1

PODSTAWY POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ
(2009/2010)

Lucyna Golińska

Instytut Psychologii Uniwersytet Łódzki

2

Literatura obowiązująca studentów do
egzaminu z wykładu PODSTAWY POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ

Psychoterapia teoria . Podręcznik akademicki (2005) red.

Lidia Grzesiuk . Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury,

W-wa
Trzebińska E.. Przygotowanie do psychoterapii i jej

przebieg ss. 271-345

Czabała Cz. (2000) Czynniki leczące w psychoterapii. PWN

Warszawa

Corey M.; Corey G.(1995) Grupy. Zasady i techniki grupowej

pomocy psychologicznej. Instytut Psychologii Zdrowia i

Trzeźwości część II rozdz 4,5,6

Gelso Ch.; Hayes J. (2004) Relacja terapeutyczna GWP, Gdańsk



rozdz. 3- Różne oblicza przeniesienia:

nierzeczywista relacja w psychoterapii
rozdz. 4 Przeciwprzeniesienie: wkład terapeuty w

„nierzeczywistą relację”

3

Literatura obowiązująca studentów do
egzaminu z wykładu PODSTAWY POMOCY
PSYCHOLOGICZNEJ

Heaton J. (2003) Podstawy umiejętności

terapeutycznych. GWP, Gdańsk
rozdz 3. Pierwsza sesja- rozpoznanie i planowanie

terapii
rozdz 5. Wywiad terapeutyczny



Okun B. (2002) Skuteczna pomoc psychologiczna.

Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa, PTP



rozdz. 3 Umiejętności komunikacyjne



rozdz. 4. budowanie relacji i ustalanie celów



rozdz. 6 Wprowadzenie do strategii

4

MOTTO

Człowiek z poczuciem własnej wartości wie, że

coś znaczy i że świat jest bogatszy dzięki jego

obecności

Wierzy w swoje własne

umiejętności.
Umie prosić innych o pomoc, ale wierzy również

w swoją własną zdolność do podejmowania

decyzji i w swoje własne siły.
Ponieważ sam się szanuje jest w stanie

dostrzec wartość innych ludzi i też ją szanować.
Promieniuje zaufaniem i nadzieją.

Nie ogranicza swoich uczuć, akceptuje w sobie –

jako ludzkie- wszystko



Virginia Satir

5

WYKŁAD 1. Profesjonalna i
nieprofesjonalna pomoc
psychologiczna



1. Pomoc psychologiczna jako specyficzna forma kontaktów

międzyludzkich



2. Pomoc psychologiczna jako forma wpływu interpersonalnego



3. Nieprofesjonalna pomoc psychologiczna

•

Udzielanie pomocy osobom bliskim

•

Formy samopomocy

•

Nieprofesjonalna pomoc psychologiczna udzielana przy

okazji innych form pomocy (medycznej, prawnej, socjalnej itd.)



4. Pomoc profesjonalna- jej specyfika i cele



Zmiana osobista jako cel pomagania



Usuwanie cierpienia i stanów chorobowych



Rozwój osobisty

6

ZABURZENIE PSYCHICZNE



to stan psychiczny, który:



Powoduje znaczące cierpienie lub upośledzenie



Jest czymś więcej niż ogólnie przyjętą formą
reakcji na konkretne wydarzenie



Stanowi przejaw dysfunkcji psychicznej



(Wakefield, 1992, s. 235)

7

Osoby korzystające z psychoterapii

(J. Frank 2005)



1. Osoby psychotyczne: ich doświadczenia psychiczne

nie odpowiadają normalnej rzeczywistości; pomoc w

innych przewlekłych chorobach organicznych



2. Neurotyczne (stale odczuwający niepokój, rozchwianie

emocjonalnie (zaburzenia lękowe,

dystymia,somatoformiczne



3. Osoby wykazujące zaburzenia przystosowania- nie

radzące sobie z z różnymi aspektami sytuacji życiowej



4. Osoby z zaburzeniami funkcjonowania (niewłaściwie

zachowujące się np. acting out, uzależnione)



5. Osoby niezadowolone ( poczucie alienacji, szukanie

tożsamości, brak satysfakcji z życia)

8

Kategorie pomocy
psychologicznej



Psychoterapia



Rehabilitacja psychologiczna



Interwencje kryzysowe



Profilaktyka



Psychoterapia ujęcie potoczne i specjalistyczne



(specjalistyczna metoda leczenia, która polega na
intencjonalnym stosowaniu zaprogramowanych
oddziaływań psychologicznych (Aleksandrowicz 1976)



Zasadniczy cel psychoterapii to:

rozwój osobowości, zdrowie

psychiczne, oraz usuwanie chorobowych objawów pacjenta

9

OCENA ZDARZEŃ Z PERSPEKTYWY
WINY I KONTROLI



Odpowiedzialność moralna dotycząca winy i kontroli.



Feinberg- ocena WINY to pytanie o źródła danego
zdarzenia (wewnętrzne /zewnętrzne
KONTROLA to pytanie o to czy przyczyna stała /brak
zdolności/ czy niestała /brak wysiłku/



Ale (Kruglanski/ Weiner/ ta przyczynowa koncepcja upada
bo są przyczyny wewnętrzne niezawinione /choroba/ i
niestałe nie kontrolowane /pech/

10

CHARAKTERYSTYKA MODELI
POMAGANIA

PRZYPISYWANIE
ODPOWIEDZIALNOŚCI

ZA ROZWIĄZANIE
W

N

PRZYPISYWAN
IE

ODPOWIEDZIA
L
NOŚCI ZA

PROBLEM

W

N

MORALNY

OŚWIATOW
Y

KOMPENS

ACYJNY

MEDYCZNY

11

CHARAKTERYSTYKA PACJENTA W
ZALEŻNOŚCI OD MODELU
POMAGANIA



ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

ROZWIĄZANIE



Wysoka

Niska ODPOWIEDZIALNOŚĆ



ZA PROBLEM -

Wysoka

OŚWIATOWY

MORALNY



Percepcja siebie

leniwy

winny



Działanie oczekiwane od siebie

dążenie

podporządkowanie



Inni którzy muszą działać p

artner

autorytety



Działania oczekiwane się od innych

namowa

dyscyplina



Ukryty pogląd na naturę

silna

zła



Potencjalna patologia

samotność

fanatyzm

12

CHARAKTERYSTYKA PACJENTA W
ZALEŻNOŚCI OD MODELU
POMAGANIA



ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

ROZWIĄZANIE



WYSOKA NISKA



ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA



PROBLEM-

NISKA

KOMPENSACYJNY

MEDYCZNY



Percepcja siebie

zdeprawowany

chory



Działanie oczekiwane od siebie

roszczenia

akceptacja



Inni którzy muszą działać

podwładni

eksperci



Działania oczekiwane się od innych

mobilizacja

leczenie



Ukryty pogląd na naturę

dobra

słaba



Potencjalna patologia

alienacja

zależność

13

SAMOPOMOC = wychodzenie z opresji
własnymi siłami, bez niczyjej pomocy

Pomoc wzajemna jest uważana za formę samopomocy

Co łączy formy samopomocy:



nacisk na wyzwolenie uśpionych sil wewnętrznych oraz na
ten rodzaj zrozumienia , który płynie z bezpośredniej
styczności z problemem lub potrzeba



samostanowienie- poleganie na sobie konieczność
korzystania z własnych zasobów



Istota różnicy to kładzenie nacisku na zasoby wewnętrzne w
przeciwieństwie do interwencji zewnętrznych

14

CZYM SIĘ RÓŻNI POMOC
PSYCHOLOGICZNA
PROFESJONALNA OD
NIEPROFESJONALNEJ

podobne intencje, ale często odmienny sposób

widzenia osoby której pomoc jest udzielana

powody udzielania pomocy:



empatia (współczucie),



system wartości,



podzielenie się własnym doświadczeniem

sposoby udzielania pomocy (świadomość konsekwencji

określonych interwencji)

Pomoc profesjonalna a psychoterapia