Psychologia rozwojowa

Psychologia rozwojowa

dr Martyna Kaflik-

Pieróg

ASPEKTY ROZWOJU

ASPEKTY ROZWOJU



filogeneza — rozwój gatunkowy, ewolucja istot
żywych, od najprostszych do powstania człowieka;



antropogeneza — wycinek filogenezy — rozwój homo
sapiens przez różne formacje społeczno-historyczne, aż
do ukształtowania się współczesnego człowieka i jego
świadomości;



ontogeneza — rozwój osobniczy, rozwój jednostkowy
organizmu od poczęcia do śmierci

.

PYTANIA ZADAWANE PRZEZ PSYCHOLOGÓW

PYTANIA ZADAWANE PRZEZ PSYCHOLOGÓW

ROZWOJOWYCH:

ROZWOJOWYCH:





W jaki sposób przebiega i czym charakteryzuje się

proces rozwoju psychicznego?



 Jakie są właściwości psychiczne dziecka w różnych

okresach jego życia?



 Jakie są prawidłowości powstania i rozwoju procesów

psychicznych: spostrzegania, zapamiętywania, uczenia
się, myślenia oraz właściwości: osobowości, nawyków,
motywacji, uzdolnień?



 Pod wpływem jakich czynników kształtują się

stopniowo czynności dziecka, jakie prawa rządzą
rozwojem, czyli przekształcaniem się
i doskonaleniem jego psychiki i świadomości?

ROZWÓJ — ciąg zmian pozostających
miedzy sobą we wzajemnym związku i
występujący
w sposób uporządkowany w
określonych miejscach na kontinuum
czasowym biegu życia.

ZMIANA ROZWOJOWA

ZMIANA ROZWOJOWA



nie może być nagła, jednorazowa i
krótkotrwała;



nie pojedyncza, ale w pewnym ciągu;



ciąg ma charakter jednokierunkowy;



zmiana dotyczy jakościowych przeobrażeń
poszczególnych elementów, relacji miedzy
nimi lub całego układu;



zmiany układu są względnie nieodwracalne;



przyczyny zmian tkwią w samym układzie.

zmiany

ilościowe

jakościowe

zmiany

 

zmiany wielkości

zmiany proporcji

zanikanie dawnych właściwości

nabywanie

nowych właściwości

Zmiany rozwojowe:



zmiany uniwersalne

–

takie, które występują powszechnie na całym świecie i

w całej historii, są uwarunkowane dojrzewaniem

biologicznym

i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi



zmiany wspólne

–

są wynikiem pewnych charakterystycznych

doświadczeń grupy ludzi o podobnych doświadczeniach,

żyjących w tym samym czasie i miejscu



zmiany indywidualne

–

wywołane czynnikami, które działają tylko na jednostkę

WIĘKSZOŚĆ BADAŃ KONCENTRUJE SIĘ NA WIEKU

WIĘKSZOŚĆ BADAŃ KONCENTRUJE SIĘ NA WIEKU

DZIECIĘCYM

DZIECIĘCYM

Z

Z

UWAGI NA FAKT, ŻE:

UWAGI NA FAKT, ŻE:



dzieciństwo jest okresem szybkiego i intensywnego
rozwoju;



wczesne doświadczenia mają długotrwałe efekty (jak
wyraził to poeta Wordsworth, a naukowcy wielokrotnie
potwierdzili, „Dziecko jest ojcem człowieka”);



złożone zachowania są łatwiejsze do zrozumienia, kiedy
badamy je
w chwili ich powstawania;



znajomość podstawowych procesów jest pomocna w
rozwiązywaniu niektórych problemów wieku dziecięcego
(ma to znaczenie praktyczne);



dziecko jest samo w sobie niezwykle interesujące i
fascynujące.

OKRESY ROZWOJU:

OKRESY ROZWOJU:



       

okres prenatalny



        okres postnatalny:



okres wczesnego dzieciństwa 0–3



okres średniego dzieciństwa 4–6



okres późnego dzieciństwa 7–12



okres dorastania (adolescencja)/ 13–18



okres młodości 19–25



okres wieku dorosłości 26–60



okres dojrzałości >60

M

M

ECHANIZMY I PRAWA ROZWOJU:

ECHANIZMY I PRAWA ROZWOJU:

Dojrzewanie pochodzi z nauk biologicznych, przez długi

czas było utożsamiane z rozwojem. Stosowane jest teraz

do określania tych aspektów rozwoju, które są niezależne

od nabywania doświadczenia indywidualnego.

Dojrzewanie to proces fizycznego wzrostu doprowadzający

do takiego stopnia dojrzałości organizmu, który

warunkuje od strony somatycznej i neurofizjologicznej

rozwój w zakresie danej funkcji lub całego zachowania

się jednostki.

Uczenie się — proces wytwarzania się, przekształcania,

utrwalania tych czynności, które człowiek zdobywa w

toku funkcjonowania pod wpływem bodźców środowiska

zewnętrznego i aktywności własnej,

a zatem podczas działania i ćwiczenia.

GOTOWOŚĆ ROZWOJOWA

OKRESY GOTOWOŚCI ROZWOJOWEJ — kiedy
uczenie przynosi największe korzyści.

Okresy krytyczne —

dany rodzaj bodźców wywołuje głębsze

zmiany w zachowaniu osobnika wyłącznie w określonym,
stałym czasie. Gdy mija okres krytyczny, jednostka staje się
niewrażliwa na określone pobudzenia.

Okresy sensytywne —

dana kategoria bodźców wywiera

szczególnie silny wpływ w określonym czasie, kiedy indziej
oddziałuje słabiej
i proces nabywania doświadczeń staje się mniej skuteczny.

ZADANIA ROZWOJOWE W CIĄGU ŻYCIA

ZADANIA ROZWOJOWE W CIĄGU ŻYCIA

 

 

WG ROBERT HAVIGHURSTA

WG ROBERT HAVIGHURSTA

Wczesne dzieciństwo:



Uczenie się chodzenia.



Uczenie się przyjmowania stałego pokarmu.



Uczenie się mówienia.



Uczenie się kontroli nad wydalaniem.



Uczenie się różnic płci i skromności seksualnej.



Tworzenie pojęć i uczenie się mowy do opisu
rzeczywistości społecznej i fizycznej.

Średnie i późne dzieciństwo:



Uczenie się sprawności fizycznych potrzebnych w
codziennych zabawach.



Wytwarzanie zdrowych postaw wobec samego siebie i
wzrastającego organizmu.



Uczenie się przebywania z rówieśnikami.



Uczenie się właściwych ról męskich lub kobiecych.



Rozwijanie podstawowych umiejętności czytania, pisania i
liczenia.



Rozwijanie pojęć potocznych przydatnych w życiu
codziennym.



Rozwijanie świadomości, moralności i skali wartości.



Osiąganie niezależności osobistej.



Rozwijanie postaw wobec grup społecznych oraz instytucji.

Adolescencja:



Osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych więzi z
rówieśnikami obojga płci.



Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej.



Akceptacja swojego wyglądu i skuteczne posługiwanie się
własnym ciałem.



Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych
osób dorosłych.



Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie.



Przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności
ekonomicznej)



Rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemu etycznego
kierującego zachowaniem).



Dążenie i osiągnięcie postępowania odpowiedzialnego
społecznie.

Wczesna dorosłość (młodość):



Wybór małżonka(i).



Uczenie się współżycia z małżonką(iem).



Założenie rodziny.



Wychowywanie dzieci.



Prowadzenie domu.



Rozpoczęcie pracy zawodowej.



Przyjmowanie odpowiedzialności obywatelskiej.



Znalezienie pokrewnej grupy społecznej.

Wiek średni (dorosłość):



Wspomaganie dorastających dzieci tak, aby stawały się
odpowiedzialnymi i szczęśliwymi ludźmi dorosłymi.



Osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności społecznej i
obywatelskiej.



Uzyskanie i utrzymywanie zadowalającej sprawności w
pracy zawodowej.



Wypełnienie wolnego czasu zajęciami typowymi dla
ludzi dorosłych.



Traktowanie małżonka(i) jako osoby.



Akceptowanie i dostosowanie się do fizjologicznych
zmian wieku średniego.



Przystosowanie do starzenia się rodziców.

Późna dojrzałość:



Przystosowanie się do spadku sił fizycznych.



Przystosowanie się do emerytury i zmniejszonych
dochodów.



Pogodzenie się ze śmiercią współmałżonka(i) .



Utrzymywanie stosunków towarzyskich z ludźmi w
swoim wieku.



Przyjmowanie i dostosowywanie się do zmiennych ról
społecznych.



Urządzenie w sposób dogodny fizycznych warunków
bytu.