Władza ustawodawcza

• SEJM:
- Wybory 5-przymiotnikowe:
1.

Powszechne

2.

Równe

3.

Bezpośrednie

4.

Proporcjonalne

5.

Tajne

• 460 posłów
• Kadencja – 4 lata, wybory zarządza

Prezydent

Władza ustawodawcza

• SENAT:
- Wybory 3 – przymiotnikowe:
1.Powszechne
2.Bezpośrednie
3.Tajne
• 100 senatorów
• Kadencja – 4 lata, wybory zarządza

Prezydent

Prawo wyborcze w wyborach do

Parlamentu

• Czynne prawo wyborcze (prawo wybierania):
1.Obywatel polski
2.Najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat
3.Nie jest pozbawiony praw publicznych

prawomocnym orzeczeniem sądu i Trybunału

Stanu

4.Nie jest ubezwłasnowolniony
• Bierne prawo wyborcze (prawo wybieralności):
1.Posiada czynne prawo wyborcze
2.Najpóźniej w dniu głosowania ukończone:
- 21 lat w wyborach do Sejmu
- 30 lat w wyborach do Senatu

Prawo wyborcze

• Wybory przeprowadza:
1.Państwowa Komisja Wyborcza
2.Okręgowe komisje wyborcze
3.Obwodowe komisje wyborcze

• Kampania wyborcza ulega zakończeniu na

24h przed dniem wyborów.

• Od 15 dnia przed wyborami do zakończenia

kampanii TVP i PR rozpowszechniają na

własny koszt audycje wyborcze komitetów

wyborczych

- w programach ogólnokrajowych – 15h (5h-

Senat) w TVP i (10h-Senat) 30h w PR

- w programach regionalnych – 10h (3h-

Senat)w TVP i 15h (6h-Senat) w PR

Prawo wyborcze

• Wybory do Sejmu są proporcjonalne –

głosujemy na komitet wyborczy i na
kandydata, który powinien w pierwszej
kolejności „wejść” z tego komitetu do
Sejmu.

• Aby „wejść” do Sejmu potrzebne jest 5%

poparcia, a w przypadku koalicji – 8%

• Wybory do Senatu są większościowe - w

woj. śląskim wybieramy 13 senatorów.

Parlament

• Skrócenie kadencji Sejmu = Senatu:
1.Samorozwiązanie – większością 2/3

ustawowej liczby posłów

2.Przez Prezydenta:
Obligatoryjnie – gdy Sejm nie zdołał

powołać Rady Ministrów

Fakultatywnie – gdy po 4 miesiącach od

przedłożenia projektu ustawy
budżetowej do Sejmu, nie dotarł on do
Prezydenta w celu jej podpisania

ZGROMADZENIE

NARODOWE

• To obrady Sejmu i Senatu pod

przewodnictwem Marszałka Sejmu tylko
w określonych sytuacjach:

1.Zaprzysiężenie Prezydenta
2.Uznanie trwałej niezdolności

prezydenta do pełnienia jego
obowiązków ze względu na stan zdrowia

3.Postawienie Prezydenta w stan

oskarżenia przed Trybunał Stanu

Władza wykonawcza

PREZYDENT:
• Wybory 4-przymiotnikowe:
- Powszechne
- Równe
- Bezpośrednie
- Tajne
• Kadencja 5 lat
• Możliwa jednokrotna reelekcja

Prezydent RP

• Bierne prawo wyborcze:

- Obywatel polski

- Najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat

- Pełnia praw wyborczych do Sejmu

- Kandydata zgłasza co najmniej 100 000

obywateli mających czynne prawo wyborcze do

Sejmu

• Wybory prezydenckie zarządza Marszałek Sejmu

• Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzyma więcej niż

połowę ważnie oddanych głosów, 14 dni po I

turze wyborów przeprowadza się II turę między

kandydatami, którzy uzyskali kolejno największą

ilość głosów.

Prezydent RP

• Zadania Prezydenta:
1.Najwyższy przedstawiciel RP, m.in. ratyfikuje i

wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i

odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych

państwach i przy organizacjach międzynarodowych

2.Gwarant ciągłości władzy państwowej
3.Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji – może

wystąpić z wnioskiem do TK o zbadanie zgodności

aktu prawnego z Konstytucją

4.Stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa

państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności

jego terytorium, jest najwyższym zwierzchnikiem Sił

Zbrojnych RP, w razie bezpośredniego i

zewnętrznego zagrożenia państwa zarządza

powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił

Zbrojnych

Prezydent RP

5. Nadaje obywatelstwo i wyraża

zgodę na zrzeczenie się
obywatelstwa polskiego

6. Nadaje ordery, odznaczenia, tytuł

profesora zwyczajnego, określone
stopnie wojskowe

7. Powołuje sędziów
8. Stosuje prawo łaski
• Zastępuje go Marszałek Sejmu

Prezydent RP

• Odpowiada konstytucyjnie (za

naruszenie Konstytucji lub ustaw) i
karnie (za popełnienie przestępstwa)
przed Trybunałem Stanu

• Za swoje działania nie ponosi

odpowiedzialności politycznej

RADA MINISTRÓW

• W jej skład wchodzi:
1.Prezes rady Ministrów
2.Ministrowie
3.Mogą być wiceprezesi RM
4.Mogą być przewodniczący

określonych w ustawach komitetów

• RM powołuje Sejm

Rada Ministrów

• Zadania RM:
1.Prowadzi politykę zewnętrzną i wewnętrzną

RP

2.Kieruje administracją rządową
3.Należą do niej sprawy polityki państwa nie

zastrzeżone dla innych organów

państwowych i samorządu terytorialnego

4.Inne np.: uchwala projekt budżetu państwa,

sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie

obronności kraju oraz określa corocznie liczbę

obywateli powoływanych do czynnej służby

wojskowej

Rada Ministrów

• Członkowie RM ponoszą odpowiedzialność

konstytucyjną oraz odpowiedzialność karną (ale

tylko za przestępstwa popełnione w związku z

zajmowanym stanowiskiem) przed Trybunałem

Stanu

• Członkowi RM ponoszą solidarną

odpowiedzialność polityczną (czyli za działalność

RM) przed Sejmem. Przejawia się ona możliwością

wyrażenia votum nieufności lub nie wyrażeniem

votum zaufania przez Sejm.
Członkowie RM ponoszą także indywidualną

odpowiedzialność polityczną przed Sejmem za

sprawy należące do ich kompetencji lub

powierzone przez Prezesa RM. Przejawia się ona

możliwością udzielania votum nieufności przez

Sejm

WŁADZA SĄDOWNICZA

• Władze sądowniczą sprawują ją sądy i

trybunały, które wydają wyroki w imieniu

Rzeczypospolitej Polskiej.

• Wymiar sprawiedliwości sprawują Sąd

Najwyższy, sądy powszechne, sądy

administracyjne i sądy wojskowe.

• Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu

podlegają tylko Konstytucji i ustawom

Trybunał Konstytucyjny

• Składa się z 15 sędziów, wybieranych na

9 lat, nie jest możliwa reelekcja

• Sędziowie TK w sprawowaniu swojego

urzędu podlegają tylko Konstytucji

• Orzeczenia TK są ostateczne i mają moc

powszechnie obowiązującą (są
publikowane w Dz.U.)

Trybunał Konstytucyjny

• Zadania TK:
1.Badanie zgodności aktów prawnych z

Konstytucją

2.Badanie zgodności z Konstytucją celów lub

działalności partii politycznych

3.Rozstrzyganie skarg konstytucyjnych
4.Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między

centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

5.Rozstrzyganie pytań prawnych sądów

TRYBUNAŁ STANU

• Składa się z 19 członków, co do zasady

wybieranych na 4 lata

• Członkowie TS w sprawowaniu swojego

urzędu podlegają tylko Konstytucji i
ustawom

• Rozstrzyga o odpowiedzialności

konstytucyjnej takich osób jak: Prezydenta
RP, Prezesa RM i członków RP, Prezesa NIK,
Prezesa NBP

SKARGA KONSTYTUCYJNA

• Może ją wnieść każdy obywatel, czyje konstytucyjne

wolności lub prawa zostały naruszone

• Skarga dotyczy zbadania zgodności z Konstytucją

ustawy lub innego aktu, a nie konkretnego wyroku

lub decyzji i nie dotyczy wydania konkretnego

rozstrzygnięcia

• Na podstawie tego kwestionowanego aktu sąd lub

organ administracji publicznej orzekł:

1.Ostatecznie (wyczerpanie środków prawnych)
2.O wolnościach, prawach lub obowiązkach

określonych w Konstytucji (należy je wskazać)

• Skargę można wnieść do 3 miesięcy od doręczenia

ostatecznego wyroku/decyzji

• Przymus adwokacki/radcowski

Organy kontroli państwowej i

ochrony prawa

1. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

•

Powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu

•

Kadencja trwa 5 lat

•

Stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych

prawem

•

Bada sprawę na wniosek:

-

Marszałka Sejmu obowiązek zbadania

-

Rzecznika Praw Dziecka sprawy

-

Obywatela

-

Organizacji społecznej

-

Samorządu

-

Z własnej inicjatywy

•

RPO może:

-

Zbadać sprawę

-

Przekazać sprawę właściwemu organowi

-

Wskazać wnioskodawcy przysługujące mu środki

-

Nie podjąć sprawy, ale zawsze informuje o tym wnioskodawcę

•

Wniosek do RPO wolny jest od opłat i brak jest wymogów formalnych

Organy kontroli państwowej i

ochrony prawa

2. NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI

• Zadania:

- Kontroluje działalność organów administracji

rządowej, NBP i in. państwowych jednostek

pod względem legalności, gospodarności,

celowości i rzetelności ich działania

- Może kontrolować działalność organów

samorządu terytorialnego i in. jednostek

organizacyjnych, wykorzystujących środki

państwowe

• Działa na zasadach kolegialności

• Prezesa NIK powołuje Sejm za zgodą Senatu

• Kadencja Prezesa NIK trwa 6 lat

Organy kontroli państwowej i

ochrony prawa

3. KRAJOWA RADIOFONII I TELEWIZJI
• Stoi na straży wolności słowa, prawa do

informacji oraz interesu publicznego w
radiofonii i telewizji

• Członkowie powoływani są przez Sejm (2),

Senat (1) i Prezydenta (2)

• Kadencja KRRiTV trwa 6 lat

Organy kontroli państwowej i

ochrony prawa

4. NARODOWY BANK POLSKI

• To centralny bank państwa

• Posiada wyłączne prawo emisji złotówki

oraz ustalania i realizowania polityki

pieniężnej

• Odpowiada za wartość złotówki

• Organy:

- Prezes NBP – powoływany przez Sejm na

wniosek Prezydenta; kadencja 6 lat

- Rada Polityki Pieniężnej – Prezes NBP,

członkowie wybierani po 3 przez Sejm,

Senat i Prezydenta; kadencja 6 lat

- Zarząd NBP – na czele Prezes NBP

Stany nadzwyczajne

• Przesłanka ogólna ich wprowadzenia – w

sytuacjach szczególnych zagrożeń, gdy zwykłe
środki konstytucyjne są niewystarczające

• Wprowadzane są tylko na podstawie ustawy, w

drodze rozporządzenia

• Działania podjęte w ramach stanów

nadzwyczajnych powinny odpowiadać
stopniowi zagrożenia i zmierzać do jak
najszybszego przywrócenia normalnego
funkcjonowania państwa

Stany nadzwyczajne

1. STAN WOJENNY

• Przesłanki wprowadzenia:

- W razie zewnętrznego zagrożenia państwa

- W razie zbrojnej napaści na terytorium RP

- Gdy z UM wynika zobowiązanie do

wspólnej obrony przeciwko agresji

• Wprowadza Prezydent na wniosek RM

• W czasie jego trwania Prezydent ma prawo

wydawać na wniosek RM rozporządzenia z

mocą ustawy, gdy Sejmie nie może zebrać

się na posiedzenie, ale podlegają one

zatwierdzaniu na najbliższym posiedzeniu

tej izby Parlamentu

Stany nadzwyczajne

2. STAN WYJĄTKOWY
• Przesłanki wprowadzenia:
- W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju

państwa

- W razie zagrożenia dla bezpieczeństwa obywateli
- W razie zagrożenia dla porządku publicznego
• Wprowadza Prezydent na wniosek RM na czas

oznaczony max 90 dni, można raz przedłużyć za
zgodą Sejmu max na 60 dni

Stany nadzwyczajne

3. STAN KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
• Przesłanki wprowadzenia:
- W celu zapobieżenia skutkom katastrof

naturalnych lub awarii technicznych

- w celu usunięcia skutków katastrof

naturalnych lub awarii technicznych

• Wprowadza RM na czas oznaczony,

max 30 dni; możliwe przedłużenie

czasu jego trwania za zgodą Sejmu