Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego
15. miesiąc – wchodzi po schodach na czworakach, chodzi samodzielnie, czasami się przewraca
18. miesiąc – ciągnie za sobą przedmioty na sznurku
25. – 30. miesiąc – chodzi po schodach bez trzymania się poręczy, biega
36. miesiąc – jeździ na 3-kołowym rowerku
Postawa stojąca umożliwia dalszy rozwój lokomocyjny.
Koniec wczesnego dzieciństwa – samodzielność w poruszaniu
Manipulacja specyficzna – 2 lata – dostrajanie ruchów do kształtu przedmiotów, precyzja ruchów (budowanie wieży z klocków).
Naśladowanie – posługiwanie się przedmiotami na wzór zachowania dorosłego.
Rozwój inteligencji sensoryczno-motorycznej
Początek rozwoju intelektualnego – okres inteligencji sensorycznej – trwa 2 lata
Przekształcenie reakcji odruchowym w czynności psychiczne
Asymilacja utrwalenie reakcji czynność psychiczna schemat
Asymilacja
- funkcjonalna – powtarzanie reakcji – III stadium – schematy funkcjonalne klas obiektów (obiekty do potrząsania)
- uogólniająca – wykonywanie takiej samej reakcji w odpowiedzi na różne bodźce – dziecko odkrywa związek między pewnymi zdarzeniami, a odczuwaniem przyjemności
- różnicująca – różnicowanie reakcji w zależności od kontekstu – odkrycie relacji między elementem oznaczającym a oznaczanym (ułożenie do karmienia sytuacja karmienia)
Schematy czynnościowe
- stadium I – schemat czynnościowy pierwotny – z czynności odruchowej organizmu (ssanie)
- stadium II – połączenie schematów I z elementami sensomotorycznymi (ruch ręki) – pierwsze przystosowania nabyte (ssanie kciuka)
- stadium III – schemat czynnościowy wtórny – skierowanie aktywności dziecka ku światu przedmiotów (schemat potrząsania)
- stadium IV – 8-12. miesiąc – łączenie schematów wtórnych – funkcje celu i środka
- stadium V – 12-18. miesiąc – wykorzystywanie wielu schematów w kontakcie z przedmiotem
- stadium VI – 18-24. miesiąc – zastąpienie realnego przedmiotu „obrazami umysłowymi” – przekształcenie schematów czynnościowych w umysłowe
Czemu dziecko nie szuka przedmiotów, które znikają z jego pola widzenia?
- przedmiot istnieje dla dziecka jedynie w działaniu – do IV stadium
Funkcja symboliczna
We wczesnym dzieciństwie:
Dziecko zdobywa wiedzę dotyczącą przedmiotów i zjawisk, które nie zmieniają się podczas życia (kwaśny smak cytryny)
Doświadczenia logiczno-matematyczne
Doświadczenia semiotyczne – relacje, obiekty oznaczane i oznaczające
Funkcja symboliczna – zdolność do przywoływania nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pośrednictwem symboli i znaków (nauka mówienia, wyobrażenia, naśladownictwo odróżnicowane).
Rozwój języka – 3 lata 2.000 słów, podstawowe reguły gramatyczne
Dziecięca teoria umysłu – połowa 2 roku życia
Nabywanie przez dziecko wiedzy na temat stanów mentalnych
Myślenie o rzeczach nieobecnych, możliwych zdarzeniach
Mówienie o przeszłości i przyszłości
Okazywanie zadowolenia i niezadowolenia z dokonanych czynności
Myśli różnią się od przedmiotów
Rozwój zabawy
Zabawa – źródło rozwoju dla dzieci do wieku szkolnego
Zabawy
- manipulacyjne – wywodzą się z zabaw funkcjonalnych – swobodne czynności służące osiągnięciu przyjemności – przez manipulacyjne działanie na obiekty (potrząsanie grzechotką, wkładanie przedmiotów do pudełek)
- konstrukcyjne – dziecko dąży do uzyskania jakiegoś wytworu , dostrzega rezultat swojego działania (wieża z klocków)
- symboliczne (podstawa zabaw tematycznych)
Koncepcja rozwoju zabawy wg Bornsteina
| Stadium rozwoju | Charakterystyka zabawy | Przykład zachowania dziecka |
|---|---|---|
| Zabawy funkcjonalno-manipulacyjne | ||
| Ogólna aktywność funkcjonalna | Używa jednego przedmiotu w zabawie | Ciągnie zabawkę, np. autko |
| Niespecyficzne działania kombinowane | Używa 2 lub więcej przedmiotów niezgodnie z przeznaczeniem | Wkłada filiżankę do autka |
| Manipulacje specyficzne | Używa 2 lub więcej przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem | Przykrywa garnek pokrywką |
| Stadium przejściowe | Używa zabawki w sposób bliski jego funkcji | Kładzie słuchawkę telefonu-zabawki obok ucha |
| Zabawy symboliczne | ||
| Udawanie skierowane na siebie | Wykonuje udawane działania w odniesieniu do siebie | Pije z pustej filiżanki |
| Udawanie skierowane na innych | Wykonuje udawane działania w odniesieniu do innych | Całuje lalkę |
| Sekwencje czynności udawanych | Łączy 2 lub więcej udawanych działań | Wykonuje ciąg czynności, np. całuje lalkę, kładzie do wózka, przykrywa |
| Zabawa w udawanie z przedmiotami zastępczymi | W udawanym działaniu używa 1 lub więcej przedmiotów zastępczych | Udaje, że klocek to słuchawka telefoniczna |
Zabawa w udawanie
udawanie – 18-24. miesiąc
jest zawsze zakotwiczone w „tu i teraz” – charakter czasowy
Podstawowa reprezentacja – aktualny przedmiot, którym dziecko się bawi (klocek).
Rozkojarzona interpretacja – II rzędu, dot. udawania (klocek jest filiżanką) – rozumie, że nią nie jest, tylko udaje.
Formy udawania
- zabawa przez odniesienie – udawania substytucyjnego (banan jest słuchawką)
- forma prawdy – traktowanie obiektu tak, jakby posiadał cechy, których nie ma (udajemy, że ubranie jest mokre)
- forma istnienia – wyobrażanie sobie czegoś, czego nie ma
Rozwój mowy i komunikacji
1 rok życia – 4-5 słów
3 rok – 1000-1500 słów
Do 6 roku – 9-10 słów dziennie
Uczą się takich słów, jakich używają dorośli
Nadrozciągłość znaczeń – dzieci nazywają tak samo podobne przedmiotu (od 5 tygodni do 8 miesięcy)
Reprezentacje słów
- rozumienia (zapis dźwięków)
- produkcji (łączenie dźwięków, akcent)
Hiperregularyzacja – dziecko tworzy stosuje pewne schematy w budowie zdań (dać jeść piesowi – koniowi)
Czynniki opanowywania języka
- mechanizmy wrodzone
- materiał językowy słyszany przez dziecko
- kontekst sytuacyjny, środowisko
2 rok życia
- nadprodukcja znaczeń
- zniekształcenia fonetyczne (ale zna poprawną wymowę), holofrazy (wypowiedzi jednowyrazowe); potem dwuwyrazowe – (mama lala – Mamo, chcę lalkę)
- przewaga funkcji ekspresywnej (wyrażanie przeżyć) i impresywnej (wywieranie wpływu) nad symboliczną
- dziewczynki tworzą dłuższe wypowiedzi niż chłopcy
3 rok – 1000-1500 słów; znaczenia słów są określone; reguły gramatyczne
Rozwój emocjonalny i społeczny
Istotna jest zabawa i kontakt z matką
Uczestniczy w codziennych zajęciach
Psychologia pragnień – dziecko mówi o pragnieniach swoich i innych (3 rok życia) – mówi o emocjach, rozumie je sprzyja to kontaktom społecznym
Żywe, zmienne uczucia, gwałtowne reakcje – dominacja procesów pobudzenia
Dojrzewanie układu nerwowego
Rozwój obrazu własnej osoby
Odrębność psychiczna; poczucie własnego Ja (rozpoznawanie siebie w lustrze)
Poczucie sprawstwa – świadomość bycia autorem zdarzeń i zmian
Lustro społeczne – inni ludzie i ich opinie
Dziecięcy negatywizm – przeciwstawianie się prośbom i poleceniom dorosłym – forma oporu i uporu