Biologiczne

Biologiczne

Podstawy

Podstawy

Zachowania

Zachowania

Zachowania prospołeczne

Zachowania prospołeczne

Zachowanie prospołeczne

Zachowanie prospołeczne

•

ka

ka

ż

ż

de dzia

de dzia

ł

ł

anie ukierunkowane na

anie ukierunkowane na

niesienie korzy

niesienie korzy

ś

ś

ci innej osobie

ci innej osobie

•

czynno

czynno

ś

ś

ci zorganizowane tak, by

ci zorganizowane tak, by

podtrzyma

podtrzyma

ć

ć

, chroni

, chroni

ć

ć

lub rozwija

lub rozwija

ć

ć

interes innych obiektów spo

interes innych obiektów spo

ł

ł

ecznych

ecznych

(osób, grup, spo

(osób, grup, spo

ł

ł

eczno

eczno

ś

ś

ci, instytucji)

ci, instytucji)

Zachowanie altruistyczne

Zachowanie altruistyczne

•

zachowanie przynosz

zachowanie przynosz

ą

ą

ce istotn

ce istotn

ą

ą

korzy

korzy

ść

ść

biorcy, wymagaj

biorcy, wymagaj

ą

ą

ce znacznego

ce znacznego

po

po

ś

ś

wi

wi

ę

ę

cenia dawcy i zamiaru

cenia dawcy i zamiaru

przysporzenia korzy

przysporzenia korzy

ś

ś

ci tylko biorcy

ci tylko biorcy

•

ka

ka

ż

ż

de dzia

de dzia

ł

ł

anie ukierunkowane na

anie ukierunkowane na

niesienie korzy

niesienie korzy

ś

ś

ci drugiej osobie z

ci drugiej osobie z

pomini

pomini

ę

ę

ciem w

ciem w

ł

ł

asnego interesu; cz

asnego interesu; cz

ę

ę

sto

sto

wi

wi

ąż

ąż

e si

e si

ę

ę

z poniesieniem kosztów

z poniesieniem kosztów

Altruizm z perspektywy

Altruizm z perspektywy

ewolucyjnej

ewolucyjnej

•

zachowanie podnosz

zachowanie podnosz

ą

ą

ce

ce

dostosowanie innego osobnika

dostosowanie innego osobnika

kosztem w

kosztem w

ł

ł

asnego

asnego

•

dzia

dzia

ł

ł

anie zwi

anie zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

ce ca

ce ca

ł

ł

kowit

kowit

ą

ą

liczb

liczb

ę

ę

potomstwa w

potomstwa w

ż

ż

yciu innego

yciu innego

osobnika, kosztem w

osobnika, kosztem w

ł

ł

asnej

asnej

prze

prze

ż

ż

ywalno

ywalno

ś

ś

ci i reprodukcji

ci i reprodukcji

Zachowania altruistyczne

Zachowania altruistyczne

zwierząt

zwierząt

•

pomoc w zdobyciu

pomoc w zdobyciu

pokarmu lub

pokarmu lub

partnera seksualnego

partnera seksualnego

•

dzielenie si

dzielenie si

ę

ę

zasobami

zasobami

•

obrona ofensywna

obrona ofensywna

•

okrzyki ostrzegawcze

okrzyki ostrzegawcze

•

a

a

dopcja

dopcja

•

opieka nad cudzym potomstwem

opieka nad cudzym potomstwem

Problem ewolucji altruizmu

Problem ewolucji altruizmu

•

W jaki sposób mogą rozpowszechnić się

W jaki sposób mogą rozpowszechnić się

geny altruizmu, skoro przynoszą stratę

geny altruizmu, skoro przynoszą stratę

ich posiadaczom (altruiści z definicji

ich posiadaczom (altruiści z definicji

osiągają mniejszy sukces reprodukcyjny)?

osiągają mniejszy sukces reprodukcyjny)?

Rozwiązanie problemu

Rozwiązanie problemu

•

Geny altruizmu mogą

Geny altruizmu mogą

rozpowszechnić się wtedy, gdy

rozpowszechnić się wtedy, gdy

altruiści będą udzielali pomocy

altruiści będą udzielali pomocy

odpowiednio częściej innym

odpowiednio częściej innym

altruistom, niż nie altruistom

altruistom, niż nie altruistom

(wówczas egoiści zostaną pozbawieni

(wówczas egoiści zostaną pozbawieni

pomocy)

pomocy)

Problem rozpoznania

Problem rozpoznania

altruisty

altruisty

•

Efekt zielonej brody – gdyby każdy altruista miał

Efekt zielonej brody – gdyby każdy altruista miał

charakterystyczną cechę morfologiczną to

charakterystyczną cechę morfologiczną to

odróżnienie altruisty od egoisty nie stanowiłoby

odróżnienie altruisty od egoisty nie stanowiłoby

problemu

problemu

•

Allele rozpoznawcze – geny determinujące

Allele rozpoznawcze – geny determinujące

zachowanie altruistyczne, cechę rozpoznawczą i

zachowanie altruistyczne, cechę rozpoznawczą i

wrażliwość na występowanie tej cechy u innych

wrażliwość na występowanie tej cechy u innych

•

Istnienie takich alleli uważane jest za bardzo mało

Istnienie takich alleli uważane jest za bardzo mało

prawdopodobne

prawdopodobne

•

Mechanizm właściwego adresowania pomocy opisuje

Mechanizm właściwego adresowania pomocy opisuje

teoria altruizmu krewniaczego i teoria altruizmu

teoria altruizmu krewniaczego i teoria altruizmu

zwrotnego

zwrotnego

Teoria altruizmu

Teoria altruizmu

krewniaczego W. Hamiltona

krewniaczego W. Hamiltona

•

Ograniczając udzielanie pomocy do

Ograniczając udzielanie pomocy do

krewnych altruista zwiększa szansę,

krewnych altruista zwiększa szansę,

że pomaga innemu altruiście

że pomaga innemu altruiście

•

Krewny altruisty posiada gen

Krewny altruisty posiada gen

altruizmu z prawdopodobieństwem

altruizmu z prawdopodobieństwem

odpowiadającym współczynnikowi

odpowiadającym współczynnikowi

pokrewieństwa

pokrewieństwa

Współczynnik

Współczynnik

pokrewieństwa „

pokrewieństwa „

r

r

”

”

•

r

r

to prawdopodobieństwo, że dwa

to prawdopodobieństwo, że dwa

osobniki posiadają ten sam gen w

osobniki posiadają ten sam gen w

wyniku odziedziczenia go po wspólnym

wyniku odziedziczenia go po wspólnym

przodku

przodku

•

Przykładowe wartości współczynnika:

Przykładowe wartości współczynnika:



rodzice-potomstwo

rodzice-potomstwo

r=0.5

r=0.5



pełne rodzeństwo

pełne rodzeństwo

r=0.5

r=0.5

Obliczanie

Obliczanie

r

r

r

r

=

=

(1/2)

(1/2)

g

g

x n

x n

g – odległość pokoleniowa

g – odległość pokoleniowa

n – liczba najbliższych wspólnych

n – liczba najbliższych wspólnych

przodków

przodków

Dobór bezpośredni i

Dobór bezpośredni i

pośredni

pośredni

•

Osobnik może propagować swoje

Osobnik może propagować swoje

geny:

geny:



bezpośrednio – osobiście

bezpośrednio – osobiście

uczestnicząc w reprodukcji

uczestnicząc w reprodukcji



pośrednio – poprzez reprodukcję

pośrednio – poprzez reprodukcję

krewnych

krewnych

Reguła Hamiltona

Reguła Hamiltona

•

Geny altruizmu będą się

Geny altruizmu będą się

rozpowszechniać, gdy:

rozpowszechniać, gdy:

koszt altruisty < zysk beneficjenta x

koszt altruisty < zysk beneficjenta x

r

r

Mechanizmy rozpoznawania

Mechanizmy rozpoznawania

krewnych

krewnych

•

rozpoznawanie przestrzenne

rozpoznawanie przestrzenne

•

znajomo

znajomo

ść

ść

•

dopasowanie fenotypu (fenotypowe

dopasowanie fenotypu (fenotypowe

dobieranie si

dobieranie si

ę

ę

)

)

Hipotezy

Hipotezy

•

Zachowania altruistyczne powinny

Zachowania altruistyczne powinny

występować u gatunków

występować u gatunków

filopatrycznych lub żyjących w

filopatrycznych lub żyjących w

grupach rodzinnych

grupach rodzinnych

•

Poziom altruizmu powinien być

Poziom altruizmu powinien być

pozytywnie skorelowany ze stopniem

pozytywnie skorelowany ze stopniem

pokrewieństwa

pokrewieństwa

Teoria altruizmu zwrotnego

Teoria altruizmu zwrotnego

R. Triversa

R. Triversa

•

Altruizm może wyewoluować, gdy:

Altruizm może wyewoluować, gdy:



koszt udzielenia pomocy przez altruist

koszt udzielenia pomocy przez altruist

ę

ę

jest niższy

jest niższy

od

od

korzy

korzy

ś

ś

ci odniesionych przez beneficjenta

ci odniesionych przez beneficjenta



prawdopodobie

prawdopodobie

ń

ń

stwo ponownego spotkania dwóch

stwo ponownego spotkania dwóch

osobników

osobników

jest wysokie

jest wysokie



altruist

altruist

a

a

jest pamiętliwy

jest pamiętliwy

- zdolno

- zdolno

ść

ść

do zapami

do zapami

ę

ę

tywania

tywania

innych po

innych po

łą

łą

czona z oczekiwaniem i ch

czona z oczekiwaniem i ch

ę

ę

ci

ci

ą

ą

rewan

rewan

ż

ż

u

u



podsumowuj

podsumowuj

ą

ą

c: altruizm zwrotny mo

c: altruizm zwrotny mo

ż

ż

e rozwin

e rozwin

ąć

ąć

si

si

ę

ę

w

w

procesie ewolucji, gdy koszt zanie

procesie ewolucji, gdy koszt zanie

c

c

hania pomocy,

hania pomocy,

mierzony w jednostkach dostosowania, przewy

mierzony w jednostkach dostosowania, przewy

ż

ż

sza

sza

koszt jej udzielenia

koszt jej udzielenia

Dylemat więźnia

Dylemat więźnia

 

Współprac

a

(altruizm)

Zdrada

(egoizm)

Współpraca

(altruizm)

Zdrada

(egoizm)

3

0

5

1

Hipotezy

Hipotezy

•

Zachowania altruistyczne powinny

Zachowania altruistyczne powinny

występować u gatunków żyjących w

występować u gatunków żyjących w

grupach o stałym składzie

grupach o stałym składzie

osobniczym

osobniczym

Biologiczne

Biologiczne

Podstawy

Podstawy

Zachowania

Zachowania

Uczenie się

Uczenie się

Etapy rozwoju osobniczego

Etapy rozwoju osobniczego

•

Ewolucja osobnicza

Ewolucja osobnicza

•

Transwolucja osobnicza

Transwolucja osobnicza

•

Inwolucja osobnicza

Inwolucja osobnicza

Po

Po

jęcie uczenia się

jęcie uczenia się

•

Definicja psychologiczna kładzie nacisk

Definicja psychologiczna kładzie nacisk

na trwałość zmian i pojawianie się

na trwałość zmian i pojawianie się

elementów nowych w zachowaniu

elementów nowych w zachowaniu

•

Definicja etologiczna podkreśla

Definicja etologiczna podkreśla

adaptacyjny charakter uczenia się

adaptacyjny charakter uczenia się

Klasyfikacja – 1. Uczenie się percepcyjne

Klasyfikacja – 1. Uczenie się percepcyjne

•

Obserwowane powtarzalne konfiguracje

Obserwowane powtarzalne konfiguracje

bodźców tworzą większe całości (postaci)

bodźców tworzą większe całości (postaci)

•

Uczenie się percepcyjne ma miejsce gdy

Uczenie się percepcyjne ma miejsce gdy

bodziec złożony jest wzmacniany (kara lub

bodziec złożony jest wzmacniany (kara lub

nagroda) lub w czasie uczenia utajonego (bez

nagroda) lub w czasie uczenia utajonego (bez

wzmocnienia)

wzmocnienia)

Klasyfikacja – 2. Imprinting

Klasyfikacja – 2. Imprinting

•

Wpajanie to szybki proces uczenia się rozpoznawania

Wpajanie to szybki proces uczenia się rozpoznawania

cech obiektu, które uruchamiają wrodzone reakcje.

cech obiektu, które uruchamiają wrodzone reakcje.

•

Jest to uczenie się bez wzmocnienia

Jest to uczenie się bez wzmocnienia

•

Zachodzi tylko w okresie krytycznym

Zachodzi tylko w okresie krytycznym

•

Wystarczy krótkotrwały kontakt z bodźcem

Wystarczy krótkotrwały kontakt z bodźcem

•

Cechy obiektu wpajane są tylko z konkretnymi

Cechy obiektu wpajane są tylko z konkretnymi

reakcjami

reakcjami

•

Efekt wpajania jest trwały i nieodwracalny

Efekt wpajania jest trwały i nieodwracalny

•

Wpajanie jest afiliacyjne, seksualne lub topograficzne

Wpajanie jest afiliacyjne, seksualne lub topograficzne

Klasyfikacja – 3. Habituacja

Klasyfikacja – 3. Habituacja

•

Przywykanie to stopniowy zanik reakcji na

Przywykanie to stopniowy zanik reakcji na

powtarzające się bodźce

powtarzające się bodźce

•

Jest to proces uczenia polegający na

Jest to proces uczenia polegający na

zabezpieczeniu organizmu przed zbędnym

zabezpieczeniu organizmu przed zbędnym

reagowaniem

reagowaniem

•

Habituacja odgrywa ważną rolę w procesie

Habituacja odgrywa ważną rolę w procesie

uwagi

uwagi

Klasyfikacja – 4. Metoda prób i błędów

Klasyfikacja – 4. Metoda prób i błędów

•

Rodzaj uczenia się wykorzystywany w

Rodzaj uczenia się wykorzystywany w

laboratoriach w procesie warunkowania

laboratoriach w procesie warunkowania

•

Organizm eliminuje nieskuteczne reakcje na

Organizm eliminuje nieskuteczne reakcje na

rzecz powtarzania skutecznych

rzecz powtarzania skutecznych

•

Prowadzi do wytwarzania nawyków

Prowadzi do wytwarzania nawyków

Klasyfikacja – 5. Uczenie się przez wgląd

Klasyfikacja – 5. Uczenie się przez wgląd

•

Uczenie przez wgląd polega na rozwiązaniu

Uczenie przez wgląd polega na rozwiązaniu

problemu przez zastosowanie reakcji

problemu przez zastosowanie reakcji

skutecznej w innym zachowaniu

skutecznej w innym zachowaniu

•

Jest ono reorganizacją wcześniejszego

Jest ono reorganizacją wcześniejszego

doświadczenia

doświadczenia

Klasyfikacja – 6. Naśladowanie

Klasyfikacja – 6. Naśladowanie

•

Jest to wykonywanie działań nowych przez

Jest to wykonywanie działań nowych przez

osobnika, który wcześniej widział je u innych

osobnika, który wcześniej widział je u innych

osobników

osobników

•

Dalsze kształtowanie nabytej umiejętności

Dalsze kształtowanie nabytej umiejętności

zachodzi już na drodze „prób i błędów” lub

zachodzi już na drodze „prób i błędów” lub

uczenia się motorycznego

uczenia się motorycznego

Klasyfikacja – 7. Uczenie się motoryczne

Klasyfikacja – 7. Uczenie się motoryczne

•

Uczenie motoryczne jest analogiczne do

Uczenie motoryczne jest analogiczne do

percepcyjnego

percepcyjnego

•

W przeciwieństwie do percepcyjnego polega

W przeciwieństwie do percepcyjnego polega

na tym, że to reakcje a nie bodźce tworzą

na tym, że to reakcje a nie bodźce tworzą

złożone zespoły

złożone zespoły