Pierwotniaki – różne formy

zależności

międzygatunkowych



Symbioza - naturalne współżycie organizmów należących do odmiennych
gatunków (symbiontów), z którego jedna lub obie strony odnoszą
korzyści, bez szkody dla któregokolwiek.



Mutualizm – rodzaj współżycia organizmów, z którego czerpią wzajemne
korzyści, przy czym żaden z nich nie może w naturalnych warunkach
istnieć osobno.



Protokooperacja - luźna forma współżycia różnych gatunków,
przynosząca obustronne korzyści – dwa organizmy wspomagają się
nawzajem.



Endoikia - forma współżycia 2 organizmów należących do różnych
jednostek systematycznych polegająca na osiedlaniu się jednego z nich
wewnątrz drugiego, przy czym każda ze stron czerpie z tego współżycia
korzyści.



Epioikia - forma współżycia 2 organizmów należących do różnych
jednostek systematycznych polegająca na osiedleniu się jednego
organizmu na drugim, przy czym każda ze stron czerpie z tego współżycia
korzyści.

Pasożytnictwo - forma bytowania organizmu żywego,
zwanego pasożytem, polegająca na stałym lub czasowym
wykorzystaniu innego organizmu, zwanego żywicielem, jako
źródło pokarmu. Powolne wyniszczanie żywiciela (objadanie,
toksyny, działanie mechaniczne).

Żywiciel ostateczny – organizm, w którym pasożyt osiąga

dojrzałość płciową i rozmnaża się płciowo.

Żywiciel pośredni – organizm, w którym pasożyt

występuje w stadium larwalnym.

Monoksenia – cykl rozwojowy bez zmiany żywiciela.
Heteroksenia – cykl rozwojowy ze zmianą żywiciela.

TYP: Wiciowce (Flagellata)



Rząd: Choanoflagellata



Rząd: Trypanosomatida



Rodzaj: Trypanosoma



Trypanosoma equiperdum (świdrowiec koński)- zaraza

stadnicza



Trypanosoma brucei (ś. nagany) – nagana (choroba bydła)



Trypanosoma gambiense (ś. gambijski)

śpiączka

afrykańska



Trypanosoma rhodesiense (ś. rodezyjski)



Trypanosoma crusi (ś. amerykański) – choroba Chagasa



Rodzaj: Trichomonas



Trichomonas foetus (rzęsistek bydlęcy)



Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy)

Wspólne cechy wszystkich wiciowców:

organelle ruchu- jedna lub więcej wici,

rozmnażanie przez podział podłużny, równolegle do

długiej osi ciała.

Rząd: Choanoflagellata- wiciowce
kołnierzykowe



małe, wolnożyjące
wiciowce



występują w wodach
słodkich i morzach



budowa podobna do
komórek
kołnierzykowych gąbek
(choanocytów)

Rząd: Trypanosomatida



Pasożyty:



bezkręgowców – w jelicie



kregowców – we krwi, rzadziej wewnątrz komórek



roślin

U Trypanosomatida występują różne formy osobnika tego

samego gatunku – POLIMORFIZM:



leishmania – amastigota



leptomonas – promastigota



critidia – epimastigota



trypanosoma - trypomastigota

Śpiączka afrykańska - wywoływana przez dwa
morfologicznie identyczne wiciowce: Trypanosoma
gambiense i Trypanosoma rhodesiense, które są
przenoszone przez muchy tse-tse (Glossina palpalis).

Trypomastigota – postać inwazyjna, dostaje się do krwi,
węzłów chłonnych oraz płynu mózgowo-rdzeniowego
człowieka.

Trichomonas spp.



3-6 wici, jedna skierowana
ku tyłowi



aksostyl – sztywne włokno,
stanowiące podporę
komórki



costa- podpora błony
falującej



pelta- otacza ciałko
podstawowe wici



dobrze rozwiniety aparat
parabazalny

Trichomonas spp. - zakażenia
przenoszone drogą płciową



Trichomonas vaginalis- rzęsistkowica,
występuje u ludzi



u kobiet w pochwie



u mężczyzn w cewce moczowej (bezobjawowo)



Trichomonas foetus- choroba Banga, występuje
u bydła

TYP: Zarodziowce = korzenionózki
(Rhizopoda)



organizmy o zmiennym kształcie ciała, poruszające się

ruchem pełzakowatym przy pomocy nibynóżek

(pseudopodiów),



3 rodzaje pseudopodiów:



lobopodia - płatowate



filopodia - nitkowate



retikulopodia - siateczkowate



pobieranie pokarmu za pomocą pseudopodiów – pokarm

jest wciągany do wnętrza ciała i trawiony w wodniczkach

trawiennych,



rozmnażanie przez podział poprzeczny ,



wolno żyjące, niektóre gatunki pasożytnicze

Amoeba proteus (pełzak odmieniec)



wolno żyjące
pierwotniaki



pełzają po dnie



biegunowość ciała



na końcu ciała
collopodium, przez
które usuwane są
niestrawione resztki
pokarmowe

Entamoeba coli – pełzak okrężnicy



komensal żyjący w przewodzie pokarmowym człowieka



żywi się bakteriami i wiciowcami



rozmnażanie w jelicie przez podział poprzeczny



forma dorosła encystuje w ścianie jelita, po czym
jądro dzieli się 3-krotnie 8 jąder potomnych w

cyście (palintomia)



cysty (postać inwazyjna) dostają się z odchodami do
środowiska

Entamoeba histolytica – pełzak
czerwonki



Wywołuje czerwonkę (choroba brudnych rąk)



Formy inwazyjne- cysty



Cysty w jelicie grubym pękają, uwalniając czterojądrowe ameby,
następuję podział jąder 8 małych jednojądrowych ameb



Forma magna (20-30цm)

wnika w ścianę jelita i niszczy jego tkanki
wywołuje objawy (owrzodzenie, uszkodzenie naczyń krwionośnych,

krwawe biegunki)

może rozchodzić się do innych narządów



Forma minuta (12-18 цm)

nie wywołuje objawów
tworzy cysty



Plasmodium vivax (zarodziec ruchliwy)



temp. optymalna – 15



ataki gorączki co 48 godz.



co trzeci dzień „trzeciaczka”- malaria tertiana



Plasmodium malariae (zarodziec pasmowy)



temp. optymalna – 18



ataki gorączki co 72 godz.



co czwarty dzień „czwartaczka”



Plasmodium falciparum (zarodziec sierpowy)



temp. optymalna – 21



ataki gorączki co 24 godz.



najgroźniejszy gatunek



„febra tropikalna” – malaria tropica



Plasmodium ovale

Zarodziec malarii przenoszony jest przez
komary
z rodzaju Anopheles. Wywołuje malarię -
chorobę charakteryzującą się występowaniem
napadów wysokiej gorączki w regularnych
odstępach czasu.