Ekonomika zdrowia,
jej zakres i znaczenie

Dr Michał Wiciński

Definicja



Analiza ekonomiczna – jest to analiza
porównawcza alternatywnych sposobów
postępowania pod względem zarówno
kosztów, jak i konsekwencji (wg Prof.
M.Drummonda)



Analiza kosztów i korzyści z tytułu
stosowania leków (wg T.Getzena)

Polskie Towarzystwo
Farmakoekonomii



Zdefiniowanie zakresu wiedzy, kompetencji osób
przeprowadzających i interpretujących badania
farmakoekonomiczne



Ocena technologii medycznych HTA (ang. heath
technology assessment)



Światowe standardy wyznaczone przez
Międzynarodowe Towarzystwo
Farmakoekonomiczne – ISPOR (International
Society for Pharmacoeconomics and Outcomes
Research)

Wytyczne PTF

Ekonomika zdrowia



Systematyczny wzrost nakładów na
ochronę zdrowia



Sytuacja demograficzna – starzejące się
społeczeństwo



Postęp techniczny w zakresie metod
diagnostycznych



Rosnące wymagania pacjentów



Rosnące koszty administracji



Inflacja – w sektorze opieki zdrowotnej

wynosi 4% powyżej średniej



USA – 13% PKB



Sytuacja finansowa każdego systemu

ochrony zdrowia jest sytuacją niedoboru

Wydatki na ochronę zdrowia a PKB



Podstawowym błędem tych porównań jest

założenie, że wydatki kas chorych w Polsce

odpowiadają swoim zakresem danym

publikowanym dla innych państw.



Wydatki ponoszone w Polsce na ochronę zdrowia

pochodzą z:

* kas chorych,

* budżetu państwa,

* budżetów samorządów,

* oficjalnych opłat pacjentów,

Udział wydatków na leki w
całkowitych nakładach na ochronę
zdrowia



W Polsce udział

wydatków na leki w

całkowitych

wydatkach na ochronę

zdrowia - ok. 27%,



7,2% (Szwajcaria)



20,5% (Hiszpania)



25,6% (portugalia)

Wnioski



W Polsce całkowite wydatki społeczeństwa
na ochronę zdrowia, mierzone ich udziałem
w PKB, są na poziomie niektórych państw
UE



Udział ubezpieczeń i budżetu jest
stosunkowo niski, co zmusza pacjentów do
znacznych dodatkowych wydatków, a
niekiedy uniemożliwia biedniejszym chorym
właściwe leczenie.

Istota analizy ekonomicznej



Analiza wszelkich kosztów i efektów działań
dokonywanych w ochronie zdrowia



Uzasadnienie refundacji lub zmianę jej
poziomu



Określenie dodatkowych korzyści
ekonomicznych



Dostarczenie opartych na dowodach
naukowych informacji o korzyściach
wynikających z danego schematu terapii

Analizy ekonomiczne w ochronie
zdrowia

Koszty działalności bieżącej i
koszty kapitałowe



Koszty działalności bieżącej

a) Zużycie materiałów (w tym: leki, żywność, zużycie energii);
b) Usługi obce (w tym: remontowe, transportowe, medyczne

obce, pozostałe usługi obce);

c) Podatki i opłaty;
d) Wynagrodzenia;



Koszty kapitałowe

Są to koszty dóbr o przewidywanym okresie ekonomicznej

użyteczności dłuższym niż 1 rok:

pojazdy (koszt zakupu pojazdu), wyposażenie (koszt

wyposażenia), budynki (koszt zakupu, budowy lub kapitalnego

remontu), szkolenia (długoterminowe szkolenia personelu,

włączając studia wyższe i podyplomowe).



Cena lub opłata - kwota, jaką

klient powinien zapłacić za towar lub

usługę



Koszt - to wielkość nakładów zużytych do

wytworzenia dobra lub usługi



Koszt może, ale nie musi równać się

cenie !!

Koszty w opiece zdrowotnej

Całkowite ujęcie kosztów w
analizie farmakoekonomicznej

Ocena ekonomiczna

Alternatywy porównawcze -
kryteria wyboru



Badany lek (schemat terapeutyczny)

należy porównywać z taką alternatywą,

która najprawdopodobniej zostanie

zastąpiona przez badany lek (schemat

terapeutyczny) w realnej praktyce



Rekomendowaną alternatywą do

porównania jest najczęściej stosowana

metoda leczenia lub tzw. “leczenie

pierwszego rzutu” w danym wskazaniu

Kryteria wyboru alternatywy
referencyjnej w danym wskazaniu



najczęstsze stosowanie (istniejąca praktyka)



największa skuteczność (najbardziej efektywna praktyka)



najniższy koszt (minimalna praktyka)

Metodologia farmakoekonomiczna
dla potrzeb oceny sposobów
leczenia



Prawdopodobieństwo p - (p<0,05; p>0,05)



Ryzyko względne RR - (RR=Rb/Rk)



Przedział ufności CI – (95%CI)



NNT – liczba pacjentów, których należy
objąć leczeniem, aby u jednego zapobiec
wystąpieniu niekorzystnego punktu
końcowego

Wskaźniki opłacalności terapii



QALY - rok skorygowany o jakość życia
(quality of adjusted life years)



LYG - dodatkowy, zaoszczędzony rok życia
(life years gained )



ICER – inkrementalny współczynnik
efektywności kosztów (incremental –cost-
effectiveness ratio)

QALY (quality-adjusted life year) - ilość
lat życia skorygowana jego jakością



QALY opiera się na (1) liczbie lat zyskanej dzięki

danej interwencji medycznej oraz (2) jakości życia

uzyskanych lat (1*2)



Pierwsza zmienna oznacza ilość lat, o które

wydłużone zostanie życie pacjenta dzięki danej

procedurze (na przykład jeśli będzie to 7 lat,

współczynnik ten wyniesie 7).Druga zmienna

oznacza subiektywne odczucie satysfakcji z życia

Subiektywne odczucie jakości
życia - QALY



W skali od 0 (śmierć) do 1 (pełne zdrowie).



Uzyskuje się pytając pacjenta: na ile lat życia

w pełnym zdrowiu zamieniłby 10 lat życia

przy obecnym stanie zdrowia?



Przykładowo, jeśli osoba sparaliżowana

wolałaby żyć 1 rok w całkowitym zdrowiu

(zamiast 10 lat przy obecnym stanie zdrowia)

to stan zdrowia ma dla niej wartość 0,1



Przykładowo: wydłużenie życia chorego o 6

lat przy jego wartości 0,3 daje zysk 1,8 QALY

Analiza kosztów i użyteczności (CUA)
(CUA- Cost-utility analysis)

Analiza minimalizacji kosztów



Korzyści z zastosowania alternatywnych

programów są identyczne (przykładowo

przy porównywaniu programów stosowania

różnych leków, będącymi substytutami)



Podejmuje się decyzję o zastosowaniu

programu z najniższymi kosztami



Metoda ta ma ograniczone zastosowanie -

rzadko osiągane są przez porównywane

programy klinicznie równoważne efekty

Analiza decyzyjna (maksymalizacji
wyników)



Stosowana jest wówczas gdy ważne są

tylko efekty porównywanych interwencji

(Tu koszty programów uważane są za

identyczne lub zbliżone)



Przykład: alternatywne programy

zapobiegania HIV/AIDS



Podejmuje się decyzję o zastosowaniu

programu z największymi wynikami

Analiza kosztów i korzyści (CBA)



Jest to metoda, porównująca koszty
programów z ich wynikami, przy czym obie
wielkości mierzone są w jednostkach
pieniężnych.



(CBA) może być pomocna w następujących
przypadkach oceny efektywności programów:

- szczepień przeciw grypie lub WZW typu B,
- leczenia nadciśnienia w wybranej grupie

populacji w celu zapobiegania zawałom serca

ICER – inkrementalny współczynnik
efektywności kosztów



Oznacza koszt interwencji medycznej, który
skutkuje pozytywnym efektem zdrowotnym



ICER - całkowity koszt zyskania jednego QALY



w większości krajów rozwiniętych za próg
opłacalności zyskania 1 QALY przyjmuje się

50 000 dolarów lub koszt jednego roku dializ

chorego na schyłkową niewydolność nerek

Przykładowe wartości ICER



Analizowane badanie przesiewowe o

czułości 50% i swoistości 100% kosztuje

20 USD. Częstość występowania

poszukiwanej choroby w populacji wynosi

1/5000, a osoby chore żyją o 25 lat krócej



Wyliczenie: 5 000 * 2 * 20/25  w tym

wypadku koszt zyskanego jednego roku

życia wynosi 8 000 USD.

Granica opłacalności (λ)



ICER (koszt/QALY), mimo wad, jest
używany jako narzędzie pomagające
rozróżnić „bardziej wydajne” od „mniej
wydajnych” technologii medycznych



ICER > λ lub ICER < λ



Przykład Stanów Zjednoczonych pokazuje,

że schorzenia układu sercowo-

naczyniowego stanowią w tym kraju

większe obciążenie finansowe niż

wszystkie inne kategorie razem wzięte



W roku 2007 koszty związane tylko z

nadciśnieniem tętniczym wyniosły

17,4 mld USD

Aspekty farmakoekonomiczne w terapii
nadciśnienia tętniczego



Koszty leczenia nadciśnienia

tętniczego w Polsce, oszacowane

ze społecznego punktu widzenia,

mogą sięgać nawet 14 miliardów

PLN rocznie



Udział kosztów leków w

całkowitych kosztach terapii

nadciśnienia tętniczego w

Polsce wynosi zaledwie 10%



Pozostałe bezpośrednie koszty

medyczne to odpowiednio:

konsultacje lekarskie — 31%,

hospitalizacje — 21%, badania

laboratoryjne i diagnostyczne —

11%

Porównanie skuteczności kontroli ciśnienia
tętniczego. Analiza farmakoekonomiczna
kosztów całkowitych.

Problematyka obciążeń

finansowych dla społeczeństwa
związanych z przewlekłą obturacyjną
chorobą płuc (POChP), na podstawie
danych pochodzących z krajów Unii
Europejskiej, Ameryki Północnej oraz
Polski