PODSTAWY

POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ 6 (2009/2010)

Lucyna Golińska

Instytut Psychologii

Uniwersytet Łódzki

Treści wykładu: CZYNNIKI LECZĄCE W PROCESIE

POMAGANIA

1. Etapy procesu psychoterapii

 Etap chaosu i zamieszania-
 Okres namysłu, rozumienia swoich problemów
 Okres przygotowania się do działania –
 Etap utrzymania zmiany

2. Czynniki prowadzące do pozytywnych efektów

3. Czynniki prowadzące do zmiany

ETAPY PSYCHOTERAPII

Prochaska i Norcross (1994) wymieniają 4 etapy procesu

psychoterapii

 Etap przedkontemplacyjny (niewiedzy) chaosu i

zamieszania-

pacjent nie myśli o zmianie bo nie uświadamia sobie

prawdziwych przyczyn własnych problemów albo jeżeli myśli o

zmianie to nie jest ona tą rzeczywiście pożądaną

 Okres namysłu , rozumienia swoich problemów
 Okres przygotowania się do działania – zaczyna od

zmian drobnych

 etap działania – decyzja o zmianie w życiu, wyraz się w

zachowaniu zewnętrznym i postanowieniu zaangażowania

energii do kontynuacji nowych zachowań

 Etap utrzymania zmiany

Etap wstępny terapii-

Etap początkowy- nawiązanie

kontaktu i angażowanie się pacjenta

(

relacja)

najważniejsze 3 elementy:
•

A. relacja terapeutyczna

•

B. odreagowywanie emocjonalne

•

C. zmniejszenie napięcia

Ad A

Empatia
Wzbudzanie zaufania
Wzbudzanie nadziei
Odpowiedzialność pacjenta za przebieg

Empatia

EMPATIA
„ widzimy zdarzenia i osoby znaczące w jej życiu tak

jak jej się wydają, tak jak ich doświadcza, a nie tak

jak są obiektywnie.

Kiedy zaczynamy ją znać z jej własnego punktu

widzenia automatycznie zaczynamy ją cenić i

lubić.

Zaczynamy odczuwać zdarzenia z jej życia jak gdyby

były cząstka naszego życia. Poprzez ten proces

zaczynamy odczuwać ciepło, szacunek i sympatie”

(Truax, Carkhuff)

Etap wstępny terapii

Stopnie empatii

• 1. Pomagający nie wyraża w ogóle ze słucha, rozumie i

reaguje nawet na najbardziej oczywiste uczucia klienta

• 2. Reaguje ale odbiera od wypowiedzi emocjonalny efekt,

np. komunikuje własny pogląd na temat tego co się dzieje ,

ale jest niezgodny z tym co wyraża klient

• 3. Reaguje z pełnym zrozumieniem jawnych uczuć klienta

ale nie reaguje lub mylnie interpretuje głębiej ukryte

uczucia

• 4. Pomagający wzbogaca ekspresję klienta wyrażając

uczucia głębsze niż klient

• 5 Reakcje pomagającego znacząco wzbogacają uczucia i

znaczenie ekspresji klienta o wyrażają dokładnie głębokie

uczucia .

Etap wstępny terapii- odreagowywanie

B ODREAGOWANIE EMOCJONALNE

• Pacjenci rozpoczynający psychoterapie przeżywają uczucia

związane z trudnościami w radzeniu sobie z aktualnymi

sprawami w ich życiu.

• Rodzaje uczuć dominujące na początku psychoterapii

– poczucie krzywdy i związany z nim żal albo agresja

wobec otoczenia

– poczucie lęku i zagrożenia związane z niezdolnością do

wpływania na własne życie i przewidywanymi

możliwościami utraty ważnych osób lub dóbr

– poczucie bezradności i poczucie winy i w efekcie

autoagresja /łącznie z próbami samobójczymi/.

Etap wstępny terapii- zmniejszenie napięcia

C ZMNIEJSZENIE NAPIĘCIA
• podkreślanie zdolności pacjenta do wyrażania uczuć
• okazywanie zrozumienia dla przeżyć
• wzbudzanie nadziei na to, że psychoterapia pozwoli zapobiec

doświadczaniu tego

Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za efekt pomagania jest

relacja pomagający- pacjent

• Im lepsza relacja tym bardziej pacjent jest:

– -otwarty w wyrażaniu uczuć
– -gotowości do ich eksplorowania

• -

b. prawdopodobna jest zmiana

Etap 2 -wglądu, namysłu

Etap wglądu, namysłu, ,dążenie do zrozumienia przyczyn

własnych problemów



A) analiza doświadczeń życiowych P

Odreagowanie tłumionych uczuć,
Akceptacja dawnych doświadczeń emocjonalnych
Uwalnianie się od nieuświadomionych uczuć

 B) przekształcanie schematów poznawczych

Zmiana oceny dotychczasowych doświadczeń

pacjenta

Zmiana oceny siebie
Zmiana oceny otoczenia

 C) doświadczanie nowych sposobów relacji

interpersonalnych

Etap (3) przygotowania do zmiany

zachowania i jej utrwalenia

• Etap(3) przygotowania do zmiany zachowania i

ćwiczenia umożliwiające te zmiany

– Wynikiem odreagowania jest „zniesienie balastu

negatywnych emocji z przeszłości

– Zrozumienie swoich emocji w kontekście zdarzeń

życiowych

– Zwiększenie samoświadomości
– Zwiększenie adekwatności w ocenie swoich potrzeb (-

celów) i możliwości

– Efektem jest poszukiwanie nowych sposobów myslenia i

alternatywnych zachowań

• Etap (4) utrwalania i rozszerzania zmian

Czynniki prowadzące do pozytywnych efektów

Wg J. Franka (1961) cel psychoterapii to przywrócenie „morale”

pacjenta (wyzwolenie z niskiej samooceny, poczucia
niekompetencji, alienacji, bezradności beznadziejności

Czynniki pomagające
• Wzbudzanie nadziei
• Wzbudzanie pobudzenia emocjonalnego podczas trwania

psychoterapii

• Zachęcanie pacjenta do podejmowania określonych czynności

poza sesjami

• Zachęcanie pacjentów do poszukiwania nowych sposobów

rozumienia siebie i swoich problemów

• Przeżywanie korektywnych doświadczeń emocjonalnych w

relacjach z terapeutą

Przeżywanie emocji / uczenie się

• Możliwość przeżywania uczuć pozytywnych w relacji z

terapeutą ( doświadczenie szacunku, empatii, akceptacji,
szczerości)

• i negatywnych związanych z dotychczasowymi

doświadczeniami życiowymi

• odreagowanie i wygaszenie uczuć przykrych ,

zagrażających

• wzbudzenie uczuć adekwatnych do zdarzeń

zachodzących aktualnie

Uczenie się ( nabywanie wiedzy i umiejętności )

Czynniki prowadzące do zmiany

(

Prochaska),

• Poszerzenie świadomości

• Zmiana oceny siebie

• Zmiana oceny otoczenia

• Uwolnienie się od siebie

• Uwolnienie się od otoczenia

• Przewarunkowanie

• Kontrola bodźca

• Kontrolowanie konsekwencji

• Dramatyczne przeżycie związane z ulgą

• Relacja pomagania