KULTUROTECHNIKA

KULTUROTECHNIKA

KULTURA

KULTURA



W pierwszej grupie znaczeń

W pierwszej grupie znaczeń

kultura to cecha

kultura to cecha

ludzkiego społeczeństwa

ludzkiego społeczeństwa

(wzory zachowania,

(wzory zachowania,

myślenia oraz przedmioty materialne związane z

myślenia oraz przedmioty materialne związane z

nim).

nim).



Natomiast w drugiej to pewien

Natomiast w drugiej to pewien

system wzorów o

system wzorów o

określonym kształcie i treści.

określonym kształcie i treści.



W życiu codziennym oznacza zjawiska oceniane

W życiu codziennym oznacza zjawiska oceniane

dodatnio, wyróżniające się swoją wartością, godne

dodatnio, wyróżniające się swoją wartością, godne

naśladowania.

naśladowania.

Kultura

Kultura

jako system społecznej komórki

jako system społecznej komórki

ma charakter

ma charakter

użyteczny, utylitarny.

użyteczny, utylitarny.

Dzięki niej ludzie wchodzą ze sobą w

Dzięki niej ludzie wchodzą ze sobą w

różne związki , interakcje, wpływa na

różne związki , interakcje, wpływa na

życie społeczeństwa.

życie społeczeństwa.

Jednym z mechanizmów tego

Jednym z mechanizmów tego

oddziaływania jest

oddziaływania jest

socjalizacja.

socjalizacja.



SOCJALIZACJA –

SOCJALIZACJA –

nabywanie

nabywanie

przez

przez

jednostkę

jednostkę

wartości i norm,

wartości i norm,

uczenie

uczenie

się ich i tworzenie wzorów zachowań.

się ich i tworzenie wzorów zachowań.

KULTUROTECHNIKA

KULTUROTECHNIKA

Kształtuje elementy świata

Kształtuje elementy świata

zewnętrznego poprzez wprowadzanie

zewnętrznego poprzez wprowadzanie

do niego określonych dóbr kultury.

do niego określonych dóbr kultury.

Można ją określić ze względu na

Można ją określić ze względu na

środowisko kulturowe, którym się

środowisko kulturowe, którym się

posługujemy w celach wychowawczych

posługujemy w celach wychowawczych

oraz ze względu na wykorzystywane w

oraz ze względu na wykorzystywane w

tym procesie wytwory kultury.

tym procesie wytwory kultury.

Można ją zatem opisać jako technikę

Można ją zatem opisać jako technikę

wytworów zachowań się

wytworów zachowań się

przebiegających zgodnie z określonymi

przebiegających zgodnie z określonymi

wzorami kulturowymi.

wzorami kulturowymi.

Zachowania te mogą mieć charakter

Zachowania te mogą mieć charakter

konsumpcyjny

konsumpcyjny

( oglądanie obrazów, czytanie

( oglądanie obrazów, czytanie

książek) lub

książek) lub

wytwórczy

wytwórczy

(malowanie obrazów,

(malowanie obrazów,

rzeźbienie, pisanie wierszy).

rzeźbienie, pisanie wierszy).

Konsumowanie i wytwarzanie kultury wymaga

Konsumowanie i wytwarzanie kultury wymaga

tzw.

tzw.

kultury osobistej.

kultury osobistej.

Polega ona na rozwoju

Polega ona na rozwoju

zdolności i skłonności do operowania

zdolności i skłonności do operowania

pewnym systemem znaczeń , wartości i

pewnym systemem znaczeń , wartości i

wskazówek.

wskazówek.

..

..

Kulturotechnika wychowawcza

Kulturotechnika wychowawcza

skupia sie

skupia sie

na wykorzystywaniu dóbr kultury, dzięki

na wykorzystywaniu dóbr kultury, dzięki

czemu przedmiot oddziaływań przyswaja

czemu przedmiot oddziaływań przyswaja

sobie pewien system znaczeń, wartości,

sobie pewien system znaczeń, wartości,

norm, a

norm, a

więc wzory zachowania się w

więc wzory zachowania się w

określonych sytuacjach

określonych sytuacjach

.

.

Przyjmując podział kultury możemy

Przyjmując podział kultury możemy

wyróżnić kulturotechnikę

wyróżnić kulturotechnikę

:

:

•

nauki szkolnej ,

nauki szkolnej ,

•

pracy zawodowej

pracy zawodowej

•

zorganizowanej rekreacji

zorganizowanej rekreacji

NAUKA SZKOLNA

NAUKA SZKOLNA

Wykorzystywana w zakładach

Wykorzystywana w zakładach

poprawczych i karnych jako czynnik

poprawczych i karnych jako czynnik

resocjalizacji.

resocjalizacji.

Łączy nauczanie ogólnokształcące oraz

Łączy nauczanie ogólnokształcące oraz

nauczanie zawodowe.

nauczanie zawodowe.

Wychowankowie

Wychowankowie

uczą się

uczą się

odpowiedniego stosunku do pracy

odpowiedniego stosunku do pracy

oraz odbywają praktykę danego

oraz odbywają praktykę danego

nauczanego zawodu i poszerzają swą

nauczanego zawodu i poszerzają swą

wiedzę.

wiedzę.

Nauka jako czynnik resocjalizacji

Nauka jako czynnik resocjalizacji

jest

jest

skuteczniejsza, gdy sami wychowankowie

skuteczniejsza, gdy sami wychowankowie

wybierają kierunek dalszej nauki

wybierają kierunek dalszej nauki

.

.

Należy zatem pozostawić im wolny wybór,

Należy zatem pozostawić im wolny wybór,

ale trzeba koniecznie ułatwić go im poprzez

ale trzeba koniecznie ułatwić go im poprzez

odpowiednie doradztwo i naukę

odpowiednie doradztwo i naukę

przygotowującą do wykonywania

przygotowującą do wykonywania

określonego zawodu.

określonego zawodu.

Nauka w zakładach karnych i poprawczych

Nauka w zakładach karnych i poprawczych

jest specyficzna – dostosowana do postaw i

jest specyficzna – dostosowana do postaw i

osobowości młodzieży w niej

osobowości młodzieży w niej

przebywającej.

przebywającej.

Trzeba pamiętać, że jest ona

Trzeba pamiętać, że jest ona

•

wykolejona społecznie

wykolejona społecznie

•

ma niemiłe wspomnienia związane ze

ma niemiłe wspomnienia związane ze

szkołą.

szkołą.

•

nadpobudliwa

nadpobudliwa

•

niespokojna i niechętna do uczenia się.

niespokojna i niechętna do uczenia się.

Dlatego trzeba ich do nauki zachęcić,

Dlatego trzeba ich do nauki zachęcić,

sprawić, by włączyli się do zajęć

sprawić, by włączyli się do zajęć

szkolnych.

szkolnych.

Jest ona przede wszystkim skierowana na

Jest ona przede wszystkim skierowana na

pasje i uzdolnienia uczniów.

pasje i uzdolnienia uczniów.

Początkowo powinny to być zajęcia

Początkowo powinny to być zajęcia

rekreacyjne; nauczyciel ma pokazywać

rekreacyjne; nauczyciel ma pokazywać

ciekawe eksponaty i organizować

ciekawe eksponaty i organizować

interesujące wycieczki.

interesujące wycieczki.

Zadania dla uczniów muszą być

Zadania dla uczniów muszą być

odpowiednio dozowane, a postępy –

odpowiednio dozowane, a postępy –

nagradzane. Dzięki temu uczniowie będą

nagradzane. Dzięki temu uczniowie będą

mieli pozytywny stosunek do nauki i

mieli pozytywny stosunek do nauki i

zaczną sami wykonywać coraz trudniejsze

zaczną sami wykonywać coraz trudniejsze

i pracochłonne zadania.

i pracochłonne zadania.

Natomiast błędy odpowiednio

Natomiast błędy odpowiednio

wytłumaczone mogą stać się początkiem

wytłumaczone mogą stać się początkiem

nowej drogi myślowej oraz chęci do

nowej drogi myślowej oraz chęci do

poprawienia złego rozumowania i

poprawienia złego rozumowania i

ponownego rozwiązania zadania.

ponownego rozwiązania zadania.

Nauczyciel ma inspirować uczniów do

Nauczyciel ma inspirować uczniów do

nowych pomysłów, a następnie

nowych pomysłów, a następnie

umożliwić im ich zrealizowanie.

umożliwić im ich zrealizowanie.

W późniejszym czasie należy przejść do

W późniejszym czasie należy przejść do

kolejnego etapu nauczania.

kolejnego etapu nauczania.

W procesie resocjalizacji wyróżniamy

W procesie resocjalizacji wyróżniamy

bowiem dwa etapy nauczania:

bowiem dwa etapy nauczania:

•

etap rozbudzania zainteresowań i

etap rozbudzania zainteresowań i

wstępnej adaptacji szkolnej,

wstępnej adaptacji szkolnej,

•

etap podtrzymywania zainteresowań,

etap podtrzymywania zainteresowań,

aktywizowania uczniów i wyrabiania

aktywizowania uczniów i wyrabiania

dyscypliny szkolnej.

dyscypliny szkolnej.

W zakładach tych ważny jest wysoki

W zakładach tych ważny jest wysoki

poziom dydaktyczny prowadzonych

poziom dydaktyczny prowadzonych

zajęć.

zajęć.

Szkoła ta ma nie tylko wpajać pogląd

Szkoła ta ma nie tylko wpajać pogląd

na świat, musi wprowadzić również

na świat, musi wprowadzić również

nauczanie problemowe.

nauczanie problemowe.

Kształtuje ono osobowość uczniów, a

Kształtuje ono osobowość uczniów, a

poza tym jest bardziej interesujące od

poza tym jest bardziej interesujące od

zwykłego przekazywania wiedzy.

zwykłego przekazywania wiedzy.

Aby zaciekawić i ukształtować

Aby zaciekawić i ukształtować

zainteresowania młodzieży musi ten

zainteresowania młodzieży musi ten

proces być czymś w rodzaju procesu

proces być czymś w rodzaju procesu

badawczego.

badawczego.

PRACA

PRACA

To również ważny czynnik resocjalizacji.

To również ważny czynnik resocjalizacji.

Praca to czynności wykonywane w celu zaspakajania

Praca to czynności wykonywane w celu zaspakajania

potrzeb, a ich wytwory mają charakter społeczny.

potrzeb, a ich wytwory mają charakter społeczny.

Człowiek wykonując prace powinien kierować się

Człowiek wykonując prace powinien kierować się

dobrem drugiego człowieka. Inna osoba określa

dobrem drugiego człowieka. Inna osoba określa

czas, rodzaj i jakość czynności, w przypadku pracy

czas, rodzaj i jakość czynności, w przypadku pracy

zawodowej. W takiej sytuacji człowiek ten nie

zawodowej. W takiej sytuacji człowiek ten nie

pracuje dla siebie, tylko dla innych osób, aby

pracuje dla siebie, tylko dla innych osób, aby

zaspokoić ich potrzeby. Zatem praca zawodowa to

zaspokoić ich potrzeby. Zatem praca zawodowa to

czynności społecznie użyteczne, a nagroda za nią

czynności społecznie użyteczne, a nagroda za nią

są pieniądze lub przedmioty użytkowe,

są pieniądze lub przedmioty użytkowe,

pozwalające zaspakajać własne potrzeby.

pozwalające zaspakajać własne potrzeby.

Praca jest głównym elementem

Praca jest głównym elementem

kulturotechniki w placówkach

kulturotechniki w placówkach

resocjalizacyjnych. Takie wychowanie

resocjalizacyjnych. Takie wychowanie

resocjalizujące stosowane jest

resocjalizujące stosowane jest

głównie przez tworzenie grup

głównie przez tworzenie grup

półwolnościowych. Są to

półwolnościowych. Są to

wychowankowie zakładu

wychowankowie zakładu

poprawczego mieszkający w hotelu

poprawczego mieszkający w hotelu

robotniczym pod opieką

robotniczym pod opieką

wychowawcy. Pracują tam zarobkowo

wychowawcy. Pracują tam zarobkowo

i uczą się określonego zawodu.

i uczą się określonego zawodu.

Często młodzież przebywająca w

Często młodzież przebywająca w

zakładach poprawczych odbywa staż

zakładach poprawczych odbywa staż

pracy. Głównie są to prace rolnicze,

pracy. Głównie są to prace rolnicze,

ogrodowe i leśne, a także zawody

ogrodowe i leśne, a także zawody

rzemieślnicze.

rzemieślnicze.

Najwięcej korzyści czerpią

Najwięcej korzyści czerpią

wychowankowie pracujący w fabrykach.

wychowankowie pracujący w fabrykach.

Tam mają możliwość poznania

Tam mają możliwość poznania

technologii i organizacji, a także praca

technologii i organizacji, a także praca

tam kształtuje ich osobowość i stwarza

tam kształtuje ich osobowość i stwarza

dobre sytuacje do nowych pomysłów,

dobre sytuacje do nowych pomysłów,

samodzielności i własnej inicjatywy.

samodzielności i własnej inicjatywy.

Zadania powierzone młodzieży

Zadania powierzone młodzieży

resocjalizowanej muszą być zajmujące i

resocjalizowanej muszą być zajmujące i

ciekawe. W zakładzie pracy ważne jest

ciekawe. W zakładzie pracy ważne jest

dopasowanie odpowiednich

dopasowanie odpowiednich

wychowawców, którzy doradzą i pomogą

wychowawców, którzy doradzą i pomogą

indywidualnie wychowankowi, a także

indywidualnie wychowankowi, a także

zlikwidują destruktywne wpływy

zlikwidują destruktywne wpływy

spotykane w każdym środowisku

spotykane w każdym środowisku

zawodowym.

zawodowym.

Istnieje jednak problem, ponieważ młodzież

Istnieje jednak problem, ponieważ młodzież

pochodzi ze środowiska o negatywnym

pochodzi ze środowiska o negatywnym

stosunku do pracy, gdzie uważa ją się za

stosunku do pracy, gdzie uważa ją się za

zło koniecznym.

zło koniecznym.

Dlatego należy wychowankom wpoić

Dlatego należy wychowankom wpoić

odpowiednie umiejętności i

odpowiednie umiejętności i

wiadomości oraz ukształtować

wiadomości oraz ukształtować

postawy. Muszą się przekonać o

postawy. Muszą się przekonać o

niesłuszności takiego myślenia przez

niesłuszności takiego myślenia przez

przykłady z książek, filmów i z życia

przykłady z książek, filmów i z życia

wziętych.

wziętych.

W resocjalizacji stosuje się również

W resocjalizacji stosuje się również

prace społeczną i porządkowo-

prace społeczną i porządkowo-

gospodarczą. Wyróżnia się dwa

gospodarczą. Wyróżnia się dwa

rodzaje pracy użytecznej:

rodzaje pracy użytecznej:

-

Wytwarzająca coś potrzebnego samym

Wytwarzająca coś potrzebnego samym

wychowankom

wychowankom

-

Wytwarzająca dobra dla innych ludzi

Wytwarzająca dobra dla innych ludzi

Prace te są nieprzymuszone, nieodpłatne

Prace te są nieprzymuszone, nieodpłatne

i wzmagają spoistość grupy

i wzmagają spoistość grupy

wychowanków.

wychowanków.

Do pracy porządkowo-gospodrczej

Do pracy porządkowo-gospodrczej

zalicza się:

zalicza się:

-

Pomoc w kuchni

Pomoc w kuchni

-

Koszenie trawnika

Koszenie trawnika

-

Sprzątanie

Sprzątanie

Czynności te mają pomagać we wzroście

Czynności te mają pomagać we wzroście

kultury osobistej nieletnich.

kultury osobistej nieletnich.

ZABAWA

Jest to forma rekreacji, a rekreacja to

czynności dobrowolne poza
zobowiązaniami. Ma na celu:
wypoczynek, rozrywkę, rozwój
psychiczny i fizyczny. Rekreacja daję
nam możliwość bycia sobą, ale jest
to podporządkowane regułom i
zasadom społecznym.

Możemy wyróżnić:



rekreację psycho – motoryczną: sport, turystyka,
bierny odpoczynek, zabawy ruchowe;



rekreację orientacyjno – intelektualną: amatorska
twórczość, korzystanie z mass mediów.

Stworzenie środowiska kulturowego na

podstawie rekreacji wymaga odpowiednich
warunków dla aktywności sportowej,
turystycznej, wypoczynkowo –
rozrywkowej, zorganizowanie kółek
zainteresowań lub klubów towarzyskich.

SPORT

W procesie resocjalizacji warto rozwijać

zainteresowania sportem. Rozrywki
sportowe przypominają wychowankom
cechy przestępstw: napięcie, ryzyko i
szybką orientację.

W procesie resocjalizacji ułatwia wejście

w konstruktywne role społeczne podczas
zabaw sportowych i kształtowanie cech
jak:
wytrwałość, fair play i kultura obcowania z

przeciwnikiem.

Planując gry sportowe wychowawcy powinni mieć na

uwadze, że podopieczni mają trudności z samokontrolą
i że mogą mieć słabą sprawność fizyczną.

Efekty sportu: satysfakcja młodzieży, przyczynia

się do usunięcia przyczyn wykolejenia
społecznego, rozładowują stany napięcia i lęku,
wzmacniają samokontrolę i odpowiedzialność
za własne czyny, uspołecznienie
wychowanków.

TURYSTYKA

Młodzież tzw. „trudna” często ucieka, wyrażając w ten

sposób potrzebę wolności i samodzielnego kierowania
sobą. Forma turystyki może mieć pozytywny
charakter, integruje grupy i wychowawców.

REKREACJA WYPOCZYNKOWO-

ROZRYWKOWA

Wychowawcy powinni stworzyć

codzienne warunki atrakcyjnego
wypoczynku tzw. mała rekreacja, a
także o tzw. dużą rekreację (wakacje
i ferie).

Wychowankowie w tym celu mogą wyjeżdżać na

kolonie, półkolonie i obozy. Starsi wychowankowie
mogą uczestniczyć w obozach organizowanych
przez szkoły zawodowe. Gdy jest taka możliwość
zakłady powinni posiadać sprzęt rekreacyjny np.
basen, boisko czy siłownie.

Zajęcia kulturowo -

Zajęcia kulturowo -

oświatowe

oświatowe

Zajęcia kulturowo – oświatowe

Zajęcia kulturowo – oświatowe

obejmują czytelnictwo, korzystanie

obejmują czytelnictwo, korzystanie

z mass mediów, chodzenie do kina,

z mass mediów, chodzenie do kina,

na koncerty, do muzeum itp.

na koncerty, do muzeum itp.

Powinno się rozbudzać

Powinno się rozbudzać

zainteresowania u młodzieży oraz

zainteresowania u młodzieży oraz

przygotowywać ją do korzystania z

przygotowywać ją do korzystania z

dóbr kultury.

dóbr kultury.

Dobrym sposobem na to jest

Dobrym sposobem na to jest

tworzenie klubów tanecznych lub

tworzenie klubów tanecznych lub

zespołów muzycznych, ponieważ

zespołów muzycznych, ponieważ

muzyka i taniec to sfery najbliższe

muzyka i taniec to sfery najbliższe

doświadczeniom młodzieży

doświadczeniom młodzieży

resocjalizowanej.

resocjalizowanej.

Ważną rolę w resocjalizacji

Ważną rolę w resocjalizacji

odgrywa również

odgrywa również

odbieranie i

odbieranie i

omawianie treści przekazywanych

omawianie treści przekazywanych

przez środki masowego przekazu

przez środki masowego przekazu

.

.

Nie wystarczy tu jednak

Nie wystarczy tu jednak

zapewnienie kontaktu z dobrami

zapewnienie kontaktu z dobrami

kultury. Ten sposób będzie

kultury. Ten sposób będzie

skuteczny wówczas kiedy uczeń

skuteczny wówczas kiedy uczeń

jest zainteresowany daną techniką

jest zainteresowany daną techniką

i gdy jest na niej skupiony.

i gdy jest na niej skupiony.

Środki masowego przekazu mogą

Środki masowego przekazu mogą

zwiększać bądź zmniejszać

zwiększać bądź zmniejszać

wrażliwość na różne wychowawcze

wrażliwość na różne wychowawcze

bodźce. Mogą również wywierać

bodźce. Mogą również wywierać

negatywny wpływ na wykolejoną

negatywny wpływ na wykolejoną

młodzież. Dlatego wychowawca

młodzież. Dlatego wychowawca

musi wyselekcjonować niewłaściwe

musi wyselekcjonować niewłaściwe

treści i zapewnić odbiór treści

treści i zapewnić odbiór treści

konstruktywnych.

konstruktywnych.

Należy wprowadzić treści

Należy wprowadzić treści

środków masowego

środków masowego

przekazu odmienne od

przekazu odmienne od

tych, które do tej pory

tych, które do tej pory

wypełniały środowisko

wypełniały środowisko

kulturalne wychowanka.

kulturalne wychowanka.

Czynny udział w tworzeniu

Czynny udział w tworzeniu

kultury

kultury



Dzieła kultury są dla twórcy są

Dzieła kultury są dla twórcy są

urzeczywistnieniem marzeń oraz

urzeczywistnieniem marzeń oraz

stanowią dla niego swego rodzaju

stanowią dla niego swego rodzaju

nagrodę. Dzieło stanowi transmisję

nagrodę. Dzieło stanowi transmisję

kultury , która oddziałuje na

kultury , która oddziałuje na

człowieka. Dlatego wychowawca

człowieka. Dlatego wychowawca

podsuwając wychowankowi

podsuwając wychowankowi

odpowiednie wzory kulturowe może

odpowiednie wzory kulturowe może

wywierać wpływ na niego.

wywierać wpływ na niego.



Aby przekształcić ujemnie ocenione

Aby przekształcić ujemnie ocenione

stany psychiczne, które stanowią

stany psychiczne, które stanowią

źródło ekspresji przy tworzeniu dzieła

źródło ekspresji przy tworzeniu dzieła

przez wychowanka, należy podsuwać

przez wychowanka, należy podsuwać

wzory kulturowe, które by pozwoliły

wzory kulturowe, które by pozwoliły

wyrażać stany bardziej

wyrażać stany bardziej

konstruktywne. Ważne jest aby

konstruktywne. Ważne jest aby

nagradzać pozytywne formy

nagradzać pozytywne formy

ekspresji.

ekspresji.

Inne procedury w resocjalizacji:

KOMPLETNA GRA

– inspirowanie,

organizowanie spektakli
teatralnych.
Funkcja: wywołanie dyskusji o
problemach.

3 stadia

-przygotowanie gry
-wystawienie sztuki przed widzami
-reakcja widzów na sztukę.

Ważne jest nie odgrywanie ról, ale
wspólne przeżywanie widowiska.

PSYCHODRAMA

– specyficzna gra,

która ukazuje sposoby zachowania
się w danej sytuacji. Można ją
traktować jako metodę analizy
zachowania człowieka. Stosowana
jest jako procedura wprowadzania
w role oraz procedura zmiany
postaw i dążeń ludzkich.
Za pomocą psychodramy można
apelować do wpojonych już
wartości oraz wygłaszać nowe
poglądy.

METODA WZORÓW KULTUROWYCH

wprowadza się wzory osobowe

poprzez prezentacje osoby i
związanych z nią zdarzeń.

Bohater uczący

- osoba

przedstawiona tak, aby zdobyła
uznanie nieletnich
-lista cnót, losy życiowe, akcent na
to co jest najbliższe
wychowankom.

Ważne jest stworzenie warunków
do wcielenia w życie
postulowanych wzorów.

Dodatni i ujemny wzór osobowy

Należy posługiwać się obydwoma.
Ujemny wzór polega na ukazaniu
losów człowieka, wywołujących
dezaprobatę jako konsekwencję
postaw, takich jak egoizm czy
tchórzostwo.
Gdy wychowankowie zobaczą, że
takie postawy nie prowadzą do
niczego dobrego, może
wyeliminujemy złe motywacje.

METODA WZORÓW
REPREZENTOWANYCH PRZEZ
ZBIOROWOŚI SPOŁECZNE

Przedstawienie aktywności tych
zbiorowości, z którymi czuje się
związany wychowanek. Należy
uwypuklać te cechy aktywności,
które warunkują określone
postawy.
Należy aktywizować sferę
intelektualną i emocjonalną
wychowanków.
Ważna jest

treść i forma

prezentacji.

METODA WZORÓW AKTYWNOŚCI

Obejmuje podstawowe dziedziny
życia:

naukę, pracę, rekreację.

Wprowadzenie trwałych, swoistych

wzorów rzeczywistości, np. wzory
życia rodzinnego, miłości,
przyjaźni.
Na początku powinny być to wzory
atrakcyjne dla wychowanka.
Dużą rolę ma zbiorowość
rówieśnicza – organizacje
młodzieżowe typu harcerstwo.