1

(4)

Ofiara

przestępstwa

i strach

przed przestępstwem

2

Pojęcie wiktymologii

Wiktymologia (z łac. victima – ofiara, z gr. logos –
nauka) to nauka o ofierze

(kim jest, czym się zajmuje, z czego

żyje, jaki tryb życia prowadzi, z kim się kontaktuje, czy jest
konfliktogenna itp.)

Twórcy

-

Hans von Hentig (Uwagi na temat interakcji
między sprawcą a ofiarą, 1941 r.)

-

Benjamin Mendelsohn (Nowe bio-psycho-
społeczne horyzonty: wiktymologia, 1947)



Rozwój badań empirycznych – lata 70. XX w.



1979 r. – powołanie w Münster Światowego
Towarzystwa Wiktymologii



Od lat 80. Rada Europy (za ONZ) zaleca
uwzględnianie rezultatów badań wiktymologicznych
w ustawodawstwie karnym krajów członkowskich

3

Koncepcje wiktymologii i pojęcie ofiary

Wiktymologia ogólna – nauka zajmująca się
wszystkimi ofiarami występującymi w społeczeństwie,
niezależnie od źródeł ich pokrzywdzenia (bierze się tu
pod uwagę zarówno przestępstwa, jak i wojny,
kataklizmy przyrodnicze, epidemie, alkoholizm,
wypadki przy pracy, nierówności społeczne itp.).
Nowa wiktymologia (zwana też wiktymologią
pogwałceń praw człowieka) – zawężenie źródeł
pokrzywdzenia do ludzi i ich działań (w tym
przypadku eliminuje się z przedmiotu zainteresowań
źródła pozaludzkie, uwzględnia natomiast nadużycia
władzy).
Wiktymologia kryminalna – subdyscyplina
kryminologii, zajmująca się ofiarami przestępstw.
Nas interesują ustalenia tej ostatniej subdyscypliny

4

Związek ofiary i przestępcy

Zainteresowanie kryminologów (socjologów,
psychologów, pedagogów) ofiarami wypływa z
przekonania, że ich związek ze sprawcami
przestępstw wielokrotnie nie jest przypadkowy.
Uważa się, że ryzyko zaistnienia przestępstwa to
niejako wypadkowa skłonności potencjalnego
sprawcy do jego popełnienia i wiktymologicznej
podatności ofiary.

Można mówić o ofierze jako:

Pojedynczym człowieku (jednostce)
Jednostce, ale i grupie, instytucji (zbiorze jednostek)
Jednostce, grupie/instytucji, ale i porządku
moralnym, prawnym

5

Definicja ofiary

(W polskim systemie prawno-karnym występuje pojęcie

„pokrzywdzonego” przestępstwem

)

Deklaracja podstawowych zasad wymiaru
sprawiedliwości odnoszących się do ofiar
przestępstw i nadużyć władzy. Rezolucja
Zgromadzenia Ogólnego ONZ 40/34 z 29.11
1985 r.

„Ofiara” oznacza osobę, która, indywidualnie lub
wspólnie z innymi osobami, poniosła szkodę,
włączając w to uszczerbek fizyczny lub psychiczny,
dolegliwość emocjonalną, stratę materialną lub
znaczące naruszenie jej podstawowych praw, w
rezultacie działań lub zaniechań stanowiących
naruszenie przepisów prawa karnego będących w
mocy na terenie Państw Członkowskich, włącznie z
przepisami zakazującymi kryminalnego nadużycia
władzy.

6

Definicja ofiary

Osoba może być uznana za ofiarę w rozumieniu tej
Deklaracji niezależnie od tego, czy sprawca jest
zidentyfikowany, zatrzymany, prowadzone jest
przeciwko niemu postępowanie karne, czy jest skazany,
i niezależnie od relacji rodzinnej pomiędzy sprawcą a
ofiarą. Wyrażenie „ofiara” w odpowiednich sytuacjach
obejmuje również najbliższą rodzinę i osoby
pozostające na utrzymaniu bezpośredniej ofiary, jak
również osoby, które poniosły szkodę angażując się w
udzielenie pomocy ofierze lub w zapobieżenie staniu
się ofiarą

(inaczej niż w przyp. przestępstwa:

stwierdzonego/wykrytego)

Postanowienia tutaj zawarte będą znajdowały zastosowanie wobec
wszystkich, bez różnic wynikających z kryteriów jakiegokolwiek
typu, takich jak rasa, kolor skóry, płeć, wiek, język, religia,
narodowość, przekonania polityczne lub inne, przekonania lub
praktyki kulturowe, majątek, urodzenie lub status rodzinny,
pochodzenie etniczne lub społeczne i niesprawność.

7

Typologie i typy ofiar

1.

Typy ogólne (wg Hansa von Hentiga)

a.

Ludzie młodzi i starzy

b.

Kobiety

c.

Niedorozwinięci psychicznie lub z zaburzeniami psychicznymi

d.

Ociężali umysłowo

e.

Imigranci i członkowie mniejszości

2.

Typy „psychologiczne” (wg Hansa von Hentiga)

a.

Depresyjne

b.

Żądne zysku i zachłanne

c.

Lubieżne i rozpustne

d.

Terroryzujące otoczenie

e.

Samotne

f.

Uwikłane w szczególnie trudne sytuacje

3.

Niektóre z powyższych typów

von Hentig

ujmował

terminem

„ofiary – przestępcy”

(to np. ci

terroryzujący otoczenie, umawiający się na tzw.

ustawki/pojedynki)

8

Typy ofiar

4.

Inne obejmował terminem

„ofiary potencjalnej”

5.

Podobnego pojęcia

-

„Urodzona ofiara”

–

używali

Henri Ellenberger

,

Ezzat Fattah

(lata 50. i 60.) -

ze wzgl. na cechy biologiczne, fizjologiczne,

społeczne, psychologiczne, moralne (

przykład

–

opowieść znajomego profesora o jego znajomym;

kobiety baraszkujące z torebkami na plecach

pomiędzy regałami, stołami na targowisku).

6.

„Ofiara uciążliwa”

(można ją kojarzyć z ofiarą –

przestępcą, choć niekoniecznie;

to osoba

nadmiernie się z czymś narzucająca,

„nie dająca

żyć”

, np. szantażysta; sprawca nie widzi innego

sposobu na pozbycie się problemu, jak

wyeliminowanie osobnika)

7.

„Ofiara niewygodna”

(to z kolei

osoba

krzyżująca

lub mogąca pokrzyżować czyjeś plany

: świadek czy

współsprawca przestępstwa, wspólnik w interesach,

małżonek nie godzący się na rozwód itp.)

9

Ofiara a proces wiktymizacji

1.

Benjamin Mendelsohn i koncepcja „winy ofiary”

2.

Marvin Wolfgang i jego koncepcja przyczyniania się

ofiary do popełniania przestępstwa

3.

Stephen Schafer i koncepcja odpowiedzialności

funkcjonalnej (w zależności od roli, jaką odegrali ofiara i

sprawca)

4.

Ofiara może sprzyjać wiktymizacji, jak i utrudniać ten

proces. A zatem:

a.

Zachowanie ofiary

jest jedną ze zmiennych

niezależnych determinujących decyzję sprawcy

b.

„Rozpoznanie”

tej zmiennej pozwala zapobiegać

wiktymizacji

c.

„Udział” ofiary

w przestępstwie może wpłynąć na

decyzje o kompensowaniu strat poniesionych przez ofiarę

d.

Zachowanie ofiary (przed, w trakcie, po popełnieniu

przestępstwa) może też wpływać na karę wymierzaną

sprawcy

10

Typy ofiar wg Mendelsohna

1.

Ofiara niewinna

(np. oczekujący na przystanku

samochodowym, poszkodowany w wyniku wjechania w

ten przystanek pirata drogowego, nieraz pijanego,

ściganego przez policję…)

2.

Ofiara własnej ignorancji

(np. działająca w pojedynkę

prostytutka; osoby wyzywająco się zachowujące,

ubierające, przebywające w „niebezpiecznych”

miejscach, przechadzające się po zmroku; pyt.:

czy

można uznać za taką ofiarę policjanta zasztyletowanego

na przystanku tramwajowym w Warszawie?

)

3.

Ofiara winna w takim stopniu, jak sprawca

(np. ci,

którzy idą na „ustawki”; a niektórzy z poprzedniej

kategorii?)

4.

Ofiara bardziej winna niż sprawca

(np. awanturnik na

zabawie, dyskotece, inicjujący bójki, sytuacje

konfliktowe)

5.

Ofiara wyłącznie winna przestępstwa

(np. pirat

drogowy)

11

Typy ofiar wg Schafera

1.

osoby, które nie pozostają w żadnym związku

ze

sprawcą,

a sprawca wykorzystuje jedynie okazję,

2.

osoby, które ze sprawcą łączą stosunki

współuzależnienia, np. rodzinne (przemoc domowa),

3.

osoby prowokujące,

które swoim ubiorem, zachowaniem,

niefrasobliwością przyczyniają się do przestępstwa,

4.

ofiary przyspieszające,

często inicjatorzy zdarzeń

przestępczych,

5.

osoby słabe biologicznie

z uwagi na wiek, płeć, zdrowie,

6.

ofiary słabe społecznie,

które traktowane są jako mniej

wartościowe (łatwiej je poświęcić lub „nie żal” im dołożyć)

7.

ofiary samowiktymizacji

(to osoby, które uprzednio były

sprawcami przestępstwa i doświadczają naznaczenia; także

osoby naiwne, żądne łatwych zysków – zob. tombak),

8.

ofiary polityczne

- cierpią z rąk oponentów politycznych.

Kobiety i homoseksualiści jako ofiary

1.

W przypadku przemocy domowej

, gwałtu, molestowania i

napastowania seksualnego - dominują jako ofiary kobiety, jako
sprawcy - mężczyźni (patrz: przewaga fizyczna i społeczna).

2.

Np. do początku lat 90. brytyjskie prawo

nie uznawało

gwałtu małżeńskiego (argumentacja patriarchalna –
wychodząc za mąż kobieta godzi się być powolną mężczyźnie)

3.

Być może pod wpływem zmiany regulacji

, w latach 90. w

WB wzrosła liczba zgłoszonych policji przypadków gwałtów,
których sprawcami byli członkowie rodziny, partnerzy (gwałty
„partnerskie”) lub przyjaciele, nowi znajomi („koleżeńskie”)

4.

Panuje opinia, że z natury słabsze fizycznie kobiety

nie

powinny dodatkowo prowokować, nie powinny „kusić losu”
(wyzywająco się ubierać, chadzać po zmroku).

5.

Podobnie podchodzi się do homoseksualistów

. „Trudno –

są, to są, ale niech się z tym nie obnoszą, niech nie
prowokują”

12

13

Fazy i rodzaje wiktymizacji

1.

Wiktymizacja pierwotna

: stawanie się ofiarą

w wyniku przestępstwa/doznanie szkody

(materialnej, fizycznej, psychicznej)

a.

Wiktymizacja bezpośrednia

(dotyczy ofiary

przestępstwa)

b.

Wiktymizacja pośrednia

(dotyczy osób

bliskich ofiary oraz osób pokrzywdzonych w

sytuacji zagrożenia przestępstwem lub

zapobiegania mu)

2.

Wiktymizacja wtórna

: doznanie dodatkowych

(nowych) szkód, krzywd w wyniku reakcji

społecznej (niezinstytucjonalizowanej, ale też

zinstytucjonalizowanej – organa ścigania,

uwaga na media i ich „zdolność”

wiktymizacji!!!

)

14

1.

Rola ofiary w inicjowaniu postępowania karnego

:

a.

Ok. 3/4 postępowań

przygotowawczych to skutek

obywatelskich zawiadomień o przestępstwie (głównie

zawiadomień od ofiar)

b.

Uwaga

– ofiary zgłaszają jednak jedynie ok. 1/3

przypadków przestępstw!!!

c.

W przypadku przestępstw przeciwko osobie

motywami

zgłoszenia są: chęć ujrzenia sprawcy w roli ukaranego

oraz chęć zapobiegnięcia powtórzeniu przestępstwa

d.

W przypadku przestępstw przeciwko mieniu

motywami są: uzyskanie odszkodowania, rekompensaty

2.

Uwaga: Wiedza na temat udziału przestępstw

zgłoszonych w rzeczywistej liczbie przestępstw pozwala

szacować rozmiary przestępczości nieujawnionej (czyli

tę ciemną liczbę przestępstw – zob. też pomiar

wiktymizacji)

Ofiara a wymiar sprawiedliwości

15

Ofiara a policja

1.

Według Rady Europy:

a.

Policjanci powinni wiedzieć

, jak sympatycznie,

konstruktywnie i reasekuracyjnie zajmować się ofiarą

b.

Policja winna informować

ofiarę o możliwości

uzyskania pomocy (także prawnej), kompensacji od
państwa i przestępcy

c.

Ofiara winna mieć prawo

do uzyskania informacji o

wyniku postępowania prowadzonego przez policję

d.

Policja winna w swych sprawozdaniach

do organów

oskarżających dokładnie przedstawiać sytuację ofiary
(stan szkód i krzywd przez nią poniesionych i
odniesionych).

2.

Pytanie: jak jest naprawdę?

16

Pomiar wiktymizacji

1.

Do statystycznego opisu zjawiska wiktymizacji
służą:

a.

Ogólny wskaźnik wiktymizacji

(odsetek ofiar

przestępstw wśród ogółu badanych)

b.

Wskaźnik wiktymizacji dla poszczególnych
rodzajów przestępstw

(odsetek ofiar przestępstwa

danego rodzaju wśród ogółu badanych)

c.

Wskaźnik wiktymizacji wielokrotnej

dla

poszczególnych rodzajów przestępstw (ofiary –
recydywiści danego rodzaju przestępstwa wśród
ogółu badanych)

d.

Ogólny współczynnik ryzyka wiktymizacji

(liczba

przestępstw przypadająca na 100 badanych osób)

e.

Współczynnik ryzyka wiktymizacji dla
poszczególnych rodzajów przestępstw

(liczba

przestępstw danego rodzaju na 100 badanych
osób)

17

Konsekwencje wiktymizacji

1.

Mogą być:

a.

Materialno-finansowe

b.

Emocjonalne

(zarówno po stronie ofiar

bezpośrednich, jak i pośrednich: złość, lęk, szok,

ogólny rozstrój nerwowy i wynikające z niego np.

zaburzenia snu, koncentracji; doznaje tego ok. 2/3

ofiar);

2.

Długość/intensywność tych doznań zależy od:

a.

Rodzaju przestępstwa

[dotkliwiej odczuwane są

przestępstwa przeciwko osobie]

b.

Relacji ofiary ze sprawcą

[znajomość sprawcy

wywołuje silniejsze doznania niż sytuacja, gdy

sprawca jest nieznany]

c.

Szczególnie silne reakcje

u ofiar wywołują

przestępstwa seksualne z użyciem przemocy (np.

gwałty)

18

Czynniki ryzyka wiktymogennego/

ryzyko

wiktymizacji

1.

Mowa o czynnikach

, które sprzyjają temu, że niektóre

jednostki bądź ich grupy częściej stają się ofiarami

a.

Czynniki przestrzenne

(urbanistyczno-architektoniczne;

rodzaj zabudowy, rozplanowanie jej składników,
oświetlenie lub jego brak,

systemy kontroli form.

i

nieformalnej)

b.

Czynniki sytuacyjne

(związane ze zmiennymi społ.-

demogr., a więc ze stylem życia mieszkańców, sposobem
ich codziennego funkcjonowania):

*odsłonięcie celu

(widoczność, dostępność);

*strzeżenie celu

(zabezpieczenie);

*atrakcyjność

(materialna lub

symboliczna);

*bliskość [azylu]

– dystans pomiędzy

miejscem występowania celu a obszarem zaludnienia
dającym sprawcy „schronienie”

c.

Czynniki związane z charakterystyką

fizyczną,

psychiczną (np. upośledzeniem) i społeczną jednostki

19

Zmienne zwiększające i zmniejszające
ryzyko wiktymizacji (badania w 14
krajach)



Stopień ryzyka wiktymogennego

zwiększają:

-

wiek poniżej 30. roku życia

-

wysoki status społeczno-ekonomiczny

-

miejsce zamieszkania – duże miasto (powyżej 100

tys.)

-

„wyjściowy” styl życia

-

przynależność do grup mniejszościowych



Stopień ryzyka wiktymogennego

zmniejszają:

-

wiek powyżej 55 lat

-

niski status społeczno-ekonomiczny

-

zamieszkiwanie w małym mieście

-

domatorski styl życia

20

Strach przed przestępczością

1.

Strach to reakcja

(konglomerat różnych

myśli, odczuć i zachowań) na obiektywne,

rozpoznawalne, zewnętrzne zagrożenie.

Jest to zatem konstrukcja składająca się z

trzech składników. Pierwszy z nich to:

a.

emocjonalny

, którego wskaźnikami są:

-

subiektywne poczucie bezpieczeństwa

(jak bezpiecznie czujesz się tu i tu, czy

jest miejsce w twojej miejscowości, gdzie

nie czujesz się bezpiecznie itp.)

-

strach przed wiktymizacją (czy

obawiasz się, że staniesz się ofiarą

przestępstwa takiego lub innego...)

21

Strach przed przestępczością

b. składnik behawioralny

, którego

wskaźnikiem są:

-

środki ostrożności stosowane przez

jednostkę w celu uniknięcia wiktymizacji:

*

środki obronne

(np. instalowanie

dodatkowych zabezpieczeń w domu,

obejściu; pyt.: jakie urządzenia spośród

wymienionych i w jakiej liczbie posiadasz w

swoim domu/mieszkaniu)

*

środki uchylania się

(unikanie określonych

miejsc, sytuacji, kontaktów ocenianych jako

niebezpieczne; pyt.: czy zdarza ci się i jak

często wracać piechotą po zmierzchu do

domu bądź przebywać tu lub tam)

22

Strach przed przestępczością

c. składnik kognitywny

, którego wskaźnikami

są:

-

ocena rozwoju przestępczości

(czy masz

odczucie/sądzisz, że problem przestępczości

w twojej okolicy w ostatnich kilku latach..., w

ciągu najbliższych kilku lat...)

-

ocena ryzyka (prawdopodobieństwa)

wiktymizacji (czy uważasz, że w ciągu

najbliższych X miesięcy możesz stać się

ofiarą takiego lub innego przestępstwa...)

Uwaga:

Ocena ryzyka wiktymizacji to coś innego niż

strach przed nią; strach ma wielkie oczy...

23

Strach przed przestępczością – próby
wyjaśnienia

1.

Perspektywa wiktymizacyjna

- płaszczyzna

indywidualna (strach przed przestępczością jest

rezultatem indywidualnych doświadczeń wiktymizacyjnych;

kto był już ofiarą lub świadkiem przestępstwa, obawia się

przestępczości bardziej niż ten, kto takich doświadczeń nie

ma; bardziej też się zabezpiecza)

2.

Perspektywa kontroli społecznej

– płaszczyzna

mikrostrukturalna (strach przed przestępczością jest

konsekwencją rozpadu, kryzysu wspólnot i zaniku

nieformalnej kontroli społecznej w najbliższym otoczeniu,

w konsekwencji zaś pojawienia się takich zjawisk, jak

bezpańska młodzież, pijacy, zdewastowane mienie, graffiti,

co samo w sobie nie musi rodzić zagrożenia

przestępczością)

3.

Perspektywa problemu społecznego

– płaszczyzna

makrostrukturalna (wspólnota to kontakt face to face,

wielkie struktury to komunikowanie wielu treści za

pośrednictwem mediów – to one kreują strach lub są do

tego wykorzystywane)

24

Wyniki badań z lat 80./90. nad strachem przed
przestępczością
(Błachut, Gaberle, Krajewski, Kryminologia, Gdańsk 2007, s. 454-
455)

1.

Cechy społeczno-demograficzne jednostek korelują z

odczuwanym poczuciem bezpieczeństwa, tym samym ze

strachem przed przestępczością, oceną rozwoju

przestępczości, ryzyka wiktymizacji, podejmowanymi

środkami zabezpieczania się przed przestępczością:

a.

„mężczyźni, młodsi, z wyższym wykształceniem,

stanu wolnego czują się bardziej bezpieczni, wzrost

przestępczości postrzegają jako mniejszy, a ryzyko

wiktymizacji oceniają niżej niż pozostałe osoby”

b.

„kobiety, osoby starsze, z niższym wykształceniem,

osoby zamężne czują się mniej bezpiecznie, wzrost

przestępczości postrzegają jako większy, a ryzyko

wiktymizacji wyżej niż pozostałe osoby”

c.

co ciekawe – zabezpieczają się przed przestępczością

częściej osoby młodsze, z wyższym wykształceniem, o

wyższym statusie społ.-ekon., zamężne…

25

Wyniki badań z lat 80./90. nad strachem przed
przestępczością cd.

2.

Strach przed przestępczością koreluje z miejscem

zamieszkania jednostki (jego społeczną

charakterystyką)

a.

Odczuwanie częstszej obecności policji zwiększa

poczucie bezpieczeństwa i łagodzi ocenę różnych

aspektów przestępczości (dynamiki jej wzrostu, ryzyka

wiktymizacji itp.)

b.

Osoby oceniające oświetlenie uliczne jako „zbyt

ciemne” posiadają więcej zabezpieczeń, odczuwają

większy strach przed wiktymizacją niż osoby oceniające

oświetlenie jako „wystarczająco jasne”

c.

Osoby często bywające w miejscach „dogodnych”

dla przestępczości postrzegają jej wzrost w miejscu

swego zamieszkania i ryzyko wiktymizacji jako większe

niż ludzie bywający w takich miejscach dużo rzadziej

d.

Im teren gęściej zaludniony, tym liczba środków

zabezpieczających u mieszkańców większa

26

Wyniki badań z lat 80./90. nad strachem przed
przestępczością cd.

3.

Bezpośrednie doświadczenie wiktymizacyjne

koreluje z prognozą ryzyka wiktymizacji (osoby z

takim doświadczeniem oceniają ryzyko wiktymizacji

wyżej niż te, które takich doświadczeń nie mają)

4.

Pośrednie doświadczenie wiktymizacyjne może

korelować z poczuciem bezpieczeństwa

(zwłaszcza bombardowanie nas przez media

informacjami o przestępstwach może skutkować

spadkiem poczucia bezpieczeństwa, ale nie musi).

*To były badania w innych krajach. A jak jest w

Polsce?

*Badanie „Poczucie bezpieczeństwa i opinie o

pracy policji” przeprowadziło CBOS równo rok

temu.
Oto ciekawsze wyniki...

27

Polska: poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia/CBOS
2009

1.

Większość Polaków (69%)

uważa swój kraj za

bezpieczny.

2.

Jeszcze więcej (88%)

twierdzi, że miejsce, w

którym mieszka, takie jest!

28

Polska: poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia/CBOS
2009

2.

Ocenę, że w Polsce żyje się bezpiecznie

, częściej

wyrażają:

a.

mężczyźni

b.

badani z wykształceniem średnim i wyższym

c.

dobrze sytuowani i zadowoleni ze swoich warunków
materialnych

d.

najmłodsi (w stosunku do najstarszych)

e.

mieszkańcy największych miast (w stosunku do osób z
małych miast i wsi) – DLACZEGO?

3.

W przypadku opinii o najbliższej okolicy

nie

odnotowano znaczących różnic w ocenie
bezpieczeństwa ze względu na płeć, wykształcenie,
wiek czy sytuację materialną. Ale...

a.

mieszkańcy wsi czują się bardziej bezpieczni niż
zamieszkujący duże miasta...

29

Polska: poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia/CBOS
2009

1.

Większość respondentów (58%) nie obawia

się, że może paść ofiarą przestępstwa. Obaw o to,

że ktoś z bliskich stanie się taką ofiarą, nie

zgłasza nieco mniej Polaków (52%).

2.

Zagrożenie przestępczością

częściej odczuwają:

a.

mieszkańcy miast

b.

osoby będące w złej sytuacji materialnej

c.

i... ludzie z wykształceniem średnim i wyższym –

DLACZEGO?

Brak umiejętności refleksyjnego

myślenia, wyobraźni, dysproporcje w wykształceniu
pomiędzy mieszkańcami wsi i miasta

?

3.

Niepokój o bliskich zależy od

miejsca

zamieszkania i wykształcenia w podobny sposób

jak obawy o własne bezpieczeństwo. Nie jest

natomiast związany z sytuacją materialną!

30

Polska: poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia/CBOS
2009

1.

Na podstawie odpowiedzi na pytania o
poczucie zagrożenia osobistego i zagrożenia osób
bliskich obliczono wskaźnik poczucia zagrożenia
przestępczością.

2.

Blisko połowa ankietowanych (47%) nie
czuje

zagrożenia przestępczością ani osobiście,

ani w w odniesieniu do bliskich.

31

Polska: poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia/CBOS
2009

1.

Osobiste doświadczenia Polaków:

a.

zdecydowana większość badanych (78%)

nie

doświadczyła w ciągu poprzednich pięciu lat jakiejkolwiek
sytuacji, o jaką pytali ankieterzy. Co dziewiąty
respondent (11%) był ofiarą jednego ze wskazywanych
przestępstw, co trzynasty (8%) –

dwóch, co trzydziesty

trzeci (3%)

– trzech i więcej.

b.

ofiarami przestępstw częściej

byli mieszkańcy dużych

miast, sporadycznie mieszkańcy wsi

c.

kradzieże i włamania

to doświadczenie głównie

zamożnych

2.

Stosunek do policji:

a.

zdecydowanie i raczej zadowolonych z działalności
policji

w swoim miejscu zamieszkania jest 67% Polaków (w

stosunku do roku 2004 to o 6% więcej, a 2001 - o 11%)

b.

bardziej krytyczni

są wykształceni mieszkańcy dużych

miast.