Cele rehabilitacji w
chirurgii
1. Zapobieganie pooperacyjnym
powikłaniom i następstwom
operacji
2. Leczenie pooperacyjnych powikłań
i zaburzeń czynnościowych
3. Jak najszybsze przywrócenie
sprawności do stanu przed
zabiegiem
Zadania rehabilitacji w
chirurgii
1.
Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc
2.
Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
i przepony
3.
Zwiększenie siły mięśni oddechowych
4.
Pobudzenie do skutecznego kaszlu
5.
Zapewnienie prawidłowego odpływu
żylnego z kończyn dolnych
6.
Utrzymanie prawidłowej pompy
mięśniowej kończyn dolnych
7.
Wczesne uruchamianie i pionizacja
8.
Ćwiczenia ogólnej sprawności
Kinezyterapia
• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia skutecznego kaszlu
• Przeciwzakrzepowe
Cele ćwiczeń oddechowych
• Zapobieganie pooperacyjnym
powikłaniom układu oddechowego
• Leczenie powikłań i/lub kompensacja
zaburzeń czynności układu
oddechowego
• Działanie rozluźniająco-uspokajające
Przeciwskazania do
wykonywania ćwiczeń
oddechowych
• Niewydolność oddechowa
• Niedawny krwotok płucny
• Inne – decyzja lekarza
Rodzaje ćwiczeń
oddechowych
• Bierne
• Czynno-bierne
• Wspomagane czynnymi ruchami kkg
i kkd
• Wolne czynne
• Z oporem
Pozycje ułożeniowe
• Ułatwiające i utrudniające fazy
oddechowe
• Ze stabilizacją
Zasady wykonywania ćwiczeń
oddechowych
• Rozpoczynamy od wydechu
• Wdech nosem
• Wydech ustami
• Wdech/wydechu =1/2 lub 1/3
• Wdech – brzuch się unosi
• Wydech – brzuch opada
Kompensacyjny sposób
oddychania
• Operacja w obrębie klatki piersiowej
– tor przeponowy
• Operacja w obrębie jamy brzusznej –
tor żebrowy
Zasady wykonywania ćwiczeń
oddechowych cd.
• Okres pooperacyjny wczesny
– Ćwiczenia wykonywane 6-8 razy na dzień
– 1 sesja ćwiczeń - do 3 serii
– 3-4 powtórzenia w serii
• Okres pooperacyjny późny (po 3
dobie)
– Ćwiczenia wykonywane 3 razy dziennie
Ćwiczenia skutecznego
kaszlu
• Ból pooperacyjny
• Stabilizacja operowanej okolicy
• Częstotliwość ćwiczeń podobnie jak
w ćwiczeniach oddechowych
• 2 techniki efektywnego kaszlu
– Na szczycie długiego wydechu
– Długi przerywany wydech, na szczycie
którego seria mocnych kaszlnięć
Zasady ćwiczeń efektywnego
kaszlu
• Okres pooperacyjny wczesny
– Ćwiczenia wykonywane 6-8 razy na dzień
– 1 sesja ćwiczeń - do 3 serii
– 3-4 powtórzenia w serii
• Okres pooperacyjny późny (po 3
dobie)
– Ćwiczenia wykonywane 3 razy dziennie
Ćwiczenia
przeciwzakrzepowe
cel – skutecznie zapobiegać
ryzyku rozwoju pooperacyjnej
zakrzepicy
• Ćwiczenia głównie części dystalnych
kkd:
– zgięcia grzbietowe i podeszwowe stóp w
rytmie oddechowym
– krążenia stóp
– zgięcia i wyprost w stawach kolanowych i
biodrowych (w miarę możliwości pacjenta)
Zasady wykonywania ćwiczeń
przeciwzakrzepowych
• Okres pooperacyjny wczesny
– Ćwiczenia wykonywane co ½ do 1 godz.
– 1 seria – 1 minuta
– 16 ruchów w ciągu 1 minuty
– uniesienie kończyny powyżej poziomu serca
najprostsza profilaktyka przeciwzakrzepowa
Okres przedoperacyjny
Fizjoterapeuta ocenia stan pacjenta:
• Choroba i inne współistniejące
• Zdjęcie klatki piersiowej
• Czynność układu oddechoego
• Wydolność układów oddechowego i
krążenia
• Ruchomość w stawach obręczy barkowej i
kręgosłupa
• Postawa i budowa pacjenta
• Siła mięśni oddechowych oraz kkd
Okres przedoperacyjny
Nauka ćwiczeń:
• Stosowanych po operacji (oddechowe,
efektywnego kaszlu, przeciwzakrzepowe,
stabilizacja rany pooperacyjnej, samoobsługa)
• Ogólnie usprawniających
• Kondycyjnych
• Normalizujące zaburzoną czynność układów
Okres pooperacyjny
rehabilitacja wczesna
• Pozycja pacjenta w łóżku półsiedząca lub
siedząca z podparciem pod plecy
• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia skutecznego kaszlu
• Ćwiczenia skutecznego kaszlu w pozycjach
drenażowych
• Ćwiczenia przeciwzakrzepowe
• Pionizacja 1-2 doba (zapaść ortostatyczna)
Okres pooperacyjny
rehabilitacja wczesna cd.
• Ćwiczenia ogólnie usprawniające i
trening wytrzymałościowy (do 3-5 doby):
– Pozycja leżąca lub stojąca
– Od kilku do kilkunastu minut
– Liczba powtórzeń 5-7 razy w 2-3 seriach
– Ćwiczenia kkd i kkg oraz tułowia
Przeciwwskazania temperatura ciała powyżej
37,5
0
C (nie dotyczy ćwiczeń oddechowych i
efektywnego kaszlu)
Odleżyny - profilaktyka
• Zmiana pozycji co 2 godziny
• Materace pneumatyczne, wodne, itp.
• Podkładki i poduszki wodne, emulsyjne i
zmiennociśnieniowe
• Naturalne futra
• Higiena – sucha pościel, mycie, kremy (ale
nie puder)
• Właściwe odżywianie (dieta lekkostrawna,
białko, wit.C, żelazo i cynk) i nawadnianie
chorego (około 2,5 l/dobę)
• Systematyczna i codzienna rehabilitacja
Torakochirurgia
• Psychoterapia
• Ćwiczenia oddechowe – tor przeponowy
• Stabilizacja rany
• Efektywny kaszel – wspomaganie oklepywaniem:
– pozycja „woźnicy”
– głoska „r”
– Oddychanie przez rurkę (powrót powietrza wdychanego)
– Ucisk palcami na tchawicę
– Ucisk przepony przez terapeutę
• Inhalacje
• Pionizacja – hipotonia ortostatyczna
• Ćwiczenia ogólnousprawniające – obręcz barkowa
Chirurgia jamy brzusznej
• Ćwiczenia oddechowe torem piersiowym
• Po resekcji pęcherzyka żółciowego, stanów
zapalnych otrzewnej i plastyki przepuklin – tor
piersiowy i przeponowy
• Efektywny kaszel – nauka przed zabiegiem
• Ćwiczenia mm brzucha sterowane górą lub dołem już
w pierwszej dobie pooperacyjnej – rola psychoterapii
• Zmiana pozycji z leżącej na siedzącą – przy użyciu
drabinki – ryzyko przepukliny w obrębie rany
pooperacyjnej
• Pionizacja już w 1 dobie pooperacyjnej (decyzja
lekarza)
• Zwracamy uwagę na postawę pacjenta – pozycja
zgięciowa, „ochronna”
Plastyka przepuklin
• Oddychanie torem przeponowym
• Konieczna stabilizacja podczas kaszlu
• Opaski z bandaża elastycznego
uciskające okolicę operowaną, ale
tylko podczas ćwiczeń ogólnych
• Zmiana pozycji – drabinka,
obciążenie kkg