Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wykład

MAKRO

MAKRO

€

€

KONOMIA

KONOMIA

W prezentacji wykorzystano materiały
Ministerstwa Finansów oraz rysunki
Rafała Zawistowskiego

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet

państwa

to plan
finansowy,
obejmujący
wszystkie
dochody i
wydatki państwa
w danym roku
kalendarzowym.

Dług publiczny

Zobowiązania
sektora
publicznego
względem
podmiotów
gospodarczych i
osób prywatnych
oraz zagranicy.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

to nadwyżka wydatków
budżetu państwa nad jego
dochodami „nad kreską”.
Utrzymywanie się deficytu
budżetu państwa powoduje
narastanie długu
publicznego.

Deficyt obrotów

bieżących

Zasadniczą częścią deficytu
obrotów bieżących jest
nadwyżka importu nad
eksportem. Powstaje ona, gdy
więcej dóbr i usług
sprowadzamy z zagranicy niż
sprzedajemy do innych krajów.

Deficyt budżetu państwa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Na deficyt ekonomiczny
sektora finansów
publicznych składa się suma
deficytów budżetu państwa,
samorządów, jednostek
ochrony zdrowia, funduszy
celowych i innych jednostek,
powiększona
o wypłaty rekompensat dla
emerytów i pracowników
sfery budżetowej, a
następnie pomniejszona o
transfery do drugiego filaru
ubezpieczeń społecznych.

Większy deficyt sektora
finansów publicznych
powoduje zmniejszenie
krajowych
oszczędności,
powiększenie deficytu
obrotów bieżących, a
także zwiększa presję
inflacyjną.

Deficyt ekonomiczny sektora
finansów publicznych

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Środki, które
wpływają do budżetu
z tytułu prywatyzacji i
sprzedaży
skarbowych papierów
wartościowych
(przychody),
przeznaczone na
finansowanie
deficytu, wykup
papierów
wartościowych, spłatę
kredytów i
finansowanie innych
zobowiązań skarbu
państwa.

Przychody i rozchody „pod kreską”

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dochody i wydatki
związane
z funkcjonowaniem
budżetu państwa
jako kasy państwa.

Dochody i wydatki „nad kreską”

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Środki przewidziane
w budżecie, które
mogą zostać
wykorzystane na
pokrycie
nieprzewidzianych
wydatków.

Rezerwa ogólna

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Środki przekazane
z budżetu
państwa na
finansowanie
jednostek
samorządu
terytorialnego bez
wskazania celu na
jaki mają zostać
przeznaczone.

Subwencja

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wydatki, których
wysokość może
być regulowana
przez rząd.

Wydatki elastyczne

Wydatki, które budżet
państwa musi ponieść ze
względu na obowiązujące
prawo, rząd natomiast nie
może dowolnie regulować
ich wysokości

Wydatki zdeterminowane

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet państwa

Trzecią (poza wydatkami gospodarstw

domowych na konsumpcję C i planowanymi

wydatkami prywatnych inwestorów I) częścią

planowanych zagregowanych wydatków są

wydatki państwa G.
Są one finansowane z trzech źródeł:

1.

Podatki pośrednie T

e

, które są ukryte w cenach

(np. akcyza, VAT),

2.

Podatki bezpośrednie netto NT tj. podatki

bezpośrednie T

d

, które obciążają dochody (np.

podatek dochodowy), pomniejszone o transfery

dla gospodarstw domowych, B (T

d

- B = NT)

3.

Dochody państwa z tytułu własności D.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet państwa

G

o

s

p

o

d

a

rk

a

T

e

+ T

d

+ D

G + B

P

a

ń

s

tw

o

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet państwa

Budżet państwa jest to dotyczący pewnego

okresu (zwykle roku) plan wydatków i

dochodów państwa.

Zmieniając wydatki i wpływy budżetowe,

państwo prowadzi politykę budżetową, czyli

kontroluje wielkość planowanych

zagregowanych wydatków, dążąc do pełnego

wykorzystania zasobów w gospodarce.

Budżet strukturalny to hipotetyczny stan

budżetu w sytuacji, gdy produkcja równa się

produkcji potencjalnej, a budżet cykliczny

stanowi różnicę rzeczywistego stanu budżetu i

budżetu strukturalnego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Budżet państwa

Jest jedną z trzech części systemu
finansów publicznych obok:



systemu finansów
samorządowych



funduszy celowych (których jest
11)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

System
finansów publicznych

Przez system finansów publicznych w

roku 2003 roku wydanych zostało około

368,6 mld zł, z tego:



Budżet państwa

194,4 mld



Samorządy

102,8 mld



NFZ

27,3 mld



Fundusze pozabudżetowe 133,2 mld
w tym: ZUS

102 mld

KRUS

16 mld

Fundusz Pracy

12 mld

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dochody sektora
publicznego

Dochody sektora publicznego
wyniosły w 2003 r. 320,3 mld zł
w tym podatki: 166,0 mld zł

Dług publiczny powstały w
2003 roku wyniósł 48,3 mld zł

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wydatki sektora
publicznego a PKB

Wydatki sektora publicznego w kwocie
368,6 mld zł stanowią około 47% PKB.
Jest to miara zakresu redystrybucyjnej
funkcji państwa w Polsce.

W USA wskaźnik ten wynosi 32%, a w Unii

Europejskiej – około 45%.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Deficyt i dług
publiczny

Deficyt sektora publicznego w 2003
roku powiększa Dług Publiczny Skarbu
Państwa, który na koniec stycznia 2003
roku wynosił 335,8 mld zł, tj. 43% PKB

Dopuszczalna według Maastricht kwota

długu nie może przekraczać 60% PKB.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Prognoza sektora
finansów publicznych w
%PKB

Wyszczególnienie

2001 2002 2003 2004

200

5

Dochody

41,8 42,8 41,4 41,5 42,2

Wydatki

45,3 47,0 45,1 44,7 44,5

Deficyt

-3,5 -4,1 -3,6 -3,3 -2,2

Dług

publiczny

41,9 47,5 49,9 51,6 51,9

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dochody budżetowe w 2004
roku

ceny bieżące w mld PLN

125,9

135,7

140,5

143,5

152

152,75

100

110

120

130

140

150

160

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Struktura dochodów
budżetowych

w 2004 roku

44%

23%

14%

7%

4% 3%1%2%2%

VAT

Akcyza

PIT

CIT

Doch. j. budżet.

Wpłaty z zysku NBP

Cła

Wpłaty do budżetu z UE

Inne

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dochody budżetu państwa w
relacji

do PKB [w %]

19

18,7

18,6

18,9

17,7

19,7

22

23,1

23,8

17

19

21

23

25

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wydatki budżetowe w 2004 roku

ceny bieżące w mld PLN

138,4

151,1

172,9

182,9

190,7

198,25

100

120

140

160

180

200

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wydatki budżetu państwa w
relacji

do PKB [w %]

21,6

21,2

23

23,7

23

23,7

17

19

21

23

25

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Struktura wydatków
budżetowych

w 2004 roku

38,30%

61,70%

Wydatki "sztywne"
Wydatki "elastyczne"

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Struktura wydatków
„sztywnych”

w 2004 roku

22%

26%

7%

12%

16%

17%

Subwencje dla samorządów

Koszty obsługi długu publicznego

FUS

KRUS

Świadczenia emerytalno-rentowe żołnierzy, funkcjonariuszy, śedziów i prokuratorów

Pozostałe

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Deficyt budżetu w 2004 roku

ceny bieżące w mld PLN

12,5

15,4

32,4

39,4

38,7

45,5

0

10

20

30

40

50

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

4,8

5,3

5,1

4,3

2,2

2

0

1

2

3

4

5

6

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Deficyt w stosunku do PKB

[w %]

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dlaczego nasz dług publiczny
rośnie?

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Sektor prywatny
i kryteria z Maastricht