Analiza ryzyka

i bezpieczeństwo w

transporcie

Wprowadzenie i definicje

Andrzej Tytko

Zarządzanie bezpieczeństwem – podstawowe

definicje

Akt prawny: pisemna regulacja prawna
Ustawy, rozporządzenia, zarządzenia: akty prawne w RP
Traktaty, dyrektywy, decyzje: akty prawne EU
Procedura: opisany sposób działania
Norma techniczna: dokument techniczny jednoznacznie określający
wymagania lub ilościowe przedmiotu normy, zalecający ich
przestrzeganie
Norma polska, i europejska: norma ustanowiona przez Polski Komitet
Normalizacyjny (PN, PN-EN) lub komitety europejskie CEN , CENELEC (EN,
ISO)
Norma zharmonizowana: norma europejska opracowana i ustanowiona
na zlecenie KE dla danej dyrektywy przedmiotowej
Obiekt: rzecz lub przedmiot poszukiwania, studiów, badań itp.
System: zespół elementów funkcjonujących jako całość dla osiągnięcia
wyznaczonych celów lub zbiór elementów, relacji między elementami, i
celów działania
Maszyna: obiekt składający się z mechanizmów przeznaczony do zadań
technologicznych (przetwarzania surowców i półproduktów),
transportowych (transport ludzi, materiałów, cieczy, gazów, energii itp.
energetycznych (wytwarzanie i przetwarzanie energii)

Systemy bezpieczeństwa – podstawowe definicje

Bezpieczeństwo: stan spokoju, brak zagrożenia
Bezpieczeństwo: stan w którym ryzyko nie przekracza akceptowalnego
poziomu
Wypadek: niepożądane zdarzenie prowadzące do utraty życia zdrowia
mienia itp.
Uszkodzenie: stan obiektu wynikły na skutek przekroczenie
dopuszczalnych poziomów zużycia, uszkodzenie może być naprawialne
lub nienaprawialne
Katastrofa: niepożądane zdarzenie prowadzące do utraty życia zdrowia
mienia w dużej skali
Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP): ogól norm prawnych, metod i
środków badawczych , organizacyjnych i technicznych pozwalających na
bezpieczne wykonywanie pracy
Bezpieczeństwo obiektów technicznych: zbiór zasad, norm
prawnych, metod i środków badawczych , organizacyjnych i technicznych,
eksploatacyjnych i diagnostycznych zapobiegających przekroczeniu
zadanego poziomu ryzyka czyli utraty życia zdrowia lub mienia, oraz
zniszczeń w systemach i środowisku naturalnym
Nadmiar bezpieczeństwa: nadmiar strukturalny ,parametryczny,
diagnostyczny, eksploatacyjny, konstrukcyjny, informatyczny
zwiększający poziom bezpieczeństwa
Kształtowanie bezpieczeństwa: wszelkie planowe działania majce na
celu podwyższenie bezpieczeństwa
Niezawodność bezpieczeństwa: bezpieczeństwo opisane wskaźnikami
teorii niezawodności
Zarządzanie: zbiór czynności obejmujący planowanie, decydowanie,
organizowanie, skierowane na zasoby ludzkie, rzeczowe, materialne i
finansowe z zamiarem osiągania określonych celów

Analiza ryzyka – podstawowe definicje

Ryzyko: iloczyn prawdopodobieństw wystąpienia danego zagrożenia i
miar jego skutków
Ocena ryzyka: proces szacowania lub wyznaczania wartości liczbowej
Akceptowalny poziom ryzyka: wartość liczbowa ryzyka, możliwa do
zaakceptowania w danych warunkach
Dopuszczalny poziom ryzyka: wartość liczbowa ryzyka podana w
określonych przepisach , aktach prawnych, normach itp.
Ryzyko resztkowe: wartość liczbowa ryzyka określona po
wyeliminowaniu podstwowych zagrożeń
Metody oceny ryzyka: określone w normach procedury jakościowego
lub ilościowego szacowania ryzyka
Prawdopodobieństwo: wartość liczbowa zawarta w przedziale od 0 do
1 określająca szansę realizacji zdarzenia (0 - zdarzenie niemożliwe, 1 –
zdarzenie pewne)
Rozkład statystyczny: formalny lub graficzny opis cech majaczej
właściwości losowe)
Zmienna losowa: cecha populacji którą można opisać metodami
statystycznymi
Niezawodność: prawdopodobieństwo wykonania przez obiekt pracy w
sposób bezawaryjny w określonym czasie liczbowo określana miarą
prawdopodobieństwa

Podstawowe potrzeby człowieka

Hierarcha potrzeb wg. Maslowa (piramida Maslowa)

Podstawowe potrzeby człowieka

Teoria i inżynieria obiektów technicznych

Definicja ryzyka wg PN-EN 1050

Poziomy ryzyka

Zarządzanie bezpieczeństwem – analiza ryzyka

Analiza bezpieczeństwa procesowego

Koncepcja wypadku (MORT czyli Menagement

Overight Risk Tree)

Rozwój zdarzenia wypadkowego

Przykładowe kryteria analizy ryzyka pojazdu HGV

Kolejność postępowania przy analizie ryzyka

Zarządzanie bezpieczeństwem – analiza ryzyka

Zarządzanie bezpieczeństwem – model

Struktura ryzyka na przykładzie projektu pojazdu HGV

(szybka kolej)

Zarządzanie w odniesieniu do szkolenia w zakresie

oceny ryzyka

Metody jakościowe analiza ryzyka

LISTY KONTROLNE (Check list - CHL): weryfikacja zgodności
procedur ze standardami określonymi w procedurach i dokumentach
satandardowych
ANALIZA BEZPIECZEŃSTWA PROCESU (Process Safety Analysis
– PSA): ocena zagrożeń na podstawie praktyki i określenia
granicznych wartości parametrów procesowych i jakościowych skutków
ich przekroczenia
ANALIZA ZAGROŻEŃ OPERACYJNYCH (Hazard an Operablibity
Studies - HAZOP): analiza odchyleń od projektowanych warunków
operacyjnych
ANALIZA PRZYCZYN I SKUTKÓW (Failure Mode and Effects
Analisis – FMEA): analiza przyczyn i skutków, której celem jest
określenie możliwości i przyczyn wystąpienia awarii

Metody ilościowe analiza ryzyka

ANALIZA DRZEWA BŁĘDÓW (Fault Tree Analisiz - FTA): analiza
drzewa błędów umożliwia jakościowe określenie przyczyn zdarzenia
ekstremalnego oraz obliczenie prawdopodobieństwa jego zaistnienia,
realizowana graficznie w postaci zależności pomiędzy przyczynami i
skutkami
ANALIZA DRZEWA WYDARZEŃ (Event Tree Analisiz - ETA):
analiza skutków awarii
ANALIZA PRZYCZYN I SKUTKÓW (Cauce and Cisecvence
Analisiz - CCA): analiza przyczyn i skutków awarii, stanowi
kombinację metod ETA i FTA
ANALIZA NIEZAWODNOŚCI LUDZKIEJ (Human Reliability
Analizis – HRA): umozliwia przewidywanie wystąpienia błędu
operatora

Zarządzanie bezpieczeństwem – analiza ryzyka