EKONOMIA

PODAŻ I POPYT NA RYNKU

karuzela cen

POPYT I PODAŻ NA RYNKU

1.

Rynek

2.

Popyt

3.

Podaż

4.

Równowaga rynkowa

5.

Elastyczno

ść

popytu i podaży

1. RYNEK



Pozwala na wymianę



Kupujący i sprzedający



Miejsca fizyczne lub nie



Różny stopień konkurencyjno

śc

i



PODSTAWOWY BODZIEC = CENA

Cena a koszt alternatywny



Cena nominalna

, to ilość złotówek, jaką

wymaniamy za dane dobro czy usługę.



Koszt

alternatywny

działania

to

największa

utracona

wartość

alternatywna.



Koszt alternatywny =

cena relatywna

=

cena nominalna dobra X / cena
nominalna dobra Y

2. POPYT



Popyt to zdolność zapłacenia za dane
dobro oraz zamiar zakupu.



Kiedy zgłaszamy popyt na jakieś dobro:

– chcemy posiadać to dobro,

– stać nas na nie,

– zamierzamy je nabyć.

Prawo popytu

Przy innych czynnikach bez zmian,

im wyższa

cena dobra tym mniejsza wielkość popytu

.

Im cena niższa tym wielkość popytu wyższa.

Za tą prostą zależnością kryją się dwa procesy

ekonomiczne:



efekt substytucji

– kiedy cena jednego dobra

wzrasta, przy innych czynnikach bez zmian,

wzrasta jego koszt alternatywny czyli jego cena

relatywna. W tej sytuacji ludzie kupują mniej

tego dobra a więcej jego substytutów



efekt dochodowy

– przy wyższej cenie danego

dobra oraz niezmienionym dochodzie, zmniejsza

się ilość dóbr jakie można nabyć za dany

dochód

Krzywa popytu

wielkość popytu na jabłka

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B

C

D

E

F G

cena (zł/kg)

ilość (tys ton)

Inne czynniki wpływające
na popyt



Ceny innych dóbr:

– Dobra substytucyjne
– Dobra komplementarne



Oczekiwane przyszłe ceny



Dochód



Liczba kupujących



Gusty, moda, preferencje

Inne czynniki wpływające
na popyt cd

Ponieważ te czynniki nie znajdują się na

osiach krzywej popytu ich zmiana

powoduje przesunięcie krzywej.

Oznacza to, że:

– Wzrost ceny substytutu

– Spadek ceny dobra komplementarnego

– Wzrost ceny w przyszłości

– Wzrost dochodu

– Wzrost populacji

powodują, że wielkość popytu wzrasta

dla każdego poziomu ceny – krzywa

popytu przesuwa się w prawo.

Inne czynniki wpływające
na popyt cd:

wielkość popytu na

jabłka: wzrost

popytu dla ka

ż

dego

poziomu ceny

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B

C

D

E

F G

cena (zł/kg)

ilość (tys ton)

2. PODAŻ

Wielkość podaży jest to ilość dóbr, jakie producenci

są gotowi sprzedać w określonych warunkach,

przy danej cenie i w określonym czasie.

Kiedy przedsiębiorstwo dostarcza jakieś dobro na

rynek oznacza to że:



Dysponuje zasobami oraz technologią, aby je

wyprodukować



Może uzyskać z tej produkcji zysk



Planuje wyprodukować i sprzedać dane dobro

Prawo podaży

Przy innych czynnikach bez zmian,

im wyższa cena danego dobra,
tym większa ilość
dostarczanego dobra

.

Krzywa podaży

wielkość podaży
jabłek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B C

D

E

F

G

cena (zl/kg)

ilość (tys ton)

Inne czynniki wpływające
na podaż



Ceny czynników produkcji



Technologia



Ceny innych dóbr

– Dobra substytucyjne w produkcji
– Dobra komplementarne w produkcji



Oczekiwana przyszła cena



Liczba producentów na rynku

Inne czynniki wpływające
na podaż cd:



spadek cen czynników produkcji,



postęp technologiczny,



spadek ceny dobra substytucyjnego w produkcji



wzrost ceny dobra komplementarnego w produkcji,



oczekiwania spadku ceny



wzrost ilości producentów

PROWADZĄ DO ZWIĘKSZENIA PODAŻY I PRZESUNIĘCIA

KRZYWEJ W PRAWO

Krzywa podaży

wielkość podaży
jabłek oraz wzrost
podaży jabłek dla
każdego poziomu
ceny

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B C

D

E

F

G

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

4. RÓWNOWAGA
RYNKOWA

Równowaga na rynku jest to sytuacja,

kiedy cena wyrównuje plany kupujących i

sprzedających. Inaczej mówiąc,

cena

równowagi

to cena, przy której

popyt

równa się podaży

.

Ilość równowagi

to ilość dobra sprzedawanego po cenie

równowagi.

równowaga

rynkowa

D (popyt)

S (podaż)

Q (ilość)

P*

(cena

równowagi)

Q* (ilość równowagi)

P

(cena)

równowaga

cena jako regulator

Rynek dąży do równowagi, ponieważ:



cena reguluje plany sprzedających
i kupujących



cena dostosowuje się, kiedy plany
sprzedających i kupujących się nie
równoważą

dostosowania ceny



Co się dzieje jeżeli mamy na rynku
niedobór (nadwyżkę popytu)?
Wówczas cena rośnie.



Co się dzieje jeżeli mamy na rynku
nadwyżkę (nadwyżkę podaży)?
Wówczas cena spada.

niedobór = nadwyżka
popytu

D (popyt)

S (podaż)

Q (ilość)

P*

Q*

P

(cena)

równowaga

P2

QD

QS

nadwyżka popytu

nadwyżka podaży

D (popyt)

S (podaż)

Q (ilość)

P*

Q*

P

(cena)

równowaga

P 1

QS

QD

nadwyżka podaży

wzrost popytu

=

przy niezmienionej podaży cena oraz ilość

równowagi rosną

D0

S0

Q (tys. sztuk
dziennie)

P0

Q0

P

(zł za sztukę)

równowaga E0

5

1,1

1,0

0,9

1,2

1,3

0,8

6

7

4

3

D1

wzrost popytu

8

2

nadwyżka
popytu

Q1

P1

równowaga E1

D0

S0

Q (tys. sztuk
dziennie)

P0

Q0

P

(zł za sztukę)

równowaga E0

5

1,1

1,0

0,9

1,2

1,3

0,8

6

7

4

3

D1

spadek popytu

8

2

nadwyżka
podaży

Q1

P1

równowaga

E1

spadek popytu

=

przy niezmienionej podaży cena

oraz ilość równowagi maleją

D0

S0

Q (tys. sztuk
dziennie)

P0

Q0

P

(zł za sztukę)

równowaga E0

5

1,1

1,0

0,9

1,2

1,3

0,8

6

7

4

3

wzrost podaży

8

2

nadwyżka
podaży

Q1

P1

równowaga E1

S1

wzrost podaży

=

przy niezmienionym popycie cena

maleje a ilość równowagi wzrasta

D0

S0

Q (tyś. sztuk
dziennie)

P0

Q0

P

(zł za sztukę)

równowaga E0

5

1,1

1,0

0,9

1,2

1,3

0,8

6

7

4

3

spadek podaży

8

2

nadwyżka
popytu

Q1

P1

równowaga E1

S1

spadek podaży

=

przy niezmienionym popycie cena

wzrasta a ilość równowagi maleje

Rynek ogórków kiszonych

5. ELASTYCZNOŚĆ

POPYTU I PODAŻY

A.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

B.

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

C.

MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

D.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

5A. CENOWA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU



Cenowa elastyczność popytu
określa

o ile zmieni się popyt

na

dane dobro, jeśli

zmieni się cena

tego dobra, przy innych czynnikach
bez zmian.



Zależy ona od kształtu krzywej
popytu.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU cd

Podaż rośnie, cena spada i popyt wzrasta bardzo

rynek jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

Duża

elastycznoś

ć

popytu

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU cd

Taki sam wzrost podaży, większy spadek ceny i bardzo

mały wzrost popytu

rynek jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

inny kształt
krzywej

popytu!

mała

elastycznoś

ć

popytu

Różne elastyczności cenowe
popytu

Insulina (0)

buty

1

dobra luksusowe

żółte i pomarańczowe markery (niesk)

ilość

ilość

ilość

cena

cena

cena

popyt doskonale

nieelastyczny

jednostkowa

elastyczność

popytu

popyt doskonale

elastyczny

Ep=0

Ep=1

Ep= nieskonczoność

Elastyczność ≠ nachylenie
krzywej popytu

popyt nieelastyczny

(elasyczność <1)

popyt elastyczny

(elastyczność >1)

elastyczność jednostkowa

cena

ilość

Czynniki determinujące
elastyczność cenową popytu



Bliskość substytutów

– im więcej bliskich

substytutów, tym większa elastyczność

cenowa danego dobra (ropa a metal)



Część dochodu wydawanego na dobro

–

przy innych czynnikach bez zmian, im

większy udział danego dobra w twoim

budżecie, tym wyższa elastyczność

(pasta do zębów a czynsz)



Dobra

niezbędne

a dobra

luksusowe



Czas

– na poszukiwanie substytutów

Rachunek CEP

cenowa elastyczność popytu =
% zmiana popytu / %zmiana ceny

przykład:



Równowaga wyjściowa: ilość: 2tys

samochodów, cena: 10 tys./sztukę



Równowaga końcowa: ilość: 2.2 tys.

samochodów, cena: 8 tys./sztukę



% zmiana popytu ->200/2000=10%



% zmiana ceny ->2000/10000=20%



cenowa elastyczność popytu=

10%/20%=0.5

P

dP

D

dD

Ep

5

,

0

%

20

%

10

000

.

10

000

.

2

000

.

2

200







Ep

Elastyczność cenowa

popytu jest zawsze

dodatnia!

Po co liczyć elastyczność?

Produkujemy ogórki kiszone,
chcemy zwiększyć przychód



Czy powinniśmy obniżyć cenę?



Czy powinniśmy podwyższyć cenę?

Elastyczność a przychody ze
sprzedaży

przychód=
ilość * cena

E0

E1

strata

zysk

2

4

6

8

cena

ilosc

D

zmiana przychodu

strata=(6-2)*4=16

zysk=(8-4)*2=8

wzrost ceny =

spadek

ilości

Elastyczność a przychody ze
sprzedaży cd

Jeśli

popyt jest nieelastyczny

to oznacza to, że wzrost

ceny o 1% powoduje spadek

popytu o mniej niż 1%. To

znaczy, że

przychody

sprzedawcy się zwiększyly

.

popyt elastyczny

jednostkowa elastycznosc popytu

popyt nieelastyczny

kiedy popyt jest

nieelastyczny,

obnizka ceny

obniza przychod

kiedy popyt jest

elastyczny,

obnizka ceny

podwyzsza

przychod

cena

przychod

ilosc

ilosc

Jeśli popyt ma

jednostkowa

elastyczność popytu

to

oznacza to, że wzrost

ceny o 1% powoduje

spadek popytu o dokładnie

1%. To znaczy, że

przychody sprzedawcy

się nie zmieniły

.

Jeśli popyt jest

elastyczny

to

oznacza to, że wzrost

ceny o 1% powoduje

spadek popytu o więcej niż

1%. To znaczy, że

przychody sprzedawcy

się zmniejszyły

.

Kiedy ceny spadają, a
przychody ze sprzedaży
rosną



Przemysł komputerowy działa w warunkach

silnej konkurencji



Ceny laptopów spadły poniżej $1000.



Ceny komputerów stacjonarnych spadły

poniżej $500.



Jak to wpływa na przychody producentów

komputerów?



Elastyczność cenowa popytu na komputery

jest >1 (bardzo zależy od ceny), tak więc

przychody przemysłu komputerowego rosną

mimo spadku cen komputerów

2. DOCHODOWA
ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

O ile procent zmieni się

popyt, jeśli dochód

zmieni się o 1 procent

Dochodowa elastyczność

większa niż 1 (tzw.

dobra normalne

)

Dochodowa elastyczność

dodatnia (między 0 a 1):

żywność, ubrania

Dochodowa elastyczność

negatywna (

dobra

podrzędne

): ziemniaki,

używana odzież,

denaturat

Y

dY

D

dD

Ey

Elastyczność dochodowa

popytu może być

negatywna lub

pozytywna!

3. MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU

O ile procent zmieni

się popyt, jeśli cena

innego dobra

zmieni się o 1

procent

Mieszana elastyczność

popytu dodatnia –

dobro

substytucyjne

Mieszana elastyczność

popytu ujemna –

dobro

komplementarne

Pi

dPi

D

dD

Em

4. ELASTYCZNOŚĆ
PODAŻY

Jak zmieni się podaż, jeśli zmieni się cena danego dobra?

ilosc

cena

podaż

nieelastyczna

podaż mało

elatyczna

podaż bardzo

elastyczna

podaż

doskonale

elastyczna

Podaż jest

nieelastyczna

,

jeśli słabo

odpowiada na

zmianę ceny.

Podaż jest

elastyczna

, jeśli

jest bardzo

wrażliwa na

zmianę ceny.

Podaż jest doskonale

elastyczna

, kiedy

możliwa jest tylko

jedna cena.

Czynniki wpływające na
elastyczność podaży



Możliwość substytucji zasobów

- jeśli dobro

jest produkowane przy wykorzystaniu

rzadkich zasobów, wówczas jego podaż jest

nieelastyczna (skomplikowane operacje

chirurgiczne a uprawa pszenicy)



Rezerwy czynników produkcji

– jeśli takowe

istnieją, wówczas można szybko podwyższyć

podaż, jeśli ich nie ma jest to w krótkim

okresie jest to niemożliwe



Zapasy

produktów



Czas

– np rolnictwo

P

dP

S

dS

Es