WYKŁAD – 14.

„ POSIADANIE ”.

Definicję posiadania zawiera art. 336 KC, w myśl definicji na posiadanie składają
się dwa elementy: element fizyczny i element psychiczny(corpus i animus)
Corpus oznacza, że osoba znajduje się w sytuacji, która pozwala mu na
korzystanie z rzeczy, tak jak osoby którym przysługuje określone prawo do

rzeczy.

Animus oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa, dla
siebie albo w imieniu innej osoby.
Najczęściej posiadaczem jest jedna osoba, może jednak być ono wykonywane
przez kilka osób i mamy tu do czynienie ze współposiadaniem; takie posiadanie
może być dokonywane w dwojaki sposób:
współposiadacie wykorzystują rzecz przy zgodnym współdziałaniu(np.
gospodarstwa rolnego)
każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, ale czyniąc to nie współdziała z
innymi.(korzystanie ze wspólnego pastwiska, ze wspólnej studni lub drogi)

KC wyróżnia dwa rodzaje posiadania:
samoistne – czyli takie w którym posiadacz korzysta z rzeczy tak jak
Właściciel
zależne – czyli takie korzystanie z rzeczy jak wynikałoby to z innego
prawa rzeczowego
posiadanie służebności – można być posiadaczem tylko służebności
czynnych, bo tylko z nimi łączy się władztwo nad rzeczą
W polskim prawie posiadacz, który posiada rzecz na podstawie
określonego tytułu może je przekształcić w inne posiadanie wtedy kiedy

zacznie je

traktować jak to prawo tego wymaga.
Posiadanie można dalej podzielić na:
bezprawne i prawne

bezprawne – to posiadanie nie odpowiadające prawu
prawne – to posiadanie zgodne ze stanem prawnym

Wadliwe i niewadliwe
Wadliwe – posiadanie nabyte przy użyciu środków niedozwolonych
Niewadliwe – gdy posiadacz uzyskuje posiadanie od dotychczasowego
posiadacza, albo gdy nabywa je w sposób pierwotny
W złej i dobrej wierze
W dobrej wierze – jeśli posiadacz jest przekonany co do rzeczywistych
lub rzekomych jego uprawnień
W złej – a contario dobra wiara + niedbalstwo
Od posiadania należy odróżnić
dzierżenie art. 338 kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego(są nimi:
pełnomocnicy, przedstawiciele ustawowi, przechowawcy, przewoźnicy,

zarządcy),

dzierżenie nie korzysta z ochrony sadowej.
Władztwo prekaryjne – obecnie wynika ono z grzeczności jednej strony(np.

osoba

zajmująca lokal mieszkalny udziela gościny).

Posiadanie jest stanem faktycznym i rodzi określone skutki

prawne:

może prowadzić do zasiedzenia
korzysta z ochrony posesoryjnej
posiadacz w dobrej wierze nabywa własność pożytków z rzeczy
posiadacz samoistny w dobrej wierze może żądać wykupu działki

gruntu zajętej pod budowę

uzyskanie posiadania jest czasem konieczną przesłanką nabycia

prawa w drodze czynności prawnej

z posiadaniem łączy się wiele domniemanych praw
posiadacz korzysta z ochrony na podstawie, której może żądać

odszkodowania od osoby, która wyrządziła mu szkodę

dla ułatwienia ustalania posiadania ustawy wprowadzają system

domniemań, które w braku przeciwnych danych pozwalają na

zaklasyfikowanie posiadania.

Art. 339 domniemanie posiadania samoistnego –kiedy osoba
faktycznie włada rzeczą.
Art. 341 Z kolei z faktu posiadania wynika domniemanie, że jest
ono zgodne z prawem(dotyczy też poprzedniego posiadacza)
[domniemanie ze wpisu do księgi wieczystej jest silniejsze niż
domniemania posiadania]
art. 340 domniemanie ciągłości posiadania, nie powoduje
przerwania posiadania:
niemożność posiadania wynikająca z przeszkody przemijającej
posiadanie przywrócone domniemuje się za

nieprzerwane(art345)

Za ochroną posiadania przemawia;
ochrona ta stanowi skuteczne narzędzie walki z samowolą
w sytuacjach gdy stan własności jest trudny do udowodnienia
w szczególnych okolicznościach
zakaz naruszania posiadania art. 342. ustawa przewiduje ponadto dwie formy ochrony
posiadania:
ochrona własna - przez samego posiadacza
obrona konieczna – gdy chodzi o odparcie naruszenia posiadania, zastosowane
środki muszą pozostawać w relacji do celu
dozwolona samopomoc – gdy chodzi o przywrócenie stanu sprzed naruszenia
nieruchomości tylko jeśli dojdzie do tego zaraz po naruszeniu, nie wolno
używać przemocy
ruchomości powinny być spełnione dwa warunki:
zachodzi niebezpieczeństwo niepowetowanej straty
samopomoc musi nastąpić natychmiast
ochrona sądowa - ochrona w drodze sądowej – przysługuje w każdym przypadku
samowolnego naruszenia posiadania(art. 344.1) naruszenie to może przybrać dwojaki
charakter: pozbawienia posiadania bądź zakłócenie posiadania. W obydwu przypadkach
posiadaczowi przysługują tzw. roszczenia posesoryjne.
Legitymowanym czynnie do wniesienia powództwa jest tylko posiadacz.

Posiadanie powstaje z chwilą powstania corpu i animus. Można je
Nabyć przez działanie zastępcy. Do nabycia posiadania może dojść w
sposób:
pierwotny – gdy nie istnieje więź między dotychczasowym i nowym
posiadaniem dochodzi do niego poprzez jednostronny akt posiadacza
polegający na objęciu rzeczy, połączony z wolą wykonania określonego
prawa względem tej rzeczy
objecie rzeczy nie będącej w niczyim posiadaniu
jednostronne nabycie rzeczy, będącej w posiadaniu innej osoby w drodze
przemocy, podstępu, kradzieży itp.
pochodny – gdy posiadanie jest kontynuacją posiadania innej osoby(nowy
posiadacz może doliczyć czas posiadania poprzednika), do przeniesienia
posiadania potrzebna jest zdolność do czynności prawnych zbywcy i

nabywcy.

Zasadniczą formą przeniesienia posiadania jest
przekazanie rzeczy gdy rzecz jest już we władaniu
osoby trzeciej:
właściciel nieruchomości sprzedaje nieruchomość ale
na podstawie umowy zajmuje/zarządza ją nadal
jeżeli rzecz znajduje się w rękach posiadacza zależnego,
dzierżyciela następuje to w drodze umowy między stronami i

przez

ich zawiadomienie przeniesienie posiadania samodzielnego na
posiadacza zależnego lub dzierżyciela następuje z mocy umowy
miedzy stronami. Posiadanie przechodzi na spadkobierców.