Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze (NT) to wartości
ciśnienia skurczowego powyżej 140 mm

Hg

i (lub) rozkurczowego powyżej 90 mm

Hg.

Definicja ta nie odnosi się do osób
otrzymujących leki hipotensyjne.

Pomiar ciśnienia tętniczego

• w cichym pomieszczeniu po około 20

min. odpoczynku.

• w pozycji leżącej i (lub) siedzącej co

najmniej dwukrotnie.

• po raz pierwszy pomiar należy wykonać

na obu kończynach, a w trakcie

kolejnych wizyt na kończynie w której

stwierdzono wyższe RR.

• ramię, na którym dokonujemy pomiaru

powinno być na wysokości serca bez

względu na pozycję ciała.

Pomiar ciśnienia

• okazjonalny (np. w trakcie

rutynowego badania lekarskiego)

• systematyczny - przez chorego

• 24h ambulatoryjny

Klasyfikacja NT [mm

Hg]

C. skurczowe C.rozkurczowe

Prawidłowe < 39 < 89
Nadciśnienie tętnicze

I stopień

(łagodne)

140 – 159

90 –

99

II stopień

(umiarkowane) 160 - 179 100 – 109

III stopień

(ciężkie)

> 180

> 110

Izolowane

nadciśnienie skurczowe > 140 < 9

Nadciśnienie tętnicze

• Pierwotne (samoistne,

idiopatyczne)

• Wtórne:

– nerkopochodne (choroby miąższu,

guzy, nadciśnienie naczyniowo-

nerkowe)

– hormonalne (guz chromochłonny,

zespół Cushinga, zespół Conna)

Nadciśnienie tętnicze

pierwotne

• stanowi 90% wszystkich przypadków

NT

• zwykle ujawnia się po 30 roku życia
• u 60% chorych jest uwarunkowane

genetycznie,

• jest następstwem zaburzeń w

regulacji ciśnienia uwarunkowanych
wieloma czynnikami

Rozwojowi choroby sprzyjają

– budowa ciała
– dieta ( duża podaż NaCl,

nadwaga)

– stres
– „siedzący tryb życia” –

częstsze występowanie NT
w okresie przekwitania

Objawy

– ranne bóle głowy (szczególnie w okolicy

potylicznej)

– krwawienia z nosa
– zaburzenia widzenia
– szum w uszach
– uczucie poddenerwowania
– bóle za mostkiem
– kołatanie serca
– duszność wysiłkowa
– zawroty głowy

Przełom nadciśnieniowy

to nagłe ciężkie nadciśnienie z uszkodzeniem narządów
wewnętrznych stanowiące zagrożenie dla życia

POWIKŁANIA

• encefalopatia nadciśnieniowa zagrażająca udarem

• przeciążenie lewej komory
i niebezpieczeństwo obrzęku płuc

• napad dusznicy bolesnej

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

• obniżanie RR
• przywrócenie prawidłowej struktury

serca i naczyń

• ograniczenie wpływu innych

czynników ryzyka

• korzystny wpływ na choroby

współistniejące

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

niefarmakologiczne

1. normalizacja masy ciała

BMI= masa ciała[kg]/wysokość[m

2

]

BMI > 25 nadwaga

BMI > 30 otyłość

2. ograniczenie spożycia soli

Dieta nie powinna przekraczać 6 g soli kuchennej

na dobę !

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

niefarmakologiczne

3. spożycie potasu
Dieta niskopotasowa może prowadzić do wzrostu RR,
a wysokopotasowa do obniżania wartości RR. Dużo
potasu znajduje się w świeżych warzywach i owocach.

4. spożycie alkohol
Niekorzystne działanie zaczyna się zwykle u osób
spożywających regularnie powyżej 20-30g alkoholu
etylowego na dobę

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

niefarmakologiczne

5. spożycie wapnia

Badania epidemiologiczne

wykazują, że dieta niskowapniowa sprzyja

częstszemu występowaniu NT.

6. zawartość tłuszczów w diecie

Duże ilości kwasów tłuszczowych omega-3

w diecie mogą nieznacznie obniżać RR, z

tego powodu zaleca się spożywanie

większych ilości ryb zawierających

stosunkowo dużo tych kwasów.

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

niefarmakologiczne

7. palenie tytoniu

Wypalenie każdego papierosa podnosi istotnie

ciśnienie krwi u palacza.

UWAGA !!!U nałogowego palacza działanie leków

hipotensyjnych może być słabsze.

8. aktywność fizyczna

Wykazano, że w ten sposób można uzyskać

zmniejszenie RR o 4-8 mm Hg.Wzrost aktywności

fizycznej pomaga również zredukować nadwagę,

poprawić ogólną wydolność ustroju i zmniejszyć

umieralność

.

Leczenie farmakologiczne

1. Leki moczopędne,
2. Leki -adrenolityczne,
3. Antagoniści kanału wapniowego,
4. Inhibitory konwertazy

angiotensyny II,

5. Leki 

1

-adrenolityczne,

6. Antagoniści receptora Ang II,
7. Inne leki hipotensyjne,

Leki moczopędne - diuretyki

• siła działania zależy od miejsca działania
w nefronie
• warunkiem działania leku jest obecność

filtracji (tworzenia moczu pierwotnego)

• podawanie leków tej samej grupy-

potęguje działania niepożądane

• zmniejszone działanie w miarę stosowania

–

zwiększenie stężenia aldosteronu

Leki moczopędne - diuretyki

• dobre wchłanianie z przewodu

pokarmowego

• wydalanie przez nerki-niewydolność

nerek

wzrost toksyczności

• modyfikacja ilości jonów

potasowych, wapniowych,

magnezowych

• wykazują działanie pozanerkowe:

tiazydy w nadciśnieniu

Zmniejszenie wydalania moczu

• niewydolność nerek
• zmniejszenie przepływu krwi przez

nerkę np. wstrząs

• niewydolność serca uruchomienie

mechanizmów zatrzymujących wodę
w organizmie

• odwodnienie

• Nerka = 1 milion nefronów

( jednostka czynnościowa)

• Mocz pierwotny = 180 l / 24 h,
izotoniczny w stosunku do osocza

• Mocz ostateczny = 1 - 1,5 l / 24 h

Leki moczopędne

1. leki modyfikujące transport kanalikowy:

A.

diuretyki pętlowe (furosemid, torasemid, bumetanid,

piretanid, kw. etakrynowy)

B.

diuretyki tiazydowe (chlorotiazyd, hydrochlorotiazyd) i

tiazydopodobne (chlortalidon, indapamid, klopamid)

C.

diuretyki oszczędzające potas (spironolakton, tiamteren,

amilorid),

Leki moczopędne

2. Inne leki moczopędne

:

A. diuretyki osmotyczne-mannitol
B. środki pochodzenia roślinnego - wyciągi z kłącza

perzu, korzenia lubczyka, liści pokrzywy, owocu

pietruszki

Diuretyki pętlowe

– Działają najsilniej i szybko
– Hamują reabsorbcję wody, zapobiegają

tworzeniu się zagęszczonego moczu,
zwiększają przepływ nerkowy

– Zwiększają wydalanie jonów wapniowych
i magnezowych
– Zmniejszają wydalanie kwasu moczowego –

dna!

– Nie zmniejszają filtracji
– Krótkotrwale rozszerzają naczynia po podaniu

i.v.

Diuretyki pętlowe - wskazania

• Stany nagłe: obrzęki płuc, obrzęk

mózgu

• Ciężkie nadciśnienie ( przełom)
• Niewydolność nerek, serca
• Wymuszona diureza
• Hiperkaliemia
• Hipernatrenia

Diuretyki pętlowe

działania niepożądane:

• zaburzenia elektrolitowe
• śródmiąższowe zapalenie nerek
• hiperglikemia
• ototoksyczność !!! ( interakcja z

aminoglikozydami - podawać powoli)

Diuretyki pętlowe

F

urosemid

urosemid

w

wskazania:

A. ostra niewydolność lewokomorowa (obrzęk

płuc)

B. ciężka niewydolność nerek z obrzękami

tiazydooporna

C. nadciśnienie oporne na tiazydy
D. zatrucia (diureza forsowana)
E. ostra niewydolność nerek z oligurią + mannitol
F. hiperkalcemia - w przeciwieństwie do tiazydów

,

Diuretyki pętlowe

F

urosemid

urosemid

działania niepożądane:

Wczesne (bezpośrednio po zastosowaniu leku):

- reakcje alergiczne,

- hamowanie czynności szpiku,

- martwicze zapalenie skóry,

- śródmiąższowe zapalenie nerek

Późne (po dłuższym stosowaniu):

- hipokalemia, hipomagnezemia, hiponatremia,

hipokalcemia (różnica z tiazydami),

- zaburzenia słuchu, trwała głuchota,

- interakcje z innymi lekami ototoksycznymi

(AG, aspiryna) i nefrotoksycznymi (cefalosporyny)

Tiazydy

• działające – 6-12 h
• działające – 12-24 h
• działające - > 24 h

• Zaleca się stosowanie leków o

krótkim i średnim czasie

działania, gdyż leki o dłuższym

działaniu powodują większą utratę

jonów potasu

Tiazydy

mechanizm działania:

• hamują wchłanianie zwrotne chlorku sodu w

kanaliku dalszym

• charakteryzuje je mała różnica między

najmniejszą skuteczną dawką a dawką
wywołującą maksymalny efekt działania -
zwiększając dawkę nie zwiększa się efektu
działania lecz ryzyko utraty jonów potasu

Tiazydy

• wydalanie jonów K i P należy uzupełniać

potas –

dieta
• wydalanie jonów Ca kamica nerkowa
• wydalanie jonów Mg
• wydalanie kwasu moczowego dna

moczanowa

• filtracji kłębkowej nie można stosować w
niewydolności nerek

Tiazydy

wskazania:

– niewydolność serca
– obrzęki pochodzenia nerkowego i

wątrobowego

– nadciśnienie samoistne (dodatkowo

bezpośrednie działanie rozkurczowe na
mięśniówkę gładką naczyń)

– hipokalcemia, hiperkalcuria
– moczówka prosta (paradoksalnie)

Tiazydy

produkty lecznicze:

• HYDROCHLOROTIAZYD

,

tabletki, czas

działania 6-12 h

• CHLORTALIDON

(Hygroton),

tabletki,

czas działania 48-72 h, podawany co 2
dzień

• INDAPAMID

(Tertensif SR),

tabletki,

podawany 1 / doba

Tiazydy

działania niepożądane:

• zaburzenia elektrolitowe
• hiperglikemia, hiponatrenia
• CH i TG
• impotencja przy dłuższym podawaniu np.

w nadciśnieniu

• hamowanie czynności szpiku
• reakcje alergiczne

Tiazydy

działania niepożądane:

Takie jak po furosemidzie ale słabiej wyrażone
- hiperurykemia (przeciwwskazane w dnie

moczanowej)

- hiperglikemia,
- hiperlipidemie (wzrost TG, CH całkowitego i

HDL)

- podwyższenie poziomów mocznika i kreatyniny

we krwi przy jednoczesnym stosowaniu tiazydów

i diuretyków oszczędzających potas,

Leki -adrenolityczne

mechanizm działania:

zablokowanie receptorów



w sercu powoduje

zmniejszenie:

1. pojemności minutowej,
2. częstości skurczów,
3. przewodnictwa,
4. pobudliwość serca,
5. zapotrzebowania serca na tlen,
6. aktywności reninowej osocza

Leki -adrenolityczne

O klinicznym

wyborze określonego

blokera

receptorów β decydują:

a. rozpuszczalność w tłuszczach
b. wewnętrzna aktywność

sympatomimetyczna

c. kardioselektywność

Leki -adrenolityczne

1. blokujące głównie receptory 

1

:

metoprolol, acebutolol, praktolol,

atenolol, esmolol, bisoprolol.

2. blokujące receptory 

1

i 

2

:

propranolol, pindolol, labetalol

Leki -adrenolityczne

wskazania:

- NT współistniejące z chorobą wieńcową,

zaburzeniami rytmu, po przebytym zawale

- u chorych z nadczynnością tarczycy,

tachykardią, jaskrą, migreną

- NT przebiegające z hiperreninemią

(nadciśnienie złośliwe, nadciśnienie

naczyniowo-nerkowe)

Leki -adrenolityczne

działania niepożądane:

– osłabienie czynności serca, z niewydolnością włącznie,

szczególnie gdy mięsień nie jest w pełni sprawny,

– zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego,

leki blokujące receptory 

1

i 

2

mogą powodować:

– skurcz oskrzeli - NIE WOLNO stosować w astmie,
– skurcz naczyń - ostrożnie u chorych z niestabilną

dławicą piersiową,

– senność, zmęczenie,
– zwiększenie stężenia LDL, TG, zmniejszenie HDL

Leki -adrenolityczne

przeciwwskazania:
– blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia,
– bradykardia poniżej 50/min,
– wstrząs kardiogenny, cukrzyca,
– choroby naczyń obwodowych,
– zaburzenia snu, depresja
– zaburzenia lipidowe, łuszczyca, dyslipidemia

środki ostrożności:
– blok przedsionkowo-komorowy I stopnia,
– astma, cukrzyca,
– bardzo niskie ciśnienie

Leki -adrenolityczne

• Zalety: udowodnione zmniejszenie

śmiertelności i częstości powikłań
sercowo-naczyniowych

• Wady: zła tolerancja leków u

części chorych

Leki -adrenolityczne

METOPROLOL
wskazania:
- zaburzenia rytmu serca
działania niepożądane:
- bradykardia, zmiany ciśnienia związane ze zmianą

pozycji

ciała (w rzadkich przypadkach omdlenie), kołatanie

serca

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować, obserwowano np. wolny rytm

pracy serca u płodu lub noworodka

Leki -adrenolityczne

BISOPROLOL

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub terapia

skojarzona),

dławica piersiowa
działania niepożądane:
- bradykardia, trudności w oddychaniu,

zaburzenia snu, osłabienie, bóle i zawroty
głowy, wysypka, nudności, wymioty

Leki -adrenolityczne

BETAKSOLOL
wskazania:
- podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe
- przewlekła jaskra z otwartym kątem

przesączania

działania niepożądane:
- bradykardia, blok serca, zastoinowa

niewydolność krążenia, duszność, skurcz
oskrzeli,zaburzenia widzenia

Antagoniści kanału

wapniowego

mechanizm działania:

• blokada kanałów wapniowych L

zmniejszony napływ wapnia do komórek
mięśniówki naczyń

wazodilatacja
• interferencja z jonami wapnia w błonie

komórkowej lub wewnątrz komórki
zmniejsza dostępność tego jonu w komórce

Antagoniści kanału

wapniowego

mechanizm działania:

– skurcz mięśni gładkich naczyń tętniczych

zależy od napływu wapnia
zewnątrzkomórkowego (hamowanie kanałów
wapniowych hamowanie skurczu)

– wpływ na serce (na objętość wyrzutową) na

skutek ujemnego wpływu na inotropizm.

– działanie antyagregacyjnie

Antagoniści kanału

wapniowego

Pochodne dihydropirydyny: nifedypina,

nimodypina, nitrendypina, felodypina,
amlodypina, lacidypina

Pochodne papaweryny: werapamil,

gallopamil, tiapamil

Pochodne benzotiazepiny: diltiazem

Antagoniści kanału

wapniowego

wskazania:

– choroba niedokrwienna serca,
– angina Prinzmetala,
– częstoskurcz nadkomorowy,
– NT (głównie długo działające),
– wylewy podpajęczynówkowe- nimodypina i.v. przez

3 tygodnie

– rozlane skurcze mięśni gładkich np. nadkurczliwy

przełyk

– zespół Raynaud,
– przełom nadciśnieniowy

Antagoniści kanału

wapniowego

działania niepożądane:

–

bradykardia,

– blok przedsionkowo-komorowy,
– obrzęki podudzi,
– bóle głowy, zawroty głowy,
– zaczerwienienie twarzy,
– uczucie ciepła,
– uporczywe zaparcia (werapamil),
– nudności

Antagoniści kanału

wapniowego

AMLODYPINA

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub terapia

skojarzona), stabilna

dławica piersiowa, naczyniosurczowa dławica piersiowa
działania niepożądane:
- obrzęki obwodowe, uderzenia gorąca, kołatanie serca,

bóle i zawroty głowy, senność

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować

Antagoniści kanału

wapniowego

DILTIAZEM

wskazania:
- stabilna dławica piersiowa, naczyniosurczowa dławica
piersiowa
działania niepożądane:
- obrzęki (zwłaszcza okolicy kostek), omdlenia, kołatanie

serca, bóle i zawroty głowy, senność, wysypka

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować gdyż badania na zwierzętach

wskazują na działanie teratogenne leku; diltiazem
przenika do mleka matki

Antagoniści kanału

wapniowego

• DIGOKSYNA+WERAPAMIL może spowodować

nawet dwukrotny wzrost stężenia digoksyny

• STATYNY+ANTAGONIŚCI KANAŁU

WAPNIOWEGO

- istnieje możliwość wzrostu stężenia we krwi

leków z obu tych grup

• POCHODNE DIHYDROPIRYDYNY+SOK

GREJPFRUTOWY może spowodować kilkukrotny

wzrost stężenia leku powodując nadmierny

spadek RR

Antagoniści kanału

wapniowego

• Zalety: bezpieczne, brak

niekorzystnego wpływu na
parametry lipidowe i na gospodarkę
węglowodanową

• Wady: zła tolerancja leków u

niektórych chorych, u pacjentów z
cukrzycą działają słabiej niż ACE-I

METOPROLOL + FELODIPINA

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze
działania niepożądane:
- obrzęki obwodowe, nagłe zaczerwienienie

twarzy, omdlenia, bóle i zawroty głowy,
impotencja

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować, leki przenikają do mleka ß

-adrenolityki mogą powodować bradykardię u
płodu, noworodka lub dziecka karmionego
piersią

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

mechanizm działania
kompetytywnych inhibitorów enzymu

przekształcającego

angiotensynę I w angiotensynę II

– hamowanie syntezy angiotensyny I

wazodilatacja, hamowanie układu współczulnego

– hamowanie degradacji prostacykliny
– zwiększenie syntezy prostaglandyn rozszerzających

naczynia

– wpływ na układ Renina – Angiotensyna – Aldosteron
– blokują wazokonstrykcyjne własności Ang II

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

Znaczenie kliniczne
1. RR Ang II,
aldosteronu,
katecholamin (hamowanie

układu współczulnego),

2. K (unikać suplementacji potasu i

diuretyków

oszczędzających potas),

3. utraty sodu i wody,
4. działanie przeciwmitogenne; regresja

masy lewej komory,

5. korzystny wpływ na gospodarkę

węglowodanową i lipidową,

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

1. Leki wchłaniane w postaci aktywnej,

metabolizowane w wątrobie np. kaptopril

2. Leki prekursorowe, aktywne po

zmetabolizowaniu w wątrobie np. enalapril,
perindopril, trandolapril

3. Leki wchłaniane w postaci aktywnej, które nie

są metabolizowane i wydalane są przez nerki
w postaci nie zmienionej np. lizinopril

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

wskazania:

-

nadciśnienie tętnicze,

- choroba wieńcowa
- niewydolność serca,
- zawał serca
- nefropatia cukrzycowa,
- cukrzyca,
- białkomocz

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

działania niepożądane:

1. suchy nieproduktywny kaszel,
2. hipotensja,
3. obrzęk naczynio-ruchowy (Quinckiego),
4. przejściowa utrata smaku, węchu
5. hipotonia po pierwszej dawce-gł.

kaptopril

6. ostra niewydolność nerek
7. neutropenia

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

przeciwwskazania:

1. obustronne zwężenie tętnic nerkowych,
2. noworodki, wcześniaki,
3. ciąża, karmienie,
4. niewydolność nerek,
5. nadwrażliwość
6. hipotonia, hiperkaliemia

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

ENALAPRIL
wskazania:
- nadciśnienie tętnicze pierwotne i

naczyniowo-nerkowe

(monoterapia lub w terapia skojarzona np.

z lekami moczopędnymi)

- niewydolność serca
- zapobieganie wystąpieniu objawów

niewydolności serca u pacjentów z
zaburzeniami czynności lewej komory

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

ENALAPRIL
Działania niepożądane:

- kaszel, nadmierny spadek ciśnienia tętniczego, zawroty
i bóle głowy, zaburzenia czynności nerek,
niewydolność nerek, skąpomocz
Ciąża i laktacja:
- nie należy stosować w czasie ciąży
- należy stosować skuteczną antykoncepcję
Stosowanie ACE-I w II i III trymestrze ciąży może być
przyczyną uszkodzenia lub chorób płodu i noworodka
(hipotonia,bezmocz, niewydolność nerek, hipoplazja kości
czaszki, małowodzie, obumarcie płodu)

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

LISINOPRIL
wskazania:
- nadciśnienie tętnicze pierwotne i naczyniowo-nerkowe
(monoterapia lub w terapia skojarzona)
- niewydolność serca w skojarzeniu z lekami moczopędnymi
/glikozydami naparstnicy, wczesna faza zawału mięśnia sercowego
działania niepożądane:

- hipotonia, hipotonia ortostatyczna, zaburzenia czynności
nerek, suchy, nasilający się w nocy kaszel, mdłości
ciąża i laktacja:

- nie należy stosować w czasie ciąży; należy stosować skuteczną
antykoncepcję

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

PERINDOPRIL

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca
działania niepożądane:

- hipotonia, nudności, jadłowstręt, zapalenie trzustki,
suchy, nasilający się w nocy kaszel, mdłości, wysypka

ciąża i laktacja:

-

nie należy stosować w czasie ciąży; należy stosować

skuteczną antykoncepcję

Inhibitory konwertazy

angiotensyny II

• Zalety

:

zmniejszenie częstości

poważnych incydentów sercowo-
naczyniowych w grupach chorych
wysokiego ryzyka, korzystny profil
metaboliczny, działanie nefroprotekcyjne

• Wady

:

suchy kaszel, rzadkie, ale groźne

powikłania

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

mechanizm działania

• selektywne zablokowanie

postsynaptycznych receptorów α

1

prowadzi

do zmniejszenia oporu obwodowego,
rozszerzenia tętnic i łożyska naczyń
żylnych, zmniejszenia obciążenia wstępnego

i następczego, zmniejszenia pracy serca
i zapotrzebowania na tlen, zmniejszenia

przerostu mięśnia sercowego, poprawy
podatności aorty.

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

Mechanizm działania:

– rozkurczają naczynia
– mogą powodować odruchową tachykardię przy

gwałtownym obniżaniu RR

– zmniejszają frakcję LDL i zwiększają HDL
– blokują mięśnie gładkie okolicy szyi pęcherza
i sterczowego odcinka cewki, rozkurczając te

mięśnie

– zwiększają wrażliwość na insulinę

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

wskazania:

– NT szczególnie z towarzyszącymi

zaburzeniami lipidowymi lub cukrzycą

– choroba niedokrwienna serca
– niewydolność nerek
– przerost gruczołu krokowego

działania niepożądane:

– ortostatyczne spadki RR,
– bóle głowy, nudności, senność,
– tachykardia po zażyciu dużej dawki,
– zaburzenia widzenia , obrzęk błon

śluzowych nosa,

– suchość w jamie ustnej,
– impotencja

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

produkty lecznicze:

ALFUZOSYNA

- w łagodnym przeroście prostaty i NT

DOKSAZOSYNA

- w leczeniu NT i łagodnego

przerostu prostaty

TERAZOSYNA

- podawana raz na dobę w leczeniu NT

i łagodnego przerostu prostaty

TAMSULOSYNA

- stosowana w łagodnym przeroście

prostaty

PRAZOSYNA

(Minipress, Polpressin)

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

DOKSAZOSYNA

wskazania:
samoistne nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub

terapia

skojarzona), łagodny przerost prostaty;
działa dłużej niż prazosyna, t

0.5

= około 10-20h,

stosowana raz na dobę

działania niepożądane:
- hipotonia ortostatyczna, omdlenia, bóle i

zawroty głowy, obrzęki, mdłości

Leki 

1

- adrenolityczne -

selektywne

• Zalety: korzystny wpływ na

parametry lipidowe i gospodarkę
węglowodanową; możliwość
równoczesnego leczenia objawów
łagodnego rozrostu stercza

• Wady: nie jest wyjaśnione czy

powodują niewydolność serca

Antagoniści receptora Ang II

mechanizm działania:
podobny do ACE inhibitorów

- chronią przed niekorzystnymi skutkami działania

Ang II, ale są pozbawione działania

bradykininowego, dzięki czemu rzadziej

występuje kaszel

- skuteczniej blokują działanie Ang II, gdyż

wpływają bezpośrednio na receptor, podczas gdy

działanie ACE inhibitorów może być niwelowane

przez wytwarzanie Ang II na drodze

alternatywnej.

Antagoniści receptora Ang II

Wskazania:
– niewydolność serca
– zawał serca
– niewydolność nerek
– nadciśnienie tętnicze

Leki z tej grupy zmniejszają przerost lewej komory

serca,

redukują białkomocz i inne objawy nefropatii,

zwłaszcza

cukrzycowej, poprawiają wydolność krążenia.

Antagoniści receptora Ang II

Produkty lecznicze:

– LOSARTAN - działa głównie jako aktywny

metabolit EXP 3174

– WALSARTAN

– IRBESARTAN

– CANDESARTAN

Antagoniści receptora Ang II

IRBESARTAN

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze pierwotne
- współistniejąca choroba nerek u pacjentów z

nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą typu 2

działania niepożądane:
- zawroty głowy, nudności, wymioty, znużenie,

hipotonia

ortostatyczna, bóle mięśniowo-szkieletowe

Antagoniści receptora Ang II

CANDESARTAN

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze

działania niepożądane:
- bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty,

znużenie, hipotonia ortostatyczna, bóle
mięśniowo-szkieletowe

zapalenie oskrzeli, kaszel

Antagoniści receptora Ang II

Ciąża i laktacja:

- nie należy stosować

w pierwszym trymestrze ciąży; Zmiana

leku powinna być przeprowadzona przed planowaną ciążą.

W drugim i trzecim trymestrze ciąży, substancje, które

działają bezpośrednio na układ renina-

angiotensyna mogą powodować niewydolność nerek u

płodu lub noworodka, niedorozwój czaszki płodu, a nawet

obumarcie płodu – dlatego irbesartan jest też

przeciwwskazany w drugim i trzecim trymestrze ciąży.

W przypadku stwierdzenia ciąży lek należy odstawić jak

najszybciej, wykonać badanie USG w celu zbadania czaszki

i czynności nerek płodu, jeśli nieumyślne leczenie było

stosowane przez długi czas

- przeciwwskazany w okresie laktacji (wydzielany do mleka

samic szczurów)

Antagoniści receptora Ang II

• Zalety: dobrze tolerowane

• Wady: drogie, brak danych

dotyczących zmniejszenia liczby
powikłań narządowych i
śmiertelności u chorych z NT

IRBESARTAN + HYDROCHLOROTIAZYD

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze pierwotne u pacjentów, u

których

ciśnienie tętnicze krwi nie jest odpowiednio

kontrolowane przez irbesartan lub hydrochlorotiazyd

przeciwwskazania:
- drugi i trzeci trymestr ciąży, okres laktacji
- nadwrażliwość
- przeciwwskazania do stosowania hydrochlorotiazydu

Agoniści ośrodkowych

receptorów α

2

• mechanizm działania
prawdopodobnie polega na

pobudzeniu ośrodkowych
postsynaptycznych receptorów α

2

co

powoduje zmniejszenie aktywności
obwodowego układu sympatycznego
i obniżenie podwyższonego ciśnienia
krwi

Agoniści ośrodkowych

receptorów α

2

- obniżają stężenie noradrenaliny,

zmniejszają aktywność reninową osocza,
nie wpływając na przepływ nerkowy

- zmniejszają opór systemowy
- obniżają ciśnienie tętnicze
- zwalniają częstość rytmu serca
- powodują regresję przerostu lewej

komory

Agoniści ośrodkowych

receptorów α

2

działania niepożądane:

• uspokojenie, uczucie zmęczenia
• suchość w jamie ustnej
• impotencja
• zespół odstawienia - klonidyna

Agoniści ośrodkowych

receptorów α

2

METYLDOPA
prawdopodobnie efekt hipotesyjny zależy od
kompetycyjnego podstawienia na zakończeniach
nerwowych w miejsce noradrenaliny.
Działa też na ośrodki naczynioruchowe pnia mózgu, a
także hamuje aktywność reninową osocza

wskazania:

NT, NT u kobiet w ciąży, NT+ niewydolność nerek
działania niepożądane:
niedokrwistość hemolityczna, reakcje nadwrażliwości,
gorączka, depresja

przeciwwskazania: miąższowe zapalenie wątroby

Agoniści ośrodkowych

receptorów α

2

KLONIDYNA
Działanie hipotensyjne zależy od pobudzenia receptorów


2

-adrenergicznych w śródmózgowiu, co powoduje

zahamowanie aktywności układu współczulnego.
Podobnie jak rezerpina i metyldopa powoduje retencję
sodu i wody - zaleca się podawanie razem z diuretykiem.
wskazania:
NT współistniejące z niewydolnością nerek
działania niepożądane:

retencja sodu i wody - zaleca się podawanie razem z

diuretykiem; suchość w jamie ustnej; senność
UWAGA !!! Nagłe odstawienie leku może spowodować gwałtowny

wzrost RR, groźny dla życia.

Agoniści receptorów

imidazolowych

• Receptory imidazolowe- I

1

i I

2

są odpowiedzialne za działanie

hipotensyjne

• Agoniści receptora imidazolowego- I

1

to RILMENIDYNA,

MOKSONIDYNA

• mechanizm działania

– modulują aktywność układu współczulnego

poprzez selektywny wpływ na receptory w

ośrodkowym układzie nerwowym

– zmniejszają opór obwodowy, nie wpływają na

pracę serca

– obniżają ciśnienie krwi

Agoniści receptorów

imidazolowych

RILMENIDYNA

• wskazania: łagodne i umiarkowane

nadciśnienie

• przeciwwskazania: depresja,ciężka

niewydolność nerek, ciąża, okres karmienia

• działania niepożądane: zmęczenie,

zaburzenia snu, nudności, zaparcia, suchość w

ustach

Agoniści receptorów

imidazolowych

MOKSONIDYNA

• wskazania: łagodne i umiarkowane

nadciśnienie

• przeciwwskazania: zaburzenia

przewodzenia, bradykardia, niestabilna
dusznica bolesna, niewydolność
wątroby, niewydolność nerek

Leki bezpośrednio

rozszerzające tętniczki

DIHYDRALAZYNA, TODRALAZYNA – pochodne

ftalazyny

Istotnie obniżają opór obwodowy, co jednak wiedzie
do odruchowego pobudzenia układu współczulnego
(akcji serca i pojemności minutowej).

Dihydralazynę uważa się za lek bezpieczny dla płodu
i często stosuje się w NT u kobiet w ciąży

działania niepożądane:
bóle głowy, zaczerwienienie twarzy, objawy
dławicowe, kołatanie serca, depresja,

Nadciśnienie wtórne

Nadciśnienie naczyniowo-

nerkowe

– najczęściej wywołane hemodynamicznie przez

istotne zwężenie jednej lub obu tętnic
nerkowych,

– najczęstsza przyczyna wtórnego NT o

przyczynie potencjalnie możliwej do usunięcia

Objawy zwężenia tętnicy nerkowej:

– nagły początek NT (przed 30 r.ż lub po 50 r.ż)
– ciężki przebieg
– oporność na leczenie hipotensyjne

Nadciśnienie naczyniowo-

nerkowe

Leczenie farmakologiczne (inhibitory

ACE,

antagoniści kanału Ca, - adrenolityki,

gdy nie

można wykonać zabiegu)

– przezskórna angioplastyka
– proteza naczyniowa
– korekta chirurgiczna

Nadciśnienie

hormonalne –

guz chromochłonny

– 85% guzów umiejscowionych jest w rdzeniu

nadnerczy

– często występuje rodzinnie

Objawy:
– NT (napadowe lub utrwalone),
– wzmożona potliwość, bladość skóry,
– tachykardia, uczucie niepokoju,
– bóle głowy,
– zmniejszenie masy ciała (hipermetabolizm),

Nadciśnienie

hormonalne –

guz chromochłonny

leczenie:

• operacyjne usunięcie guza (normalizacja

RR u 70% chorych)

• po zabiegu bezwzględnie zalecana jest

wieloletnia obserwacja chorego

obejmująca kontrolę RR oraz wydalania

katecholamin i (lub) ich metabolitów.

Nadciśnienie

hormonalne

- zespół Conna

• pierwotny hiperaldosteronizm spowodowany,

najczęściej gruczolakiem kory nadnerczy

wydzielającym aldosteron

Objawy:

-

NT

- hipokaliemia (osłabienie siły mięśniowej, zaparcia),

- zmiany w EKG,

- wielomocz, nadmierne pragnienie, moczówka prosta,

- wzmożone wydalanie potasu (>40 mmol/24h)

Nadciśnienie

hormonalne

- zespół Conna

leczenie:

• jednostronny guz kory nadnerczy usuwa się

operacyjnie po 4 tygodniach leczenia

spironolaktonem

• w monitorowaniu pooperacyjnym u chorych

należy kontrolować RR oraz kaliemię i

natrenię oraz ewentualnie wydalanie tych

elektrolitów z moczem

Nadciśnienie

hormonalne

- zespół Cushinga

Spowodowany nadmiernym wydzielaniem

kortyzolu

przez guz lub rozrost guzkowy kory nadnerczy.

Objawy:
– zaczerwienienie i zaokrąglenie twarzy,
– czerwone rozstępy na skórze,
– otłuszczenie karku i tułowia,
– zanik mięśni, głównie kończyn,
– NT,
– cukrzyca, osteoporoza,

Nadciśnienie

hormonalne

- zespół Cushinga

leczenie:

-

operacyjne usunięcie gruczolaka.

Po operacji występuje przejściowa (do 2

lat) konieczność leczenia

substytucyjnego steroidami, aż do czasu,

gdy nadnercze po stronie przeciwnej

podejmie właściwą czynność.

Nadciśnienie tętnicze - populacje

szczególne

1. NT u dzieci,
2. NT u osób w wieku podeszłym,
3. NT podczas ciąży,
4. NT związane ze stosowaniem

doustnych środków
antykoncepcyjnych,

5. Hormonalna terapia zastępcza, a

ciśnienie tętnicze krwi

Nadciśnienie tętnicze - podczas

ciąży

– występuje u ok. 5% kobiet

ciężarnych

– wartości RR >140/90 mmHg,

– NT występujące przed 20 tygodniem

ciąży - ma charakter pierwotny lub
wtórny, po 20 tygodniu jest
wywołane ciążą

Nadciśnienie tętnicze - podczas

ciąży

Postacie:

– przewlekłe NT
– stan przedrzucawkowy i rzucawka

ciężarnych,

– stan przedrzucawkowy u kobiet z

przewlekłym NT,

– przejściowe lub późne NT podczas ciąży

Stan przedrzucawkowy

Objawy:

- NT

- białkomocz i obrzęki

- w ciężkich postaciach zaburzenia

krzepnięcia,

upośledzenie czynności nerek i wątroby

Stan przedrzucawkowy

Leczenie:

– wtedy gdy RR rozkurczowe jest

>100mmHg lub przy niższych

wartościach, jeżeli współistnieje z

uszkodzeniem nerek

– metyldopa i (lub) dihydralazyna

Diuretyki oszczędzające potas

• SPIRONOLAKTON

- syntetyczny steroid,

antagonista aldosteronu, maksymalne

działanie po około 4 dniach

Aldosteron

• wzmaga procesy włóknienia mycardium,

naczynia

• działa arytmogennie
• hamuje wychwyt jonów Na, K; wzmaga

wychwyt jonów Mg

• zwiększa krzepliwość krwi

Diuretyki oszczędzające potas

• mechanizm działania amilorydu jest niezależny

od aldosteronu i polega na blokowaniu wejścia

jonów sodu do komórki i wymiany na jony

potasu

i wodoru; działanie przeciwne do działania

spironolaktonu

• mechanizm działania spironolaktonu-

blokowanie receptora dla aldosteronu, wymaga

obecności mineralokortykosteroidów-

zastosowanie-pierwotny lub wtórny

hiperaldosteronizm,

Diuretyki oszczędzające potas

wskazania:

• hiperaldosteronizm pierwotny
• hiperaldosteronizm wtórny

- niewydolność wątroby

– przewlekła

niewydolność serca

• kardioprotekcja (?) - EFEKTY aldosteronu
• hipokaliemia, hipomagnezemia

Diuretyki oszczędzające potas

Działania niepożądane

• ginekomastia
• zaburzenia miesiączkowania
• nadmierne owłosienie
• zmiana barwy głosu
• impotencja
• objawy z OUN – senność, zawroty głowy, splątanie
• uszkodzenie szpiku
• działanie karcynogenne ( zwierzęta)

Diuretyki oszczędzające potas

Działania niepożądane

• ginekomastia
• zaburzenia miesiączkowania
• nadmierne owłosienie
• zmiana barwy głosu
• impotencja
• objawy z OUN – senność, zawroty głowy, splątanie
• uszkodzenie szpiku
• działanie karcynogenne ( zwierzęta)

Diuretyki oszczędzające potas

• kanrenon – czynny metabolit

spironolaktonu o długim działaniu

• amilorid – pseudoantagonista

aldosteronu stosowany z innymi
lekami diuretycznymi np. tialorid –
amilorid + hydrochlorotiazyd

Inhibitory anhydrazy

węglanowej

• Anhydraza węglanowa – katalizuje

odłączenie cząsteczki wody od kwasu

węglowego w kanaliku bliższym

• Inhibitory anhydrazy węglanowej

blokują reabsorbcję dwuwęglanu

sodu powodując jego diurezę i

redukują w ten sposób jego całkowitą

ilość w organizmie

Inhibitory anhydrazy

węglanowej

Zastosowanie:

• rzadko – ciężkie postacie chorób z towarzyszącymi

obrzękami u osób nie reagujących lub opornych na

duże dawki diuretyków pętlowych

• sporadycznie do korekty zasadowicy metabolicznej

• leczenie i profilaktyka choroby górskiej -

acetazolamid

Inhibitory anhydrazy

węglanowej

działania niepożądane:

• kwasica metaboliczna
• utrata jonów potasu
• zaburzenia czynności OUN – parestezje,

osłabienie

Diuretyki osmotyczne

• przesączają się i nie są wchłaniane zwrotnie

• pozostają w świetle kanalika utrudniając

wchłanianie zwrotne jonów sodu ( głównie pętla
Henlego)

• powodują przesunięcie płynów z przestrzeni

międzykomórkowych do łożyska naczyniowego

• przeciwwskazane w niewydolności serca

Diuretyki osmotyczne

działania niepożądane:

• bóle i zawroty głowy
• wymioty
• mogą wywołać obrzęk płuc

Diuretyki osmotyczne

wskazania:

• wstrząs hipowolemiczny, pourazowy,

poprzetoczeniowy – uruchomienie diurezy,
diureza wymuszona

• produkt leczniczy: Mannitol 20 % i.v.

Antagoniści ADH

• Hamują działanie ADH w kanaliku

zbiorczym, prawdopodobnie przez
hamowanie tworzenia cAMP w odpowiedzi
na ADH

• wskazania: zespół niewłaściwego

wydzielania ADH, by zmniejszyć poziom
wody w organizmie

• Sole litu i demeklocyklina

Antagoniści ADH

działania niepożądane:

• niewydolność nerek
• działanie kardiotoksyczne
• zaburzenia czynności tarczycy
• leukocytoza

Roślinne leki moczopędne

• Owoc pietruszki, korzeń lubczyka, liść

pokrzywy, liść brzozy (świeży), ziele
skrzypu

• Preparaty: Urosan, Fito-Mix,
• Używki: piwo, kawa (metyloksantyny)

Zastosowanie

• Profilaktyka kamicy + wody mineralne

Leki działające inotropowo

dodatnio

A. Glikozydy naparstnicy: digoksyna,

digitoksyna,

lanatozyd, strofantyna
B. Inhibitory fosfodiesterazy: milrinon, amrinon,
C. Glukagon
D. Leki działające na receptory beta

adrenergiczne:

dobutamina
E. Leki o działaniu nieselektywnym:adrenalina,
dopamina

Leki działające inotropowo

dodatnio

Glikozydy naparstnicy (purpurowej lub wełnistej):digoksyna,

digitoksyna, lanatozyd, strofantyna

Działanie:

-

zwiększenie siły skurczu

- zwiększenie pobudliwości – mogą powodować groźne zaburzenia
rytmu
·   - zmniejszenie przewodzenia, częstości skurczów, wymiarów serca
·   - działanie zarówno na mięsień komór jak i przedsionków
- poprawiają przepływ nerkowy – przez co wywierają działanie moczopędne i

przyczyniają się do zmniejszenia zastoju i obrzęków

·  - zmiany w EKG : spłaszczenie i odwrócenie T, obniżenie odcinka ST, skrócenie

odstępu QT

Leki działające inotropowo

dodatnio

działania niepożądane:

-

bardzo niewielki odstęp między dawkami terapeutycznymi

a toksycznymi
·   - pierwsze objawy zatrucia to: nudności, wymioty, bóle brzucha
·  następnie pojawiają się bóle głowy, zmęczenie, senność,
przy długotrwałym stosowaniu ginekomastia, zaburzenia

widzenia

(zaburzenia odbioru kolorów, zmniejszenie ostrości wzroku),
zaburzenia rytmu: bradykardia, blok p / k, komorowe zaburzenia
rytmu zaburzenia elektrolitowe predysponujące do zatrucia
glikozydami: hipokaliemia, hipomagnezemia, hiperkaliemia.

Leki działające inotropowo

dodatnio

wskazania:

 

niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu –

migotanie przedsionków

 

przeciwwskazania:
blok II

0

, III

0

, zaburzenia rytmu, kardiomiopatia

zaciskająca

 

Inhibitory fosfodiesterazy

mechanizm działania:
zablokowanie enzymu rozkładającego cAMP przez co

jego

stężenie rośnie i powoduje taką samą reakcję
mechanizmów wapniowych jak agoniści receptorów ß.
Przewlekła inotropowa stymulacja serca prowadzi do
nadmiernego wydatku energetycznego, zwiększenia
zapotrzebowania na tlen zwiększenia zagrożenia
zaburzeniami rytmu serca a także przyspieszenie

śmierci

komórek serca

 

Inhibitory fosfodiesterazy

Efekty działania:
      - wzrost siły skurczu
·      - wzrost szybkości relaksacji lewej komory
·      - wzrost podatności lewej komory
·      - wzrost pojemności naczyń żylnych
·      - spadek ciśnienia wypełniania lewej komory
 
Wskazania:
- ostra dekompensacja krążeniowa
- bywają też stosowane w zatruciu beta adrenolitykami,

werapamilem, imipraminą

Produkty lecznicze: AMRINON, MILRINON, ENOXIMON

Glukagon

-

działanie inotropowo i chronotropowo dodatnie

 wskazania: zespół małego rzutu, wstrząs

zawałowy;

ostrożnie

jeżeli

zaburzeniom

towarzyszą komorowe zaburzenia rytmu; zatrucie
beta adrenolitykami, werapamilem, imipraminą,

Dobutamina

selektywnie pobudza receptory β1;

działa tropowo dodatnio, jej wpływ na
hemodynamikę jest uzależniony od dawki.
W dawkach 2-5 µg/kg/min powoduje
jedynie niewielkie zwiększenie pojemności
minutowej, w dawkach 5-10 µg/kg/min
znacznie zwiększa pojemność minutową,
podnosi ciśnienie krwi, powoduje spadek
ciśnienia zaklinowania.

Dobutamina

Zastosowanie dopaminy czy dobutaminy jest

uzależnione od stanu hemodynamicznego chorych:

dobutamina - u chorych z objawami małego rzutu

minutowego i zastojem w płucach; podawana jedynie
w pompie z ciągłym monitorowaniem EKG.

wskazania:

wstrząs pochodzenia sercowego, objawy

niewydolności lewokomorowej z zastojem w płucach.

Dopamina

pobudza przede wszystkim receptory β1 adrenergiczne,

w związku z tym zwiększa kurczliwość serca i przyspiesza
jego czynność, działa także na receptory dopaminowe w
naczyniach wieńcowych, nerkowych, trzewnych.

Dopamina zwiększa wydalanie moczu, co ma korzystne znaczenie w
zwalczaniu wstrząsu. Skutki hemodynamiczne dopaminy są ściśle
uzależnione od dawki. W dawkach od 2–5 µg/kg/min powoduje

wzrost

diurezy. W dawkach 5 – 10 µg/kg/min powoduje wzrost pojemności
minutowej, słaby wzrost ciśnienia tętniczego, wzrost ciśnienia
zaklinowania, wzrost diurezy.

Dopamina

Dopaminę stosuje się u chorych z

niewydolnością

lewej komory wraz ze spadkiem ciśnienia;
szczególnie przy spadku ciśnienia

skurczowego

poniżej 90 mm Hg lub przy spadku

ciśnienia

średniego poniżej 60 mm Hg.

.