WYKŁAD – 3.

„ DOBRA CHRONIONE PRZEZ PRAWO CYWILNE ”.

Prawo cywilne, co do swej istoty, obejmuje ochroną zarówno dobra osobiste,
jak i dobra majątkowe podmiotów.
Dobra osobiste to otwarty katalog dóbr określonych przede wszystkim
w Konstytucji R P z dnia 02.04.1997 r. w art.. 30 , który brzmi :
„ Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw
człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest
obowiązkiem władz publicznych ”.
Jest to punkt wyjścia do pozostałych określeń konstytucyjnych odnoszących się
do dóbr osobistych. Znaczenia i ważności oraz regulacji prawnych należy szukać
w Prawie międzynarodowym, Prawie Unii Europejskiej oraz w szeregu aktach
normatywnych obowiązujących w Polsce, np. Kodeks cywilny, Prawo pracy.
Typowe dobra osobiste osoby fizycznej to: nazwisko, cześć, zacisze
domowe, twórczość, a osoby prawnej, np. dobre imię firmy, przedsiębiorstwa,
oznaczenie produktu, itp.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

Ochrona dóbr osobistych może przybrać charakter niemajątkowy, jak
również majątkowy, np. zapłata określonej sumy na oznaczony cel, zapłata
zadośćuczynienia pieniężnego, przeprosiny, nakaz zaniechania naruszeń itp..
Dobra majątkowe w prawie cywilnym zwane są przedmiotami, które mogą
mieć charakter materialny lub niematerialny. Materialne przedmioty to rzeczy,
czyli przedmioty w konkretnej postaci, o konkretnej i samodzielnej wartości
użytkowej, np. samochód, telewizor, obraz oraz dobra w stanie wolnym,
np. ropa w ziemi, woda w jeziorze, itp.. Wartość majątkową mogą mieć
również przedmioty niematerialne, np. utwór muzyczny, literacki, wynalazek,
znak towarowy, energia, sygnał telefoniczny itp..
Dobra majątkowe chronione są poprzez metody majątkowe, np. przywrócenie
dobra do stanu poprzedniego lub odszkodowanie.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

DOBRA CYWILNOPRAWNE

DOBRA OSOBISTE

DOBRA MAJĄTKOWE

( PRZEDMIOTY )

PRZEDMIOTY MATERIALNE

PRZEDMIOTY

NIEMATERIALNE

RZECZY

INNE NIŻ RZECZY

PRZED. MATERIALNE

„ DOBRA CHRONIONE CD…

Dobra majątkowe mogą należeć do określonej osoby lub mogą być niczyje,
np.. rzecz „ niczyja ” porzucona, woda lub ryby w jeziorze, zwierzęta w lesie, itp..

Całość dóbr majątkowych określonej osoby nazywamy majątkiem tej osoby.

Dobra te mogą być, dobrami wytworzonymi ze środków własnych lub
pozyskanych od innych osób, mogą być nabyte lub uzyskane od innych osób.
Niekiedy z majątku określonej osoby lub tez grupy osób wyodrębnia się jego
część według kryteriów przewidzianych prawem, np. zespołem majątkowym
jest przedsiębiorstwo czy też gospodarstwo rolne.
Gdy mówi się o mieniu jakiejś osoby to zawsze należy je utożsamiać
z aktywami, np. wlasność i inne prawa majątkowe.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

Dobra niematerialne o charakterze majątkowym tworzą całą gamę
przedmiotów, do których prawa mają charakter praw bezwzględnych, podobnie
jak prawa rzeczowe. Niekiedy, dla określenia tego rodzaju praw, używa się
określenia „ prawo własności intelektualnej ” lub „ prawo własności
przemysłowej ".
Dobra niematerialne o charakterze majątkowym są wytworami umysłu
ludzkiego, z których mogą korzystać również inne osoby ( tym się różnią od
dóbr niematerialnych osobistych ).
Niektóre z tych dóbr są ucieleśnione w przedmiocie materialnym ( występuje
nośnik dobra niematerialnego, jak np. rzeźba jest nośnikiem utworu
plastycznego ). Inne z kolei nie są ucieleśnione w przedmiotach materialnych
( występują bez nośnika, np. znak towarowy ).

„ DOBRA CHRONIONE CD…

Przepisy dotyczące dóbr niematerialnych są usytuowane poza kodeksem
cywilnym. Do najistotniejszych dóbr niematerialnych zaliczamy:
- utwory – status prawny jest uregulowany w ustawie „ Prawo autorskie ”, która
stanowi, że dobro to jest przejawem twórczości o indywidualnym charakterze
( twórczość osobista ) ustalone w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości
przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Mogą one mieć charakter pierwotny lub
opracowania cudzego utworu, np. tłumaczenia. Prawo autorskie dzieli się
na osobiste ( przysługuje zawsze twórcy ) i majątkowe ( prawo do korzyści
płynących z eksploatacji utworu przysługujące co do zasady twórcom,
ewentualnie zamawiającemu, pracodawcy, wydawcy ).
Autorskie prawa majątkowe mogą być przedmiotem rozporządzania w całości
lub części, np. zbycie, dziedziczenie lub licencja. Ochrona praw autorskich
trwa za życia autora oraz przez okres 70 lat od chwili śmierci autora.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

- projekty wynalazcze – zagadnienia praw do projektów wynalazczych
reguluje ustawa „ Prawo własności przemysłowej ”, która wyróżnia
następujące rodzaje projektów wynalazczych :
* wynalazki – to nowe rozwiązanie o charakterze technicznym, nie
wynikające w sposób oczywisty ze stanu techniki mogące nadawać się do
przemysłowego stosowania.
Chroniony jest poprzez wydanie patentu przez Urząd Patentowy.
Jest to prawo przenoszalne, np. zbywalne i dziedziczone, korzystanie
z cudzego wynalazku na podstawie licencji, np. ustawowych.
* wzór użytkowy – to nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze
technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawieniu przedmiotu o
trwałej postaci. twórca wzoru ma prawo do otrzymania prawa ochronnego,
w postaci świadectwa ochronnego wydanego przez Urząd Patentowy.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

* projekt racjonalizatorski – to projekt wynalazczy polegający na tym,

że jest to nowe rozwiązanie o charakterze organizacyjno – technicznym,
zdatne do zastosowania w działalności gospodarczej określonego podmiotu,
nie mające znaczenia i charakteru wynalazku czy wzoru użytkowego.

Nie są one chronione jak w/w, w szczególności nie są rejestrowane w

Urzędzie Patentowym.

* wzór przemysłowy – to nowa i oryginalna, nadająca się do wielokrotnego

odtwarzania, postać wytworu, przejawiająca się w szczególności w kształcie
oraz właściwościach powierzchni, rysunku, ornamencie lub barwie.

Prawo do wzoru jest chronione świadectwem Urzędu Patentowego.
* topografie układów scalonych – są rozwiązaniem polegającym na

przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z
których co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz wszystkich lub
części połączeń układu scalonego.

Mogą być chronione poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym.

„ DOBRA CHRONIONE CD…

- znaki towarowe – to oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub

takie, które w sposób graficzny da się wyrazić, jeżeli oznaczenie takie
nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa
od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw.
Ochronę prawną znaków towarowych można uzyskać poprzez rejestrację
w Urzędzie Patentowym na okres 10 lat, z możliwością przedłużenia tego
okresu. Dotyczy tylko danego kraju i jest utrzymywana pod warunkiem
uiszczania odpowiednich opłat.

- oznaczenie geograficzne – to oznaczenie słowne, odnoszące się

bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub
kraju, które identyfikuje towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli
określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisane
przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

Mogą być one zgłaszane do Urzędu Patentowego w celu ochrony prawnej.
Ochrona ta jest bezterminowa.

PODSUMOWANIE – ĆWICZENIA – ANALIZA.

1. Podaj jakie dobra są chronione przez Urząd

Patentowy.

2. Wskaż rodzaje dóbr niematerialnych o

charakterze

majątkowym.