background image

Okres poniemowlęcy

Maria Jankowska

background image

Okres poniemowlęcy

Wczesne dzieciństwo

Obejmuje okres od 2 do 3 lat

background image

Rozwój fizyczny dziecka

• Dziecko osiąga ostrość 

widzenia charakterystyczną 

dla człowieka dorosłego, 

• Zwiększa się masa 

mięśniowa;

• Ruchy stają się płynne, 

pewne i celowe;

• Przyjmuje charakterystyczną 

postawę: wypięty brzuch i 

wygięte na zewnątrz 

podudzia;

• Kończy się wyrzynanie 

ząbków mlecznych

background image

• Zmniejsza się zapotrzebowanie na pokarmy;

• Zwolnieniu ulega przyrost ciężaru ciała, - przybywa 2,5 kg 

rocznie, wzrost – ok.7 cm; 

• W 3 r.ż obwód klatki piersiowej staje się większy od obwodu 

głowy;

• Postępuje proces kostnienia – zarasta ciemiączko; 

• Utrwalają się fizyczne krzywizny kręgosłupa (lordoza szyjna 

i lędźwiowa);

• Opanowuje kontrolowane oddawanie moczu i kału; 

• Tkanka nerwowa mózgu przyrasta o 50% w ciągu pierwszych 

dwóch lat życia, w ciągu następnych dwóch lat przyrasta o 

80% ponad poziom w chwili narodzin i osiąga ostateczny 

poziom w 11 r.ż. 

W miarę dojrzewania mózgu, dziecko coraz dłużej pozostaje 

w stanie aktywnego czuwania;

background image

Rozwój ruchowy

• Dziecko posiada umiejętność swobodnego poruszania się w 

przestrzeni 

(wspina się/chodzi/biega ) pozwala to na samodzielną eksplorację 

otoczenia 

• Doskonalą się ruchy manipulacyjne

• Preferencja do używania 

i dominacji jednej ręki -ręczność
kształtuje się ok. 2 roku życia. 

• Zdolność do koordynacji wzrokowo

-słuchowej (budowanie konstrukcji) 

• Stadium bazgrot, przygotowawczy 

w rozwoju czynności rysowania 

background image

Miesiąc 
życia

Rozwój ruchowy

12

Zaczyna chodzić samodzielnie. Pierwsze oznaki 
regularnego oddawania moczu i kału. 

15

Chodzi samodzielnie. Wczołguje się na schody. 
Posługuje się łyżeczką. Trzyma filiżankę 

18

Wspina się na krzesła. Chodzi do tyłu. Trzymane za 
rączkę wchodzi po schodach.

21

Biega. Wchodzi samodzielnie na schody. Kuca.

24

Wchodzi i schodzi po schodach. Siedzi przy stole. 

Kopie piłkę.

36

Rzuca piłkę nie tracąc równowagi. Podskakuje i biega 
przy muzyce. Buduje domki w dwóch wymiarach. 

Lubi bawić się  w piasku. Rysuje kształty zamknięte.

background image

W ciągu pierwszych 

miesięcy 2 r.ż. kroki dziecka 

wydatnie się wydłużają, 

zwiększa się liczba tych 

ruchów tułowia i kończyn 

górnych, które sprzyjają 

utrzymaniu równowagi ciała 

w czasie chodzenia. Chód 

nabiera cech płynności, 

rytmiczności 

i swobody, dziecko chodzi 

coraz szybciej i przemierza 

dłuższe dystanse.

 

Prawidłowo rozwijające się 

dziecko powinno 

samodzielnie wejść 

i zejść ze schodów, a w 3 r.ż 

stawiać nogi na stopniach 

naprzemiennie

background image

Potrzeba ruchu

Charakterystyczną cechą dziecka w tym okresie jest ogromne 

zapotrzebowanie na ruch czyli „głód ruchu i wrażeń”.

    Dzieci źle znoszą monotonne zajęcia – z trudem skupiają się 

nad jedną czynnością na dłużej. Wielka ruchliwość prowadzi do 

zmęczenia, trzeba więc dbać, by dziecko dużo spało.

background image

Procesy poznawcze

• Uwaga małego dziecka jest 

krótkotrwała, 
rozproszona, 
przypadkowa,
 dziecko 
skupia się głównie na tym 
"co mu się samo narzuca".

• Rozwój spostrzeżeń dziecka 

dokonuje się dzięki zdolności 
samodzielnego poruszania 
się, rozwijającej się mowy i 
myślenia.

background image

Rozwój myślenia

• Pojawia się umiejętność wykraczania 

poza aktualną sytuację 

• Czynności stają się intencjonalne 

dziecko zdaje sobie sprawę, że może 

być sprawcą zmian w otoczeniu, 

podmiotem własnych działań - to 

oznacza poczucie własnej 

odrębności psychicznej, powstanie 

"Ja psychicznego”.

• Przejawami rozwijającej się 

odrębności psychicznej dziecka jest 

rozpoznanie siebie w lustrze, 

tendencja do posiadania, używanie 

zaimka osobowego „ja’’, a także 

przeciwstawianie się woli innych.

background image

Rozwój mowy

• Początki mowy 

kontekstowej 

uniezależnienie się 

mowy od aktualnych 

czynników sytuacyjnych, 

wykraczanie poza 

aktualne działanie i 

dane spostrzeżeniowe 

• Opanowanie podstaw 

języka)

 

• Wzrost artykulacji - 

mowa staje się 

zrozumiała dla innych 

ludzi 

Wzrost słownictwa i prawidłowy 

rozwój mowy zależą od 

ogólnej sprawności umysłowej 

dziecka, 

od właściwości jego procesów 

poznawczych   i 

wychowania, w tym także 

sytuacji rodzinnej dziecka. 
 

Większym zasobem słów dysponują 

dzieci przebywające większą ilość 

czasu 

z dorosłymi, np. jedynacy.  Bliźnięta 

rozwijają na ogół swój słownik wolniej, 

ponieważ przebywają stale razem i 

nie korzystają w takiej mierze z 

wzorców językowych mowy 

wykształconej. Opóźnienia rozwoju 

mowy obserwuje się też u dzieci 

wychowywanych w żłobkach 
tygodniowych i domach

 

małego 

dziecka.

background image

Wiek 

dziecka

Etapy rozwoju mowy

12. – 13. 

miesiąc

Wypowiadanie pierwszych słów, operowanie kilkoma pierwszymi 

słowami.

13. – 16. 

miesiąc

Stopniowe rozszerzanie słownika do ok. 50 słów.

16. – 24. 

miesiąc

„Eksplozja” nazywania, gwałtowne zwiększanie się zasobu 

opanowanego słownictwa zwykle po przekroczeniu progu 50. 

słów, wypowiedzi zdominowane przez wypowiedzi 

jednowyrazowe 

z towarzyszeniem gestów.

18. – 24. 

miesiąc

Pojawienie się pierwszych zdań dwuwyrazowych, zwykle 

po przekroczeniu progu znajomości od 100 do 200 słów.

24. – 36. 

miesiąc

„Eksplozja” gramatyki, dziecko buduje zdania zgodnie z 

regułami gramatycznymi, opanowuje odmiany, używa liczby 

mnogiej, czasu przeszłego, przyimków, w mowie dziecka 

pojawiają się pytania 

i przeczenia.

36. < 

miesiąc

Budowanie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, najpierw 

jednokrotnie a później wielokrotnie złożonych.

background image

Uczenie się

 

Podstawowy sposób 

uczenia się we 

wczesnym dzieciństwie 

to naśladownictwo

background image

Rozwój emocji i uczuć

• Korzystnemu rozwojowi emocjonalnemu sprzyja troskliwa opieka 

nad jego zdrowiem i prawidłowe zaspokajanie elementarnych 

potrzeb. 

• Uczucia dziecka są zmienne, a reakcje uczuciowe gwałtowne.

• Emocjonalność małego dziecka jest nieustabilizowana.

• Rozwój emocjonalny dziecka w latach 0 - 3 ewoluuje od 

ogólnego podniecenia, doznań przykrości i przyjemności do 

przeżywania obaw  

i strachu, przywiązania i radości, gniewu i poznawczej 

ciekawości. Uczucia i sposób ich wyrażania stają się stopniowo 

coraz mniej żywiołowe i impulsywne. 

• Dziecko pod wpływem otoczenia i wychowania zaczyna być 

zdolne 

do przeżywania takich uczuć jak miłość, niechęć czy zazdrość.

background image

Rozwój kontaktów społecznych

•  Rozwój kontaktów społecznych przebiega u 

dziecka w  ścisłym połączeniu z rozwojem życia 

uczuciowego.
•  Kontakty z otoczeniem są niezbędne do 

rozwoju uczuć, a z kolei ich rozwój stwarza 

potrzebę szukania kontaktów i umacniania 

istniejących już więzi.
•  Na początku dziecko jest biernym partnerem, 

a inicjatywa nawiązywania kontaktów 

podejmowana jest przez otoczenie.
•  Pozytywny kontakt z otoczeniem jest 

niezbędny 

do prawidłowego rozwoju mowy.
•  W ciągu 2 roku życia w dziecku wzrasta 

potrzeba przebywania z dorosłymi.
•Poczucie bezpieczeństwa zdobyte w kontakcie 

z matką zapewnia dziecku wychodzenie ku światu 

przedmiotów i osób.
•Kontakty z innymi dziećmi przyjmują postać 

naśladownictwa. Rozwijają się zabawy samotne 

i równoległe.

background image

• Za pomocą słów wyraża swoje potrzeby i życzenia, dąży do 

wymiany informacji. 

• Kontakty z rówieśnikami - zabawy równoległe (uczestnicy 

robią to samo obok siebie). 

• Główni partnerzy w kontaktach to dorośli. 

• Uczy się posługiwać przedmiotami codziennego użytku na 

podstawie mechanizmu naśladownictwa według wzorów 

proponowanych przez dorosłych.

• Opanowuje funkcje społeczne przedmiotów (przeznaczenie). 

• Elementarny poziom samodzielności w zaspokajaniu swoich 

potrzeb. 

background image

• W pierwszych latach życia osobowość i 

rozwój społeczny kształtuje się głównie w 

rodzinie i przez rodzinę. 

• Dzięki wczesnym interakcjom z rodzicami 

dzieci zyskują lepsze zrozumienie siebie i 

swojego otoczenia społecznego. 

• Kształtuje się emocjonalne przywiązanie 

pomiędzy opiekunem a niemowlęciem. 

• Kształtuje się rozwój odpowiednich ról 

płciowych.

• Na rozwój osobowości i rozwój społeczny 

wpływ ma zabawa.

background image

Początki osobowości

•Osobowośc jest jeszcze nieustabilizowana, 
•  Osobowość kształtuje się w zależności od 

środowiska, procesu wychowawczego, jest 

bardzo plastyczna

.

•  

Pod koniec okresu poniemowlęcego 

zaznaczają się w zachowaniu dzieci pewne 

cechy charakterystyczne dla różnych typów 

środowisk. Dziecko upodabnia się do 

rodziców i najbliższych.

background image

•    

Zajęcia prowadzone z małymi dziećmi powinny być 

często zmieniane, ponieważ dzieci szybko się nudzą 

długotrwałymi zajęciami w pozycji nieruchomej.
•  Zabawki ułatwiają dziecku osiągnięcie w zabawie 

poziomu,na którym jego wyobraźnia umożliwia narzucenie 

przedmiotom zastępczych znaczeń.
•  Powinno się rozwijać pomysły własne dziecka.

background image

Zabawa w wysokim stopniu wpływa na 
rozwój osobowości i rozwój społeczny. 
Dzięki zabawie tworzy się poczucie 
tożsamości. 
Zabawa spełnia funkcje poznawcze, 
indywidualne i społeczne. Daje dzieciom 
okazję 
do indywidualnego doświadczenia wielu 
życiowych emocji i dostrzegania swego 
miejsca w życiu w relacji z resztą świata 
oraz rozwijają relacje między rówieśnikami. 
Dziecko w zabawie uczy się współdziałania 
ról, porządku i struktury. 

Wpływ zabawy na rozwój dziecka

background image

Rodzaj 

zabawy

Charakterystyka

Czas 

występowania

Zabawy 

manipulacyjn

e

Polegają na badaniu i manipulowaniu 

przedmiotami. Dzieci wkładają różne 

rzeczy do buzi, potrząsają nimi, zrzucają 

na podłogę, przesuwają po powierzchni 

stołu, otwierają/zamykają itd. Początkowo 

z każdym przedmiotem robią to samo, 

wykonują wszystkie dostępne sobie 

czynności (manipulacja niespecyficzna) a 

następnie manipulują w sposób 

adekwatny do funkcji przedmiotu i jego 

właściwości (manipulacja specyficzna).

Pierwszy rok życia 

(manipulacja 

niespecyficzna)

Drugi rok życia 

(manipulacja 

specyficzna)

Zabawy 

konstrukcyjn

e

Polegają na dążeniu do uzyskania jakiegoś 

wytworu. Dzieci używają przedmiotów do 

budowania i konstruowania innych rzeczy 

np. budowanie wieży z klocków, składanie 

układanek, lepienie z plasteliny.

Od drugiego roku 

życia

background image

Osiągnięcia dziecka w okresie wczesnego 

dzieciństwa są niezwykle ważne.

 Oto, jak przekładają się one na dalszy rozwój:

• Zaufanie do mamy lub taty przekłada się w późniejszych latach 

na tworzenie głębokich związków emocjonalnych

• Umiejętność orientowania się w najbliższym otoczeniu i 

towarzyszące temu poczucie bezpieczeństwa jest podstawą do 

dalszego rozwoju poznawczego i społecznego

• Umiejętność samokontroli jest podstawą do panowania nad swoimi 

emocjami w wieku szkolnym, okresie dojrzewania

• Wytyczenie przez rodziców granic obszaru niezależności jest 

w późniejszych latach podstawą do poczucia własnej wartości

• Umiejętność odróżniania dobra od zła jest podstawą do 

kształtowania sumienia, współczucia dla innych ludzi

• Sukcesy i porażki uczą radzenia sobie w trudnych sytuacjach.


Document Outline