Daniel Zarzycki

Udar mózgu

(insultus cerebri, apoplexia

cerebri)



Nagłe wystąpienie mniej lub bardziej

nasilonych objawów ogniskowego

uszkodzenia mózgu w wyniku

zaburzeń krążenia mózgowego



Może przebiegać z utratą lub bez

utraty przytomności



Podłoże stanowi krwotok mózgowy:

zakrzep, zator tętnic mózgowych lub

przerwanie naczyń mózgowych

Najczęstszy objaw kliniczny to niedowład połowiczy, który jest

wynikiem niedrożności tętnicy środkowej mózgu po stronie

przeciwnej do objawów. W obszarze mózgu poniżej zamkniętego

naczynia rozwija się

niedokrwienie i zawał, stąd nazwa udaru.

TIA- przejściowe niedokrwienie mózgu

U 1/3 chorych z TIA w ciągu 5 lat dochodzi

Do udaru mozgu, większość w przeciągu 18 miesięcy

Objawy

kliniczne

TIA

Krążenie

przednie

Krążenie tylne

Niedowład

polowiczy

Niedowidzenie

połowicze

Kombinacja

objawów

Podwójne widzenie

Dyzartria

Niedowład

jednostronny lub

obustronny

Ślepota obuoczna

Ataksja

Kombinacja objawów

Epidemiologia



Częstość występowania 200/100 000



Zachorowalność

Zachorowalność 550/100 000 ludności

550/100 000 ludności



Śmiertelność: 30% w pierwszym

miesiącu, 40% w ciągu 1 roku



Kalectwo: 50% słabe, 15-20%

zaburzenia mowy, 10% zaburzenia

intelektu.

Patofizjologia udaru



80% niedokrwienie mózgu



15% wylewy śródmózgowe i

śródzatokowe



5% wylew podpajęczynówkowy

Udar mózgu



nadciśnienie tętnicze



miażdżyca



sercowopochodne zatory mózgu



choroby ścian naczyń (np. rzs,

toczeń)

Główne przyczyny udarów mózgu:

Udar mózgu



Najważniejsze czynniki ryzyka:

- nadciśnienie tętnicze

- choroby serca

- cukrzyca

- nikotynizm, alkoholizm, uzależnienia

lekowe

- otyłość i dieta

- hipercholesterolemia

- mała aktywność fizyczna

- wywiad rodzinny



- podwyższony hematokryt

- niekorzystne wpływy środowiska

socjalnego

i trybu życia

Udar mózgu



Zespoły tętnic

zewnątrzmózgowych

i mózgowych:

- zależnie od zajętego naczynia i

związanych z tym zaburzeń krążenia

rozwijają się różne zespoły kliniczne

- ok.. 10-20% zaburzeń krążenia

mózgowego związanych jest z

uszkodzeniem dużych pni

zewnątrzmózgowych (tętnica szyjna

i kręgowa)

Udar mózgu



Niedokrwienny udar mózgu –

zawał mózgu

- mechanizm i dynamika bardzo różne

- niedokrwienie z powodu zwężenia

lub

całkowitego zamknięcia światła

naczynia (miażdżyca, zakrzep,

zator,

zmiany zapalne)

Udar mózgu



Niedokrwienny udar mózgu pod

względem dynamiki dzieli się na:

- przejściowy atak niedokrwienny

- odwracalny lub mały udar

- udar postępujący

- udar dokonany

Udar mózgu



Obraz kliniczny:

- objawy pojawiają się nagle

- niedowłady obustronne lub połowicze

- afazja (w zajęciu półkuli dominującej)

- zaburzenia czucia

- upośledzenia widzenia lub ślepota

- objawy móżdżkowe

- chwilowa utrata przytomności



Objawy występują w różnych

kombinacjach

Udar mózgu



Postępowanie w ostrym udarze

niedokrwiennym:

- wykonanie CT

- tlenoterapia

- obniżenie RR

- leczenie heparyną

- rozpoczęcie wczesnej rehabilitacji

i uruchamianie (jeśli nie ma

przeciwwskazań)

- wczesne rozpoczęcie prewencji

wtórnej

Udar mózgu zatorowy

(Embolia a. cerebri)



10-15% wszystkich udarów



Materiał zatorowy:

- skrzepliny powstałe w serce (wady

serca, migotanie przedsionków, zawał)

- oderwanie blaszki miażdżycowej lub

skrzepliny z dużych naczyń

Udar mózgu zatorowy

(Embolia a. cerebri)



Obraz kliniczny:

- początek nagły

- utrata przytomności (50%)

- objawy ogniskowe zależą od

umiejscowienia



Rozpoznanie:

- opiera się na obecności źródła zatoru



Postępowanie:

- podobne jak w przypadku zakrzepów

z uwzględnieniem przyczyny zatoru

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri



Krwotoczna postać udaru, polega

nagłym wylewie krwi z

pękniętego

naczynia, który

niszczy utkanie

mózgu



Najczęstszą przyczyną jest

nadciśnienie

tętnicze



15-20% wszystkich udarów

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri



Objawy kliniczne:

- początek nagły, najczęściej w dzień podczas

emocji

lub wysiłku

- silny ból głowy oraz objawy ogniskowe

- utrata przytomności, wymioty, drgawki

- przeważnie porażenie połowicze

- po stronie porażenia „objaw fajki”, opadanie

kończyn, objawy Babińskiego i Baniewicza

- gałki oczne zwrócone w stronę ogniska

chorobowego

- niekiedy drgawki, stan odmóżdżeniowy

Krwotok mózgowy

(śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri



Małe płatowe udary krwotoczne

dominują silne bóle głowy, wymioty, lekkie

zaburzenia świadomości

- potyliczny z bólem oka po stronie

krwotoku

i niedowidzeniem połowiczym

- skroniowy z bólem ucha i niedowidzeniem

kwadrantowym

- czołowy z bólem czoła i niedowładem

kończyny górnej

- ciemieniowy z bólem okolicy ciemieniowo-

skroniowej i przeciwstronnymi

zaburzeniami czucia

Krwotok mózgowy (śródmózgowy)

Haemorrhagia cerebri



Rozpoznanie:

- rozstrzyga wynik CT



Postępowanie:

- jak w udarze niedokrwiennym bez leków

przeciwzakrzepowych

- leki przeciwobrzękowe

- należy rozważyć leczenie operacyjne

- jeżeli chory przeżyje ostry okres,

rehabilitacja

winna być podjęta

wcześnie



Rokowanie:

- śmiertelność sięga 50%, wśród pozostałych

połowa ma ciężkie ubytki ruchowe

Krwotok

podpajęczynówkowy

Haemorrhagia

subarachnoidalis



Nagłe krwawienie do zewnętrznych

przestrzeni płynowych tj. między

oponą podpajęczynówkową a twardą



Występuje często (6-16 przypadków

na 100 000 rocznie)



Duża śmiertelność, właściwa

diagnoza i postępowanie znacznie

poprawia rokowanie

Krwotok

podpajęczynówkowy

Haemorrhagia

subarachnoidalis



Objawy kliniczne:

- nagły, silny ból głowy umiejscowiony w

potylicy i w karku

- wymioty

- utrata przytomności, napad drgawek

- chory może odzyskać przytomność po

krótkim czasie

- objawy oponowe

- objawy ogniskowe (niedowład połowiczy)

- czasem zaburzenia psychiczne

Krwotok podpajęczynówkowy

Haemorrhagia subarachnoidalis



Rozpoznanie:

- podstawę stanowi CT (do 3 dni)

- nakłucie lędźwiowe

- angio-MRI przed planowanym zabiegiem

operacyjnym



Postępowanie:

- leczenie operacyjne (zaklipsowanie,

embolizacja najczęściej tętniaka)

- zachowawcze (objawowe)

- obowiązuje reżim łóżkowy przez 6

tygodni,

następnie rehabilitacja



Rokowanie:

- poważne, wśród nie leczonych

operacyjnie

50% umiera w ciągu miesiąca

Rehabilitacja



Pozycje ćwiczeniowe nie mogą

dodatkowo obciążać

nieprawidłowo ułożonych stawów



Przy obłożnie chorych lub

konieczności używania wózka

inwalidzkiego zwracać uwagę na

czynności oddechowe i

profilaktykę odleżyn

Zabiegi

fizjoterapeutyczne



Zabiegi obniżające napięcie

mięśniowe:

- uruchomienie tułowia

- ułożenie hamujące odruchy

- hendling hamujący odruchy

- stosowanie szyn do leżenia oraz

innego sprzętu ortopedycznego

- ćwiczenia w pozycjach hamujących

spastyczność

- wibracje przez delikatne uderzenia

- rower elektryczny

Zabiegi

fizjoterapeutyczne



Zabiegi obniżające napięcie

mięśniowe c.d.:

- rower elektryczny

- długotrwałe stosowanie lodu w

formie kąpieli (chusty lodowe)

- (UGUL)

ułożenia rozciągające

uruchomienie tułowia przez

mobilne

ułożenie kręgosłupa

Uaktywnienie

niespastycznych

agonistycznych mięśni



Lokalne, krótkotrwałe stosowanie lodu



Opukiwania i ugniatanie



Dozowane rozciąganie wraz z

dozowanym oporem dla wykorzystania

wzajemnego hamowania



Intensywne głaskanie dłonią lub

szczotką w kierunku skurczu

Zabiegi hamujące

odruchy



Rozruszanie hamujące odruchy



Ułożenie hamujące odruchy



Pozycje hamujące odruchy



Hamowanie patologicznych odruchów

oraz reakcji towarzyszących

Osiągnięcie

czynnościowej

ruchomości stawów



Rozruszanie wg wzorców PNF



Przerywane stosowanie opatrunku

gipsowego



Rozciąganie mięśni i ułożenia

rozciągające



Terapia manualna



Zaopatrzenie w ortezy



Wysokie obuwie, szyny, wkładki

ortopedyczne

Czynnościowa

aktywność mięśni



Stymulowanie mięśni zdrowych

bodźcami ekstero i

prioprioceptywnymi



Ćwiczenia metodą Voity

Metoda PNF (

Proprioceptive

Neuromuscular Facilitation

)

jest procesem odtwarzania

utraconej funkcji, nauczania ruchu

przy wykorzystaniu receptorów

znajdujących się w mięśniach,

narządach wewnętrznych,

naczyniach krwionośnych, stawach.

Document Outline