Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze (NT) to wartości
ciśnienia skurczowego powyżej 140 mm Hg
i (lub) rozkurczowego powyżej 90 mm Hg.

Definicja ta nie odnosi się do osób
otrzymujących leki hipotensyjne.

Pomiar ciśnienia tętniczego

• w cichym pomieszczeniu po około 20 min.

odpoczynku.

• w pozycji leżącej i (lub) siedzącej co najmniej

dwukrotnie.

• po raz pierwszy pomiar należy wykonać na obu

kończynach, a w trakcie kolejnych wizyt na

kończynie w której stwierdzono wyższe RR.

• ramię, na którym dokonujemy pomiaru powinno

być na wysokości serca bez względu na pozycję

ciała.

Pomiar ciśnienia

• okazjonalny (np. w trakcie rutynowego

badania lekarskiego)

• systematyczny - przez chorego

• 24h ambulatoryjny

Klasyfikacja NT [mm Hg]

C. skurczowe C.rozkurczowe

Prawidłowe

< 39 < 89

Nadciśnienie tętnicze

I stopień

(łagodne)

140 – 159

90 – 99

II stopień

(umiarkowane) 160 - 179 100 – 109

III stopień

(ciężkie)

> 180

> 110

Izolowane

nadciśnienie skurczowe > 140

< 9

Nadciśnienie tętnicze

• Pierwotne (samoistne, idiopatyczne)

• Wtórne:

– nerkopochodne (choroby miąższu, guzy,

nadciśnienie naczyniowo-nerkowe)

– hormonalne (guz chromochłonny, zespół

Cushinga, zespół Conna)

Nadciśnienie tętnicze pierwotne

• stanowi 90% wszystkich przypadków NT
• zwykle ujawnia się po 30 roku życia
• u 60% chorych jest uwarunkowane

genetycznie,

• jest następstwem zaburzeń w regulacji

ciśnienia uwarunkowanych wieloma
czynnikami

Rozwojowi choroby sprzyjają

– budowa ciała
– dieta ( duża podaż NaCl, nadwaga)
– stres
– „siedzący tryb życia” – częstsze

występowanie NT w okresie
przekwitania

Objawy

– ranne bóle głowy (szczególnie w okolicy potylicznej)
– krwawienia z nosa
– zaburzenia widzenia
– szum w uszach
– uczucie poddenerwowania
– bóle za mostkiem
– kołatanie serca
– duszność wysiłkowa
– zawroty głowy

Przełom nadciśnieniowy

to nagłe ciężkie nadciśnienie z uszkodzeniem narządów
wewnętrznych stanowiące zagrożenie dla życia

POWIKŁANIA

• encefalopatia nadciśnieniowa zagrażająca udarem

• przeciążenie lewej komory

i niebezpieczeństwo obrzęku płuc

• napad dusznicy bolesnej

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie

• obniżanie RR
• przywrócenie prawidłowej struktury serca i

naczyń

• ograniczenie wpływu innych czynników

ryzyka

• korzystny wpływ na choroby współistniejące

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie niefarmakologiczne

1. normalizacja masy ciała

BMI= masa ciała[kg]/wysokość[m

2

]

BMI > 25 nadwaga
BMI > 30 otyłość

2. ograniczenie spożycia soli

Dieta nie powinna przekraczać 6 g soli kuchennej na dobę !

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie niefarmakologiczne

3. spożycie potasu
Dieta niskopotasowa może prowadzić do wzrostu RR,
a wysokopotasowa do obniżania wartości RR. Dużo
potasu znajduje się w świeżych warzywach i owocach.

4. spożycie alkohol
Niekorzystne działanie zaczyna się zwykle u osób
spożywających regularnie powyżej 20-30g alkoholu
etylowego na dobę

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie niefarmakologiczne

5. spożycie wapnia

Badania epidemiologiczne wykazują, że dieta

niskowapniowa sprzyja częstszemu występowaniu
NT.

6. zawartość tłuszczów w diecie

Duże ilości kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie

mogą nieznacznie obniżać RR, z tego powodu zaleca

się spożywanie większych ilości ryb zawierających

stosunkowo dużo tych kwasów.

Przełom nadciśnieniowy

-

leczenie niefarmakologiczne

7. palenie tytoniu

Wypalenie każdego papierosa podnosi istotnie

ciśnienie krwi u palacza.

UWAGA !!!U nałogowego palacza działanie leków

hipotensyjnych może być słabsze.

8. aktywność fizyczna

Wykazano, że w ten sposób można uzyskać
zmniejszenie RR o 4-8 mm Hg.Wzrost aktywności

fizycznej pomaga również zredukować nadwagę,

poprawić ogólną wydolność ustroju i zmniejszyć

umieralność

.

Leczenie farmakologiczne

1. Leki moczopędne,
2. Leki



-adrenolityczne,

3. Antagoniści kanału wapniowego,
4. Inhibitory konwertazy angiotensyny II,

5. Leki



1

-adrenolityczne,

6. Antagoniści receptora Ang II,
7. Inne leki hipotensyjne,

Leki moczopędne - diuretyki

• siła działania zależy od miejsca działania

w nefronie

• warunkiem działania leku jest obecność filtracji

(tworzenia moczu pierwotnego)

• podawanie leków tej samej grupy- potęguje działania

niepożądane

• zmniejszone działanie w miarę stosowania –

zwiększenie stężenia aldosteronu

Leki moczopędne - diuretyki

• dobre wchłanianie z przewodu pokarmowego
• wydalanie przez nerki-niewydolność nerek

wzrost toksyczności

• modyfikacja ilości jonów potasowych,

wapniowych, magnezowych

• wykazują działanie pozanerkowe: tiazydy w

nadciśnieniu

Zmniejszenie wydalania moczu

• niewydolność nerek
• zmniejszenie przepływu krwi przez nerkę np.

wstrząs

• niewydolność serca uruchomienie

mechanizmów zatrzymujących wodę w
organizmie

• odwodnienie

• Nerka = 1 milion nefronów ( jednostka

czynnościowa)

• Mocz pierwotny = 180 l / 24 h,

izotoniczny w stosunku do osocza

• Mocz ostateczny = 1 - 1,5 l / 24 h

Leki moczopędne

1. leki modyfikujące transport kanalikowy:

A. diuretyki pętlowe (furosemid, torasemid, bumetanid,

piretanid, kw. etakrynowy)

B. diuretyki tiazydowe (chlorotiazyd, hydrochlorotiazyd)

i tiazydopodobne (chlortalidon, indapamid, klopamid)

C. diuretyki oszczędzające potas (spironolakton,

tiamteren, amilorid),

Leki moczopędne

2. Inne leki moczopędne

:

A. diuretyki osmotyczne-mannitol

B. środki pochodzenia roślinnego - wyciągi z kłącza

perzu, korzenia lubczyka, liści pokrzywy, owocu
pietruszki

Diuretyki pętlowe

– Działają najsilniej i szybko
– Hamują reabsorbcję wody, zapobiegają tworzeniu się

zagęszczonego moczu, zwiększają przepływ nerkowy

– Zwiększają wydalanie jonów wapniowych

i magnezowych

– Zmniejszają wydalanie kwasu moczowego – dna!
– Nie zmniejszają filtracji
– Krótkotrwale rozszerzają naczynia po podaniu i.v.

Diuretyki pętlowe - wskazania

• Stany nagłe: obrzęki płuc, obrzęk mózgu
• Ciężkie nadciśnienie ( przełom)
• Niewydolność nerek, serca
• Wymuszona diureza
• Hiperkaliemia
• Hipernatrenia

Diuretyki pętlowe

działania niepożądane:

• zaburzenia elektrolitowe
• śródmiąższowe zapalenie nerek
• hiperglikemia
• ototoksyczność !!! ( interakcja z

aminoglikozydami - podawać powoli)

Diuretyki pętlowe

Furosemid

wskazania:

A.

ostra niewydolność lewokomorowa (obrzęk płuc)

B.

ciężka niewydolność nerek z obrzękami
tiazydooporna

C.

nadciśnienie oporne na tiazydy

D.

zatrucia (diureza forsowana)

E.

ostra niewydolność nerek z oligurią + mannitol

F.

hiperkalcemia - w przeciwieństwie do tiazydów

,

Diuretyki pętlowe

Furosemid

działania niepożądane:

Wczesne (bezpośrednio po zastosowaniu leku):

- reakcje alergiczne,
- hamowanie czynności szpiku,
- martwicze zapalenie skóry,
- śródmiąższowe zapalenie nerek

Późne (po dłuższym stosowaniu):

- hipokalemia, hipomagnezemia, hiponatremia,

hipokalcemia (różnica z tiazydami),

- zaburzenia słuchu, trwała głuchota,
- interakcje z innymi lekami ototoksycznymi

(AG, aspiryna) i nefrotoksycznymi (cefalosporyny)

Tiazydy

• działające – 6-12 h
• działające – 12-24 h
• działające - > 24 h

• Zaleca się stosowanie leków o krótkim i

średnim czasie działania, gdyż leki o dłuższym

działaniu powodują większą utratę jonów
potasu

Tiazydy

mechanizm działania:

• hamują wchłanianie zwrotne chlorku sodu w kanaliku dalszym

• charakteryzuje je mała różnica między najmniejszą skuteczną

dawką a dawką wywołującą maksymalny efekt działania -
zwiększając dawkę nie zwiększa się efektu działania lecz
ryzyko utraty jonów potasu

Tiazydy

•

wydalanie jonów K i P należy uzupełniać potas –

dieta

•

wydalanie jonów Ca kamica nerkowa

•

wydalanie jonów Mg

•

wydalanie kwasu moczowego dna moczanowa

•

filtracji kłębkowej nie można stosować w

niewydolności nerek

Tiazydy

wskazania:

– niewydolność serca
– obrzęki pochodzenia nerkowego i wątrobowego
– nadciśnienie samoistne (dodatkowo bezpośrednie działanie

rozkurczowe na mięśniówkę gładką naczyń)

– hipokalcemia, hiperkalcuria
– moczówka prosta (paradoksalnie)

Tiazydy

produkty lecznicze:

• HYDROCHLOROTIAZYD

,

tabletki, czas działania

6-12 h

• CHLORTALIDON

(Hygroton),

tabletki, czas

działania 48-72 h, podawany co 2 dzień

• INDAPAMID

(Tertensif SR),

tabletki, podawany 1

/ doba

Tiazydy

działania niepożądane:

• zaburzenia elektrolitowe
• hiperglikemia, hiponatrenia
•

CH i TG

• impotencja przy dłuższym podawaniu np. w

nadciśnieniu

• hamowanie czynności szpiku
• reakcje alergiczne

Tiazydy

działania niepożądane:

Takie jak po furosemidzie ale słabiej wyrażone
- hiperurykemia (przeciwwskazane w dnie moczanowej)
- hiperglikemia,
- hiperlipidemie (wzrost TG, CH całkowitego i HDL)
- podwyższenie poziomów mocznika i kreatyniny we krwi

przy jednoczesnym stosowaniu tiazydów

i diuretyków oszczędzających potas,

Leki



-adrenolityczne

mechanizm działania:

zablokowanie receptorów



w sercu powoduje

zmniejszenie:

1. pojemności minutowej,
2. częstości skurczów,
3. przewodnictwa,
4. pobudliwość serca,
5. zapotrzebowania serca na tlen,
6. aktywności reninowej osocza

Leki



-adrenolityczne

O klinicznym wyborze określonego blokera
receptorów β decydują:

a.

rozpuszczalność w tłuszczach

b.

wewnętrzna aktywność sympatomimetyczna

c.

kardioselektywność

Leki



-adrenolityczne

1. blokujące głównie receptory



1

:

metoprolol, acebutolol, praktolol, atenolol,
esmolol, bisoprolol.

2. blokujące receptory



1

i



2

:

propranolol, pindolol, labetalol

Leki



-adrenolityczne

wskazania:

- NT współistniejące z chorobą wieńcową, zaburzeniami

rytmu, po przebytym zawale

- u chorych z nadczynnością tarczycy, tachykardią, jaskrą,

migreną

- NT przebiegające z hiperreninemią (nadciśnienie złośliwe,

nadciśnienie naczyniowo-nerkowe)

Leki



-adrenolityczne

działania niepożądane:

– osłabienie czynności serca, z niewydolnością włącznie,

szczególnie gdy mięsień nie jest w pełni sprawny,

– zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-

komorowego,

leki blokujące receptory



1

i



2

mogą powodować:

– skurcz oskrzeli - NIE WOLNO stosować w astmie,
– skurcz naczyń - ostrożnie u chorych z niestabilną

dławicą piersiową,

– senność, zmęczenie,
– zwiększenie stężenia LDL, TG, zmniejszenie HDL

Leki



-adrenolityczne

przeciwwskazania:
– blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia,
– bradykardia poniżej 50/min,
– wstrząs kardiogenny, cukrzyca,
– choroby naczyń obwodowych,
– zaburzenia snu, depresja
– zaburzenia lipidowe, łuszczyca, dyslipidemia

środki ostrożności:
– blok przedsionkowo-komorowy I stopnia,
– astma, cukrzyca,
– bardzo niskie ciśnienie

Leki



-adrenolityczne

• Zalety: udowodnione zmniejszenie

śmiertelności i częstości powikłań sercowo-
naczyniowych

• Wady: zła tolerancja leków u części chorych

Leki



-adrenolityczne

METOPROLOL

wskazania:

- zaburzenia rytmu serca
działania niepożądane:
- bradykardia, zmiany ciśnienia związane ze zmianą pozycji

ciała (w rzadkich przypadkach omdlenie), kołatanie serca

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować, obserwowano np. wolny rytm pracy

serca u płodu lub noworodka

Leki



-adrenolityczne

BISOPROLOL

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub terapia skojarzona),

dławica piersiowa

działania niepożądane:
- bradykardia, trudności w oddychaniu, zaburzenia snu,

osłabienie, bóle i zawroty głowy, wysypka, nudności,
wymioty

Leki



-adrenolityczne

BETAKSOLOL

wskazania:

- podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe

- przewlekła jaskra z otwartym kątem przesączania
działania niepożądane:
- bradykardia, blok serca, zastoinowa niewydolność

krążenia, duszność, skurcz oskrzeli,zaburzenia widzenia

Antagoniści kanału wapniowego

mechanizm działania:

• blokada kanałów wapniowych L zmniejszony

napływ wapnia do komórek mięśniówki naczyń

wazodilatacja

• interferencja z jonami wapnia w błonie komórkowej

lub wewnątrz komórki zmniejsza dostępność tego
jonu w komórce

Antagoniści kanału wapniowego

mechanizm działania:

– skurcz mięśni gładkich naczyń tętniczych zależy od

napływu wapnia zewnątrzkomórkowego (hamowanie
kanałów wapniowych hamowanie skurczu)

– wpływ na serce (na objętość wyrzutową) na skutek

ujemnego wpływu na inotropizm.

– działanie antyagregacyjnie

Antagoniści kanału wapniowego

Pochodne dihydropirydyny: nifedypina,

nimodypina, nitrendypina, felodypina,
amlodypina, lacidypina

Pochodne papaweryny: werapamil, gallopamil,

tiapamil

Pochodne benzotiazepiny: diltiazem

Antagoniści kanału wapniowego

wskazania:

– choroba niedokrwienna serca,
– angina Prinzmetala,
– częstoskurcz nadkomorowy,
– NT (głównie długo działające),
– wylewy podpajęczynówkowe- nimodypina i.v. przez 3

tygodnie

– rozlane skurcze mięśni gładkich np. nadkurczliwy

przełyk

– zespół Raynaud,
– przełom nadciśnieniowy

Antagoniści kanału wapniowego

działania niepożądane:

–

bradykardia,

– blok przedsionkowo-komorowy,
– obrzęki podudzi,
– bóle głowy, zawroty głowy,
– zaczerwienienie twarzy,
– uczucie ciepła,
– uporczywe zaparcia (werapamil),
– nudności

Antagoniści kanału wapniowego

AMLODYPINA

wskazania:

-

nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub terapia skojarzona), stabilna

dławica piersiowa, naczyniosurczowa dławica piersiowa

działania niepożądane:
-

obrzęki obwodowe, uderzenia gorąca, kołatanie serca, bóle i zawroty
głowy, senność

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować

Antagoniści kanału wapniowego

DILTIAZEM

wskazania:

-

stabilna dławica piersiowa, naczyniosurczowa dławica

piersiowa

działania niepożądane:
-

obrzęki (zwłaszcza okolicy kostek), omdlenia, kołatanie serca, bóle i
zawroty głowy, senność, wysypka

ciąża i laktacja:
-

nie należy stosować gdyż badania na zwierzętach wskazują na
działanie teratogenne leku; diltiazem przenika do mleka matki

Antagoniści kanału wapniowego

• DIGOKSYNA+WERAPAMIL może spowodować nawet

dwukrotny wzrost stężenia digoksyny

• STATYNY+ANTAGONIŚCI KANAŁU WAPNIOWEGO

- istnieje możliwość wzrostu stężenia we krwi

leków z obu tych grup

• POCHODNE DIHYDROPIRYDYNY+SOK

GREJPFRUTOWY może spowodować kilkukrotny wzrost

stężenia leku powodując nadmierny spadek RR

Antagoniści kanału wapniowego

• Zalety: bezpieczne, brak niekorzystnego

wpływu na parametry lipidowe i na
gospodarkę węglowodanową

• Wady: zła tolerancja leków u niektórych

chorych, u pacjentów z cukrzycą działają
słabiej niż ACE-I

METOPROLOL + FELODIPINA

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze
działania niepożądane:
- obrzęki obwodowe, nagłe zaczerwienienie twarzy,

omdlenia, bóle i zawroty głowy, impotencja

ciąża i laktacja:
- nie należy stosować, leki przenikają do mleka ß -

adrenolityki mogą powodować bradykardię u płodu,
noworodka lub dziecka karmionego piersią

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

mechanizm działania
kompetytywnych inhibitorów enzymu przekształcającego
angiotensynę I w angiotensynę II

– hamowanie syntezy angiotensyny I wazodilatacja,

hamowanie układu współczulnego

– hamowanie degradacji prostacykliny
– zwiększenie syntezy prostaglandyn rozszerzających

naczynia

– wpływ na układ Renina – Angiotensyna – Aldosteron
– blokują wazokonstrykcyjne własności Ang II

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

Znaczenie kliniczne
1. RR Ang II,

aldosteronu,
katecholamin (hamowanie układu

współczulnego),

2. K (unikać suplementacji potasu i diuretyków

oszczędzających potas),

3. utraty sodu i wody,
4. działanie przeciwmitogenne; regresja masy

lewej komory,

5. korzystny wpływ na gospodarkę

węglowodanową i lipidową,

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

1. Leki wchłaniane w postaci aktywnej, metabolizowane w

wątrobie np. kaptopril

2. Leki prekursorowe, aktywne po zmetabolizowaniu w

wątrobie np. enalapril, perindopril, trandolapril

3. Leki wchłaniane w postaci aktywnej, które nie są

metabolizowane i wydalane są przez nerki w postaci nie
zmienionej np. lizinopril

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

wskazania:

-

nadciśnienie tętnicze,

-

choroba wieńcowa

-

niewydolność serca,

-

zawał serca

-

nefropatia cukrzycowa,

-

cukrzyca,

-

białkomocz

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

działania niepożądane:

1. suchy nieproduktywny kaszel,
2. hipotensja,
3. obrzęk naczynio-ruchowy (Quinckiego),
4. przejściowa utrata smaku, węchu
5. hipotonia po pierwszej dawce-gł. kaptopril
6. ostra niewydolność nerek
7. neutropenia

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

przeciwwskazania:

1. obustronne zwężenie tętnic nerkowych,
2. noworodki, wcześniaki,
3. ciąża, karmienie,
4. niewydolność nerek,
5. nadwrażliwość
6. hipotonia, hiperkaliemia

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

ENALAPRIL

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze pierwotne i naczyniowo-nerkowe

(monoterapia lub w terapia skojarzona np. z lekami

moczopędnymi)

- niewydolność serca

- zapobieganie wystąpieniu objawów niewydolności

serca u pacjentów z zaburzeniami czynności lewej
komory

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

ENALAPRIL
Działania niepożądane:

- kaszel, nadmierny spadek ciśnienia tętniczego, zawroty

i bóle głowy, zaburzenia czynności nerek,

niewydolność nerek, skąpomocz

Ciąża i laktacja:
- nie należy stosować w czasie ciąży
- należy stosować skuteczną antykoncepcję

Stosowanie ACE-I w II i III trymestrze ciąży może być
przyczyną uszkodzenia lub chorób płodu i noworodka
(hipotonia,bezmocz, niewydolność nerek, hipoplazja kości
czaszki, małowodzie, obumarcie płodu)

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

LISINOPRIL
wskazania:
- nadciśnienie tętnicze pierwotne i naczyniowo-nerkowe

(monoterapia lub w terapia skojarzona)

- niewydolność serca w skojarzeniu z lekami moczopędnymi

/glikozydami naparstnicy, wczesna faza zawału mięśnia sercowego

działania niepożądane:

- hipotonia, hipotonia ortostatyczna, zaburzenia czynności

nerek, suchy, nasilający się w nocy kaszel, mdłości

ciąża i laktacja:

- nie należy stosować w czasie ciąży; należy stosować skuteczną

antykoncepcję

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

PERINDOPRIL

wskazania:
- nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca
działania niepożądane:
- hipotonia, nudności, jadłowstręt, zapalenie trzustki,

suchy, nasilający się w nocy kaszel, mdłości, wysypka

ciąża i laktacja:

-

nie należy stosować w czasie ciąży; należy stosować

skuteczną antykoncepcję

Inhibitory konwertazy angiotensyny

II

• Zalety

:

zmniejszenie częstości poważnych

incydentów sercowo-naczyniowych w grupach
chorych wysokiego ryzyka, korzystny profil
metaboliczny, działanie nefroprotekcyjne

• Wady

:

suchy kaszel, rzadkie, ale groźne

powikłania

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

mechanizm działania

• selektywne zablokowanie postsynaptycznych

receptorów α

1

prowadzi do zmniejszenia oporu

obwodowego, rozszerzenia tętnic i łożyska naczyń
żylnych, zmniejszenia obciążenia wstępnego

i następczego, zmniejszenia pracy serca
i zapotrzebowania na tlen, zmniejszenia przerostu

mięśnia sercowego, poprawy podatności aorty.

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

Mechanizm działania:

– rozkurczają naczynia
– mogą powodować odruchową tachykardię przy

gwałtownym obniżaniu RR

– zmniejszają frakcję LDL i zwiększają HDL
– blokują mięśnie gładkie okolicy szyi pęcherza

i sterczowego odcinka cewki, rozkurczając te mięśnie

– zwiększają wrażliwość na insulinę

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

wskazania:

– NT szczególnie z towarzyszącymi zaburzeniami

lipidowymi lub cukrzycą

– choroba niedokrwienna serca
– niewydolność nerek
– przerost gruczołu krokowego

działania niepożądane:

– ortostatyczne spadki RR,
– bóle głowy, nudności, senność,
– tachykardia po zażyciu dużej dawki,
– zaburzenia widzenia , obrzęk błon śluzowych nosa,
– suchość w jamie ustnej,
– impotencja

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

produkty lecznicze:

ALFUZOSYNA

- w łagodnym przeroście prostaty i NT

DOKSAZOSYNA

- w leczeniu NT i łagodnego

przerostu prostaty

TERAZOSYNA

- podawana raz na dobę w leczeniu NT

i łagodnego przerostu prostaty

TAMSULOSYNA

- stosowana w łagodnym przeroście

prostaty

PRAZOSYNA

(Minipress, Polpressin)

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

DOKSAZOSYNA

wskazania:
samoistne nadciśnienie tętnicze (monoterapia lub terapia
skojarzona), łagodny przerost prostaty;
działa dłużej niż prazosyna, t

0.5

= około 10-20h,

stosowana raz na dobę

działania niepożądane:
- hipotonia ortostatyczna, omdlenia, bóle i zawroty

głowy, obrzęki, mdłości

Leki



1

- adrenolityczne - selektywne

• Zalety: korzystny wpływ na parametry

lipidowe i gospodarkę węglowodanową;
możliwość równoczesnego leczenia objawów
łagodnego rozrostu stercza

• Wady: nie jest wyjaśnione czy powodują

niewydolność serca

Antagoniści receptora Ang II

mechanizm działania:
podobny do ACE inhibitorów

- chronią przed niekorzystnymi skutkami działania Ang II,

ale są pozbawione działania bradykininowego, dzięki

czemu rzadziej występuje kaszel

- skuteczniej blokują działanie Ang II, gdyż wpływają

bezpośrednio na receptor, podczas gdy działanie ACE

inhibitorów może być niwelowane przez wytwarzanie Ang
II na drodze alternatywnej.

Antagoniści receptora Ang II

Wskazania:
– niewydolność serca
– zawał serca
– niewydolność nerek
– nadciśnienie tętnicze

Leki z tej grupy zmniejszają przerost lewej komory serca,
redukują białkomocz i inne objawy nefropatii, zwłaszcza
cukrzycowej, poprawiają wydolność krążenia.

Antagoniści receptora Ang II

Produkty lecznicze:

– LOSARTAN - działa głównie jako aktywny metabolit

EXP 3174

– WALSARTAN

– IRBESARTAN

– CANDESARTAN

Antagoniści receptora Ang II

IRBESARTAN

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze pierwotne

- współistniejąca choroba nerek u pacjentów z

nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą typu 2

działania niepożądane:
- zawroty głowy, nudności, wymioty, znużenie, hipotonia

ortostatyczna, bóle mięśniowo-szkieletowe

Antagoniści receptora Ang II

CANDESARTAN

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze

działania niepożądane:
- bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, znużenie,

hipotonia ortostatyczna, bóle mięśniowo-szkieletowe

zapalenie oskrzeli, kaszel

Antagoniści receptora Ang II

Ciąża i laktacja:

- nie należy stosować w pierwszym trymestrze ciąży; Zmiana leku

powinna być przeprowadzona przed planowaną ciążą. W drugim i

trzecim trymestrze ciąży, substancje, które działają bezpośrednio

na układ renina-

angiotensyna mogą powodować niewydolność nerek u płodu lub

noworodka, niedorozwój czaszki płodu, a nawet obumarcie płodu

– dlatego irbesartan jest też przeciwwskazany w drugim i trzecim

trymestrze ciąży.

W przypadku stwierdzenia ciąży lek należy odstawić jak

najszybciej, wykonać badanie USG w celu zbadania czaszki i

czynności nerek płodu, jeśli nieumyślne leczenie było stosowane

przez długi czas

- przeciwwskazany w okresie laktacji (wydzielany do mleka samic

szczurów)

Antagoniści receptora Ang II

• Zalety: dobrze tolerowane

• Wady: drogie, brak danych dotyczących

zmniejszenia liczby powikłań narządowych i
śmiertelności u chorych z NT

IRBESARTAN + HYDROCHLOROTIAZYD

wskazania:

- nadciśnienie tętnicze pierwotne u pacjentów, u których

ciśnienie tętnicze krwi nie jest odpowiednio kontrolowane

przez irbesartan lub hydrochlorotiazyd

przeciwwskazania:

- drugi i trzeci trymestr ciąży, okres laktacji

- nadwrażliwość

- przeciwwskazania do stosowania hydrochlorotiazydu

Agoniści ośrodkowych receptorów α

2

• mechanizm działania

prawdopodobnie polega na pobudzeniu

ośrodkowych postsynaptycznych receptorów
α

2

co powoduje zmniejszenie aktywności

obwodowego układu sympatycznego i
obniżenie podwyższonego ciśnienia krwi

Agoniści ośrodkowych receptorów α

2

- obniżają stężenie noradrenaliny, zmniejszają

aktywność reninową osocza, nie wpływając na
przepływ nerkowy

- zmniejszają opór systemowy

- obniżają ciśnienie tętnicze

- zwalniają częstość rytmu serca

- powodują regresję przerostu lewej komory

Agoniści ośrodkowych receptorów α

2

działania niepożądane:

• uspokojenie, uczucie zmęczenia
• suchość w jamie ustnej
• impotencja
• zespół odstawienia - klonidyna

Agoniści ośrodkowych receptorów α

2

METYLDOPA
prawdopodobnie efekt hipotesyjny zależy od
kompetycyjnego podstawienia na zakończeniach
nerwowych w miejsce noradrenaliny.
Działa też na ośrodki naczynioruchowe pnia mózgu, a
także hamuje aktywność reninową osocza

wskazania:

NT, NT u kobiet w ciąży, NT+ niewydolność nerek
działania niepożądane:
niedokrwistość hemolityczna, reakcje nadwrażliwości,
gorączka, depresja
przeciwwskazania: miąższowe zapalenie wątroby

Agoniści ośrodkowych receptorów α

2

KLONIDYNA
Działanie hipotensyjne zależy od pobudzenia receptorów



2

-adrenergicznych w śródmózgowiu, co powoduje

zahamowanie aktywności układu współczulnego.
Podobnie jak rezerpina i metyldopa powoduje retencję
sodu i wody - zaleca się podawanie razem z diuretykiem.
wskazania:
NT współistniejące z niewydolnością nerek
działania niepożądane:

retencja sodu i wody - zaleca się podawanie razem z

diuretykiem; suchość w jamie ustnej; senność

UWAGA !!! Nagłe odstawienie leku może spowodować

gwałtowny wzrost RR, groźny dla życia.

Agoniści receptorów imidazolowych

• Receptory imidazolowe- I

1

i I

2

są odpowiedzialne za działanie

hipotensyjne

• Agoniści receptora imidazolowego- I

1

to RILMENIDYNA,

MOKSONIDYNA

• mechanizm działania

– modulują aktywność układu współczulnego poprzez

selektywny wpływ na receptory w ośrodkowym

układzie nerwowym

– zmniejszają opór obwodowy, nie wpływają na pracę

serca

– obniżają ciśnienie krwi

Agoniści receptorów imidazolowych

RILMENIDYNA

• wskazania: łagodne i umiarkowane nadciśnienie

• przeciwwskazania: depresja,ciężka niewydolność

nerek, ciąża, okres karmienia

• działania niepożądane: zmęczenie, zaburzenia

snu, nudności, zaparcia, suchość w ustach

Agoniści receptorów imidazolowych

MOKSONIDYNA

• wskazania: łagodne i umiarkowane nadciśnienie

• przeciwwskazania: zaburzenia przewodzenia,

bradykardia, niestabilna dusznica bolesna,
niewydolność wątroby, niewydolność nerek

Leki bezpośrednio rozszerzające

tętniczki

DIHYDRALAZYNA, TODRALAZYNA – pochodne

ftalazyny

Istotnie obniżają opór obwodowy, co jednak wiedzie
do odruchowego pobudzenia układu współczulnego
(akcji serca i pojemności minutowej).

Dihydralazynę uważa się za lek bezpieczny dla płodu
i często stosuje się w NT u kobiet w ciąży

działania niepożądane:
bóle głowy, zaczerwienienie twarzy, objawy
dławicowe, kołatanie serca, depresja,

Nadciśnienie wtórne

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

– najczęściej wywołane hemodynamicznie przez istotne

zwężenie jednej lub obu tętnic nerkowych,

– najczęstsza przyczyna wtórnego NT o przyczynie

potencjalnie możliwej do usunięcia

Objawy

zwężenia tętnicy nerkowej:

– nagły początek NT (przed 30 r.ż lub po 50 r.ż)
– ciężki przebieg
– oporność na leczenie hipotensyjne

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe

Leczenie farmakologiczne (inhibitory ACE,
antagoniści kanału Ca,



- adrenolityki, gdy nie

można wykonać zabiegu)

– przezskórna angioplastyka
– proteza naczyniowa
– korekta chirurgiczna

Nadciśnienie hormonalne –

guz chromochłonny

– 85% guzów umiejscowionych jest w rdzeniu nadnerczy
– często występuje rodzinnie

Objawy:
– NT (napadowe lub utrwalone),
– wzmożona potliwość, bladość skóry,
– tachykardia, uczucie niepokoju,
– bóle głowy,
– zmniejszenie masy ciała (hipermetabolizm),

Nadciśnienie hormonalne –

guz chromochłonny

leczenie:

• operacyjne usunięcie guza (normalizacja RR u 70%

chorych)

• po zabiegu bezwzględnie zalecana jest wieloletnia

obserwacja chorego obejmująca kontrolę RR oraz

wydalania katecholamin i (lub) ich metabolitów.

Nadciśnienie hormonalne

- zespół Conna

• pierwotny hiperaldosteronizm spowodowany,

najczęściej gruczolakiem kory nadnerczy

wydzielającym aldosteron

Objawy:

-

NT

- hipokaliemia (osłabienie siły mięśniowej, zaparcia),
- zmiany w EKG,
- wielomocz, nadmierne pragnienie, moczówka prosta,
- wzmożone wydalanie potasu (>40 mmol/24h)

Nadciśnienie hormonalne

- zespół Conna

leczenie:

• jednostronny guz kory nadnerczy usuwa się

operacyjnie po 4 tygodniach leczenia
spironolaktonem

• w monitorowaniu pooperacyjnym u chorych należy

kontrolować RR oraz kaliemię i natrenię oraz

ewentualnie wydalanie tych elektrolitów z moczem

Nadciśnienie hormonalne

- zespół Cushinga

Spowodowany nadmiernym wydzielaniem kortyzolu
przez guz lub rozrost guzkowy kory nadnerczy.

Objawy:
– zaczerwienienie i zaokrąglenie twarzy,
– czerwone rozstępy na skórze,
– otłuszczenie karku i tułowia,
– zanik mięśni, głównie kończyn,
– NT,
– cukrzyca, osteoporoza,

Nadciśnienie hormonalne

- zespół Cushinga

leczenie:

-

operacyjne usunięcie gruczolaka.

Po operacji występuje przejściowa (do 2 lat)

konieczność leczenia substytucyjnego

steroidami, aż do czasu, gdy nadnercze po

stronie przeciwnej podejmie właściwą

czynność.

Nadciśnienie tętnicze - populacje szczególne

1. NT u dzieci,
2. NT u osób w wieku podeszłym,
3. NT podczas ciąży,
4. NT związane ze stosowaniem doustnych

środków antykoncepcyjnych,

5. Hormonalna terapia zastępcza, a ciśnienie

tętnicze krwi

Nadciśnienie tętnicze - podczas ciąży

– występuje u ok. 5% kobiet ciężarnych

– wartości RR >140/90 mmHg,

– NT występujące przed 20 tygodniem ciąży - ma

charakter pierwotny lub wtórny, po 20
tygodniu jest wywołane ciążą

Nadciśnienie tętnicze - podczas ciąży

Postacie:

– przewlekłe NT
– stan przedrzucawkowy i rzucawka ciężarnych,
– stan przedrzucawkowy u kobiet z przewlekłym

NT,

– przejściowe lub późne NT podczas ciąży

Stan przedrzucawkowy

Objawy:

- NT

- białkomocz i obrzęki

- w ciężkich postaciach zaburzenia krzepnięcia,

upośledzenie czynności nerek i wątroby

Stan przedrzucawkowy

Leczenie:

– wtedy gdy RR rozkurczowe jest >100mmHg lub

przy niższych wartościach, jeżeli współistnieje z
uszkodzeniem nerek

– metyldopa i (lub) dihydralazyna

Diuretyki oszczędzające potas

• SPIRONOLAKTON

- syntetyczny steroid,

antagonista aldosteronu, maksymalne działanie po

około 4 dniach

Aldosteron

• wzmaga procesy włóknienia mycardium, naczynia
• działa arytmogennie
• hamuje wychwyt jonów Na, K; wzmaga wychwyt

jonów Mg

• zwiększa krzepliwość krwi

Diuretyki oszczędzające potas

• mechanizm działania amilorydu jest niezależny od

aldosteronu i polega na blokowaniu wejścia jonów

sodu do komórki i wymiany na jony potasu

i wodoru; działanie przeciwne do działania

spironolaktonu

• mechanizm działania spironolaktonu- blokowanie

receptora dla aldosteronu, wymaga obecności

mineralokortykosteroidów-zastosowanie-pierwotny

lub wtórny hiperaldosteronizm,

Diuretyki oszczędzające potas

wskazania:

• hiperaldosteronizm pierwotny
• hiperaldosteronizm wtórny

- niewydolność wątroby
– przewlekła niewydolność serca

• kardioprotekcja (?) - EFEKTY aldosteronu
• hipokaliemia, hipomagnezemia

Diuretyki oszczędzające potas

Działania niepożądane

• ginekomastia
• zaburzenia miesiączkowania
• nadmierne owłosienie
• zmiana barwy głosu
• impotencja
• objawy z OUN – senność, zawroty głowy, splątanie
• uszkodzenie szpiku
• działanie karcynogenne ( zwierzęta)

Diuretyki oszczędzające potas

Działania niepożądane

• ginekomastia
• zaburzenia miesiączkowania
• nadmierne owłosienie
• zmiana barwy głosu
• impotencja
• objawy z OUN – senność, zawroty głowy, splątanie
• uszkodzenie szpiku
• działanie karcynogenne ( zwierzęta)

Diuretyki oszczędzające potas

• kanrenon – czynny metabolit spironolaktonu o

długim działaniu

• amilorid – pseudoantagonista aldosteronu

stosowany z innymi lekami diuretycznymi np.
tialorid – amilorid + hydrochlorotiazyd

Inhibitory anhydrazy węglanowej

• Anhydraza węglanowa – katalizuje odłączenie

cząsteczki wody od kwasu węglowego w

kanaliku bliższym

• Inhibitory anhydrazy węglanowej blokują

reabsorbcję dwuwęglanu sodu powodując jego

diurezę i redukują w ten sposób jego całkowitą

ilość w organizmie

Inhibitory anhydrazy węglanowej

Zastosowanie:

• rzadko – ciężkie postacie chorób z

towarzyszącymi obrzękami u osób nie

reagujących lub opornych na duże dawki

diuretyków pętlowych

• sporadycznie do korekty zasadowicy

metabolicznej

• leczenie i profilaktyka choroby górskiej -

acetazolamid

Inhibitory anhydrazy węglanowej

działania niepożądane:

• kwasica metaboliczna
• utrata jonów potasu
• zaburzenia czynności OUN – parestezje, osłabienie

Diuretyki osmotyczne

• przesączają się i nie są wchłaniane zwrotnie

• pozostają w świetle kanalika utrudniając wchłanianie zwrotne

jonów sodu ( głównie pętla Henlego)

• powodują przesunięcie płynów z przestrzeni

międzykomórkowych do łożyska naczyniowego

• przeciwwskazane w niewydolności serca

Diuretyki osmotyczne

działania niepożądane:

• bóle i zawroty głowy
• wymioty
• mogą wywołać obrzęk płuc

Diuretyki osmotyczne

wskazania:

• wstrząs hipowolemiczny, pourazowy,

poprzetoczeniowy – uruchomienie diurezy, diureza
wymuszona

• produkt leczniczy: Mannitol 20 % i.v.

Antagoniści ADH

• Hamują działanie ADH w kanaliku zbiorczym,

prawdopodobnie przez hamowanie tworzenia cAMP
w odpowiedzi na ADH

• wskazania: zespół niewłaściwego wydzielania ADH,

by zmniejszyć poziom wody w organizmie

• Sole litu i demeklocyklina

Antagoniści ADH

działania niepożądane:

• niewydolność nerek
• działanie kardiotoksyczne
• zaburzenia czynności tarczycy
• leukocytoza

Roślinne leki moczopędne

• Owoc pietruszki, korzeń lubczyka, liść

pokrzywy, liść brzozy (świeży), ziele skrzypu

• Preparaty: Urosan, Fito-Mix,
• Używki: piwo, kawa (metyloksantyny)

Zastosowanie

• Profilaktyka kamicy + wody mineralne

Leki działające inotropowo dodatnio

A. Glikozydy naparstnicy: digoksyna, digitoksyna,

lanatozyd, strofantyna

B. Inhibitory fosfodiesterazy: milrinon, amrinon,

C. Glukagon

D. Leki działające na receptory beta adrenergiczne:

dobutamina

E. Leki o działaniu nieselektywnym:adrenalina,

dopamina

Leki działające inotropowo dodatnio

Glikozydy

naparstnicy

(purpurowej

lub

wełnistej):digoksyna,

digitoksyna, lanatozyd, strofantyna

Działanie:

-

zwiększenie siły skurczu

- zwiększenie pobudliwości – mogą powodować groźne zaburzenia

rytmu

· - zmniejszenie przewodzenia, częstości skurczów, wymiarów serca
· - działanie zarówno na mięsień komór jak i przedsionków

- poprawiają przepływ nerkowy – przez co wywierają działanie

moczopędne i przyczyniają się do zmniejszenia zastoju i obrzęków

· - zmiany w EKG : spłaszczenie i odwrócenie T, obniżenie odcinka ST,

skrócenie odstępu QT

Leki działające inotropowo dodatnio

działania niepożądane:

-

bardzo niewielki odstęp między dawkami terapeutycznymi

a toksycznymi

· -

pierwsze objawy zatrucia to: nudności, wymioty, bóle brzucha

·

następnie pojawiają się bóle głowy, zmęczenie, senność,

przy długotrwałym stosowaniu ginekomastia, zaburzenia widzenia

(zaburzenia odbioru kolorów, zmniejszenie ostrości wzroku),
zaburzenia rytmu: bradykardia, blok p / k, komorowe zaburzenia
rytmu zaburzenia elektrolitowe predysponujące do zatrucia
glikozydami: hipokaliemia, hipomagnezemia, hiperkaliemia.

Leki działające inotropowo dodatnio

wskazania:
niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu –

migotanie przedsionków

przeciwwskazania:
blok II

0

, III

0

, zaburzenia rytmu, kardiomiopatia zaciskająca

Inhibitory fosfodiesterazy

mechanizm działania:

zablokowanie enzymu rozkładającego cAMP przez co jego
stężenie rośnie i powoduje taką samą reakcję
mechanizmów wapniowych jak agoniści receptorów ß.
Przewlekła inotropowa stymulacja serca prowadzi do

nadmiernego wydatku energetycznego, zwiększenia

zapotrzebowania na tlen zwiększenia zagrożenia

zaburzeniami rytmu serca a także przyspieszenie śmierci
komórek serca

Inhibitory fosfodiesterazy

Efekty działania:



- wzrost siły skurczu

·

- wzrost szybkości relaksacji lewej komory

·

- wzrost podatności lewej komory

·

- wzrost pojemności naczyń żylnych

·

- spadek ciśnienia wypełniania lewej komory

Wskazania:
- ostra dekompensacja krążeniowa
-

bywają też stosowane w zatruciu beta adrenolitykami, werapamilem,

imipraminą

Produkty lecznicze: AMRINON, MILRINON, ENOXIMON

Glukagon

-

działanie inotropowo i chronotropowo dodatnie



wskazania: zespół małego rzutu, wstrząs zawałowy; ostrożnie
jeżeli zaburzeniom towarzyszą komorowe zaburzenia rytmu;
zatrucie beta adrenolitykami, werapamilem, imipraminą,

Dobutamina

selektywnie pobudza receptory β1; działa tropowo

dodatnio, jej wpływ na hemodynamikę jest
uzależniony od dawki. W dawkach 2-5 µg/kg/min
powoduje jedynie niewielkie zwiększenie pojemności
minutowej, w dawkach 5-10 µg/kg/min znacznie
zwiększa pojemność minutową, podnosi ciśnienie
krwi, powoduje spadek ciśnienia zaklinowania.

Dobutamina

Zastosowanie dopaminy czy dobutaminy jest

uzależnione od stanu hemodynamicznego chorych:

dobutamina - u chorych z objawami małego rzutu

minutowego i zastojem w płucach; podawana jedynie w
pompie z ciągłym monitorowaniem EKG.

wskazania:

wstrząs pochodzenia sercowego, objawy

niewydolności lewokomorowej z zastojem w płucach.

Dopamina

pobudza przede wszystkim receptory β1 adrenergiczne,

w związku z tym zwiększa kurczliwość serca i przyspiesza
jego czynność, działa także na receptory dopaminowe w
naczyniach wieńcowych, nerkowych, trzewnych.

Dopamina zwiększa wydalanie moczu, co ma korzystne znaczenie w
zwalczaniu wstrząsu. Skutki hemodynamiczne dopaminy są ściśle
uzależnione od dawki. W dawkach od 2–5 µg/kg/min powoduje wzrost
diurezy. W dawkach 5 – 10 µg/kg/min powoduje wzrost pojemności
minutowej, słaby wzrost ciśnienia tętniczego, wzrost ciśnienia
zaklinowania, wzrost diurezy.

Dopamina

Dopaminę stosuje się u chorych z niewydolnością
lewej komory wraz ze spadkiem ciśnienia;

szczególnie przy spadku ciśnienia skurczowego
poniżej 90 mm Hg lub przy spadku ciśnienia
średniego poniżej 60 mm Hg.

.