Padaczka

Upośledzenie umysłowe

Zaburzenia świadomości

Małgorzata P

Kamila K

Justyna K

PADACZKA (Epilepsia)

Znamienną cechą padaczki są napady drgawkowe.
Napad drgawkowy-jest wyrazem zakłócenia

prawidłowej czynności mózgu i powstaje w wyniku

wyładowania patologicznego komórek nerwowych.

Zasadniczo wszelki napad padaczkowy musi mieć

podłoże organiczne w mózgu- anatomopatologiczne,

patobiochemiczne lub patofizjologiczne

Nie zawsze udaje się wykryć przyczynę i podstawę
napadu drgawkowego, dlatego odróżnia się
dwojakiego rodzaju padaczkę:
1.Padaczkę ukrytą, czyli skrytopochodną, zw.
Padaczką o nieustalonej etiologii. W tym typie
padaczki dużą rolę przypisuje się skłonności
osobniczej, która wyraża się w tzw.” gotowości
drgawkowej”- łatwiejszej możliwości napadowego
występowania drgawek w warunkach sprzyjających
raptownemu wyładowaniu komórek nerwowych,
2.Padaczkę objawową, do której zalicza się głównie
padaczkę ogniskową

Padaczka jest powszechną chorobą, dotkniętych
jest nią ok.1% ludzi w Polsce( ok.400 tys.). Chorują
na nią głównie ludzie młodzi. W 80% ujawnia się
przed 20 rokiem życia.

Padaczka jest zespołem wieloetiologicznym. W jej
powstawaniu odgrywają rolę:
1)morfologiczne lub czynnościowe zmiany w mózgu
powodujące wzrost pobudliwości komórek
nerwowych
2)podwyższone „pogotowie drgawkowe” zazwyczaj
uwarunkowane genetycznie
3)czynniki sprzyjające występowaniu napadów lub
je wywołujące:
-większa gotowość do drgawek u dzieci niż u
dorosłych
-zależność występowania napadów u niektórych
chorych od cyklu snu i czuwania
-czynniki hormonalne-miesiączka, ciąża
-gorączka, zakażenie, wysiłek fizyczny, napięcie
emocjonalne itp.

4)czynniki metaboliczne( gł. u małych dzieci )-
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej,
przemiany pirydoksyny, węglowodanów, kwasów
aminowych i in.

5)czynniki genetyczne- wśród krewnych chorych na
padaczkę choroba ta występuje znacznie częściej
niż wśród ludności przeciętnej

Patomorfologia

1) Zmiany padaczkorodne.
Przyczyną padaczki mogą być wszystkie sprawy
chorobowe, które powodują „podrażnienie” pewnej
grupy komórek nerwowych mózgu. Są to najczęściej
zmiany bliznowate będące zejściem przebytej sprawy
chorobowej. Obszarem padaczkorodnym jest
bezpośrednie otoczenie blizny, wykazujące często
nieznane zglejowacenie i niedostateczne ukrwienie.

2) Zmiany podrgawkowe, będące skutkiem
przebytych napadów dużych

Klasyfikacja napadów padaczkowych wg.
Zaleceń Międzynarodowej Ligi
Przeciwpadaczkowej

1. Napady częściowe( dawniej ogniskowe)
a) z objawami prostymi: ruchowe, zmysłowe,
wegetatywne
b) z objawami złożonymi: intelektualne,
psychosensoryczne, afektywne, psychoruchowe
2. Napady Uogólnione
a) postacie submaksymalne: napady
nieświadomości i ich odmiany
b) postacie maksymalne: napady toniczno
kloniczne( grand mal- napady duże), napady
toniczne, masywne kloniczne
3 .Napady jednostronne lub przeważnie
jednostronne
4. Napady niesklasyfikowane

Napady częściowe( ogniskowe) z objawami prostymi

Napady Jacksona
• Zaliczamy je do częściowych( ogniskowych)

napadów korowych

• Drgawki ograniczają się do pewnej części ciała przy

zachowanej świadomości

• Drgawki rozpoczynają się w następującej kolejności-

w dystalnym odcinku k.g., w twarzy lub w dystalnym

odcinku k.d., wyjątkowo- w mięśniach tułowia

• Drgawki szerzą się np. z twarzy na kończynę górną i

następnie dolną- pochód drgawek Jacksona- i mogą

objąć całą połowę ciała

• Jeżeli napad trwa dłużej może zakończyć się

ogólnym napadem drgawkowym z utratą

przytomności

Napady z zaburzeniami mowy –tzw dysfatyczne
polegają na zaburzeniu wyższych mechanizmów
mowy i przejawiają się trudnościami mówienia albo
rozumienia mowy- ognisko w okolicy korowych
ośrodków mowy
Napady zwrotne( adwersyjne)- przy zachowaniu
świadomości następuje toniczny zwrot gałek
ocznych, głowy i ewentualnie tułowia w jedną
stronę, k.g. po stronie zwrotu często unosi się i
chory „spogląda” na nią poprzez bark(„postawa
szermierza”)
Napady zmysłowe o objawach elementarnych
-wzrokowe
-słuchowe
-węchowe i smakowe
-napadowe zawroty głowy
Napady określane jako wegetatywne-
wielopostaciowe, sensacje rozpoczynają się w
nadbrzuszu i wstępują w kierunku głowy, uczucie
„kurczu żołądka”, nudności, bicie serca, parcie na
mocz i stolec

Napady częściowe o objawach złożonych

Padaczka skroniowa
• Napady zdarzają się w ogniskach skroniowych
• Ma postać napadowych doznań czuciowych lub

objawów ruchowych

• Zaburzenia wegetacyjne, halucynacje wzrokowe

lub słuchowe, stany marzeniowe, „wrażenia już
widzianego”( Deja vu), stany agresywne,
depresyjne, depersonalizacja itp.

• Z objawów ruchowych- dyzartria, dysfazja,

ruchy automatyczne

Napady uogólnione

Napady toniczno- kloniczne/Duży napad

padaczkowy( grand mal)

Objawy:
• Nagła utrata przytomności-upadek chorego
• Skurcze toniczne mm całego ciała
• Nagły skurcz mm klatki piersiowej-przeraźliwy

krzyk

• Twarz blednie, niebawem sinieje, żyły szyjne

wypełniają się krwią

• Skurcze toniczne zastąpione przez skurcze

kloniczne

• Głowa-przegięta ku tyłowi lub zwrócona w bok

Objawy- c. d:

• Powieki rozwarte, źrenice szerokie, nie oddziałują na

światło

• Kk. g. zgięte w stawach łokciowych, palce zaciśnięte w

pięść, kk. d. wyprostowane

• Na ustach pojawia się piana, przeważnie skrwawiona
• Oddech przyspieszony, głęboki
• Często występuje oddawanie moczu, kału, wytrysk nasienia
• Po napadzie chory zapada w krótszy lub dłuższy sen; w

okresie odzyskiwania przytomności chory bywa czasem
zamroczony i agresywny. W czasie śpiączki stwierdza się
zniesienie lub osłabienie odruchów głębokich, często
obustronny odruch Babińskiego. Zwykle jest
nieświadomość przebytego napadu; często chorzy zdają
sobie sprawę, odczuwając bóle mięśni oraz ogólne
niedomaganie

Napad czasem bywa poprzedzony tzw.

Zwiastunami( prodromata) oraz aurą

padaczkową( aura epileptica)

Zwiastuny( tj. zmiana usposobienia, wrażliwość,

przygnębienie itp.)

różnią się od aury tym, że występują na kilka

godzin lub dni przed napadem, natomiast aura

zjawia się tuż przed samym napadem.

Aura (powiew)- objawy wstępne napadu, które

chory pamięta, zdarzają się w 10-15 % przypadków

padaczki i z reguły trwają 1-2 s. lub krócej.

Występują najrozmaitsze aury: czucia

cielesnego( parestezje), wisceralnego( np.Sensacje

w nadbrzuszu , przesuwające się do głowy),

zmysłowe, psychiczne. Aura ma też znaczenie

objawu ostrzegawczego i jeżeli nie jest zbyt krótka,

umożliwia zabezpieczenie przed upadkiem

Uogólniony napad drgawkowy może być wynikiem

wyładowania korowego, obejmującego całą korę

oraz okolicę podkorową, lub też może być

pochodzenia centrencefalicznego. Wyładowanie

„wyższego pnia mózgowego” czyli „układu

środkowo-mózgowego” powoduje drgawki ogólne,

utratę przytomności, krzyk, przygryzienie języka i

nieraz brak kontroli nad zwieraczami.

Postępowanie z chorym w napadzie dużym polega

na rozpięciu mu ubrania, skręceniu głowy w bok,

by zapobiec zachłyśnięciu się śliną, ew.

zabezpieczeniu chorego przed okaleczeniami

wskutek uderzenia się w fazie klinicznej o twarde

przedmioty. Aby zapobiec następnym napadom

wstrzykuje się domięśniowo lub dożylnie

fenobarbital lub diazepam.

Stanem padaczkowym nazywamy stan, w którym
napady duże występują często i między nimi chory
nie odzyskuje przytomności. Często przyczyną
stanu padaczkowego jest nagłe odstawienie leków,
zwłaszcza barbituranów, ale może być także jakaś
inna szkodliwość obniżająca próg pobudliwości
układu nerwowego. Na skutek ciągłego
niedotlenienia mózgu może dojść do zejścia
śmiertelnego.

Mały napad padaczkowy( petit mal)

• Występuje najczęściej u dzieci( przeważnie u

takich, które cierpią na napady duże

• Powtarzają się dość często w ciągu dnia
Objawy:
• Nie ma zazwyczaj drgawek
• Występuje całkowita lub częściowa utrata

przytomności( absence)

• Chory przerywa swą czynność, nie pada, stoi

nieruchomo lub wykonuje szereg nieświadomych
ruchów( mruganie powiekami, zwrot głowy lub
gałek ocznych, ruchy kk.gg.) po czym odzyskuje
świadomość i kontynuuje przerwaną czynność

• Napad taki trwa zazwyczaj kilka sekund

Padaczka miokloniczna

•Początek w wieku szkolnym lub przed okresem
pokwitania
•Występowanie rodzinne
•Ogólne napady padaczkowe toniczne, kloniczne i
mieszane, zapoczątkowujące chorobę, występujące w
nocy, coraz częstsze w pierwszym okresie
•Napadom towarzyszą gwałtowne, obszerne zrywy
(mioklonie) obejmujące mięśnie twarzy, gardła,
tułowia i kończyn, wstrząsające nieraz błyskawicznie
całym ciałem chorego
•Otępienie potęgujące się w dalszym okresie choroby,
często dołącza się wzmożone napięcie mięśniowe, tiki,
ruchy pląsawicze , zubożenie ruchowe
•Choroba jest postępująca, w ciągu kilku lat prowadzi
do śmierci

Napady Toniczne

• Pochodzą ze śródmózgowia, mostu i opuszki rdzenia
• Odznaczają się zgięciem tułowia ku przodowi,

tonicznym prężeniem kończyn dolnych, zginaniem
kończyn górnych w stawach łokciowych lub
tonicznym nadmiernym prostowaniem i
przywodzeniem wszystkich kończyn analogicznie do
sztywności odmóżdzeniowej

Napady akinetyczne

• Napady małe pod postacią nagłego i przejściowego

zakłócenia świadomości tzw. Absence( nieobecność)

• Dziecko nagle pada, po czym natychmiast wstaje i

kontynuuje przerwaną czynność

• Mogą to być także napady miokloniczne z

krótkotrwałą utratą przytomności bez upadku z
ograniczonymi nieznacznymi skurczami mięśni

Napady jednostronne

Padaczka połowiczo- drgawkowa z porażeniem

połowiczym

Zespół ten autorzy francuscy( Gastaux i Vigououx)

uzależnili od zmian w układzie żylnym mózgu,

które odpowiadają zapaleniu zakrzepowemu żył

Odróżnia się dwie postacie tych napadów:
1) Napady duże ograniczone do napadów dużych

połowiczych

-utrata przytomności-trwa ok..1 min.
-faza toniczna i kloniczna
-zgięcie i prostowanie kończyn z jednej strony, podczas

gdy druga połowa ciała pozostaje nieruchoma

-powrót przytomności- szybciej niż w napadzie dużym
-nieraz zachodzi przemijający niedowład

Padaczka połowiczo- drgawkowa z porażeniem
połowiczym c.d.

2) napady połowiczo-kloniczne
-skurcze kloniczne w gałkach ocznych, w połowie
twarzy, następnie w karku, w kończynie górnej,
potem w kończynie dolnej
-pomiędzy zajęciem przez drgawki poszczególnych
odcinków ciała zachodzą 10-20 min. przerwy
-drgawki powtarzają się w tym samym porządku:
oczy, twarz, kończyna górna i kończyna dolna

Napady padaczkowe związane z wiekiem

Badanie chorego na padaczkę

• w każdym przypadku konieczny jest dokładny wywiad

subiektywny i obiektywny.

• U dzieci należy przeprowadzić wywiad w kierunku ew.

urazu przyporodowego. Jeżeli dziecko wykazuje napady
duże pierwotnie uogólnione, stan neurologiczny jest
prawidłowy i wywiad rodzinny co do padaczki jest
dodatni, wystarczy rtg czaszki, EEG oraz zbadanie
poziomu cukru, wapnia i fosforu we krwi. Dzieci z
upośledzeniem umysłowym należy badać klinicznie.

• U dorosłych w przypadkach z napadami bez cech

ogniskowych z obciążeniem rodzinnym padaczką i
prawidłowym stanem neurologicznym- EEG, rtg czaszki,
poziom cukru, wapnia i fosforu we krwi. W przypadkach
nie spełniających tych trzech warunków- tomografia
komputerowa lub odma czaszkowa

Rozpoznanie

• W przypadkach typowych rozpoznanie jest łatwe.

Przy rozpoznaniu różnicowym należy pamiętać o
następujących stanach:

-napady histeryczne z drgawkami

padaczkopodobnymi

-omdlenie
-narkolepsja i katapleksja
-napadowe zawroty głowy

Rokowania

• Im bardziej różnorodne są napady, zwłaszcza z

udziałem psychoruchowych, i im wcześniej się one
pojawiły, im większe są zaburzenia neurologiczne i
psychiczne, tym trudniej na ogół uzyskuje się
większą poprawę

• Np. u chorych z napadami wyłącznie dużymi udaje

się uzyskać co najmniej kilkuletnią przerwę w
napadach w 50% przypadków, natomiast u chorych
z napadami psychoruchowymi- w 20% przypadków

• Dość często przebieg padaczki jest nieobliczalny. Są

okresy dobrej odpowiedzi na lek i takie, w których
te same leki przestają działać. Przyczyny tych zmian
zwykle pozostają niejasne

• Szacunkowo można przypuszczać, że w ok. 10%

przypadków uzyskuje się trwałe ustąpienie napadów

Leczenie

• Warunkiem rozpoczęcia przewlekłego leczenia

farmakologicznego jest pewne rozpoznanie
padaczki, szczególną rozwagę należy zachować w
przypadku tzw. Padaczki ukrytej

• Kierować się można uproszczonym podziałem

leków na dwie podstawowe grupy:

1)Leki działające w mniejszym lub większym stopniu

na wszelkie postacie napadów- z wyjątkiem
napadów nieświadomości: fenytoina, fenobarbital,
karbamazepina, pirimidon, diazepan

2)Leki działające tylko na napady nieświadomości:

sukcynimidyny, oksazolidynodiony. Poza tym leki
działające na wszelkie typy napadowe: klonazepan

Wskazówki ogólne:

• Regularny tryb życia, sprzyjający

systematycznemu zażywaniu leków

• Długi sen( zwłaszcza w przypadkach z napadami

występującymi wkrótce po obudzeniu)

• Wszelkiego rodzaju nadmierne bodźce są

szkodliwe

• Gimnastyka pokojowa, ćwiczenia odprężające,

spacery i piesza turystyka

• Dieta powinna być zwykła
• Należy unikać potrwa ciężko strawnych i zbyt

obfitego jedzenia oraz dużych ilości płynów,

zwłaszcza na noc

• Alkohol jest szkodliwy

Zaburzenia świadomości

Świadomość

Poczucie przeżywania ,towarzyszące zjawiskom
psychicznym
Świadomość= przytomność( czuwanie)

Podłoże zaburzeń świadomości

Za stan pełnej świadomości oraz jej właściwy
obszar odpowiedzialny jest układ siatkowaty
międzymózgowia i śródmózgowia, który z kolei
pobudza gotowość kory mózgu do percepcji
bodźców i do złożonych procesów psychicznych.
Stąd też podłożem zaburzeń świadomości może być
zarówno zmniejszona aktywnośc układu
siatkowatego, jak i obniżona sprawność neuronów
korowych, spowodowane działaniem rozmaitych
szkodliwych czynników zewnątrz- i
wewnątrzpochodnych. U dzieci są to najczęściej
stany zapalne mózgu, niedotlenienie mózgu, urazy
czaszki, padaczka a także niektóre choroby
somatyczne i metaboliczne.

Podział zaburzeń świadomości

Grupa I- obejmuje Ilościowe Zaburzenia
Świadomości( przytomności), tzn. różnego stopnia
zmiany natężenia jasności i zwężenia pola
świadomości. Przejawiają się one osłabieniem
reakcji na bodze zewnętrzne i ograniczeniem ich
percepcji, utrudnionym kontaktem z otoczeniem,
pewną dezorientacją w czasie oraz spadkiem
zdolności przypominania i zapamiętywania
zdarzeń.
Grupa II- Jakościowe Zaburzenia Świadomości.
Cechuje je nie tylko dezorientacja w czasie, ale
również w miejscu i ocenie sytuacji, a także w
psychice własnej. Stwierdza się również
zniekształcenie i zafałszowanie spostrzegania w
postaci iluzji i omamów, z których treścią wiążą się
niekiedy urojenia.

Ilościowe zaburzenia świadomości

1.Przymglenie. Polega na:
 Nieostrym i niedokładnym spostrzeganiu zjawisk

w otoczeniu

 Spadku reakcji na bodzce zewnętrzne
 Spowolnieniu procesów myślenia
 Utrudnieniu zapamiętywania i przypominania

zdarzeń

 Chory zachowuje świadomość, można z nim

nawiązc kontakt słowny, na zadawane pytania
odpowiada z trudem i ze znacznym opóznieniem

Ilościowe zaburzenia świadomości c.d

2. Senność patologiczna. Stan ten cechuje:
• Wyraźne spowolnienie ruchowe
• Brak aktywności
• Niepełna orientacja w otoczeniu
• Nieostre spostrzeganie i przyjmowanie zjawisk-

bardziej niż w przymgleniu

• chory ma ciągłą skłonność do zasypiania, kontakt

słowny jest nadal możliwe( ograniczony jednak do
pojedynczych słów i nie zawsze sensownych
wypowiedzi)

• Czynności fizjologiczne ulegają wyraznemu zwolnieniu

Ilościowe zaburzenia świadomości c.d

3. Stan przedśpiączkowy, półśpiączka, odrętwienie
• Z chorym nie udaje się już nawiązać kontaktu

słownego Na niektóre bodzce zewnętrzne( silne
potrząsanie, głośne wołanie, klaskanie) reaguje
on lekkim poruszeniem się machnięciem ręką lub
grymasem twarzy, trzepotaniem powiek czy
językiem a obudzić go nie można

• Podane pokarmy i płyn trzyma bezwładnie w

ustach nie wykonując ruchów połykania lub żucia

Ilościowe zaburzenia świadomości c.d.

4.Śpiączka
• Stan całkowitego wyłączenia

świadomości( przytomności)

• Chory nie reaguje nawet na najsilniejsze bodzce

zewnętrzne np. bólowe

• Ma bardzo słabe lub zupełnie zniesione odruchy

głębokie i powierzchowne z niewielka tylko
reakcją zrenic na światło

• Nie przyjmuje pokarmów i płynów
• Niekiedy bezwiednie oddaje mocz i kał lub ma

niemożności oddawania moczu, leży bezwładnie,
nieruchomo

Jakościowe zaburzenia świadomości

1. Zespół majaczeniowy
• Często występuje u dzieci w stanach zapalnych mózgu

o różnej etiologii, w ostrych infekcjach
przebiegających z podwyższona temperaturą ciała

• W pełnym rozwoju zespołu majaczeniowego dominują

w obrazie klinicznym następujące objawy:

a) Dezorientacja ogólna co do czasu, miejsca i

sytuacji przy zachowanej orientacji co do własnej
osoby

b) Utrudnione, zniekształcone i zafałszowane

spostrzeżenia w postaci omamów i iluzjii

c) narastający niepokój, podniecenie i zaburzenia

afektu(lęk, nastrój dysforyczny)

d) Utrudnione zapamiętywanie i przypominanie

zdarzeń

Jakościowe zaburzenia świadomości c.d.

2. Zespół pomroczny lub zamroczeniowy
• Występuje w wielu ostrych chorobach zakaznych,

w stanach pourazowych mózgu, w schorzeniach
układowych, najczęściej można go spotkać w
padaczce

• Zaburzenia świadomości rozwijają się nagle i

kończą się szybko

• Najbardziej typowe objawy:
a) zaburzenia orientacji
b) gwałtowne podniecenie ruchowe z agresją i

wyładowaniami popędowymi

c) zaburzenia afektu
d) niepamięć

Jakościowe zaburzenia świadomości c.d.

3. Zespół zamroczeniowo- majaczeniowy
• Spotyka się go u dzieci w ostrych chorobach

zakaznych przebiegających z wysoką gorączką,
zatruciach grzybami, w ciężkich urazach czaszki i
mózgu a także w padaczce

• Na obraz kliniczny składają się:
a) typowe objawy zamroczenia prostego
b) omamy wzrokowe
c) częściowa niepamięć

Jakościowe zaburzenia świadomości c.d.

4. Zespół splątaniowy
• Stanowi najczęściej powikłanie ostrych chorób

zakaznych, niektórych chorób nowotworowych i
wyniszczających np. białaczki a także ciężkiego
urazu czaszki

• Objawy:
a) zaburzenia toku myślenia z gonitwą myślową
b) zaburzenia orientacji
c) silny niepokój ruchowy
d) lęk, związany z najprawdopodobniej z

omamami i urojeniami

e) niepamięć częściowa

Jakościowe zaburzenia świadomości c.d.

5. Zespół podwyższonej świadomości
• Występuje po zażyciu leków pobudzających

czynności psychiczne i stan czuwania

• Używane często przez młodzież celowo do

poprawy samopoczucia i nastroju

• Leki te stosowane w niewielkich dawkach

powodują podwyższenie aktywności psychicznej

ze spadkiem męczliwości i uczucia znużenia

• Niekiedy mogą one prowadzić do niepokoju,

bezsenności, przyspieszenia toku myślenia,

podwyższenia wrażliwości na bodzce zmysłowe,

przyspieszenia czynności serca, zwiększenia

ciśnienia tętniczego krwi i drżeń mięśniowych

• W dawkach wyższych wywołują stany

majaczeniowe, euforię, omamy

Upośledzenie umysłowe

Definicja

Upośledzenie umysłowe określa się

jako „funkcjonowanie intelektualne
istotnie poniżej

przeciętnej, upośledzenie to powstaje
w okresie rozwojowym i towarzyszy
mu obniżenie zdolności
przystosowania się”.

Epidemiologia

• Rozpowszechnienie upośledzenia

określa się na ok. 1% populacji
ogólnej, z tego ok. 80% to stopień
lekki, ok.12% - umiarkowany, ok.7% -
znaczny, ok.1% - głęboki.

• Największa wykrywalność

upośledzenia umysłowego jest w
wieku szkolnym i wynosi on 2-3%.

Etiologia

Podział ze względu na przyczyny:
- Czynniki działające przed porodem
- Czynniki działające w czasie życia

płodowego

- Czynniki związane z porodem
- Czynniki działające po urodzeniu

Etiologia

Czynniki działające przed porodem:

Genetyczne: a) - monogeniczne
- strukturalne
- metaboliczne
b) wieloczynnikowe
c) chromosomalne

Z tą grupą czynników związane są takie choroby

jak:

- stwardnienie guzowate i neurofibromatoza

dziedziczone autosomalnie, w sposób dominujący,

- małogłowie prawdziwe, pierwotne;
- genetyczne zaburzenia metaboliczne jak :
● fenyloketonuria
● zaburzenia przemiany tłuszczów i

węglowodanów

● mukopolisacharydozy
● zaburzenia przemiany hormonalnej

Etiologia

Czynniki działające w czasie życia

płodowego:

● zakażenia bakteryjne, wirusowe,

pasożytnicze

● wady żywienia
● czynniki chemiczne
● czynniki fizyczne
● czynniki immunologiczne
● zaburzenia łożyska
● hipoksja wewnątrzmaciczna

Etiologia

Czynniki związane z porodem :
- zamartwica
- uraz

porodowy( krwawienie do

OUN, leukomalacja
okołoporodowa)
- wcześniactwo

Etiologia

Czynniki działające po urodzeniu:
- zakażenia
- urazy
- czynniki chemiczne
- czynniki żywieniowe
- czynniki izolacji zmysłowej i

kulturalnej

Nazewnictwo historyczne

● Stopień lekkie (IQ 59-69)
ociężałość umysłowa, lekki niedorozwój umysłowy,

lekka oligofrenia, debilizm

● Stopień umiarkowany (IQ 35-49)
umiarkowany niedorozwój umysłowy ,umiarkowana

oligofrenia, imbecylizm

● Stopień znaczny (IQ 20-34)
znaczny niedorozwój umysłowy , znaczna

oligofrenia

● Stopień głęboki ( IQ <20 )
głęboki niedorozwój umysłowy, głęboka oligofrenia,

idiotyzm

Klasyfikacja upośledzenia

umysłowego wg stopnia i

ilorazu inteligencji:

▪ stopień lekki 50-69 IQ
▪ stopień umiarkowany 35- 49 IQ
▪ stopień znaczny 20- 34 IQ
▪ stopień głęboki < 20 IQ

Stopień lekki

- trudność z wymową niektórych słów

oraz wyrażaniem emocji

- trudności w szkole (trudności z

czytaniem i pisaniem)

- potencjalna zdolność do pracy

wymagającej raczej praktycznych
umiejętności)

Stopień umiarkowany

• widoczne zaburzenia w rozwoju

psychoruchowym

• trudności w polu relacji społecznych
• powolny rozwój rozumienia i

umiejętności mówienia

• problemy związane z uczeniem się

Stopień znaczny

• upośledzony rozwój ruchowy,
• mowa rozwinięta minimalnie,
• ograniczenie czynności

samoobsługowych

• skąpa lub żadna umiejętność

komunikowania się

W okresie szkolnym może:
• nauczyć się porozumiewania się z

innymi lub mówić,

• wyćwiczyć elementarne nawyki

ćwicząc je systematycznie

Stopień głęboki

• głęboko zaburzona sprawność

spostrzegania,

• istotne ograniczenie w zakresie

samoobsługi (m.in. samodzielnego

spożywaniu posiłków, załatwianiu i

kontroli potrzeb fizjologicznych)

• ograniczenie werbalnej komunikacji

oraz lokomocji

• Wymagają stałej opieki i nadzoru

Objawy

• W obrębie głowy:
- ostrogłowie
- asymetria
- białe zabarwienia tęczówki
- zajęcza warga
- język geograficzny( wystający z ust, z

głębokimi

bruzdami)
- podniebienie gotyckie
- zmiany w kształcie małżowiny usznej
- nie wykształcone podniebienie
- ślinotok

• w obrębie tułowia i kończyn:
- nie proporcjonalna długość tułowia

w stosunku do długości rąk i nóg

• w zakresie rozwoju fizycznego ( wzrost,

waga)

- sprawności motorycznej
- sprawności sensorycznej
- sprawności narządów mowy
- zmniejszona sprawność fizyczna

Zaburzenia współistniejące

Często upośledzeniu umysłowym

towarzyszą znaczne i ciężkie wady
neurologiczne i fizyczne:

- padaczka
- upośledzenie wzroku lub słuchu
- upośledzenie narządu ruchu
- całościowe zaburzenia rozwoju

(autyzm)

Metody psychoruchowego usprawniania dzieci

NDT Bobath

Vojta

Cele
usprawniania

1. Normalizacja napięcia
mięśniowego 2.

Hamowanie
prymitywnych odruchów
3. Powstawanie
normalnych wzorców

ruchowych

1.Zapobieganie
powstawaniu MPD u

dzieci ryzyka
2.Poprawa
sprawności ruchowej

w MPD

Rodzaj
stymulacji

Czucie powierzchowne,

czucie głęboki i czucie
ruchu

Czucie

powierzchowne,
czucie głęboki i
czucie ruchu

Usprawnianie Odpowiednie techniki

złożeniowe ułatwiające

ruchy czynne

Proprioceptywne
strefy wyzwolenia na

tułowiu i
kończynach( odruch
y pełzania,
obracania)

Wskazani

Dzieci ryzyka Dzieci z
MPD Dorośli po udarach

Dzieci ryzyka Dzieci
z MPD

Zapobieganie, leczenie

Poziomy działań zapobiegawczych:
● prewencja pierwszego rzędu zawiera:
a) Edukacje dotyczącą przyczyn i leczenia
b) Realizacje programów społeczno-

ekonomicznych, mających na celu poprawę

standardów życia, odżywiania, mieszkania,

programów kształcenia

c) Zapewnienie odpowiedniej opieki matce i

dziecku

d) Organizacje poradnictwa w zakresie

genetyki

● prewencja drugiego rzędu polega na :
a) wczesnym rozpoznaniu i leczeniu

schorzenia uwarunkowanych dziedzicznie.

b) właściwym leczeniu chorób i anomalii,

które mogą powodować upośledzenie.

c) jak najwcześniejszym rozpoznaniu i

leczeniu z częściowymi zaburzeniami

rozwojowymi.

d) właściwym rozpoznaniu i leczeniu dzieci z

opóznieniem rozwoju uwarunkowanymi

kulturowo.

● prewencja trzeciego rzędu ma za zadanie:
a) odpowiednie leczenie i rozwiązywanie problemów

emocjonalnie i osobowościowych dziecka

upośledzonego za pomocą psycho-, socjo-,

farmakoterapii.

b) poradnictwo i pomoc w stosunku do rodziców
c) zapewnienie opieki odpowiednich instytucji, jeśli

zachodzi tego potrzeba.

d) rehabilitacja zawodowa
e) rehabilitacja ewentualnego inwalidztwa fizycznego
f) specjalna edukacja, dostosowana do poziomu

możliwości osoby upośledzonej umysłowo

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapię stosuje się do

opanowywania zachowań
agresywnych i lęku, przeciwdziałania
wycofywaniu się kontaktu
terapeutycznego lub stabilizacji
wahań nastroju.

Stosowane leki

- natrekson
- przeciwdepresyjne
- neuroleptyki
- stabilizatory nastroju
- benzodiazepiny

W leczeniu padaczki, zaburzenia

świadomości oraz upośledzenia umysłowego

dużą rolę odgrywają metody z zakresu

terapii psychopedagogicznej

tj.:

• Metoda Drama(urozmaica proces nauczania,

ośmiela uczniów do działania, niweluje
zahamowania oraz rozwija wyobraźnię. Ponadto
wyzwala spontaniczne reakcje emocjonalne,
zmusza do podejmowania decyzji i reagowania na
różnorodne sytuacje)

• Metoda Marii Montessori(ponieważ każde dziecko

jest inne, powinno rozwijać się według
indywidualnego planu rozwoju tak, aby móc uczyć
się szybciej i efektywniej)

• Terapia Metodą Integracji Sensorycznej (SI)
• Metoda Weroniki Sherborne(posługiwanie się

ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju
psychoruchowego dziecka i terapii tego rozwoju )