Wykład VI

Zaburzenia psychiczne

dzieci i młodzieży

Andrzej Czernikiewicz

Upośledzenie umysłowe

upośledzenie

upośledzenie

II

II

Wiek

Wiek

Rozwojowy

Rozwojowy

(lata)

(lata)

Poziom

Poziom

edukacyjny

edukacyjny

Pomoc

Pomoc

lekkie

lekkie

69-50

69-50

12-9

12-9

Szkoła

Szkoła

podstawow

podstawow

a

a

wsparcie

wsparcie

umiarkowan

umiarkowan

e

e

49-35

49-35

8-6

8-6

Szkoła

Szkoła

specjalna

specjalna

pomoc

pomoc

znaczne

znaczne

34-20

34-20

5-3

5-3

Szkoła

Szkoła

życia

życia

Ciągła

Ciągła

opieka

opieka

głębokie

głębokie

19-0

19-0

<2

<2

---

---

instytucje

instytucje

2

Deficyty parcjalne (specyficzne

zaburzenia rozwojowe)

• Funkcji mowy

– Artykulacji
– Ekspresji
– Rozumienia

3

Deficyty parcjalne

• Funkcji szkolnych

– Czytania
– Pisania
– Liczenia

– Koordynacji motorycznej

4

Attention-Deficit/ Hyperactivity Disorder

Zaburzenie Hiperkinetyczne

• Deficyt uwagi i/lub nadaktywność
• Deficyt uwagi

– Problemy w utrzymaniu uwagi

błędy z zapomnienia

– Trudności w podtrzymaniu uwagi
– Nie słuchają
– Nie przestrzegają zaleceń

5

ADHD objawy

• Nadaktywność/impulsywność

– Wiercenie się
– “napędzani przez motorek”
– Wielomówność
– Niezdolność doczekania swojej kolejki
– Przerywanie wypowiedzi / wtrącanie się

6

ADHD objawy

• Trwają przez co najmniej 6 miesięcy
• Początek przed 7 rokiem życia
• Pogorszenie w zakresie co najmniej 2

obszarów funkcjonowania

• Znaczące pogorszenie wyników

szkolnych

7

ADHD - występowanie

• Najczęstsze zaburzenie

psychiczne wśród dzieci

leczonych przez pediatrów

ambulatoryjnie

• 5-7% występowania u dzieci w

pierwszej połowie szkoły

podstawowej

• 6-10 chłopców : 1 dziewczyna

8

ADHD przebieg

• 30-80% prezentuje nadal

niektóre objawy w okresie

adolescencji lub nawet dorosłości

• Wyższe ryzyko nadużywania

narkotyków

• 25% rozwija w okresie dorosłości

APD

9

10

ADHD jako współchorobowość u:

ADHD jako współchorobowość u:

•

19%

19%

do

do

37%

37%

osób z zaburzeniami

osób z zaburzeniami

afektywnycmi

afektywnycmi

•

25%

25%

d

d

o 50%

o 50%

osób z zaburzeniami

osób z zaburzeniami

lękowymi

lękowymi

•

32%

32%

d

d

o 53%

o 53%

osób uzależnionych od

osób uzależnionych od

alkoholu

alkoholu

•

8%

8%

d

d

o 32%

o 32%

osób uzależnionych od

osób uzależnionych od

marihuany lub kokainy

marihuany lub kokainy

•

18%

18%

d

d

o 28%

o 28%

osób z APD

osób z APD

•

20%

20%

osób z dysleksją

osób z dysleksją

ADHD Etiologia

• Czynniki dziedziczne

– Gillis (1992) - 79% MZ 32% DZ
– Studia adopcyjne

•5% ryzyka zachorowania przy

rodzicach adopcyjnych z ADHD

•20-57% ryzyka zachorowania

zachorowania przy rodzicach

biologicznych z ADHD

11

ADHD Etiologia

• Dysfunkcja mózgu

– Niska aktywność kory prefrontalnej

i premotorycznej

•Kontrola uwagi i aktywności

•Niska aktywność korowa w okolicy

odpowiedzialnej za inhibicję

12

ADHD – leczenie biologiczne

• Stymulanty

– Metylfenidat, amfetamina
– Stymulacja inhibicyjnych obszarów

kory

13

ADHD – leczenie

psychosocjalne

• Terapia kognitywno-behawioralna

– Wzmacnianie zachowań

zadaniowych – „token economy”

– Self-instruction strategies
– Trening rodziców

14

ADHD leczenie

• CBT + leki – najbardziej

efektywne >

– Wyłącznie leki >

•CBT >

–Placebo

15

16

Dawkowanie preparatów

Dawkowanie preparatów

amfetaminy

amfetaminy

klasa

klasa

Czas

Czas

działania

działania

(godziny

(godziny

)

)

preparat

preparat

Dawka

Dawka

początko

początko

wa

wa

(dzieci 3-

(dzieci 3-

5 lat)

5 lat)

Dawka

Dawka

początko

początko

wa

wa

(dzieci

(dzieci

>5 lat)

>5 lat)

Dawka

Dawka

maksym

maksym

alna wg

alna wg

FDA

FDA

Krótko-

Krótko-

działając

działając

e

e

4-5

4-5

1.

1.

Adderall

Adderall

2.

2.

Dexedrine

Dexedrine

3.

3.

DextroSta

DextroSta

t

t

2.5 mg

2.5 mg

1xdz

1xdz

5 mg 1-

5 mg 1-

2xdz

2xdz

40 mg

40 mg

Średnio-

Średnio-

działając

działając

e

e

6-8

6-8

Dexedrine

Dexedrine

Spansule

Spansule

---

---

5-10 mg

5-10 mg

1xdz

1xdz

40 mg

40 mg

Długo-

Długo-

działając

działając

e

e

10-12

10-12

Adderall

Adderall

XR

XR

---

---

10 mg

10 mg

1xdz

1xdz

30 mg

30 mg

17

Dawkowanie preparatów

Dawkowanie preparatów

metylfenidatu

metylfenidatu

klasa

klasa

Czas

Czas

działania

działania

(godziny)

(godziny)

Preparaty

Preparaty

dawkowanie

dawkowanie

Dawka

Dawka

maksymalna

maksymalna

wg FDA

wg FDA

Krótko-

Krótko-

działające

działające

3-4

3-4

Focalin

Focalin

Methylin

Methylin

Ritalin

Ritalin

2.5 mg 2xdz

2.5 mg 2xdz

5 mg 2xdz

5 mg 2xdz

5 mg 2xdz

5 mg 2xdz

20 mg

20 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

Średnio-

Średnio-

działające

działające

6-8

6-8

Metadane

Metadane

ER

ER

Methylin ER

Methylin ER

Ritalin SR

Ritalin SR

Metadane

Metadane

CD

CD

Ritalin LA

Ritalin LA

Zamiana na

Zamiana na

ostatnią

ostatnią

dawkę

dawkę

krótko-

krótko-

działających

działających

20 mg rano

20 mg rano

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

60 mg

Długo-

Długo-

działające

działające

12

12

Concerta

Concerta

18 mg rano

18 mg rano

54 mg

54 mg

18

Selektywne inhibitory

Selektywne inhibitory

wychwytu zwrotnego

wychwytu zwrotnego

noradrenaliny

noradrenaliny

•

Atmoxetine (substancja czynna)

Atmoxetine (substancja czynna)

•

Lek: Strattera

Lek: Strattera

•

Czas działania: 24 godziny

Czas działania: 24 godziny

•

Dawka początkowa: 0.5 mg/kg/dz

Dawka początkowa: 0.5 mg/kg/dz

•

Dawka maksymalna dopuszczona

Dawka maksymalna dopuszczona

przez FDA: 1.4 mg/kg lub 100 mg dz

przez FDA: 1.4 mg/kg lub 100 mg dz

Autyzm dziecięcy

• Początek w ciągu pierwszych 24

miesięcy życia

• Znaczące uszkodzenie trzech

obszarów

19

Autyzm dziecięcy

• Jakościowe pogorszenie interakcji

socjalnych

– Pogorszenie zachowań

pozawerbalnych

– Brak rozwoju związków

przyjacielskich

– Brak syntonii

20

Autyzm dziecięcy

• Pogorszenie komunikacji werbalnej

– Opóźnienie lub brak rozwoju funkcji mowy

• 50% nigdy nie mówi

– Anormalne formy lub treści wypowiedzi

• Echolalia
• Brak właściwego użycia zaimków

osobowych

– Niezdolność do zainicjowania lub

utrzymania konwersacji

21

Autyzm dziecięcy

• Ograniczony i stereotypowy

repertuar zainteresowań i aktywności

– Stereotypie ruchowe
– Preokupacja na detalach
– Brak elastyczności
– Ograniczony lub dziwaczny obszar

zainteresowań

22

Autyzm dziecięcy -

występowanie

• .04% = 4/10,000 niemowląt
• 4 chłopców : 1 dziewczynka
• 80% <70 w II

23

Autyzm dziecięcy - przebieg

• 50% instytucjonalizacja
• 35-45% wymaga codziennej

opieki

• 5-17% relatywnie dobre

funkcjonowanie

24

Autyzm dziecięcy - etiologia

• Czynniki dziedziczne

– Ryzyko zachorowania rodzeństwa =

2%

– Folstein & Rutter (1979)

•10 DZ pary bliźniąt = 0%

concordance

•11 MZ pary bliźniąt = 36%

concordance

25

Autyzm dziecięcy – etiologia –

czynniki biologiczne

• Więcej problemów w czasie ciąży

(pierwszy trymestr)

• Niedorozwój móżdżku

– Szlaki odpowiedzialne za funkcje

motoryczne, percepcyjne,
kognitywne

26

Autyzm dziecięcy - etiologia

• Środowisko rodzinne

– Kanner (1943)

•Rodzicielskie odrzucenie i

“emotional refrigeration”

27

Autyzm dziecięcy - leczenie

• Brak efektywnego leku na większość

kluczowych objawów

• Problemy leczenia behawioralnego

– Zaburzenia motoryki utrudniają

uczenie

– Problemy w zmianie rytuałów
– Problemy w znajdowaniu właściwej

gratyfikacji

28

Inne całościowe zaburzenia

psychiczne

• Zespół Aspergera
• Zespół Retta

29

Zaburzenia zachowania

•

przed 15 rokiem życia znęcał się albo zastraszał inne dzieci?

przed 15 rokiem życia znęcał się albo zastraszał inne dzieci?

•

przed 15 rokiem życia wszczynał bójki?

przed 15 rokiem życia wszczynał bójki?

•

przed 15 rokiem życia zranił albo zastraszał kogoś przy

przed 15 rokiem życia zranił albo zastraszał kogoś przy

pomocy jakiejś broni, jak np. kij baseballowy, cegła, stłuczona

pomocy jakiejś broni, jak np. kij baseballowy, cegła, stłuczona

butelka, nóż pistolet?

butelka, nóż pistolet?

•

przed 15 rokiem życia rozmyślnie torturował kogoś albo

przed 15 rokiem życia rozmyślnie torturował kogoś albo

sprawiał komuś fizyczny ból i cierpienie?

sprawiał komuś fizyczny ból i cierpienie?

•

przed 15 rokiem życia z rozmysłem torturował albo ranił

przed 15 rokiem życia z rozmysłem torturował albo ranił

zwierzęta?

zwierzęta?

•

przed 15 rokiem życia kradł coś albo zabierał komuś

przed 15 rokiem życia kradł coś albo zabierał komuś

przemocą?

przemocą?

30

Zaburzenia zachowania c.d.

•

przed 15 rokiem życia zmuszał kogoś do współżycia seksualnego,

przed 15 rokiem życia zmuszał kogoś do współżycia seksualnego,

rozbierania się przed Panem(ią) albo seksualnego dotykania Pana?

rozbierania się przed Panem(ią) albo seksualnego dotykania Pana?

•

przed 15 rokiem życia podpalał coś większego (z wyjątkiem ogniska)?

przed 15 rokiem życia podpalał coś większego (z wyjątkiem ogniska)?

•

przed 15 rokiem życia z rozmysłem nisz ł rze , które nie należały do

przed 15 rokiem życia z rozmysłem nisz ł rze , które nie należały do

Pana(i)?

Pana(i)?

•

przed 15 rokiem życia włamywał się do domów, innych budynków

przed 15 rokiem życia włamywał się do domów, innych budynków

samochodów?

samochodów?

•

przed 15 rokiem życia kłamał często ?

przed 15 rokiem życia kłamał często ?

•

przed 15 rokiem życia czasem kradł coś, wynosił ze sklepu albo

przed 15 rokiem życia czasem kradł coś, wynosił ze sklepu albo

podpisywał się za kogoś?

podpisywał się za kogoś?

•

przed 15 rokiem życia uciekł z domu i został poza nim na noc?

przed 15 rokiem życia uciekł z domu i został poza nim na noc?

31

Typy zaburzeń zachowania

• Zaburzenie opozycyjno-buntownicze
• Zaburzenie zachowania ze złą

socjalizacją

• Zaburzenie zachowania z dobrą

socjalizacją

32

Zaburzenie opozycyjno-

buntownicze

A. Zaburzenie charakteryzuje się występowaniem

co najmniej 5 z niżej podanych objawów w ciągu

ostatnich 6 miesięcy

1. Często traci umiar
2. Często kłóci się z dorosłymi
3. Często buntuje się lub sprzeciwia prośbom dorosłych
4. Często robi rze dokuczliwe dla innych
5. Często obwinia innych za swoje błędy
6. Jest nadwrażliwy, często złości się
7. Jest wściekły lub rozzłoszczony
8. Często kłamie
9. Przeklina lub używa obscenicznych słów

33

Etiologia – koncepcje

psychosocjalne

• Rodzicielskie problemy z

dyscyplinowaniem, strukturalizacją

czasu, określaniem granic

• Identyfikacja dzieci z buntowniczymi

zachowaniami rodziców

• Rodzina niepełna
• Niedostępność rodziców –

emocjonalna, czasowa

34

Diagnoza

• Opinia rodziców
• Opinia nauczycieli
• Opinia dzieci

35

Epidemiologia

• 2-20% dzieci ma ODD
• Chłopcy : Dziewczynki = 2-3:1
• Równie częste u dzieci z pierwszych

klas szkoły podstawowej jak ADHD

36

Inne dziecięce zaburzenia

psychiczne

• Zespół lęku separacyjnego

• Zaburzenie typu nadmiernego lęku w

dzieciństwie

• Zaburzenie typu nadmiernej rywalizacji z

rodzeństwem

• Mutyzm wybiórczy

• Zaburzenie typu utrudnienia kontaktów

socjalnych

• Zaburzenie typu nadmiernej łatwości

kontaktów socjalnych

37

Lęk separacyjny

A.

Nadmierny lęk w sytuacjach związanych z separacją (realną lub wyobrażeniową)

wyrażający się w co najmniej 3 objawach:

1.

Nierzeczywiste i ciągłe martwienie się o negatywne skutki separacji od znaczących osób lub

strach przed opuszczeniem przez te osoby

2.

Nierzeczywiste i ciągłe martwienie się o tragiczne zdarzenia, które mogą dotknąć znaczące

osoby: śmierć, porwania, zabójstwo, wypadek

3.

Przewlekły upór w opuszczaniu szkoły, po to aby pozostać z rodzicami

4.

Spanie z rodzicami

5.

Lęk przed samotnością

6.

Powtarzające się koszmary nocne o separacji

7.

Powtarzające się dolegliwości fizyczne w dni szkolne: bóle głowy, brzucha, nudności,

wymioty

8.

Wybuchy płaczu lub złości w sytuacji antycypacji separacji

9.

Dolegliwości fizyczne w szkole umożliwiające powrót do domu, częste telefonowanie do

domu

B.

Czas trwania co najmniej 2 tygodnie

C.

Początek przed 18 r.ż.

D.

Lęk nie jest związany z autyzmem, schizofrenią, lub inną psychozą

38

Przyczyny nieobecności

szkolnych

• Lęk separacyjny

• Zaburzenia zachowania

• Nadużywanie SPA

• Inne zaburzenia psychiczne

– Zaburzenia afektywne

– Zaburzenia lękowe

– Zaburzenia psychotyczne

• czynniki socjokulturowe

• Realny strach przed szkołą

• Objawy uboczne leków – lęk przed

stygmatyzacją

39

40

Problemy alkoholowe

gimnazjalistów i uczniów szkół

średnich

• Uczniowie

gimnazjum

– Nie piję – 45,3%
– Codziennie – 0,3%
– Przy najmniej raz

w tygodniu – 3,6%

– Co najmniej kilka

razy w roku –
29,7%

• Piwo – 78%
• Wódka – 1,8%

• Uczniowie szkół

średnich

– Nie piję – 10,1%
– Codziennie – 2,6%
– Przy najmniej raz

w tygodniu –

22,8%

– Co najmniej kilka

razy w roku –

76,5%

• Piwo – 78%
• Wódka – 6%

41

Okoliczności i wzorce

picia

• Uczniowie

gimnazjum

– Na podwórku – 29,5%
– Imprezy – 18,8%
– Uroczystości rodzinne

– 18,8%

– Samotnie – 8,9%
– Puby, dyskoteki –

4,5%

– Koncerty – 1,8%

• Piją do urwania się

filmu – 15%

• Zaprzestanie picia

sprawiłoby mi

problem – 2,1%

• Uczniowie szkół

średnich

– Na podwórku – 9%
– Imprezy – 34%
– Uroczystości rodzinne

– 9%

– Samotnie – 1%
– Puby, dyskoteki – 39%
– Koncerty – 4%

• Piją do urwania się

filmu – 45%

• Zaprzestanie picia

sprawiłoby mi

problem – 6%

42

Specyfika „alkoholizmu

młodzieńczego”

• Szybkie przejście od nadużywania

do alkoholizmu

• Znaczące powikłania

psychiatryczne i neurologiczne

• Czynnik kryminogenny
• Mniejsza dostępność terapii

43

Zażywanie narkotyków w grupie

młodzieży gimnazjalnej i szkół

średnich

• Młodzież z

gimnazjów

– Jakikolwiek z

narkotykami –
4,1%

– 1-3 razy w

miesiącu 0,5%

• Na podwórku –

71,4%

• Na imprezach –

14,3%

• Młodzież ze szkół

średnich

– Jakikolwiek z

narkotykami –

25,7%

– 1-3 razy w

miesiącu 6,3%

• Na podwórku –

34%

• Na imprezach –

38%

• Na koncertach –

8%

• Na dyskotece – 6%
• W szkole – 8%

44

Narkotyki używane

• Uczniowie

gimnazjów:

– Marihuana –

78,6%

– Kleje – 7,1%
– Opiaty – 7,1%

• Uczniowie szkół

średnich – jak
obok

45

Wyniki samooceny

Wyniki samooceny

SDDC+MINI (n=701)

SDDC+MINI (n=701)

Czym różni się depresja wieku

młodzieńczego od depresji ludzi

dorosłych?

• Na pewno nie częstością występowania –

epidemiologia depresji wskazuje, że przypadki

depresji w wieku dojrzewania występują równie

często jak u osób dorosłych. Uważa się, że 2,5%

dzieci, oraz 8,3% adolescentów cierpi na depresję

[Birmaher i in.-1996].

• Jednocześnie badania wskazują na coraz

wcześniejszy początek depresji [Schaffer i in.-

1996].

• Inna jest u młodych ludzi proporcja cierpiących na

nią chłopców i dziewcząt – wynosi jak 1 do 1,

podczas gdy u dorosłych kobiety chorują co

najmniej dwukrotnie częściej niż mężczyźni.

46

W obrazie depresji młodzieńczej na plan pierwszy

wysuwają się objawy, które są często nieobecne w

obrazie depresji w innym wieku, takie jak:

• Objawy somatyczne: zawroty i bóle głowy, bóle karku, kończyn,

czy brzucha

• Ciągłe uczucie nieszczęścia, negatywizmu czy drażliwości

• Niekontrolowane wybuchy złości czy wściekłości

• Ciągły krytycyzm do swojego postępowania, poczucie winy, czy

niska samoocena

• Zaburzenia w koncentracji myślenia, kłopoty w podejmowaniu

decyzji, szczególnie widoczne w czasie zajęć szkolnych

• Spowolnienie wypowiedzi, liczne bloki w wypowiedziach związane

z wahaniami co do dalszego ich toku

• Spadek zainteresowania dotychczas absorbującymi zajęciami

• Brak energii, uczucie ciągłego zmęczenia

• Zmiany apetytu dające w efekcie znaczące zmiany wagi ciała

• Ciągłe zamartwianie się, nawet drobnostkami

• Nadmierne zainteresowanie tematyką śmierci w literaturze,

muzyce

47

49

23 kg

50

Kilka pytań wstępnych

• Czy Święta Katarzyna chorowała na

anoreksję?

• Czy anoreksja to rzeczywiście

jadłowstręt?

• Czy bulimia to przeciwieństwo

anoreksji?

• Czy w islamie „można” chorować na

anoreksję?

51

Co to są zaburzenia

jedzenia?

• To grupa zaburzeń psychicznych,

objawiających się znaczącymi odchyleniami od

wzorców normalnego, społecznie jedzenia.

• W przebiegu zaburzeń jedzenia dochodzi

zwykle do zaburzenia własnego wizerunku

ciała, zwykle w postaci przypisywania sobie

nadmiernej wagi lub grubej sylwetki przy

zupełnie normalnej sylwetce lub znacząco

niskiej wadze ciała.

• Najczęściej rozpoznawanymi zaburzeniami

jedzenia są: anoreksja psychiczna, bulimia

psychiczna, i tzw. kompulsywne objadanie się.

52

53

M.

M.

Anorexia nervosa. F.50.0.

Anorexia nervosa. F.50.0.

Waga pacjenta jest niższa od załączonych norm ...

Waga pacjenta jest niższa od załączonych norm ...

Pomimo niskiej wagi pacjent nie chce przytyć ...

Pomimo niskiej wagi pacjent nie chce przytyć ...

Pacjent boi się, że przytyje , lub stanie się gruby ...

Pacjent boi się, że przytyje , lub stanie się gruby ...

Pacjent uważa się za grubego, lub że części jego

Pacjent uważa się za grubego, lub że części jego

ciała są zbyt grube

ciała są zbyt grube

(M6)

(M6)

...

...

Uważa, że jego samopoczucie zależy od jego wagi

Uważa, że jego samopoczucie zależy od jego wagi

lub sylwetki ...

lub sylwetki ...

Uważa, że jego obecna waga jest normalna lub

Uważa, że jego obecna waga jest normalna lub

nadmierna ...

nadmierna ...

Co najmniej 1

Co najmniej 1

tak

tak

na M6 ...

na M6 ...

Tylko u kobiet: utrata miesiączek w ostatnich 3

Tylko u kobiet: utrata miesiączek w ostatnich 3

cyklach (za wyjątkiem ciąży) ...

cyklach (za wyjątkiem ciąży) ...

BMI < 17.5 to waga niższa od

załączonych tu norm

kobiety

mężczyźni

Wzrost (cm)

Waga (kg)

wzrost

waga

145

38

160

49

150

39

170

52

155

41

175

54

160

43

180

56

165

45

185

58

170

47

190

62

175

50

178

51

54

Jakie zachowania wskazują na

anoreksję?

• o       Stosowanie bardzo ścisłych,

odchudzających diet, lub częste głodówki

• o       Dziwne rytuały związane z jedzeniem,

np. liczenie kęsów, dzielenie jedzenia na

bardzo małe porcje, przygotowywanie

jedzenia dla innych , po to aby odmówić

zjedzenia posiłku, twierdząc, że zjadło się

już w czasie jego przygotowywania

• o       Ukrywanie nie zjedzonych posiłków,

pozostawianie naczyń w takim stanie jakby

się wszystko zjadło

55

Jakie zachowania wskazują na

anoreksję?

• o      

Ciągle zgłaszana obawa przed

przytyciem, pomimo niskiej wagi

• o       Unikanie sytuacji związanych z jedzeniem

w towarzystwie (niedzielny obiad, wyjście do
pizzerii)

• o       Stosowania długich, wyczerpujących

ćwiczeń fizycznych (bieganie, aerobik)

• o       Zakładanie obszernych ubrań , aby ukryć

swoją chudość

• o       Używanie środków przeczyszczających,

moczopędnych, czy też pigułek odchudzających

56

Jakie zachowania wskazują na

anoreksję?

•  

Nadmierne zainteresowanie składem

kalorycznym produktów (sprawdzanie

etykietek)

• o       Częste ważenie się, sprawdzanie swojej

sylwetki w lustrze

• o       Powtarzające się w czasie posiłków

skargi na dolegliwości brzuszne (wymioty,

biegunka)

• o       Twierdzenie po powrocie do domu, iż

poza nim zjadło się tak dużo, że zjedzenie

posiłku w domu byłoby już szkodliwe

• o       Wychodzenie do toalety lub łazienki

bezpośrednio po posiłku

57

Jakie objawy fizyczne wskazują na

anoreksję?

• o       Szybki spadek wagi ciała
• o       Objawy niedożywienia
• o       Brak miesiączek, nieregularne

miesiączkowanie

• o       Bladość skóry, często szarawy jej

odcień

• o       Niska temperatura ciała, czemu

często towarzyszy uczucie zimna

• o       Zawroty głowy, omdlenia
• o       Suche, łamliwe włosy

58

Jakie objawy fizyczne wskazują na

anoreksję?

o Odwodnienie (podsychający język, skóra

którą można zebrać w fałd, która powoli

powraca do swego zwykłego wyglądu)

• o       Kołatanie serca, arytmie (nieregularna

praca serca) spowodowana głównie niskim

poziomem potasu (hipokaliemia) –

hipokaliemia jest najczęstszą przyczyną

śmierci u osób cierpiących na anoreksję

• o       Zanik narządów płciowych

wewnętrznych (problemy z zajściem w ciążę

pomimo powrotu normalnych miesiączek)

• o       Osteoporoza (łamliwość kości)

59

Jakie objawy fizyczne wskazują na

anoreksję?

• o       Najpoważniejszym

powikłaniem somatycznym jest
oczywiście śmierć – zdarza się
ona u co 10-ej ,a nawet u co
piątej osoby cierpiącej na
anoreksję psychiczną.

60

Jakie objawy psychiczne występują

w przebiegu anoreksji?

• o       Zaburzenia koncentracji myślenia

• o       Negatywne głosy – wyrzuty sumienia,

zwykle osądzające osobę chorą za jej

chorobę – nie są to na pewno halucynacje

• o       Nagłe zmiany nastroju

• o       Perfekcjonizm

• o       Niepewność swoich możliwości

• o       Obniżenie poczucia swojej wartości,

zwykle uzależnione od tego co się zjadło, i

jak się wygląda

• o       Tendencja do izolowania się od ludzi

61

62

N. Bulimia nervosa. F.50.2.

N. Bulimia nervosa. F.50.2.

W okresie ostatnich 3 miesięcy

W okresie ostatnich 3 miesięcy

miał okresy

miał okresy

objadania się, gdy zjadał duże ilości jedzenia, w

objadania się, gdy zjadał duże ilości jedzenia, w

okresie nie dłuższym niż 2 godziny ...

okresie nie dłuższym niż 2 godziny ...

W ciągu ostatnich 3 miesięcy zdarzyły mu się co

W ciągu ostatnich 3 miesięcy zdarzyły mu się co

najmniej raz dwa objadania

najmniej raz dwa objadania

w ciągu

w ciągu

tygodnia

tygodnia

...

...

W czasie objadania, chęć do jedzenia była poza

W czasie objadania, chęć do jedzenia była poza

jego kontrolą ...

jego kontrolą ...

Stosował różne metody aby nie przytyć ...

Stosował różne metody aby nie przytyć ...

Uważa, że jego waga i sylwetka wpływają

Uważa, że jego waga i sylwetka wpływają

wyraźnie na jego samopoczucie ...

wyraźnie na jego samopoczucie ...

Jakie zachowania mogą wskazywać na

bulimię?

      Oczywiście epizody objadania się,

najczęściej w samotności, często z

„podkradaniem jedzenia” („znowu pusta

lodówka”), zwykle przekraczającym 1500

kalorii na jeden posiłek

      Nadmierne zainteresowanie jedzeniem

lub swoją wagą

       Unikanie restauracji, barów,

planowanych posiłków

     Obwinianie się po objedzeniu

       Korzystanie z łazienki lub toalety zaraz

po jedzeniu, z zagłuszanie wymiotów przez

głośne puszczanie wody

63

Jakie zachowania mogą wskazywać na

bulimię?

•       Używanie środków przeczyszczających
•      Narzucanie sobie głodówek
•      Kilkugodzinne, codzienne ćwiczenia

fizyczne

•       Poczucie braku kontroli nad jedzeniem,

wymiotami, ćwiczenia fizycznymi

•       Obawa przed przytyciem

64

Jakie są fizyczne (somatyczne) objawy

bulimii?

•       Obrzęk ślinianek, pękające naczynia

krwionośne pod oczami

•       Skargi na palenie w gardle
•       Uczucie zmęczenia, kurcze łydek
•      Szybko rozwijająca się próchnica, nalot

na zębach, uszkodzenia szkliwa

•       Duże wahania wagi ciała
•       Odwodnienie (podsychający język, skóra

którą można zebrać w fałd, która powoli

powraca do swego zwykłego wyglądu)

65

Jakie są fizyczne (somatyczne) objawy

bulimii?

•       Niski poziom sodu i potasu we krwi

(hipokaliemia, hiponatremia)

•       Objawy uszkodzenia nerek i wątroby
•       Zaparcia
•       Zrogowacenia, rany , które się nie goją

na opuszkach palców (wskazujący i

środkowy palec)

•       Wymioty z domieszką krwi
•       Kołatanie serca, zaburzenia rytmu

serca (objawy hipokaliemii)

66

Jakie zaburzenia emocjonalne

prezentują osoby z bulimią?

•       Depresję, przygnębienie, poczucie winy
•       Nadmierny samokrytycyzm
•       Potrzebę ciągłej aprobaty
•       Uzależnienie samopoczucia od

aktualnej wagi

•       Duże wahania nastroju
•       Silne emocjonalnie, ale krótkie związki

z innymi ludźmi

•       Częstsze są próby

samouszkodzeniowe, a nawet samobójcze

67

Typy anoreksji i bulimii

Anoreksja:
• restrykcyjna
• nierestrykcyjn

a

– Atletyczna
– Bulimiczna

Bulimia:
• Postać z

przeczyszcza

niem

• Postać bez

przeczyszcza

nia

68

Hipotezy dotyczące genezy

zaburzeń odżywiania:

• funkcjonowanie systemu rodzinnego
• lęk przed kobiecością
• wpływy kulturowe
• dążenie do mistrzostwa
• koncepcje biologiczne: genetyka,

neuromediatory

69

Terapia anoreksji i bulimii

• Kiedy hospitalizacja?
• Terapia behawioralna
• Psychoterapia psychodynamiczna
• Psychoedukacja
• Terapia rodzinna
• SSRI, olanzapina ?
• Grupy wsparcia (Klub jeszcze żyjących

anorektyczek)

70

Zasadniczymi celami terapii AB są:

• o 

      Ustanowienie przez chorą kontroli nad

swoim jedzeniem i wagą na normalnym,

akceptowanym społecznie poziomie

•

o       Radzenie sobie przez chorą ze swoimi

problemami w inny sposób niż przez anoreksję

•

o       Odnowienie relacji z rodzinną na innym

poziomie, niż relacja uwarunkowana sposobem

jedzenia i wagą

•

o       Edukacja o objawach i możliwych

przyczynach anoreksji

•

o       Edukacja o możliwych zwiastunach

nawrotu choroby i sposobach radzenia sobie z

nimi

71

Kiedy konieczna jest hospitalizacja

w przebiegu anoreksji?

• 1.      Krańcowe niedożywienie, z zaburzeniami

somatycznymi zagrażającymi życiu (np. hipokaliemia,

zaburzenia akcji serca)

• 2.      Konieczność izolacji osoby chorej od problemów

związanych z funkcjonowaniem jej rodziny, które

mogą mieć wpływ na dalszy rozwój anoreksji

• 3.      Zagrożenie samobójstwem
• 4.      Brak sukcesów w terapii w warunkach

otwartych

• 5.      Trudności organizacyjne w terapii w warunkach

otwartych (np. kłopoty z dojazdem na sesje

terapeutyczne)

72

Co to jest kompulsywne objadanie

się (termin angielski – binge eating

disorder)?

• Jest to zaburzenie zbliżone do bulimii,

ale różniące się od niego: rzadkością
stosowania wymiotów, głodówek i
środków

73

„10 przykazań szczupłej

sylwetki”

• 1.      Jeśli nie jesteś szczupła, nie jesteś atrakcyjna

• 2.      Bycie szczupłym jest ważniejsze od bycia

zdrowym.

• 3.      Wszystkie chwyty są dozwolone dla osiągnięcia

szczupłej sylwetki

• 4.      Jeśli za dużo zjadłaś, powinnaś mieć poczucie

winy, to zupełnie normalne

• 5.      Jeśli przytyłaś powinnaś się sama za to ukarać

• 6.      Powinnaś przed każdym posiłkiem liczyć kalorie,

żeby wiedzieć ile wolno ci zjeść

• 7.      To co pokazała Ci wskazówka na wadze, to

najważniejsza rzecz w twoim życiu

• 8.      Spadek wagi to dobra rzecz, wzrost wagi zła

• 9.      Nigdy nie jest się zbyt szczupłym

• 10.  Bycie szczupłym to oznaka prawdziwie silnej woli i

zwiastun sukcesów życiowych

74

„10 przykazań szczupłej

sylwetki”

• Uwaga!
• Jeśli wierzysz jeszcze w któreś z

tych zaleceń,

• nie jesteś jeszcze całkiem

wyleczona!

75

76