Diagnostyka chorób

Diagnostyka chorób

układu ruchu i tkanki

układu ruchu i tkanki

łącznej

łącznej

Lek. Dorota Bartuszek

Lek. Dorota Bartuszek

Klinika Nefrologii,

Klinika Nefrologii,

Dializoterapii i Chorób

Dializoterapii i Chorób

Wewnętrznych

Wewnętrznych

Główne objawy i ich

Główne objawy i ich

różnicowanie

różnicowanie

•

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Zmiany skórne

Zmiany skórne

•

Guzki

Guzki

•

Zespół Raynauda

Zespół Raynauda

•

Zespół fibromialgii

Zespół fibromialgii

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Pochodzenia zwyrodnieniowego

Pochodzenia zwyrodnieniowego

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Aseptyczna martwica kości

Aseptyczna martwica kości

Artropatie neurogenne (cukrzyca, wiąd

Artropatie neurogenne (cukrzyca, wiąd

rdzenia)

rdzenia)

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Pochodzenia zapalnego

Pochodzenia zapalnego

Przebieg ostry: bakteryjne

Przebieg ostry: bakteryjne

napad dny moczanowej

napad dny moczanowej

ch. Stilla

ch. Stilla

gorączka reumatyczna

gorączka reumatyczna

Przebieg przewlekły: RZS

Przebieg przewlekły: RZS

ch. Bechterewa ZZSK

ch. Bechterewa ZZSK

łuszczyca

łuszczyca

sarkoidoza

sarkoidoza

Kolagenozy

Kolagenozy

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Wywiad: dokładna lokalizacja

Wywiad: dokładna lokalizacja

sztywność poranna

sztywność poranna

kiedy występuje ból

kiedy występuje ból

czynniki nasilające/łagodzące

czynniki nasilające/łagodzące

gorączka

gorączka

infekcja układu oddechowego

infekcja układu oddechowego

pogorszenie ostrości wzroku

pogorszenie ostrości wzroku

zapalenie cewki moczowej

zapalenie cewki moczowej

używki

używki

leki – sterydy

leki – sterydy

wywiady rodzinne

wywiady rodzinne

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

Oglądanie w spoczynku i podczas

Oglądanie w spoczynku i podczas

ruchu

ruchu

Obmacywanie stawów

Obmacywanie stawów

Ocena zakresu ruchów w stawach

Ocena zakresu ruchów w stawach

Ocena ruchomości kręgosłupa –

Ocena ruchomości kręgosłupa –

odległość palce - podłoga

odległość palce - podłoga

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Po 50 r.ż.

Po 50 r.ż.

Duże, obciążane stawy

Duże, obciążane stawy

•

Jałowa martwica kości:

Jałowa martwica kości:

Głowa kości udowej, staw kolanowy, kość łódkowata, kości śródstopia

Głowa kości udowej, staw kolanowy, kość łódkowata, kości śródstopia

•

Artropatia cukrzycowa:

Artropatia cukrzycowa:

stawy stępowo-śródstopne, staw śródstopno-paliczkowy palucha.

stawy stępowo-śródstopne, staw śródstopno-paliczkowy palucha.

•

Hemofilia A i B:

Hemofilia A i B:

wylewy do stawów

wylewy do stawów

•

Hemochromatoza:

Hemochromatoza:

symetryczne zajęcie stawów śródręczno-paliczkowych II i III

symetryczne zajęcie stawów śródręczno-paliczkowych II i III

•

RZS:

RZS:

sztywność poranna, stawy śródręczno – paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe II

sztywność poranna, stawy śródręczno – paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe II

i III, promieniowo- nadgarstkowe, kolqanowe

i III, promieniowo- nadgarstkowe, kolqanowe

•

ZZSK:

ZZSK:

Mężczyźni przed 30 r.ż.

Mężczyźni przed 30 r.ż.

HLA – B27 w 90% dodatni

HLA – B27 w 90% dodatni

Bóle stawów

Bóle stawów

•

Zapalenia stawów związane z

Zapalenia stawów związane z

zakażeniem

zakażeniem

Odczynowe zapalenia stawów

Odczynowe zapalenia stawów

Borelioza

Borelioza

Gorączka reumatyczna

Gorączka reumatyczna

•

Choroby metaboliczne:

Choroby metaboliczne:

Dna moczanowa

Dna moczanowa

Zmiany skórne

Zmiany skórne

•

Łuszczyca

Łuszczyca

•

LE

LE

•

Guzkowe zapalenie tętnic

Guzkowe zapalenie tętnic

•

Rumień guzowaty

Rumień guzowaty

•

Z. Sj

Z. Sj

ö

ö

grena

grena

•

Zapalenie żołędzi i cewki moczowej

Zapalenie żołędzi i cewki moczowej

Guzki

Guzki

•

Guzki Heberdena

Guzki Heberdena

Stawy międzypaliczkowe dalsze – ch.

Stawy międzypaliczkowe dalsze – ch.

Zwyrodnieniowa

Zwyrodnieniowa

•

Guzki Boucharda – stawy

Guzki Boucharda – stawy

międzypaliczkowe środkowe

międzypaliczkowe środkowe

•

Guzki reumatoidalne – wzdłuż więzadeł

Guzki reumatoidalne – wzdłuż więzadeł

•

Guzki dnawe – na małżowinach usznych,

Guzki dnawe – na małżowinach usznych,

rękach, stopach, łokciach, kolanach

rękach, stopach, łokciach, kolanach

Zespół Raynauda

Zespół Raynauda

•

Trójfazowa zmiana zabarwienia palców rąk, od

Trójfazowa zmiana zabarwienia palców rąk, od

zblednięcia przez zasinienie po

zblednięcia przez zasinienie po

zaczerwienienie

zaczerwienienie

•

Pierwotny (czynnościowy) skurcz naczyń

Pierwotny (czynnościowy) skurcz naczyń

ustępujący po kilku minutach

ustępujący po kilku minutach

•

Wtórny:

Wtórny:

Kolagenozy

Kolagenozy

Miażdżyca, zator, zakrzepica

Miażdżyca, zator, zakrzepica

Urazy

Urazy

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

OB., CRP,

OB., CRP,

•

morfologia z rozmazem,

morfologia z rozmazem,

•

proteinogram (

proteinogram (

↑alfa1 i alfa2-globulin

↑alfa1 i alfa2-globulin

zapalenie ostre,↑gamma – globulin –

zapalenie ostre,↑gamma – globulin –

zapalenie przewlekłe

zapalenie przewlekłe

),

),

•

leukocytoza,

leukocytoza,

•

leuko – i trombocytopenia (SLE)

leuko – i trombocytopenia (SLE)

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

Czynnik reumatoidalny RF

Czynnik reumatoidalny RF

Niespecyficzny

Niespecyficzny

Dodatni w 70% w RZS

Dodatni w 70% w RZS

Wzrost w ciężkiej postaci RZS

Wzrost w ciężkiej postaci RZS

Może występować w marskości

Może występować w marskości

wątroby, gruźlicy, wzw, przewlekłym

wątroby, gruźlicy, wzw, przewlekłym

zapaleniu szpiku i kości, infekcyjnym

zapaleniu szpiku i kości, infekcyjnym

zapaleniu wsierdzia

zapaleniu wsierdzia

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

ASO:

ASO:

Norma <200/ml

Norma <200/ml

Wzrasta w 4 – 6 tygodni po zakażeniu

Wzrasta w 4 – 6 tygodni po zakażeniu

paciorkowcowym (beta-hemolizującym)

paciorkowcowym (beta-hemolizującym)

Obniża się po następnych 8 tygodniach

Obniża się po następnych 8 tygodniach

Gorączka reumatyczna: w 80% ASO wynosi

Gorączka reumatyczna: w 80% ASO wynosi

ponad 400/ml, prognostyczne znaczenie ma

ponad 400/ml, prognostyczne znaczenie ma

ASO w kolejnych badaniach, nie w

ASO w kolejnych badaniach, nie w

pojedynczym

pojedynczym

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

ANCA:

ANCA:

Przeciwciała przeciw cytoplazmie

Przeciwciała przeciw cytoplazmie

granulocytów

granulocytów

p-ANCA – przeciw mieloperoksydazie,

p-ANCA – przeciw mieloperoksydazie,

głównie w zapaleniu wielotętniczym

głównie w zapaleniu wielotętniczym

c-ANCA – przeciw proteinazie 3,

c-ANCA – przeciw proteinazie 3,

głównie w ziarniniaku Wegenera

głównie w ziarniniaku Wegenera

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

Układ dopełniacza:

Układ dopełniacza:

Białko w surowicy w formie nieaktywnej

Białko w surowicy w formie nieaktywnej

Obniżone stężenie w defektach

Obniżone stężenie w defektach

wrodzonych

wrodzonych

Obniżone stężenie w procesach zapalnych

Obniżone stężenie w procesach zapalnych

przebiegających z jego zużyciem

przebiegających z jego zużyciem

(alergiczne, autoimmunologiczne),

(alergiczne, autoimmunologiczne),

głównie SLE i RZS

głównie SLE i RZS

↓C3 i ↓C4

↓C3 i ↓C4

Diagnostyka laboratoryjna

Diagnostyka laboratoryjna

•

ANA:

ANA:

autoprzeciwciała skierowane przeciw różnym

autoprzeciwciała skierowane przeciw różnym

składnikom jąder komórkowych

składnikom jąder komórkowych

Anty – dsDNA – SLE

Anty – dsDNA – SLE

Przeciwhistonowe – toczeń polekowy

Przeciwhistonowe – toczeń polekowy

Anty-Scl -70 – twardzina układowa

Anty-Scl -70 – twardzina układowa

ENA – MCTD

ENA – MCTD

Anty – Ro – zespół Sj

Anty – Ro – zespół Sj

ö

ö

grena, SLE

grena, SLE

Anty – La – zespół

Anty – La – zespół

Sj

Sj

ö

ö

grena, SLE

grena, SLE

Reumatoidalne zapalenie

Reumatoidalne zapalenie

stawów

stawów

•

OB.,

OB.,

•

Morfologia – niedokrwistość

Morfologia – niedokrwistość

•

Obniżenie stężenia Fe

Obniżenie stężenia Fe

•

RF

RF

•

ANA

ANA

•

Rtg kości, głównie rąk, przodostopia

Rtg kości, głównie rąk, przodostopia

•

Rtg kręgosłupa

Rtg kręgosłupa

ZZSK

ZZSK

•

Wywiad: ból w odc. krzyżowo-lędźwiowym kręgosłupa,

Wywiad: ból w odc. krzyżowo-lędźwiowym kręgosłupa,

cechy zapalenia

cechy zapalenia

•

Kryteria diagnostyczne:

Kryteria diagnostyczne:

ból, sztywność kręgosłupa lędźwiowego ponad 3 miesiące

ból, sztywność kręgosłupa lędźwiowego ponad 3 miesiące

Ból, sztywność kręgosłupa piersiowego

Ból, sztywność kręgosłupa piersiowego

Ograniczona ruchomość kręgosłupa piersiowego i

Ograniczona ruchomość kręgosłupa piersiowego i

lędźwiowego

lędźwiowego

Ograniczona ruchomość klatki piersiowej

Ograniczona ruchomość klatki piersiowej

Zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego

Zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego

•

OB, CRP

OB, CRP

•

HLA – B27 – dodatni w 90%

HLA – B27 – dodatni w 90%

•

Rtg – typowy obraz – kij bambusowy

Rtg – typowy obraz – kij bambusowy

Reaktywne zapalenie

Reaktywne zapalenie

stawów

stawów

•

Głównie stawy krzyżowo- biodrowe i kończyn

Głównie stawy krzyżowo- biodrowe i kończyn

dolnych

dolnych

•

80% HLA – B27 dodatni

80% HLA – B27 dodatni

•

20-40 r.ż.

20-40 r.ż.

•

Czynniki etiologiczne; Chlamydia trachomatis,

Czynniki etiologiczne; Chlamydia trachomatis,

Yersinia enterocolitica, Salmonella, Shigella

Yersinia enterocolitica, Salmonella, Shigella

•

Asymetryczne zapalenie jednego lub kilku

Asymetryczne zapalenie jednego lub kilku

stawów

stawów

•

Diagnostyka trudna po przebytym zakażeniu –

Diagnostyka trudna po przebytym zakażeniu –

przeciwciała IgA

przeciwciała IgA

Toczeń układowy

Toczeń układowy

rumieniowaty

rumieniowaty

•

Objawy ogólne niespecyficzne

Objawy ogólne niespecyficzne

•

Stawy (90%): asymetryczne, wielostawowe zmiany

Stawy (90%): asymetryczne, wielostawowe zmiany

•

Skóra (75%): rumień na twarzy w kształcie motyla

Skóra (75%): rumień na twarzy w kształcie motyla

•

Nerki (35%): białkomocz, krwinkomocz, z.nerczycowy,

Nerki (35%): białkomocz, krwinkomocz, z.nerczycowy,

niewydolność nerek

niewydolność nerek

•

Błony surowicze: zapalenie opłucnej, otrzewnej,

Błony surowicze: zapalenie opłucnej, otrzewnej,

osierdzia

osierdzia

•

Przewód pokarmowy: brodawkowate zapalenie osierdzia

Przewód pokarmowy: brodawkowate zapalenie osierdzia

•

Krew: OB., CRP, morfologia – leukopenoa,

Krew: OB., CRP, morfologia – leukopenoa,

trombocytopenia,

trombocytopenia,

•

ANA, anty-ds.-DNA

ANA, anty-ds.-DNA

Twardzina ukladowa

Twardzina ukladowa

•

Kobiety w średnim wieku

Kobiety w średnim wieku

•

Zwłóknienie skóry, naczyń, narządów wewnętrznych

Zwłóknienie skóry, naczyń, narządów wewnętrznych

•

Twardzina ograniczona i uogólniona

Twardzina ograniczona i uogólniona

•

Zespół CREST:

Zespół CREST:

C

C

alcinosis,

alcinosis,

R

R

aunaud’s phenomenon,

aunaud’s phenomenon,

E

E

sophagal

sophagal

hypomobility,

hypomobility,

S

S

clerodactylia,

clerodactylia,

T

T

eleangiectasis

eleangiectasis

•

Zajmuje przede wszystkim skórę, przełyk, płuca,

Zajmuje przede wszystkim skórę, przełyk, płuca,

stawy, serce, nerki, oczy

stawy, serce, nerki, oczy

•

Diagnostyka:

Diagnostyka:

morfologia – niedokrwistość,

morfologia – niedokrwistość,

OB.,

OB.,

biopsja skóry

biopsja skóry

Zespół Sj

Zespół Sj

ö

ö

grena

grena

•

Stan zapalny gruczołów ślinowych i

Stan zapalny gruczołów ślinowych i

łzowych ze zmniejszeniem wydzielania

łzowych ze zmniejszeniem wydzielania

•

Zwykle u kobiet

Zwykle u kobiet

•

Może towarzyszyć: RZS, SLE,

Może towarzyszyć: RZS, SLE,

twardzinie układowej

twardzinie układowej

•

Diagnostyka: próba Schrimera, ANA,

Diagnostyka: próba Schrimera, ANA,

anty – Ro, anty-La, RF dodatni

anty – Ro, anty-La, RF dodatni

Zapalenie skórno-mięśniowe i

Zapalenie skórno-mięśniowe i

zapalenie wielomięśniowe

zapalenie wielomięśniowe

•

Zapalne schorzenie mięśni poprzecznie

Zapalne schorzenie mięśni poprzecznie

prążkowanych, w zapaleniu skórno-

prążkowanych, w zapaleniu skórno-

mięśniowym dodatkowo zajęcie skóry

mięśniowym dodatkowo zajęcie skóry

•

Osłabienie proksymalnych części

Osłabienie proksymalnych części

kończyn i mięśnia naramiennego,

kończyn i mięśnia naramiennego,

zmiany postępują obwodowo

zmiany postępują obwodowo

(niedowłady)

(niedowłady)

•

Diagnostyka: EMG, CK, LDH, AlAT,

Diagnostyka: EMG, CK, LDH, AlAT,

AspAT, Ob., CRP, ANA, RF

AspAT, Ob., CRP, ANA, RF

MCTD

MCTD

•

Mieszana choroba tkanki łącznej (z. Sharpa)

Mieszana choroba tkanki łącznej (z. Sharpa)

•

Względnie łagodny przebieg

Względnie łagodny przebieg

•

Zespół Raynauda,

Zespół Raynauda,

•

bóle wielostawowe,

bóle wielostawowe,

•

sklerodaktylia,

sklerodaktylia,

•

zapalenie mięśni,

zapalenie mięśni,

•

włóknienie płuc,

włóknienie płuc,

•

postępująca niewydolność nerek

postępująca niewydolność nerek