Urazy czaszkowo - mózgowe

Uraz czaszkowo-mózgowy

Urazem czaszkowo-mózgowym określa się

uszkodzenie powłok miękkich czaszki, kości
czaszki i/lub jej zawartości.

Urazy czaszkowo-mózgowe występują w

ilości 200-300/100 tysięcy osób rocznie, w
tym lekkie stanowią 15-20%, a ciężkie 80-
85%. W 50% przypadków współistnieją z
urazami innych okolic ciała.

Uraz czaszkowo-mózgowy

Ze względu na rodzaj urazu,

jak i jego następstwa,
dzielimy urazy czaszkowo-
mózgowe na:

•

pierwotne

•

wtórne.

Pierwotny uraz czaszkowo-
mózgowy

Pierwotny uraz czaszkowo-mózgowy:

•

obrażenia powłok miękkich i kości czaszki -
otarcia skóry, rany, stłuczenia, krwiaki
podskórny i podczepcowy, złamania kości
czaszki , płynotoki, urazy nerwów
czaszkowych,

•

obrażenia mózgu - wstrząśnienie mózgu,
stłuczenie mózgu, rozlany uraz aksonalny
(stłuczeniem pnia mózgu), rany drążące
mózgu.

Pierwotny uraz czaszkowo-
mózgowy

•

Objawy kliniczne są zależne od wielkości sił
działających w chwili urazu, miejsca
działania i ich rozległości.

•

Objawy występują bezpośrednio po
zadziałaniu urazu. W pierwotnym urazie
objawy kliniczne nie nasilają się.

•

Nie istnieją sposoby ograniczenia ciężkości
pierwotnego urazu mózgu. Można to
uczynić tylko pośrednio, poprzez działania
prewencyjne (np. ograniczenia prędkości,
kaski ochronne).

Wtórny uraz czaszkowo-
mózgowy

Wtórny uraz czaszkowo-

mózgowy:

•

obrzęk mózgu,

•

krwiaki śródczaszkowe -
śródmózgowy,
nadtwardówkowy,
podtwardówkowy - ostry,
podostry i przewlekły.

Wtórny uraz czaszkowo-
mózgowy

•

Uraz wtórny mózgu spowodowany jest
powikłaniami urazu pierwotnego lub też
niewydolnością innych narządów. Uraz
wtórny ma początek opóźniony. Opóźnienie
może być w ciągu sekund lub minut (np.
niedokrwienie mózgu z powodu wstrząsu
krwotocznego).

•

Następstwa wtórnego urazu mózgu mają
tendencję do nasilania się.

Uraz głowy

Może być konieczna RKO.
Ocena wstępna wg schematu AMPLE i ABCDE.
Co jest istotne w wywiadzie:



Mechanizm urazu



Ocena stanu świadomości natychmiast po
wypadku (świadkowie) – czy był przytomny zaraz
po urazie



Czas trwania nieprzytomności



Niepamięć wsteczna i następcza (czas trwania)



Informacje o spożyciu alkoholu, narkotyków, leków



Nudności i wymioty

Uraz głowy

Badanie fizykalne:
Razem z oceną wstępną ABCDE
Istotne:
Drożność dróg oddechowych i odpowiednia

wentylacja

Unieruchomienie kręgosłupa szyjnego (możliwość

urazu)

Częsta kontrola tętna, RR, i oddechu
Dokładne badanie głowy – zwrócić uwagę na: wyciek

z nosa i ucha, krwiak okularowy, podbiegnięcia

krwawe za uszami w okolicy wyrostka sutkowatego,

nierówność źrenic, krwawienie podspojówkowe

Tkliwość szyi
Ocena wg skali śpiączki Glasgow (GCS)

Uraz głowy

Drążące – spowodowane przez pociski z broni

palnej, odłamki metalowe, silny uraz
bezpośredni ze złamaniem i wgłobieniem
kości.

Zamknięte – przyczyną są urazy tępe oraz

nagłe przyspieszenia lub wyhamowania.

Uraz głowy – urazy drążące

Wszystkie zranienia powłok głowy obficie

krwawią. Należy je zawsze zaopatrzyć
jałowym opatrunkiem w typowy sposób.

Nie należy usuwać widocznych ciał obcych,

odłamów kostnych. Ran owłosionej skóry
głowy nie przemywać środkami
dezynfekującymi.

Uraz gałki ocznej – nałożyć jałową gazę.

Opatrunek głowy

Wstrząśnienie mózgu

Rozlane, przemijające

uszkodzenie włókien istoty

białej(aksonów).

Uszkodzenie ma charakter

czynnościowy, bez mikro-

i makroskopowych zmian

anatomopatologicznych.

Wstrząśnienie mózgu

Objawy:



Utrata przytomności



Amnezja- wsteczna lub

następcza



Inne: nudności, wymioty,

bóle głowy, bladość,

niepokój ruchowy.

Wstrząśnienie mózgu

Postępowanie:



Diagnostyka-badanie

neurologiczne, tomografia

komputerowa



Hospitalizacja i obserwacja chorego



Tlenoterapia, leki

przeciwobrzękowe, przeciwbólowe i

uspokajające

Rokowania dobre

Stłuczenie mózgu

Anatomopatologicznie można

stwierdzić uszkodzenie tkanki

mózgu. Ogniska stłuczenia

znajdują się w miejscu

uderzenia głowy, w miejscu

przeciwległym (contre coup)

lub w innych okolicach mózgu.

Jest to ciężki uraz czaszkowo-

mózgowy.

Stłuczenie mózgu contre
coup

Stłuczenie mózgu

Objawy:

•

Utrata przytomności-zazwyczaj na długi
często wielodniowy okres

•

Inne objawy zależą od miejsca, w którym
doszło do stłuczenia mózgu (ubytki pola
widzenia, ślepota, niepokój, niedowłady,
moczówka, zaburzenia mowy).

•

Stłuczenia pnia mózgu – głęboka śpiączka,
wzmożone napięcie mięśniowe.

Stłuczenie mózgu

Postępowanie:
Obserwacja szpitalna – kontrola ciśnienia

wewnątrzczaszkowego

Tlenoterapia, intubacja, leki poprawiające

przepływ mózgowy, środki
przeciwdrgawkowe

Żywienie parenteralne
Ćwiczenia oddechowe, bierne ruchy

wszystkich stawów, oklepywanie, masaż,

Pourazowy obrzęk mózgu

ciężkie obrażenie mózgu

Zaburzenia
mikrokrążenia

niedotlenienie

kwasica

Obrzęk mózgu

Pourazowy obrzęk mózgu

Objawy:



Bóle głowy



Nudności i wymioty



Bradykardia



Zaczerwienienie twarzy



Senność



Przyspieszenie oddechu



Wzrost ciśnienia tętniczego

Triada Cushinga

Triada Cushinga: zespół

objawów świadczących o
obrzęku mózgu:

•

bradykardia (tętno 50/min lub
wolniejsze)

•

tachypnoe (szybki oddech)

•

hipertonia (nadciśnienie
tętnicze)

Pourazowy obrzęk mózgu

Postępowanie:
Najważniejsze jest zapobieganie.



Leki moczopędne (furosemid, mannitol)



Wentylacja respiratorem (hiperwentylacja)



Zapobieganie drgawkom (diazepam)



Uniesienie głowy pacjenta o 30°



Zapobieganie hipertermii

Krwiaki wenątrzczaszkowe

Bardzo poważny uraz. Rozpoznany na czas

może być wyleczony operacyjnie,

przeoczony prowadzi do śmierci.

Krwiak wewnątrzczaszkowy jest

nagromadzeniem krwi przemieszczającym i

uciskającym tkankę mózgu oraz

zwiększającym ciśnienie

wewnątrzczaszkowe.

Już 10-15 ml wynaczynionej krwi powoduje

zaburzenia wewnątrzczaszkowe.

Źródłem krwawienia są tętnice, żyły, zatoki

żylne lub śródkoście.

Krwiaki wenątrzczaszkowe

Podział (czas):



Ostre – objawy w kilka lub kilkanaście
godzin od urazu



Podostre – objawy po tygodniu od urazu



Przewlekłe – objawy narastają przez
miesiące.

Podział (miejsce):



Krwiak nadtwardówkowy



Krwiak podtwardówkowy



Krwiak śródmózgowy

Krwiaki wenątrzczaszkowe

Objawy: (oznaki wzrostu ciśnienia

wewnątrzczaszkowego):



Ogólne: ból głowy, wymioty, utrata
przytomności, asymetria objawów
neurologicznych



Wskazujące stronę:



Szeroka źrenica po stronie krwiaka



Zbaczanie gałek – patrzą na krwiak



Porażenie kończyn – po stronie przeciwnej

Pewne rozpoznanie daje tomografia

komputerowa

Krwiaki wenątrzczaszkowe

Typowy przebieg:
Uraz głowy z utratą przytomności. Po kilku

minutach lub sekundach odzyskuje
przytomność, poprawa samopoczucia. Po
kilku, kilkunastu godzinach objawy ucisku
mózgu (bóle głowy, wymioty, utrata
przytomności). Przy braku pomocy zgon.