Teorie ludnościowe



Drugie przejście demograficzne

Demograf

holenderski

Dirk van de Kaa

uważa, że w krajach wysoko

rozwiniętych gospodarczo nastąpiło

drugie przejście

demograficzne

. Charakterystyczną cechą drugiego

przejścia demograficznego jest spadek płodności poniżej

poziomu gwarantującego ciągłą zastępowalność pokoleń.



W modelu drugiego przejścia demograficznego

zmniejszanie się dzietności, przy bardzo niskim poziomie

umieralności, przypisywane jest dążeniu obojga rodziców

do osiągnięcia własnych źródeł dochodów z pracy oraz

odpowiedniego wykształcenia i zadowolenia z życia.



Doniosłą rolę zaczynają odgrywać motywacje do stałego

podnoszenia poziomu życia rodzinnego.

Teorie ludnościowe



Teoria ekonomicznej dzietności

sformułował

Becker

opierając się na założeniach

Leibensteina. Punktem wyjścia było założenie,

że w społeczeństwie rozwiniętym

ekonomicznie korzyści z posiadania dzieci są

równe zero. Pod względem ekonomicznym

dziecko stanowi dla rodziców obciążenie a nie

źródło dochodów. Becker przyjął, że dzieci są

źródłem korzyści psychicznej dla rodziców i

nie przysparzają im dochodu pieniężnego ani

nie stanowią zabezpieczenia na starość.

Teorie ludnościowe

Dzieci spełniają taka samą rolę jak

dobra

luksusowe

. Użyteczności dzieci można

porównywać z użytecznościami innych

dóbr za pomocą

krzywych obojętności

Kształt tych krzywych jest określany przez

gusty rodziców, które mogą być

zdeterminowane przez religię, rasę, wiek

rodziców, wykształcenie. Rodzina musi

decydować ile chce mieć dzieci ile chce na

nie wydać

Teorie ludnościowe

Dzieci, na które poniesiono większe

wydatki, nazywa Becker

dziećmi wyższej

jakości

(nie są moralnie lepsze). Przy

wyższych poziomach dochodu rodziny

powinny mieć więcej dzieci i więcej na nie

wydawać. Aktualna dzietność zależy w

ujęciu jakościowym i ilościowym od

dochodów rodziny, kosztów wychowania

dziecka, gustów, wiedzy antykoncepcyjnej,

niepewności.

Analiza procesu reprodukcji

ludności

Rodność



Jest

to natężenie urodzeń w badanej

zbiorowości w określonym czasie



Współczynnik rodności wyraża

stosunek liczby urodzeń żywych z

badanej zbiorowości w badanym

okresie do liczby ludności do niej

zaliczanej w połowie okresu lub do

średniej liczby ludności

Analiza procesu reprodukcji ludności

Współczynnik rodności można obliczyć

według następującej formuły:





gdzie:

Ut– liczba urodzeń w okresie t,
Lt– liczba ludności wg stanu w połowie badanego
okresu t lub średnia liczba ludności w okresie t,
C – stała (100 lub 1000).

Analiza procesu reprodukcji ludności



powyższym

współczynniku liczba

urodzeń jest odnoszona do liczby całej

ludności bez względu na jej wiek, płeć i

stan cywilny. Ze względu na to, że

decydujący wpływ na wielkość liczby

urodzeń ma liczba kobiet, i to kobiet w

wieku rozrodczym, przy ocenie

natężenia urodzeń

częściej posługujemy

się współczynnikiem płodności

Analiza procesu reprodukcji ludności

Płodność



Jest

to natężenie urodzeń w badanej populacji

kobiet będących w wieku rozrodczym



Miernikiem

łodności jest współczynnik

płodności wyrażający stosunek liczby urodzeń

żywych w danym okresie do liczby kobiet w

badanej zbiorowości będących w wieku

rozrodczym



W praktyce statystycznej przyjmuje się, że

kobiety wchodzą w wiek rozrodczy po

ukończeniu 15 lat i trwa on do ukończenia 49

lat

Analiza procesu reprodukcji ludności



Ogólny współczynnik płodności





 49

gdzie:

Ut– liczba urodzeń w okresie t,
K..–stan liczebny kobiet w wieku 15-49 w połowie
badanego okresu lub średnia liczba kobiet w
wieku 15-49 w okresie t
C– stała (100 lub 1000)

Analiza procesu reprodukcji ludności



Numer kolejny urodzenia

oznacza,

którym z kolei dzieckiem urodzonym

przez matkę jest dany noworodek.

Bierze się pod uwagę wszystkie żywo

urodzone dzieci przez matkę



W Polsce systematycznie rośnie liczba

pierwszych i drugich urodzeń.

Obecnie udział pierwszych i drugich

urodzeń przekracza 75%.

Analiza procesu reprodukcji ludności



Odstęp protogenetyczny (pierwszy odstęp

urodzeniowy) – jest to okres czasu jaki

upłynął od zawarcia małżeństwa do

urodzenia pierwszego dziecka,



Okres intergenetyczny – to czas jaki

upłynął między kolejnymi urodzeniami.



Istnieje

wyraźna

tendencja do skracania

tych odstępów, co powoduje, że ostatnie

dziecko przychodzi na świat jeszcze przed

ukończeniem przez matkę trzydziestego

roku życia.

Analiza procesu reprodukcji ludności



Urodzenia charakteryzują się

sezonowością

;

istnieją pewne maksima urodzeń.



Dokonano podziału na 5 grup:

Północna Europa

Maksimum urodzeń przypada na

kwiecień i maj

Zachodnia i środkowa

Europa

Maksimum urodzeń przypada na

luty i kwiecień

Południowa Europa

Maksimum urodzeń przypada na

styczeń i luty

Ameryka Łacińska

Maksimum urodzeń przypada na

grudzień i styczeń

Bliski i Daleki

Wschód oraz Azja

Maksimum urodzeń przypada na

październik i listopad

Polska

Maksimum urodzeń przypada na

lipiec

Analiza procesu reprodukcji ludności

Zgony



Zgonem

jest trwałe, czyli nieodwracalne

ustanie czynności narządów

niezbędnych do życia, konsekwencją

czego jest

śmierć

całego ustroju



Umieralność – jest tożsamy z pojęciem

natężenia zgonów, czyli stosunku liczby

zgonów ogółem do całkowitej liczby

ludności,

Analiza procesu reprodukcji ludności



Śmiertelność

– oznacza natężenie

zgonów spowodowane określoną chorobą,

czyli jest stosunkiem liczby osób zmarłych

do ogólnej liczby osób, które zachorowały

na tę chorobę.



Roczny współczynnik zgonów

– stanowi

stosunek ogólnej liczby zgonów w danym

roku do średniej liczby ludności w tym

roku lub liczby ludności w połowie roku,

można go obliczyć przy pomocy

następującej formuły:

Analiza procesu reprodukcji ludności

ogr







gdzie:

Suma zt– ogólna liczba zgonów w ciągu roku
Lt – liczba ludności w połowie badanego
okresu t lub średnia liczba ludności w okresie
t
C– stała (1000, 10000 lub 100000)

współczynnik zgonów

Analiza procesu reprodukcji ludności



W Polsce współczynnik zgonów kształtuje

się w granicach 0,9 –1,3%



Przyczyny powodujące zmiany w

natężeniu i bezwzględnej liczbie zgonów

można podzielić na 2 grupy:

–

Przyczyny główne



Postęp medycyny



Zwiększenie zakresu działalności

oraz

sprawności

służby zdrowia

–

Przyczyny powodujące wahania

sezonowe:



Zmiany pogodowe występujące corocznie w

określonych miesiącach a powodujące

wzrost natężenia zgonów.

Analiza procesu reprodukcji ludności



Podstawowym dokumentem

związanym ze zgonem jest

karta

zgonu

, która musi być wypełniona w

terminie 24 godzin od momentu

zgonu.



Obecnie karta bierze pod uwagę 3

przyczyny: wyjściowa, wtórna i

bezpośrednia.

Analiza procesu reprodukcji ludności



Przyczyną zgonów

jest stan lub proces

chorobowy, nieprawidłowości rozwojowe,

uraz albo zatrucie prowadzące

bezpośrednio lub pośrednio do śmierci.

Największe natężenie istnieje na skutek

chorób układów krążenia, nowotworowe,

wypadki, zatrucia i inne.



Dzieci, które nie ukończyły 1 roku życia to

niemowlęta, te które nie ukończyły 28 dnia

życia to noworodki. W

2006

roku

współczynnik zgonów noworodków

kształt

uje

się na poziomie

0,85

Analiza procesu reprodukcji ludności



Syntetyczne miary reprodukcji ludności

–

Pozwalają

one

ocenić tempo wzrostu ludności

ogółem, liczby ludności

określonych grup

ach

oraz wielkość potencjału demograficznego



Współczynnik przyrostu naturalnego







Gdzie – Ut – liczba urodzeń w badanym okresie, Zt
– liczba zgonów w badanym okresie, L – średnia
liczba ludności lub liczba ludności w połowie
badanego okresu, C –stała (1000)

Analiza procesu reprodukcji ludności



W większości krajów gospodarczo

rozwiniętych wartość współczynnika

przyrostu naturalnego waha się od 0-

5‰, a w krajach rozwiniętych słabo

od 15-30‰



W Polsce w roku 2004 współczynnik

przyrostu demograficznego wynosił

(–0,4

‰

)

Analiza procesu reprodukcji ludności



Współczynnik dynamiki

demograficznej





Ut– liczba urodzeń w badanym okresie t,
Zt– liczba zgonów w badanym okresie t,
C– stała (1, 100 lub 1000)

gdzie:

Analiza procesu reprodukcji ludności



Współczynnik dynamiki demograficznej

może przyjmować wartości:

Roczna liczba urodzeń nie kompensuje

rocznej liczby zgonów (liczba ludności

badanej populacji maleje)

Gdy roczna liczba urodzeń = roczna

liczba zgonów (liczba ludności badanej

populacji nie ulega zmianie)

Gdy urodzenia nie tylko kompensują

roczną liczbę zgonów, lecz także daje

określoną nadwyżkę liczby urodzeń nad

liczbą zgonów (mamy do czynienia z

zamierzoną reprodukcją ludności)







Analiza procesu reprodukcji ludności

Współczynniki dzietności



Dzietność

ogólna liczba dzieci w rodzinie.



W demografii wyróżnia się 3 kategorie dzietności:

Dzietność deklarowaną



Dzietność idealna-modelowa – jest to liczba

dzieci, którą zdaniem respondentki powinna

posiadać przeciętna rodzina



Dzietność planowana-jest to liczba dzieci

określana w okresie wstępowania w związek

małżeński, którą kobieta pragnęłaby urodzić



Dzietność pożądana-jest to liczba dzieci

określana w momencie badania, jaką

małżeństwo jeszcze pragnie



Dzietność właściwa dla aktualnych warunków

życiowych(w Polsce jest obecnie znacznie niższa

od prawdziwej)

Analiza procesu reprodukcji ludności

Dzietność rzeczywista



liczba dzieci żywo urodzonych, liczba

dzieci żyjących i liczba dzieci

utrzymywanych(dzietność ekonomiczna)

Dzietność rzeczywisto–deklaratywna



Dzietność oczekiwana brutto-liczba

dzieci żywo urodzonych powiększona o

liczbę dzieci jeszcze pożądanych



Dzietność oczekiwana netto-liczba dzieci

żyjących powiększona o liczbę dzieci

jeszcze pożądanych

Analiza procesu reprodukcji ludności



Współczynnik dzietności ogólnej

- jest sumą

rocznych współczynników

płodności dla kolejnych roczników

wieku od 15 do 49 ukończonych lat

wyraża on przeciętną liczbę dzieci

urodzoną przez kobietę w ciągu

całego okresu rozrodczego, przy

stałym poziomie cząstkowych

współczynników płodności z danego

roku kalendarzowego.

Analiza procesu reprodukcji ludności

 





pł

gdzie:

 

pł

- cząstkowe współczynniki płodności
dla poszczególnych roczników

Ogólny współczynnik dzietności można obliczyć za pomocą następującej formuły:

Analiza procesu reprodukcji ludności



Współczynnik reprodukcji brutto

–

jest on miarą charakteryzującą

aktualną płodność za pomocą

średniej liczby żywo urodzonych

dzieci płci żeńskiej, przypadających

na jedną kobietę w wieku

rozrodczym. Jest on iloczynem

ogólnego współczynnika dzietności i

współczynnika wyrażającego

częstość rodzenia dziewcząt.

Analiza procesu reprodukcji ludności













)

(

pł

gdzie:

Uż – urodzenia żeńskie,
Uog – urodzenia ogółem

Obliczamy go za pomocą następującej formuły:

Analiza procesu reprodukcji ludności



Współczynnik reprodukcji netto

–

charakteryzuje on aktualną płodność i

umieralność, wyrażając średnią liczbę

żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej,

które dożyją wieku swych matek,

przypadających na jedną kobietę w

wieku rozrodczym, przy założeniu

niezmiennego aktualnego poziomu

płodności i umieralności zgodnego z

tablicami płodności i umieralności.

Analiza procesu reprodukcji ludności

 

















gdzie:

Lx – liczba kobiet dożywająca wieku x,
Lo – liczba kobiet dożywająca wieku 0.

Można go obliczyć przy pomocy następującej formuły:

Analiza procesu reprodukcji ludności



Jeżeli współczynnik reprodukcji netto jest większy od

1, oznacza to, że

przy

wzorcach umieralności i

płodności utrzymujących się w przyszłości na

poziomie wyjściowym, liczba ludności będzie

wzrastała



Jeżeli współczynnik reprodukcji netto jest mniejszy

od 1 przez dłuższy czas to liczba ludności w

przyszłości będzie malała



Gdy współczynnik równa się 1 wówczas liczba

ludności nie ulegnie zmianie.



Współczynnik reprodukcji netto informuje, w jakim

stopniu obecna generacja matek zostanie w

przyszłości zastąpiona przez nową generację matek

w warunkach niezmiennej płodności i umieralności.

Sytuacja demograficzna

Polski



Stan ludności oraz przyrost naturalny

–

Szacuje się, że w końcu 2004 roku liczba

ludności Polski wynosiła 38175 tys. osób (tj.

o 16 tys. mniej niż w końcu 2003 r.).

–

Bezpośrednią przyczyną zmniejszania się

liczby ludności jest znaczący spadek liczby

urodzeń. Od 1993 r. urodzenia kształtują się

na poziomie poniżej 500 tys., a od 1998r. –

poniżej 400 tys.; z kolei umieralność nie

ulegała istotnym zmianom.

2009 rok



W Polsce rodzi się obecnie rocznie ok.

400 tys. dzieci, a jeszcze trzy lata

temu było ich ok. 370 tys.



To oczywiście jeszcze nie wynik z lat

osiemdziesiątych, kiedy w całym

kraju przychodziło na świat ok. 700

tys. dzieci, ale impas został

przełamany.

Sytuacja demograficzna Polski



Urodzenia

–

Liczba urodzeń w Polsce maleje

nieprzerwanie od 1984 roku. Szacuje się,

że w 2004 r.

urodziło się 356 tys. dzieci,

co oznacza wzrost o ponad 5 tys. w

stosunku do 2003 r., ale jest to o ok. 35%

mniej niż w 1990 r. i o ponad połowę

mniej niż w 1983 r., który był szczytowym

rokiem ostatniego wyżu demograficznego

(urodziło się wówczas 724 tys. dzieci).

Sytuacja demograficzna Polski

–

Od 1989 r. poziom reprodukcji nie

gwarantuje prostej zastępowalności

pokoleń. W 2003 r. współczynnik

dzietności wynosił 1,22 i był najniższy

od ponad 50 lat (najbardziej korzystną

sytuację demograficzną określa

współczynnik kształtujący się na

poziomie 2,1-2,15, tj. kiedy w danym

roku na jedną kobietę w wieku 15-49 lat

przypada średnio 2 dzieci).

Sytuacja demograficzna Polski

Współczynniki dzietności w latach 1990-2003

Sytuacja demograficzna Polski



Małżeństwa

–

Szacuje się, że

w 2004 r. powstało

ponad 192 tys. nowych związków

małżeńskich

(o ponad 3,5 tys. mniej niż

w 2003 r.)

–

Około 75% prawnie zawieranych

związków stanowią małżeństwa

wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i

jednocześnie zarejestrowane w urzędach

stanu cywilnego.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Wśród nowozawartych związków ok.

87% stanowią małżeństwa pierwsze, tj.

panien z kawalerami.

–

Średni wiek kobiet wstępujących po raz

pierwszy w związek małżeński wynosił

w 2003 r. 24,3 lat, wobec ok. 23 lat w

połowie lat 90-tych, z kolei wśród

kawalerów wzrósł o ponad 1 rok - do

26,6 lat.

Sytuacja demograficzna Polski



Rozwody

–

Przyczyną ok. 22% przypadków ustania

małżeństwa jest rozwód. Według szacunków

w 2004 r. rozwiodło się ok. 51 tys. par

małżeńskich (w 2003 r. ponad 48 tys.).

Przeciętnie na 1000 istniejących małżeństw

5,4 zostało rozwiązanych na drodze sądowej.

Współczynnik rozwodów utrzymał się na

poziomie sprzed roku (1,3‰) i pozostaje

jednym z najniższych w Europie. W miastach

natężenie rozwodów jest trzy razy wyższe niż

na wsi.

Sytuacja demograficzna Polski



Liczba rozwodów w latach 1998-2004

Sytuacja demograficzna

Polski



Umieralność

–

Z dostępnych danych wynika, że w 2004 r.

zmarło ok. 364 tys. osób (o ok. 1,5 tys. mniej

niż w 2003 r.). Współczynnik zgonów

kształtował się na poziomie 9,5‰ (w 2003 r.

- 9,6‰).

–

W ogólnej liczbie osób zmarłych 47%

stanowiły kobiety.

–

Od 1991 r. obserwowany jest systematyczny

spadek liczby zgonów - z wyjątkiem pewnego

załamania tendencji w 1999 r. oraz w 2003 r.

Sytuacja demograficzna

Polski

–

Polsce prawie 80% zgonów spowodowanych

jest chorobami określanymi mianem

cywilizacyjnych (choroby układu krążenia,

nowotwory złośliwe oraz wypadki, urazy i

zatrucia).

–

Głównymi

przyczynami

są choroby układu

krążenia, w przypadku których - w okresie

ostatnich lat - stwierdzono istotną poprawę.

–

W 2003 r. choroby układu krążenia stanowiły

niewiele ponad 47% zgonów, podczas gdy na

początku lat 90-tych były przyczyną ponad 52%

ogółu zgonów.

Sytuacja demograficzna

Polski

Zgony według przyczyn w wybranych latach

Sytuacja demograficzna Polski

–

Obserwujemy

zmniejsza

jącą

się liczb

zgonów

niemowląt. Według szacunków - w 2004 r. zmarło

ok. 2,4 tys. dzieci w wieku poniżej 1 roku, czyli o

około 0,1 tys. mniej niż w 2003 r. i ponad 4-

krotnie mniej niż w 1990 r. Współczynnik zgonów

niemowląt ukształtował się na poziomie 6,8‰ (w

1990 r. wynosił 19,3‰).

–

Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt ponad

połowa dzieci (51%) umiera w okresie pierwszego

tygodnia, a kolejne 20% - przed ukończeniem

pierwszego miesiąca życia.

–

W dalszym ciągu najczęstszą przyczyną zgonów

niemowląt (51%) są stany chorobowe powstające

w okresie okołoporodowym, czyli w trakcie

trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni

życia noworodka.

Sytuacja demograficzna Polski

Współczynnik zgonów niemowląt na 1000

urodzeń żywych w latach 1950-2004

Sytuacja demograficzna Polski



Trwanie życia

–

Obserwowana w latach 90-tych stała

poprawa sytuacji w zakresie umieralności

w pozytywny sposób wpływa na długość

trwania życia Polaków.

–

Przewiduje się, że przy niezmienionych

warunkach wymierania populacji -

zgodnych z obserwowanymi w 2003 r. –

urodzeni w 2003 r. chłopcy osiągną średnio

wiek 70,5 roku, dziewczynki zaś 78,9 roku.

Sytuacja demograficzna Polski

Przeciętne trwanie życia w latach 1950-2003

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

Rok

ży

Mężczyźni

Kobiety

Sytuacja demograficzna Polski



Struktura płci i wieku ludności

–

W ogólnej liczbie ludności 38175 tys. osób –

szacowanej na koniec 2004 r. - kobiety stanowią

ponad 51% ogółu ludności; na 100 mężczyzn

przypada ich 106 (wśród ludności miejskiej 110, zaś

na obszarach wiejskich 101).

–

Współczynnik ten zmienia się w zależności od wieku.

–

Wśród osób w wieku 0-40 lat występuje liczebna

przewaga mężczyzn - 96 kobiet na 100 mężczyzn; dla

wieku powyżej 40 lat współczynnik feminizacji

wynosi 121, przy czym w najstarszych rocznikach

wieku (65 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypada

średnio 167 kobiet.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Rezultatem przemian demograficznych jest

gwałtowne zmniejszanie się liczby dzieci i

młodzieży (0‑17 lat),

–

ich udział w ogólnej liczbie ludności obniżył się do

prawie 22,0% (z prawie 30% w 1990 r.); dzieci w

wieku poniżej 15 lat stanowią obecnie niewiele

ponad 17% ogólnej populacji wobec prawie 25% w

1990 r.

–

Szczególnie duże zmiany można zaobserwować w

grupie osób w wieku produkcyjnym (kobiety w

wieku 18-59 lat, mężczyźni - 18-6

lat

);

–

1990 r. odsetek osób w wieku zdolności do

pracy wzrósł o ponad 5 %, tj. z poziomu 57,5%

do ok. 63%.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Obserwowany jest także dalszy wzrost liczby

osób w wieku nabywania praw emerytalnych i

starszych (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety

60 lat i więcej);

–

odsetek tej grupy ludności w ogólnej populacji

wynosi ponad 15% (w 1990 r. niespełna 13%).

–

Udział osób w wieku 65 lat i więcej (razem

mężczyzn i kobiet) stanowi ok. 13% wobec ok.

10% w 1990 r.

–

Obecnie na 100 osób w wieku produkcyjnym

przypada 60 osób w wieku nieprodukcyjnym,

tj. 36 osób w wieku do 17 lat oraz 24 osoby w

wieku poprodukcyjnym (w 1990 r. 74 osoby –

odpowiednio: 52 i 22).

Sytuacja demograficzna Polski



Stan cywilny

–

Zgodnie z wynikami spisu z 2002 roku w

zakresie stanu cywilnego - wśród ludności w

wieku 15 lat i więcej dominowały osoby o

stanie cywilnym prawnym zamężna/żonaty

(ponad 55% kobiet i 60% mężczyzn), spośród

których zdecydowana większość (ponad 97%)

faktycznie pozostawała w związku małżeńskim.

–

Spis wykazał, że 314 tys. osób (prawie 3%)

spośród żonatych mężczyzn i zamężnych

kobiet zrezygnowało z życia w prawnie

zawartym związku, przy czym około 17 tys.

mężczyzn i 13 tys. kobiet stworzyło inne

związki partnerskie, a pozostali żyli w separacji

faktycznej.

–

Jednocześnie wyniki spisu wykazały 197 tys.

związków partnerskich.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Kolejna grupa stanu cywilnego wśród kobiet to

panny (25% kobiet w wieku 15 lat i więcej), w

miastach także stanowiły ponad ¼ mieszkanek, na

wsi niespełna 23%. Wśród kawalerów jest

odwrotnie – więcej ich mieszkało na wsi (ponad

35% mężczyzn w wieku 15 lat i więcej), w mieście

niecałe 32%.

–

Dysproporcja między miastem a wsią jest bardziej

wyraźna wówczas, gdy odniesiemy do siebie liczby

kawalerów i panien;

–

na 100 kawalerów na wsi przypadało 66 panien,

podczas gdy w mieście - 89.

–

Szczególnie jest to widoczne w grupach wieku

charakteryzujących się największą intensywnością

zawierania małżeństw, np. jeszcze w grupie wieku

20-24 lata – na 100 kawalerów na wsi przypadało

70 panien, ale już dla starszych wskaźnik

gwałtownie się obniża.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Rozwiedzeni i separowani stanowią w

Polsce nieliczną grupę osób - niespełna

4% populacji w wieku 15 lat i więcej,

przy czym zdecydowanie częściej

rozwodzą się mieszkańcy miast (4%

mężczyzn i prawie 6% kobiet to

rozwiedzeni) niż wsi (po niecałe 2%).

Sytuacja demograficzna Polski

Ludność w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego faktycznego w 2002 r.

Pozostajcy w związku

partnerskim

1,2%

Wdowcy, wdowy

9,2%

Rozwiedzeni,

rozwiedzione

3,3%

Nieustalony

0,8%

Separowani

1,0%

Kawalerowie/panny

27,9%

Pozostajcy w związku

małżeńskim

56,6%

Sytuacja demograficzna Polski



Wykształcenie ludności

–

Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym od

kilkunastu lat jest stały wzrost liczby osób

legitymujących się wykształceniem

ponadpodstawowych.

–

W okresie prawie 14 lat dzielących spisy

ludności odsetek osób z wykształceniem

ponadpodstawowym wzrósł z prawie 55% w

1988 r. do około 67% w 2002 r.

–

Znacznie zmniejszyła się liczba osób z

wykształceniem podstawowym, niepełnym

podstawowym i bez wykształcenia szkolnego;

jednocześnie nastąpił ponad 1,5-krotny wzrost

liczby osób z wykształceniem wyższym.

–

W 2002 r. 10,2% ludności w wieku 15 lat i więcej

posiadało wyższe wykształcenie, w 1988 r. –

6,5%.

Sytuacja demograficzna Polski

–

Stosunkowo wysoki wzrost poziomu

wykształcenia dotyczy kobiet. W 1988 r.

tylko połowa z nich miała wykształcenie

ponadpodstawowe, w 2002 r. już 62%.

–

Kobiety też częściej niż mężczyźni mają

ukończoną szkołę co najmniej średnią, a

prawie 11% skończyło studia; mężczyźni

natomiast częściej pozostają przy

wykształceniu zasadniczym zawodowym

(ponad 41%), a tylko niecałe 6% posiada

wykształcenie wyższe.

Sytuacja demograficzna Polski



Prognoza ludności do 2030 roku

–

Prowadzone przez demografów badania i

analizy wskazują, że trwający od kilkunastu lat

spadek dzietności jeszcze nie jest procesem

zakończonym i dotyczy w coraz większym

stopniu kolejnych roczników młodzieży.

–

Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się:

zwiększone zainteresowanie zdobywaniem

wykształcenia, trudności na rynku pracy,

zmniejszenie świadczeń socjalnych na rzecz

rodziny, brak w polityce społecznej filozofii

umacniania rodziny i generalnie trudne

warunki społeczno-ekonomiczne, w jakich

znalazło się pokolenie w wieku prokreacyjnym.

Sytuacja demograficzna Polski

Urodzenia i zgony w latach 1989-2003 oraz

prognoza do 2030 r.

Sytuacja demograficzna Polski

Ludność według płci i wieku w 2002 i 2030 r.

Polityka ludnościowa

•

Przez politykę ludnościową należy
rozumieć oddziaływanie państwa za
pomocą odpowiednich bodźców na
kształtowanie się stosunków
ludnościowych w celu osiągnięcia
założonej liczby oraz (lub) struktury
ludności według płci i wieku, a także (lub)
założonego tempa wzrostu (dodatniego lub
ujemnego) i rozmieszczenia terytorialnego.

(J.Z.Holzer)

Polityka Ludnościowa

•

Definicja przyjęta przez consensus na konferencji

ludnościowej zwołanej przez ONZ w 1994 r. w

Kairze, w której uczestniczyło ponad 180 krajów.

“C

elem programów planowania rodziny musi być

umożliwienie parom małżeńskim i poszczególnym

osobom decydowanie w sposób wolny i

odpowiedzialny o liczbie i czasie powoływania do

życia dzieci oraz umożliwienie dostępu do

informacji i środków dla uzyskania tego, jak i

zapewnienia świadomych wyborów i uczynienia

dostępu do pełnego zakresu bezpiecznych i

efektywnych metod.”

Polityka ludnościowa



Wyróżniamy dwie kategorie polityki

ludnościowej

–

Polityka odpowiadająca

zapotrzebowaniu ludności

– chodzi tu

o skutki wynikające z istniejącej

struktury ludności według płci i wieku,

polityka ludnościowa tej kategorii jest

polityką społeczno-ekonomiczną

wymuszaną przez procesy i struktury

demograficzne.

Polityka Ludnościowa

–

Polityka kształtująca procesy

ludnościowe

– działania zmierzają do

kształtowania procesu płodności,

umieralności i ruchów migracyjnych.

Zakres tej polityki dotyczy działań

związanych ze

świadomym

planowaniem wielkości rodziny jak i

programów zmierzających do obniżenia

poziomu umieralności.

Polityka ludnościowa



W polityce ludnościowej można

wyróżnić dwa przeciwstawne

kierunki działania:

–

Polityk

pronatalistyczn

ą –

zmierza

ona

do zachowania lub podniesienia

istniejącego poziomu dzietności,

–

Politykę

antynatalistyczna zmierza

ona

do obniżenia

poziomu

dzietności.

Polityka ludnościowa

Cele polityki ludnościowej w Polsce:



Cel ogólny I

–

Poprawa

warunków powstawania i

funkcjonowania rodzin oraz podnoszenie

poziomu urodzeń, w obrębie tego celu można

wyróżnić następujące cele szczegółowe:



Tworzenie warunków sprzyjających

powstawaniu rodzin, przede wszystkim

poprzez zawieranie małżeństw i realizację

planów prokreacyjnych



Tworzenie warunków sprzyjających

rozwojowi młodego pokolenia w rodzinie i w

środowiskach pozarodzinnych, jako czynnik

poprawy jakości kapitału ludzkiego



Pomoc rodzinom w trudnych sytuacjach

Polityka ludnościowa



Cel ogólny II

Cel ogólny II
–

Tworzenie warunków sprzyjających

integracji w starzejącym się

społeczeństwie, w obrębie tego celu

możemy wyróżnić cele szczegółowe:



Tworzenie warunków sprzyjających godnej i

aktywnej starości (funkcjonowanie rodzin

osób starszych i z osobą starszą)



Pomoc rodzinom z osobą niepełnosprawną

(jako czynnik ograniczania skutków

starzenia się i pogarszania stanu zdrowia

społeczeństwa)

Polityka ludnościowa



Cel ogólny III

–

Poprawa stanu zdrowia ludności i ograniczanie

umieralności, w jego obrębie wyróżniamy cele

szczegółowe:



Poprawa opieki medycznej nad matką i

dzieckiem,



Ograniczanie zachorowań i umieralności z

powodu chorób układu krążenia,



Ograniczanie zachorowalności i umieralności

z powodu chorób nowotworowych,



Promocja zdrowia jako czynnik poprawy

zdrowia ludności

i związanej z nim jakości życia

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Demograficzne uwarunkowania rynku pracy i gospodarki publicznej
gospodarka- demograficzne uwarunkowania rozwoju gospodarczego, Studia, Rozwój i funkcjonowanie gospo
DEMOGRAFICZNE UWARUNKOWANIA POLITYKI SPOĹECZNEJ, prace semestralne
9 Demograficzne uwarunkowania
Demograficzne uwarunkowania rynku pracy i gospodarki publicznej
Biologiczne uwarunkowania ADHD
Spoleczno ekonomiczne uwarunkowania somatyczne stanu zdrowia ludnosci Polski
demografia spoleczna 9
(10971) Demografia
Uwarunkowania komunikacji
1 Makroekonomiczne uwarunkowania gospodarkiid 8573 ppt
Uwarunkowania i charakterystyczne cechy klimatu w Polsce
demografia spoleczna 7
4 Doktrynalne uwarunkowania polityki społecznej
Fizjologiczne i patologiczne uwarunkowania hematopoezy
wykład 9a
Wyklady 7 9a PRCz

więcej podobnych podstron

9a Demograficzne uwarunkowania

Document Outline