Zapalenie i rak trzustki

Ostre zapalenie trzustki

• Ostry proces zapalny obejmujący

trzustkę oraz często także
sąsiadujące i odległe narządy

• Charakteryzuje się silnymi bólami

brzucha i różnego stopnia
niewydolnością różnych układów

Ostre zapalenie trzustki

• Etiologia:

- alkohol
- kamica żółciowa
- hiperlipidemia
- hiperklcemia
- leki
- toksyny
- uraz
- po operacjach

Ostre zapalenie trzustki

• Pierwotnym zjawiskiem jest

przedwczesna aktywacja trypsynogenu

wewnątrz komórek trzustkowych

• Uszkodzenie pankreocytów wywołuje

lokalną, a następnie ogólnoustrojową

odpowiedź, wyrażająca się migracją

leukocytów wydzielających mediatory

zapalne

Objawy OZT

• Silne bóle brzucha
• Objawy otrzewnowe
• Objawy porażennej niedrożności jelit
• Wstrząs hypowolemiczny
• Gorączka
• Żółtaczka
• Kwasica
• Hypokalcemia

Powikłania OZT

• Ogólnoustrojowe: krążenie,

oddychanie, wydalanie, krzepnięcie,
metaboliczne

• Miejscowe:
- martwica w obrębie trzustki
- wczesny zbiornik płynowy
- ropień trzustki

OZT - objawy

• Choroba zaczyna się najczęściej silnym bólem

w nadbrzuszu "opasującym" klatkę piersiową.

• Zwykle towarzyszą mu nudności, skąpe

wymioty, wzdęcia.

• W ciężkim przebiegu choroby u chorego może

wystąpić wstrząs objawiający się spadkiem

ciśnienia, przyspieszeniem tętna, bladością.

• Badania laboratoryjne wzrost poziomu

diastazy (jednego z enzymów wydzielanych

przez trzustkę) we krwi i w moczu.

OZT - leczenie

• Leczenie szpitalne: zachowawcze.

– ścisła dieta
– leczenie bólu,
– hamowanie wydzielania soku żołądkowego i

trzustkowego,

– zapobiegawczo antybiotyki.

• W ciężkim przebiegu stosuje się leczenie operacyjne

– usunięciu martwej części trzustki.

• Śmiertelność w tej chorobie sięga kilkudziesięciu procent;
• bardzo ważne jest zapobieganie chorobie:

– odpowiednio wczesne leczenie kamicy żółciowej,

powstrzymywanie się od picia alkoholu

.

Przewlekłe zapalenie

trzustki

• Najczęściej związane jest w naszym kraju z

alkoholizmem.

• Choroba może toczyć się podstępnie, bez

dolegliwości.

• Okresowe zaostrzenia z bólem w nadbrzuszu

promieniującym w lewą stronę, a czasami

opasującym klatkę piersiową.

• Bóle nasilają się po jedzeniu, występują nudności,

czasami biegunka.

• Z czasem trzustka ulega zwapnieniu i zniszczeniu -

pojawia się niewydolność tego narządu.

• Typowa tzw. biegunka "tłuszczowa" - kał zawiera w

niej duże ilości niestrawionych składników

pokarmowych, głównie tłuszczu. Objaw ten pojawia

się późno, kiedy trzustka jest już w znacznej mierze

zniszczona.

• Choroba doprowadza do postępującego wyniszczenia

organizmu i znacznego spadku wagi ciała.

PZT - leczenie

• Leczenie polega głównie na

– całkowitej abstynencji
– ograniczeniu spożycia tłuszczów.
– w zaostrzeniach pomocne mogą być leki

rozkurczowe, przeciwbólowe i ciepłe okłady.

• Ważne jest podawanie brakujących

enzymów trzustkowych, przyjmowanych

w tej chorobie w postaci tabletek

(Kreon, Panzytrat, Neo-Pancreatinum)

Rak trzustki

• Występuje częściej u mężczyzn , zwykle po 60 r.ż.
• Nie znamy przyczyn tej choroby.

– Sprzyja palenie tytoniu i picie kawy.

• Najczęściej dotyczy głowy trzustki (u 70%

chorych, trzon 20%, ogon 10%)

• Objawy przypominają przewlekłe zapalenie

trzustki:

– pojawiają się bóle w nadbrzuszu, utrata

apetytu, spadek masy ciała.

– Z czasem może pojawić się żółtaczka i

cukrzyca.

– Może towarzyszyć tzw. wędrujące zakrzepowe

zapalenie żył.

Rak trzustki - epidemiologia

• zapadalność: 8-12 / 100000 mieszkańców
• 3500 zachorowań rocznie w Polsce
• 6. dekada życia (4.-5.)
• M: płuco > jelito > stercz > trzustka
• K: sutek > jelito > płuco > jajnik > trzustka
• M : K = 3-4 : 1
• czynniki ryzyka:

– tytoń, alkohol, kawa, PZT, białko, tłuszcze,

cukrzyca

– kancerogeny swoiste dla trzustki w produktach

spożywczych

Rak trzustki

• Rak trzustki jest bardzo podstępną chorobą.
• W momencie rozpoznania choroba jest

zwykle nieoperacyjna.

• Metody diagnostyczne:

– USG, TK, metody endoskopowe i rtg (tzw.

wsteczna endoskopowa cholangiopankreatografia

- EWCP), biopsję cieńkoigłowa lub próbna

laparotomia z pobraniem wycinków do badań

mikroskopowych raz oznaczanie tzw. markerów

nowotworowych (np. CA 19-9).

• Jeśli rak jest mało zaawansowany (niestety w

małej liczbie przypadków), to częściowe

wycięcie trzustki (tzw. resekcja Whipple'a)

daje przeżycie do 30% chorych.

HISTOLOGIA NOWOTWORÓW TRZUSTKI

95%

WYWODZĄCE SIĘ Z CZĘŚCI
ZEWNĄTRZWYDZIELNICZEJ

• gruczolak (jasnokomórkowy,

groniastokomórkowy), torbiel
skórzasta

• rak przewodowy (gruczolakorak,

rak olbrzymiokomórkowy, rak
śluzowy)

• rak z komórek zrazikowych

(gruczolakorak)

• nowotwory niedojrzałej

trzustki
(pancreatoblastoma)

• nowotwory mieszane

• nowotwory niesklasyfikowane

(dużokomórkowy, małokomórkowy
jasnokomórkowy)

5%

WYWODZĄCE SIĘ Z WYSP

• guzy komórek B

(insulinoma)

• guzy komórek A

(gluconoma)

• guzy komórek G

(gastrinoma)

• guzy komórek D

(somatostatinoma)

• guzy biegunkogenne

(vipoma)

DROGI SZERZENIA

• naciekanie sąsiednich struktur
• przerzuty do otrzewnej
• nacieki wzdłuż włókien nerwowych
• przerzuty drogą limfatyczną
• przerzuty drogą krwi

KLASYFIKACJA TNM RAKA

TRZUSTKI

• T 0 – brak guza pierwotnego

is – rak in situ
1 – guz ograniczony do trzustki do 2cm średnicy
2 - guz ograniczony do trzustki powyżej 2cm

średnicy
3 – guz nacieka XII, PŻW, tkanki okołotrzustkowe
4 – guz nacieka żołądek, śledzionę, jelito grube, pnie
naczyniowe

• N 0 – brak przerzutów

1a – pojedynczy regionalny
1b – liczne regionalne

• M 0 – brak przerzutów

1 – obecne przerzuty odległe

SYMPTOMATOLOGIA

• dyskomfort w jamie brzusznej

• wzdęcie brzucha

• brak łaknienia

• zmniejszenie masy ciała

• biegunka

• nudności

• ból

• żółtaczka

• cukrzyca

• OZT

• inne

SYMPTOMATOLOGIA

Ból
• 80% chorych
• nadbrzusze
• promieniuje do pleców
Spadek masy ciała
• 90% chorych
• etiologia niejasna

SYMPTOMATOLOGIA

Żółtaczka

• 47% chorych (80% w przypadku głowy trzustki)

• bezbólowa żółtaczka + świąd skóry = rak

trzustki

• objaw Courvoisiere’a u 10-30% chorych
Cukrzyca

• 20-60% chorych

• nagłe wystąpienie cukrzycy u osoby po 50rż z

ujemnymi wywiadami rodzinnymi, bez otyłości

wymaga różnicowania z rakiem trzustki

OZT

• 13% chorych

SYMPTOMATOLOGIA: Inne

• zakrzepica żylna (żyła biodrowa, udowa)

• zespół Trousseau (wędrujące zakrzepowe

zapalenie żył)

• krwawienia z przewodu pokarmowego

• powiększenie śledziony

• wymioty

• niedrożność dwunastnicy

• depresja

• guz w nadbrzuszu

• powiększenie wątroby

• wyniszczenie

• wodobrzusze

NIEPOWODZENIE LECZENIA

• większość chorych umiera w ciągu roku od

rozpoznania

• 50% chorych umiera w ciągu 3 miesięcy

od rozpoznania

• objawy są niespecyficzne i późne -> późne

rozpoznanie

• sąsiedztwo życiowo istotnych struktur ->

wysoki