie

obowiązujący

i będzie mógł stanowić podstawę

do wydania aktu administracyjnego (decyzji

administracyjnej),

w drugim zaś przypadku

akt normatywny będzie

obowiązywał

wyłącznie w sferze wewnętrznej

administracji,

a więc sferze wewnętrznych

relacji zachodzących pomiędzy podmiotami

administracji.

20

Akty normatywne



Akt normatywny,

który będzie obowiązywał

„na zewnątrz administracji”, powinien mieć

swoją podstawę prawną w akcie prawa

powszechnie obowiązującego.



Ten wymóg

nie dotyczy zaś aktów normatywnych

wydawanych w sferze wewnętrznej.

Z tej przyczyny przedmiotem regulacji

tego typu aktu normatywnego nie mogą być

sprawy dotyczące praw lub wolności

obywatelskich, a wyłącznie sprawy wewnętrznej

organizacji administracji, w tym charakter relacji

zachodzących pomiędzy poszczególnymi

organami administracji.

21

Akty normatywne



Przykładami aktów normatywnych, wydawanych

przez organy administracji, mogą być chociażby

rozporządzenia

wydawane na podstawie ustaw.

Są one tworzone

przez samą administrację publiczną

i są wydawane przez administrację.



Artykuł 92 ust 1 i ust 2 Konstytucji wskazuje,

że są one

wydawane na podstawie

szczegółowego upoważnienia zawartego w

ustawie i w celu jej wykonania.

22

Akty normatywne



W upoważnieniu powinien być

dokładnie

określony organ właściwy do wydania

rozporządzenia

oraz

zakres spraw

przekazanych do uregulowania.



Warunkiem wejścia w życie rozporządzeń,

podobnie jak ustaw, jest ich

ogłoszenie w

Dzienniku Ustaw.

Natomiast do kompetencji

Trybunału

Konstytucyjnego

należy badanie zgodności

rozporządzeń z ustawami i

ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

23

Akty normatywne



Prawo do wydawania rozporządzeń

przysługuje:



Prezydentowi,



Prezesowi Rady Ministrów,



ministrom kierującym działami
administracji rządowej,



przewodniczącym komitetów
wchodzących w skład
Rady Ministrów,



Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji

(art. 213 ust 2 Konstytucji RP).

24

Akty normatywne



Kolejnym przykładem aktów normatywnych

administracji są tzw. akty prawa miejscowego.



Zgodnie z art. 94 Konstytucji akty prawa

miejscowego ustanawiają – na swoim obszarze

działania –

organy

samorządu

terytorialnego

(gminne, powiatowe,

wojewódzkie)

oraz

terenowe organy

administracji rządowej

(wojewoda, a także

organy administracji rządowej niezespolonej).

25

Akty normatywne



Akty prawa miejscowego można podzielić na:



akty zawierające statuty

stanowione na podstawie

ustaw ustrojowych (ustawy o samorządzie gminnym, o
samorządzie powiatowym, o
samorządzie województwa),



akty zawierające przepisy wykonawcze

wydawane na

podstawie upoważnień szczegółowych (np. uchwały w
sprawie wysokości podatków i opłat lokalnych,
stanowione na podstawie ustawy o
podatkach i opłatach lokalnych czy też ustawy o
utrzymaniu czystości i porządku w gminie),



akty zawierające przepisy porządkowe

(gminne,

powiatowe oraz ustanowione przez wojewodę). Prawo
do wydawania przepisów porządkowych posiada

rada

gminy, rada powiatu

a w sytuacji niecierpiącej zwłoki

również organ wykonawczy (wójt, zarząd powiatu). Na
szczeblu wojewódzkim prawo wydawania przepisów
porządkowych przysługuje już

tylko wojewodzie

, który

ma prawo wydawać rozporządzenia porządkowe.

26

Akty generalne stosowania prawa

27

Akty generalne stosowania prawa



Akt generalny stosowania prawa,

jako rodzaj prawnej

formy działania administracji publicznej, zbliżony jest

zasadniczo do aktu normatywnego, różni się jednakże

tym, że w przeciwieństwie do aktu

normatywnego

nie służy tworzeniu nowych norm

prawnych, a jego rolą jest jedynie stosowanie prawa.



Akty generalne stosowania prawa

mogą znajdować

swoją podstawę prawną w akcie prawa powszechnie

obowiązującego, jak i podustawowych aktach

normatywnych. Są one typem aktów kierownictwa

wewnętrznego –

obowiązują więc wyłącznie w sferze

wewnętrznej administracji

(tylko w sferze podległości

wobec danego organu), w przeciwieństwie do aktów

normatywnych, które dotyczą każdego podmiotu

podlegającego jurysdykcji ustawowej.

28

Akty generalne stosowania prawa



Akty generalne stosowania prawa

dla swojej

skuteczności powinny

dojść wyłącznie

do wiadomości adresata,

w

przeciwieństwie do

aktów

normatywnych,

których obowiązywanie jest

uzależnione od

ogłoszenia w sposób

przewidziany ustawą.



Akty generalne stosowania prawa

nie mogą

stanowić podstawy prawnej aktu kierowanego

do podmiotu spoza struktury organizacyjnej

administracji, np.

obywatela.

29

Akty generalne stosowania prawa



Funkcje aktów generalnych stosowania

prawa są zróżnicowane.

Po pierwsze

mogą one służyć przekazywaniu

określonych dyrektyw przez organy wyższe,

organom im hierarchicznie

podporządkowanym.

Po drugie

zaś, mogą służyć także

dokonywaniu wykładni przepisów prawa

powszechnie obowiązującego dla organów

pozostających w sferze

zależności.

30

Akty generalne stosowania prawa



Akty generalne stosowania prawa to

różnego rodzaju

wytyczne, okólniki, pisma okólne,

instrukcje, wyjaśnienia.



Zawierają one wskazania interpretacyjne

dotyczące norm już obowiązujących.



Ich rola sprowadza się do ustalania

sposobu stosowania tych norm.

31

Akty generalne stosowania prawa



Przykładem

mogą być uprawnienia Ministra

Finansów do zapewnienia jednolitego sposobu

stosowania prawa podatkowego przez organy

podatkowe oraz organy kontroli skarbowej

poprzez jego urzędową interpretację – z

uwzględnieniem orzecznictwa sądów i

Trybunału Konstytucyjnego.



Interpretacje te są publikowane w „Biuletynie

Skarbowym Ministerstwa Finansów”.

Jednocześnie wprowadzono zasadę,

że zastosowanie się podatnika do

urzędowej interpretacji prawa podatkowego nie

może mu szkodzić (Ordynacja podatkowa).

32

Akty administracyjne

33

Akty administracyjne



Akt administracyjny jest podstawową i

najczęściej stosowaną prawną formą działania

administracji.

Przy pomocy wydawanych aktów

administracyjnych podmioty reprezentujące

władztwo administracyjne (organy administracji)

mogą w sposób wiążący kształtować sytuację

prawną:

1.

niepodporządkowanych im osób fizycznych,
prawnych oraz innych podmiotów w sprawach
indywidualnych,

mieszczących się w sferze

działania administracji, np. decyzje
administracyjne i postanowienia wydawane na
podstawie Kpa,

2.

podmiotów będących w stosunku podległości
służbowej bądź organizacyjnej wobec organu
wydającego akt,

np. polecenia służbowe

przełożonego wydane w stosunku do urzędnika
państwowego.

34

Akty administracyjne



Akty administracyjne,

podobnie jak wyroki

sądów, należą do tzw. aktów stosowania prawa.



Przez pojęcie

aktu administracyjnego

należy

rozumieć

oparte na normie prawa

administracyjnego władcze, jednostronne

oświadczenie woli organu administracji,

określające sytuację prawną konkretnie

wskazanego w tymże akcie adresata

w indywidualnie oznaczonej sprawie wobec

indywidualnie oznaczonego adresata

(tzw. podwójna konkretność aktu

administracyjnego).

35

Akty administracyjne



Każde tego typu oświadczenie woli organu

administracji

kształtuje w sposób

autorytatywny sytuację prawną adresata.



Wykonanie aktu administracyjnego jest

zawsze

gwarantowane zastosowaniem

przymusu państwowego.



Adresat aktu nie może zwolnić się

od

wykonana wynikających z jego treści

obowiązków.

36

Akty administracyjne



Istnieje podstawowy podział aktów

administracyjnych na:

wewnętrzne i zewnętrzne.



Stanowi on podstawowe kryterium

umożliwiające

dokonanie podziału aktów

administracyjnych.



Zachodzące zróżnicowanie w tym

zakresie

determinuje podstawę prawną,

sposób wydawania

oraz

formę i możliwość weryfikacji

poszczególnych aktów administracyjnych.

37

Akty administracyjne



Podział podstawowy aktów

administracyjnych

38

akty

administracy

jne

wewnętrzne

np.

polecenia

służbowe

akty

administracyjn
e zewnętrzne

np.

decyzje

administracyjn

e

Akty administracyjne –

wewnętrzne

39

Akty administracyjne wewnętrzne



Akty administracyjne wewnętrzne

podejmowane

są w relacjach „wewnątrz

administracji” (podobnie jak akty generalne

stosowania prawa należą do aktów kierownictwa

wewnętrznego).



Ujawniają one swoją moc w relacjach

podporządkowania organizacyjnego i służbowego,

istniejących pomiędzy określonymi podmiotami

lub osobami a organem wydającym ten akt.



Będą to więc akty kierowane do podległych

jednostek organizacyjnych, jak również polecenia

kierowane przez przełożonych do pracowników

administracji.

40

Akty administracyjne wewnętrzne



Ich wydanie nie musi:

1.

być oparte na ściśle wskazanej podstawie
prawnej

2.

obarczone rygorami właściwymi dla wydawania
aktów w sferze zewnętrznej administracji (brak
określonej procedury ich wydania – brak
zastosowania Kpa).



Nie stosuje się tutaj również zasad egzekucji

administracyjnej dla wymuszenia ich wykonania.

Ewentualne sankcje za ich niewykonanie mają

charakter porządkowy i dyscyplinarny.

41

Akty administracyjne wewnętrzne



Akty wewnętrzne mogą przybierać

formę

pisemną lub ustną.

Należą do nich np. polecenia

służbowe.



Polecenia służbowe,

jako akt kierownictwa

wewnętrznego, jest ustnym lub pisemnym

zleceniem pracownikowi konkretnych

obowiązków lub czynności do wykonania.



Wykonywanie poleceń służbowych w

administracji

jest jednym z

podstawowych obowiązków pracowniczych,

a

nieusprawiedliwiona odmowa wykonania

plecenia jest

uznawana za ciężkie naruszenie

tych obowiązków.

42

Akty administracyjne wewnętrzne



Polecenie służbowe

wydawane jest w

warunkach nadrzędności i

podporządkowania służbowego,

występującego w ramach danej jednostki

organizacyjnej lub między różnymi

jednostkami

(podporządkowanie poziome

lub pionowe).



Jest to dyrektywa skierowana przez

zwierzchnika służbowego do podległego

pracownika i stanowi

formę określenia sposobu wykonania

obowiązku ciążącego na adresacie tego

polecenia.

43

Akty administracyjne wewnętrzne



Polecenie służbowe

jest zaliczane do

najważniejszych wewnętrznych form

działania administracji publicznej.



Powinno ono mieścić się w granicach prawa,

tj. musi być wydane przez

osobę uprawnioną i tylko

w granicach posiadanej przez ten organ

kompetencji.



Treść polecenia

(nakaz określonego działania

lub zaniechania)

nie może być

sprzeczny z prawem.

44

Akty administracyjne wewnętrzne



Ustawy kreujące tzw.

prawo

urzędnicze

przewidują obowiązek

wykonywania poleceń służbowych

wydawanych przez ich przełożonych.



Ustawodawca określa jednocześnie

granice związania treścią polecenia

służbowego.

45

Akty administracyjne –

zewnętrzne

46

Akty administracyjne zewnętrzne



Zupełnie inny charakter przybierają

akty

administracyjne zewnętrzne

(wydawane w

sferze zewnętrznej administracji).



Ich wydawanie

powinno opierać się na

normie prawa powszechnie obowiązującego

(najczęściej o ustawę).



Podejmowane są

na podstawie ściśle

określonych oraz

skodyfikowanych przepisów proceduralnych

(Kodeks postępowania administracyjnego,

ustawy Ordynacja podatkowa i innych).

47

Akty administracyjne zewnętrzne



Akty administracyjne

kierowane do sfery

zewnętrznej administracji można podzielić na:

1.

decyzje administracyjne

2.

akty administracyjne, niebędące decyzjami

(np.

akt rejestracji bezrobotnego, sporządzenie aktu

stanu cywilnego lub wykreślenie z niego

danych).



Jak wynika w powyższego, nie wszystkie akty

administracyjne, kierowane do

niepodporządkowanych danemu organowi

podmiotów, są decyzjami administracyjnymi.

Wszystkie jednakże podlegają kontroli sądu

administracyjnego.

48

Akty administracyjne zewnętrzne



Akty administracyjne zewnętrzne, zwane

decyzjami administracyjnymi,

dla uznania swej skuteczności

powinny mieć formę przewidzianą treścią Kodeksu

postępowania administracyjnego.

Mogą one podlegać

(na żądanie adresata) swoistej

procedurze

weryfikacyjnej

(głównie w postaci odwołania)

i

w dalszej kolejności sądowej kontroli administracji

dokonywanej przez sądownictwo administracyjne.

49

Akty administracyjne zewnętrzne



Na podstawie aktu administracyjnego

jego adresat uzyska określone

uprawnienie lub też zostaje

na niego nałożony obowiązek podjęcia

określonego działania, lub powstrzymania

się od określonych działań.



Akty administracyjne zewnętrzne mogą

być wydawane w rozmaitych sprawach

administracyjnych,

co znajduje również

odzwierciedlenie w ich nazewnictwie, jak

również w ich istocie.

50

Akty administracyjne zewnętrzne



Inny charakter mają decyzje wydawane w

sferze tzw. policji administracyjnej,

inne zaś w sferze działalności organizacyjnej

administracji.



Akty zewnętrzne mogą wprowadzać określone

nakazy lub zakazy, wówczas na ogół noszą

nazwę

zezwoleń,

pozwoleń

itp.

Odmiennymi z kolei są te

akty, które powinny być wydawane w celu

uzyskania przez dany podmiot zgody na

wykonywanie określonej działalności – tego

typu akty noszą np.

nazwę koncesji czy też

licencji.

51

Akty administracyjne zewnętrzne



Drugą formą aktu administracyjnego

o

charakterze zewnętrznym jest

postanowienie.



Jest ono wydawane na podstawie Kodeksu

postępowania administracyjnego

i co do zasady

– w przeciwieństwie

do decyzji -

nie rozstrzyga o

istocie sprawy,

a

jedynie o kwestiach szczątkowych w trakcie

prowadzonego postępowania

administracyjnego, zmierzającego do

wydania decyzji.

52

Akty administracyjne zewnętrzne



W orzecznictwie, jak i doktrynie prawa

administracyjnego,

wskazuje się na

domniemanie wydania decyzji administracyjnej

w sytuacji,

gdy organ na podstawie normy

prawa powszechnie obowiązującego ma

ukształtować sferę prawną obywatela lub

przedsiębiorcy.



Przyjęcie tego typu

domniemania ma zapewnić

realizację ochrony praw podmiotowych

jednostki

– stworzyć jej możliwość udziału w

sformalizowanym postępowaniu

administracyjnym, gdzie ma możliwość obrony

własnych interesów dzięki istniejącym

gwarancjom proceduralnym. Ma także

możliwość żądania weryfikacji decyzji na

drodze odwołania, a następnie poddać treść

ostatecznej decyzji weryfikacji na drodze

postępowania przed sądem administracyjnym.

53

Akty administracyjne zewnętrzne



Decyzją administracyjną jest akt administracyjny

stanowiący jednostronne ustalenie organu

administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i

organu) konsekwencjach normy prawa

administracyjnego.



Decyzje administracyjne cechują określone

przesłanki:



Po pierwsze,

wydawane są przez

organy

administracji

– „pochodzą” od organów

administracji publicznej w sensie
ustrojowym, jak również tych podmiotów, którym
państwo powierzyło część imperium (organy
administracji wyróżnione według kryterium
funkcjonalnego);

54

Akty administracyjne zewnętrzne



Po drugie,

wydawane są

w imieniu i na

rachunek państwa

(w przypadku aktów

wydawanych przez organy administracji
rządowej lub też aktów wydawanych przez
organy administracji samorządowej, jako
zadanie zlecone z zakresu administracji
samorządowej) albo też

w

imieniu i na rachunek jednostki samorządu
terytorialnego

(w przypadku aktów

wydawanych przez organy administracji
samorządowej).



Z tego też powodu, niezależnie od istnienia

w dotychczasowym

(ustrojowym) kształcie danego organu (zmiana

kształtu organizacyjnego aparatu

administracyjnego), lub też zmiany osoby

piastującej funkcje organu,

decyzja taka

zachowuje swoją ważność;

55

Akty administracyjne zewnętrzne



Po trzecie,

ich wydawanie odbywa się na

podstawie

norm prawnych zawartych w

przepisach prawa powszechnie
obowiązującego

(czyli takiego, który znajduje się w

konstytucyjnym katalogu źródeł prawa);

56

Akty administracyjne zewnętrzne



Po czwarte

, kierowane są do podmiotów

niepodporządkowanych organizacyjnie podmiotowi
wydającemu taki akt.
Z uwagi na fakt, iż tego typu akty
kształtują prawa podmiotowe strony,

forma ich

wydawania obarczona jest szczególnymi rygorami.

Przede wszystkim każda decyzja administracyjna
powinna być wydana

na podstawie wyraźnej normy

prawa powszechnie obowiązującego (najczęściej normy
zawartej w ustawie) przez organ właściwy miejscowo,
rzeczowo i instancyjnie przy pomocy określonych,
rygorystycznych przepisów procedury
administracyjnej

( Kodeksu

postępowania administracyjnego lub innej procedury
szczególnej) oraz

w ściśle określonej formie;

57

Akty administracyjne zewnętrzne



Po piąte,

wykazują się tzw.

podwójną

konkretność.

Oznacza to, iż każdy akt

administracyjny powinien być skierowany do:

1.

indywidualnego adresata

2.

w indywidualnie oznaczonej sprawie;



Po szóste,

są

jednostronnymi i władczymi

oświadczeniami woli organu, gdyż w ramach

przyznanego mu władztwa administracyjnego
kształtują sferę prawną adresata tegoż aktu.



Akt administracyjny,

będąc podstawową

formą działania administracji, może podlegać

różnorodnym podziałom opartym na

różnorodnych kryteriach

58

Akty administracyjne zewnętrzne



Można wskazać następujące podziały

aktów administracyjnych (decyzji

administracyjnych):



Kryterium odniesienia mocy prawnej
aktu

59

Akty administracyjne

regulujące sytuację

prawną osób

normują bezpośrednio

sytuację prawną adresata

(osoby fizycznej, prawnej lub

jednostki organizacyjnej

nieposiadającej osobowości

prawnej),

np. decyzja o

wpisaniu na listę adwokatów.

Akty administracyjne

regulujące sytuację rzeczy,

w

których prawa lub obowiązki,

wynikające z aktu, mogą

dotyczyć rzeczy, której

posiadaczem jest adresat

decyzji

, np. pozwolenie

wodnoprawne, wpisanie dóbr

kultury do rejestru zabytków,

pozwolenie na

budowę.

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium sposobu kształtowania
stosunków prawnych

60

Akty administracyjne
konstytutywne
tworzą, zmieniają lub uchylają

stosunki prawne, przy czym
zmiana konkretnej sytuacji
prawnej następuje tu nie z mocy
samej ustawy, ale z mocy tego

właśnie aktu administracyjnego
(kształtują sytuację
administracyjnoprawną
adresata, gdyż normy prawa,

na podstawie
których są wydawane,
wymagają konkretyzacji

zapisanych tam uprawnień lub
obowiązków,

np. decyzja o

zmianie nazwiska, wydanie
paszportu, decyzja w sprawie

świadczeń pomocy społecznej,
pozwolenie budowlane.

Akty administracyjne
deklaratoryjne potwierdzają
(deklarują) prawa

i obowiązki, które dla
adresatów wynikają z ustawy, zaś
same takich praw nie tworzą (nie
kształtują nowej sytuacji

administracyjnoprawnej, a
jedynie stwierdzają ich
powstanie z mocy prawa –
potwierdzają wynikające z aktu

normatywnego uprawnienie lub
obowiązek
administracyjnoprawny),

np. stwierdzenie nabycia

obywatelstwa, decyzje wojewody
w sprawie stwierdzenia nabycia
mienia przez gminę z mocy

prawa, przyznanie świadczenia
emerytalnego, dyplom
uniwersytecki.

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium sposobu kształtowania
stosunków prawnych

61

(cd.) Akty administracyjne
konstytutywne
obowiązują ex nunc

tworzą lub

zmieniają stosunki

administracyjnoprawne
i
wywołują skutki prawne
od chwili ich

wydania.

(cd.) Akty administracyjne
deklaratoryjne
obowiązują ex tunc

nie tworzą

nowych sytuacji prawnych,
lecz stwierdzają ich powstanie
z mocy samego prawa.

Wywołują one skutki prawne
wstecz, ex tunc od momentu ,
w którym dany stan prawny
zaistniał. Akt deklaratoryjny –
stwierdza, że pewien stosunek

prawny zaistniał.

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium uwzględnienia żądania strony

62

Akty administracyjne

pozytywne

są zgodne z

żądaniami sformułowanymi

przez późniejszego adresata

decyzji we wniosku

zawierającym żądania

wszczęcia postępowania

(w

całości uwzględniają żądania

strony) .

Akty administracyjne

negatywne

to akty, w których

organ administracji odmawia

spełnienia żądania

sformułowanego

w momencie wszczęcia

postępowania przez

późniejszego adresata tego

aktu

(nie uwzględniają żądań

stron oraz nakładają na

strony obowiązki prawne

bądź ustalają takie

obowiązki).

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium związania aktu
administracyjnego normą prawną

63

Akty administracyjne związane

to

akty administracyjne, których

warunki podjęcia zostały

wyraźnie określone

w przepisach prawa – organ

wydający decyzję nie ma

swobody w kształtowaniu treści

aktu (określając to precyzyjnie,

organ w takiej sytuacji musi

wydać akt, jeśli nakazuje mu to

przepis prawa, a

jednocześnie jest zobligowany do

wydania aktu o określonej treści).

Treść aktu jest z

góry ustalona przez prawo,

np.

organ ZUS musi wydać decyzję o

ustaleniu prawa do emerytury

po spełnieniu

wymagań przewidzianych przez

prawo .

Akty administracyjne swobodne

to akty

administracyjne, które znajdują

swoją podstawę w normie prawnej,

na podstawie której

organ ma

uprawnienie do kształtowania

treści tegoż aktu w sposób

dowolny, jednakże w granicach

ukształtowanych przez prawo

(warunki wydania nie są przez

prawo w ogóle określone lub też

określone są w sposób

niewyczerpujący).

Wypełnienie tej

brakującej lub

niewyczerpującej regulacji prawnej

dokonuje się w obrębie

samodzielności (swobody) prawnej,

jaką organ administracyjny

otrzymuje od

ustawodawcy, który zrezygnował

z dokładnego

uregulowania wszystkich

warunków wydania aktu).

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium wpływu adresata
rozstrzygnięcia na kształtowanie
jego sfery prawnej

64

Akty administracyjne zależne

od woli adresata wynikają ze

złożenia

przez niego wniosku o

wydanie decyzji kształtującej jego

sytuacje prawną, np.

decyzja o powołaniu na

stanowisko notariusza, decyzja o

zmianie nazwiska i

imienia.

Z reguły akty zależne od

woli adresata przyznają

uprawnienia.

Akty administracyjne

niezależne od woli adresata są

wydawane przez organ bez

zgody adresata (kiedy organ

może uruchomić postępowanie

administracyjne z urzędu).

Dochodzą do skutku niezależnie

od woli adresata.

Są to akty

ograniczające prawa i

nakładające obowiązki,

np. decyzja nakazująca

rozbiórkę budynku,

wywłaszczenie nieruchomości.

W literaturze akty administracyjne zależne i niezależne od woli

adresata są nazwane aktami dwustronnymi i jednostronnymi. Takie

rozróżnienie jest nietrafione, mylące, bowiem wszystkie akty

administracyjne mają charakter jednostronny, organ je wydający

zawsze zachowuje pozycję nadrzędną wobec adresata. Nie ma aktów

dwustronnych, których treść byłaby ustalana równorzędnie przez

organ administracji i adresata.

Akty administracyjne zewnętrzne



Kryterium oddziaływania na sferę
prawną

65

Akty administracyjne

wywołujące skutki w

sferze prawa

administracyjnego,

tj. decyzje

kształtujące sferę prawa

administracyjnego.

Akty administracyjne

wywołujące skutki w

sferze prawa cywilnego,

tj. decyzje

kształtujące sferę prawa

cywilnego,

np. decyzja o

wywłaszczeniu

nieruchomości – stanowi z

mocy prawa podstawę do

dokonania wpisu w księdze

wieczystej,

decyzja o przydziale lokalu

mieszkalnego – rodzi

obowiązek zawarcia umowy

najmu przez adresata

decyzji.

Akty administracyjne



Akt administracyjny,

aby obowiązywał i

wywoływał określone w nim skutki prawne,

musi być wydany prawidłowo.



Słowo

prawidłowo

oznacza wydany na

podstawie prawa, przez organ, który ma do

tego kompetencje i jest właściwy miejscowo,

po przeprowadzeniu określonego

postępowania. Jeśli akt nie spełnia tych

wymagań, mówi się, że jest wadliwy.



Czasem ta wadliwość nie jest istotna (można ją

sprostować, gdy zaszła jakaś omyłka pisarska),

niekiedy jednak wady są tak poważne, że

trzeba akt uchylić.

66

Akty administracyjne



Od aktów administracyjnych należy rozróżnić

tzw.

nieakty (akty pozorne).



Są to czynności podejmowane:



przez organy oczywiście niewłaściwe



z pominięciem wszelkiej procedury

stąd też nie mogą wywoływać jakichkolwiek

skutków dla sfery prawnej adresata. Nieakty

takie nie są związane z

administracją, nie leżą w sferze prawa

administracyjnego. Tylko pozornie mogą

wydawać się aktami administracyjnymi.

Dla ich zobrazowania można

podać takie przykłady, jak: przydział lokalu

mieszkalnego przez kierownika budowy osiedla

mieszkaniowego, wydanie prawa jazdy przez

nieuprawnioną do tego osobę fizyczną to

jest instruktora nauki jazdy itp.

67

Akty administracyjne



Akt normatywny a akt administracyjny

68

AKT

NORMATYWNY

AKT

ADMINISTRACYJNY

Władcza

forma

działania

administracji

Władcza

forma działania

administracji

Skierowany do

generalnie

określonego adresata

Skierowany do

indywidualnie

określonego adresata

Nakazuje adresatowi

pewne zachowanie

w

abstrakcyjnie

opisanej sytuacji

Nakazuje adresatowi

pewne zachowanie

w

konkretnej

sytuacji

generalny i

abstrakcyjny

podwójnie konkretny

Dziękuję za uwagę!!!

69