WYKŁAD – 6.
„ OŚWIADCZENIE WOLI, WADY OŚWIADCZENIA
WOLI
ORAZ SKUTECZNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ ”.
Oświadczenie woli - z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych,
wola osoby dokonującej czynności prawnych, może być wyrażona przez
każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny,
w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej.
Oświadczenie złożone przez podmiot prawa jest podstawą czynności prawnej..
Wyróżnia się trzy rodzaje oświadczeń :
- oświadczenia woli ( dotyczą stanów rzeczy, które mają powstać w
przyszłości, np. oświadczenia woli stron umowy ),
- oświadczenia wiedzy ( dotyczą stanów rzeczy z przeszłości, np. zgłoszenie
reklamacji wadliwej rzeczy ),
- oświadczenia ( przejawy ) uczuć ( dotyczą emocjonalnego stosunku podmiotu
prawa do osób lub stanów rzeczy zarówno z przeszłości, jak i tych, które mogą
zaistnieć w przyszłości, np. wybaczenie krzywd dokonany przez umierającego).
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Tylko oświadczenie złożone w odpowiedni sposób i mające wymaganą treść
jest uznawane za czynność prawną.
Aby oświadczenie mogło być uznane za w pełni skuteczne, musi ono być:
- złożone świadomie,
- zrozumiałe ( wyraźne ),
- swobodne ( złożone dobrowolnie ),
- poważne ( złożone na serio, a nie dla żartu ) oraz złożone w sposób
nieodwołalny i w dobrej wierze,
- legalne ( zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego ).
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą,
gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Oświadczenia woli są rodzajem wypowiedzi, podobnie jak przepisy prawa
i podobnie jak one wymagają wykładni ( interpretacji ).
Wykładnia oświadczeń woli to proces myślowy zmierzający do ustalenia
właściwego sensu tych oświadczeń.
Wykładni dokonuje każdy, kto ustala znaczenie oświadczenia woli.
Jednakże tylko interpretacja dokonana przez sąd jest wiążąca ( w sensie
ostatecznego ustalenia znaczenia oświadczenia ).
Przy dokonywaniu wykładni oświadczeń woli bierze się pod uwagę:
- sens znaków językowych ( mówionych lub pisanych ), przy użyciu których
sformułowano oświadczenie,
- sytuację ( okoliczności ), w których oświadczenie woli złożono,
- cel, dla którego oświadczenie woli złożono.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Treść czynności prawnej wynika z treści oświadczenia woli, którego
złożenie jest koniecznym elementem czynności prawnej.
Oświadczenie woli musi zawierać takie postanowienia, na podstawie których
można stwierdzić, jakiego rodzaju czynność prawna została dokonana.
Takie niezbędne i charakterystyczne elementy czynności prawnej nazywamy
Istotnymi postanowieniami tej czynności.
Przykładowo oferta zawarcia umowy kupna – sprzedaży musi określać istotne
postanowienia tej umowy, takie jak przedmiot umowy, cena, moment
przeniesienia na kupującego własności rzeczy.
Pomimo swobody składania oświadczeń woli kształtujących treść czynności
prawnych, nie są ważne te postanowienia czynności prawnej, które :
- naruszają prawo, np. postanowienie o przedłużeniu terminu przedawnienia,
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
- naruszają zasady współżycia społecznego ( np. gdy umowa przewiduje, że
strona będzie spełniała świadczenia niemoralne ),
- zmierzają do obejścia prawa ( poprzez dokonanie legalnych czynności
prawnych zmierza się do osiągnięcia nielegalnego skutku prawnego ).
Bardzo ważnym elementem jest również język obrotu cywilnoprawnego.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 07.10.1999 r. O języku polskim, w obrocie
prawnym na terytorium RP powinien być używany język polski.
Chodzi o sytuacje, w których obydwie strony obrotu są podmiotami polskimi
lub gdy jedną ze stron transakcji jest podmiot polski, a czynność obrotu
prawnego jest dokonywana na terenie Polski ( dotyczy to sprzedaży towarów
i usług, ofert, reklamy, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów,
warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań ).
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Posługiwanie się w obrocie prawnym na terytorium Polski wyłącznie
obcojęzycznymi określeniami jest zakazane.
Kontrolę wykonania ustawy sprawuje Inspekcja Handlowa oraz Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów.
Czynność prawna to czynność konwencjonalna, czyli czynność, której reguły
dokonywania są określone przepisami prawa. Każda skuteczna czynność
prawna powinna być charakteryzowana zarówno przez swoją formę
( procedurę jej dokonania ), jak i poprzez swoją treść. Niekiedy naruszenie
przepisów, przy dokonywaniu czynności prawnych, powodują, że czynność jest
bezskuteczna od samego początku. Taką bezskuteczność czynności powodują :
brak zdolności do dokonywania danej czynności prawnej, wady oświadczenia
woli, niezachowanie formy zastrzeżonej, zamieszczenie postanowień nieważnych.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
W prawie cywilnym oczekuje się, że wola osoby będzie wyrażona
świadomie i swobodnie oraz że wyrażona na zewnątrz będzie zgodna z wolą
rzeczywistą.
Oświadczenie woli uważa się za dotknięte wadą, gdy wola jest podjęta
w sposób nieprawidłowy lub gdy istnieje rozbieżność miedzy wolą a jej
zewnętrznym przejawem.
- brak świadomości u osoby składającej oświadczenie woli w momencie jego
składania ( np. spowodowany upojeniem alkoholowym lub chorobą ) sprawia,
że oświadczenie to jest nieważne.
- brak swobody osoby składającej oświadczenie woli w momencie składania
oświadczenia ( przymus fizyczny, czyli oddziaływanie czynników zewnętrznych
lub wewnętrznych na ciało człowieka ) sprawia, że oświadczenie woli jest
nieważne.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
- pozorność ( od słowiańskiego pozor – uwaga ) jest wynikiem zmowy dwóch
podmiotów co do tego, że oświadczenie woli, jakie zostaje uzewnętrznione,
nie ma wywoływać skutków prawnych – jakie normalnie, w takich
sytuacjach, są wywoływane ( np. strony umawiające się oficjalnie w
zakresie sprzedaży rzeczy, a faktycznie zamierzają dokonać darowizny ).
Pozorność jest zatem, dosłownie, odwracaniem uwagi od prawdziwego
stanu rzeczy i powoduje nieważność czynności pozorowanej.
Nie jest natomiast wykluczona ważność czynności ukrytej pod czynnością
pozorną.
- błąd polega na fałszywym wyobrażeniu o jakimś elemencie rzeczywistości.
To wyobrażenie może dotyczyć stanu otoczenia ( błąd właściwy ) lub treści
składanego oświadczenia ( pomyłka ).
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
W przypadku błędu doniosłe jest to, czy druga strona czynności lub jej
adresat użył podstępu wobec składającego oświadczenie woli, czy nie.
- błąd polega na mylnym wyobrażeniu człowieka o rzeczywistości.
Jest on uznawany za wadę oświadczenia woli, jeżeli dotyczy treści czynności
prawnej ( wyrażonej w oświadczeniach woli ) i gdy jest istotny.
Wpływ błędu na skuteczność czynności prawnej zależy od tego, jakiego
rodzaju czynności prawnej pod wpływem błędu dokonano.
- błąd nie powoduje nieważności czynności prawnej pod wpływem błędu
zadziałanej, ale jedynie daje podstawę temu, kto oświadczenie woli
złożył,
do uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, co
powinno nastąpić poprzez pisemne oświadczenie złożone adresatowi
obarczonego błędem oświadczenia woli, w ciągu jednego roku od
wykrycia
błędu.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
- szczególną odmianą błędu jest błąd wywołany podstępnie. Może to być
związane ze świadomym wprowadzeniem w błąd lub umocnieniem czyjegoś
błędnego przekonania w celu skłonienia tej osoby do złożenia oświadczenia
woli, np. oszust oferuje obrączki ślubne wykonane z tombaku jako złoto.
- groźba pod adresem osoby składającej oświadczenie woli ( przymus
psychiczny ) polega na zapowiedzi spowodowania dla tej osoby lub innych
osób jakichś niekorzystnych skutków.
- groźba, jeżeli jest poważna i bezprawna, daje możność uchylenia się od
skutków złożonego oświadczenia woli, poprzez pisemne oświadczenie
złożone drugiej stronie, w ciągu jednego roku od chwili, gdy stan obawy
wywołany groźbą ustał.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Zastrzeżenie zawarte w treści czynności prawnej, które uzależnia powstanie
lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego, czyli
takiego zdarzenia, na wystąpienie którego strony nie mają wpływu, jak i tego,
na wystąpienie, którego strony mają wpływ, tylko nie wiadomo, czy strony
ziszczenie się tego warunku spowodują, nazywamy warunkiem.
Warunki dzielimy na:
- zawieszające ( powstanie skutku prawnego zależy od ziszczenia się
warunku - np. „ umowa wejdzie w życie, gdy strona dożyje 60 lat ” ),
- rozwiązujące ( ustanie stosunku prawnego jest uzależnione od ziszczenia
się warunku - np. „ umowa się rozwiąże z osiągnięciem przez stronę 60 lat").
Co do zasady czynność prawna może być warunkowana, jednakże skutek
nie może być od warunku uzależniony.
OŚWIADCZENIE WOLI CD…
Termin wiąże powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia
przyszłego, ale pewnego.
Termin może być początkowy ( jego nadejście powoduje powstanie skutku
prawnego - np. „ umowa najmu wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2002 r.") lub
końcowy ( jego nadejście powoduje ustanie skutku prawnego - np. „ umowa
ulegnie rozwiązaniu po upływie 3 miesięcy od dnia wypowiedzenia").
Jeżeli chodzi o sposób określenia terminu, to może on być określony datą
(np. 15 lipca 2002 r. ), okresem, jaki upływa po dacie („ po upływie 3
miesięcy
od 15 lipca 2002 r."), lub okresem, jaki upływa po zdarzeniu (,,7 dni po
śmierci").
Termin, oznaczony w dniach od zdarzenia, kończy się z upływem ostatniego
dnia, przy czym nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym
zdarzenie nastąpiło.
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach, kończy się z upływem
dnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu (np. tydzień od
wtorku mija w następny wtorek, a miesiąc od dnia 15 czerwca mija 15 lipca,
PODSUMOWANIE – ĆWICZENIA – ANALIZA.
1. Określ istotę oświadczenia woli.
2. Podaj rodzaje oświadczeń.
3. Omów wady oświadczenia woli.
Document Outline