Wczesna rehabilitacja w chorobach naczyniowych mózgu
Daniel Malczewski
Według definicji WHO (1976) udarem mózgu (ang. stroke) nazywamy
zespół kliniczny charakteryzujący się nagłym wystąpieniem ogniskowe-go, a czasem również uogólnionego, zaburzenia czynności mózgu, którego objawy utrzymują się -jeśli nie spowodują wcześniej zgonu - dłużej
24 godziny i nie mają innej przyczyny niż naczyniowa. Wielki
Słownik Medycyny PAN określa udar jako nagłe wystąpienie mniej lub
bardziej rozległych objawów ogniskowego uszkodzenia mózgu, z utratą
lub bez utraty świadomości, spowodowane krwotokiem mózgowym,
zakrzepem lub zatorem tętnic mózgowych. Zespół kliniczny zależy od
umiejscowienia i rozmiarów uszkodzenia. Skracając te określenia można powiedzieć, że udar mózgu to nagłe ogniskowe uszkodzenie mózgu
naczyniowego pochodzenia, trwające co najmniej dobę.
Rehabilitacja wczesna
Rehabilitacją wczesną nazywa się wszelkie działania niefarmakologicz-
ne zmierzające do jak najszybszego i najpełniejszego usprawnienia chorego po udarze mózgu, podejmowane w ciągu pierwszych kilku tygodni, zarówno przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów, logopedów czy psychologów, jak i przez odpowiednio przygotowany personel oddziału, w którym chory w tym czasie przebywa.
Rehabilitacja ta ma na celu:
uzyskanie maksymalnej sprawności ruchowej i samodzielności
w czynnościach życia codziennego,
zapobieganie powikłaniom wynikającym z unieruchomienia chorego,
zmniejszenie ryzyka wystąpienia w późniejszym okresie powikłań ze
strony narządu ruchu, np. przykurczów stawowych,
zmniejszenie ryzyka pojawienia się patologicznych
wzorców ruchowych,
zapobieganie nadmiernej spastyczności lub wiotkości,
zapobieganie zaburzeniom ortostatycznym,
wcześniejszy powrót funkcji psychomotorycznych,
poprawę samopoczucia pacjenta, co zmniejsza ryzyko
wystąpienia osłabienia poczucia własnej godności i związanej
z tym postawy rezygnacyjnej chorego mającej wpływ na ostateczny efekt rehabilitacji.
Cele te można osiągnąć przez:
odpowiednie ułożenie i częstą zmianę pozycji,
ćwiczenia oddechowe,
bierne ruchy kończyn, masaż i inne zabiegi fizykalne,
- stopniową pionizację (siadanie, wstawanie, stanie, pierwsze
próby chodzenia),
ćwiczenia czynne,
terapię mowy,
- terapię zaburzeń psychicznych (uwagi, emocji, funkcji
poznawczych, itd.),
- terapię zajęciową.
Zalecenia:
a) Niedowładne kończyny powinny być ułożone w pozycji zapobiegającej przykurczom: kończyna górna:
bark w odwiedzeniu 60-90°,
zgięcie w stawie łokciowym do kąta rozwartego, 90-120°,
przedramię w lekkim odwróceniu,
nadgarstek w lekkim zgięciu grzbietowym, około 15°,
nieznaczne zgięcie palców, kciuk w wyproście, lekko odwiedziony; kończyna dolna:
pozycja wyprostna lub nieznaczna rotacja wewnętrzna w stawie
biodrowym (zapobieganie rotacji zewnętrznej),
staw kolanowy lekko zgięty (około 10-15°),
stopa zgięta grzbietowo pod kątem 90°.
Poprawne ułożenie kończyn zabezpiecza się podpórkami, wałkami, poduszkami, kocami itp.
Wczesna rehabilitacja (przyłóżkowa) w oddziałach
W oddziale (klinice, oddziale udarowym, ośrodku) neurologii, po jak najszybszym przyjęciu chorego, prawidłową diagnostykę, leczenie i rehabilitację zapewnia zespół, w skład którego wchodzą:
lekarz specjalista neurolog,
lekarz specjalista rehabilitacji me
dycznej,
zespól lekarzy konsultantów (inter
nista, kardiolog, psychiatra, radio
log, chirurg naczyniowy, neurochi
rurg, urolog),
zespół pielęgniarski,
zespół fizjoterapeutów,
psycholog (neuropsycholog),
logopeda,
terapeuta zajęciowy.
PRZECIWWSKAZANIA (CZASOWE) W KIEROWANIU
DO DALSZEJ REHABILITACJI
SZPITALNEJ
Niestabilny stan Kliniczny
Niewyrównana niewydolność
krążenia
Brak nawet minimalnej motywacji do ćwiczeń
Choroby zapalne i gorączkowe
Znaczne odleżyny
Nasilony zespól
psychoorganiczny