Instytucja totalna

według koncepcji E.

Goffmana

Co to jest instytucja
totalna?



Wszystkie instytucje działające współcześnie

(zakłady, placówki), w których prowadzi się

regularnie określony rodzaj działalności

pochłaniają znaczną część czasu i

zainteresowania swoich członków oraz

stwarzają im w pewnym sensie odrębny świat.



Instytucje totalne to te instytucje, które

stwarzają większe ograniczenia niż inne. Ich

ograniczający, totalny charakter symbolizują

często fizyczne bariery uniemożliwiające

kontakt ze światem zewnętrznym np.

zamknięte drzwi, zasieki z drutu kolczastego,

stromy brzeg, woda.

Jak możemy podzielić
instytucje totalne?



Instytucje powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i

nieszkodliwymi np. domy starców, domy dziecka



Zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielności,

a zarazem- choć nie z ich winy- niebezpiecznymi dla

społeczeństwa np. sanatoria przeciwgruźlicze, szpitale

psychiatryczne, leprozoria



Instytucje, których zadaniem jest ochrona społeczeństwa

przed szkodzeniem mu w sposób świadomy np. więzienia,

zakłady poprawcze, obozy dla jeńców



Instytucje, które są powołane do realizacji określonych zadań

technicznych, mają charakter czysto instrumentalny np.

koszary wojskowe, okręty, internaty, obozy pracy



Instytucje przeznaczone dla osób, które dobrowolnie wycofały

się czynnego życia oraz miejsca kontemplacji religijnej np..

klasztory

Jakie są cechy instytucji
totalnych?



Całe życie mieszkańców instytucji toczy się w jednym

miejscu i podlega tej samej jedynej władzy



We wszystkich fazach codziennej działalności ich

członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie

dużej liczby innych członków, wszystkich traktuje się

jednakowo, muszą razem wykonywać te same czynności



Cały dzień jest ściśle zaplanowany, plan ten narzuca z

góry system formalnych rozporządzeń, a jego

przestrzegania pilnuje zespół nadzorców



Poszczególne czynności są przymusowe i stanowią część

jednego planu ogólnego, którego celem jest

wykonywanie ofiocjalnych zadań danej instytucji

Jaka jest struktura
instytucji totalnej?

Podstawowa struktura instytucji składa się z

dwóch grup:



Nielicznego personelu, który nie ma ograniczeń

ze światem zewnętrznym, ale podlega często

rygorystycznym regulaminom, które określają

sposoby działania i cel działania: efektywne

przekształcenie tożsamości podwładnych



Licznych podwładnych, którzy są mocno

ograniczani w kontaktach ze światem

zewnętrznym lub ich pozbawiani i zmuszani do

adaptacji narzuconych tożsamości

Totalna dominacja personelu nad

podwładnymi przez degradację ich

tożsamości



Pozbawianie rzeczy osobistych



Ujednolicanie wyposażenia



Separacja od innych



Pozbawianie dotychczasowych sposobów rozładowywania

emocji



Oddzielenie płci



Dyscyplinowanie, nadzór i kontrola



Czynności poniżej godności



Niwelowanie różnic społecznych



Deprywacja wieku podwładnych



Ograniczanie, zakaz i kontrola komunikacji



Wymuszanie szacunku dla personelu



Zbiorowe wykonywanie codziennych czynności i

upokarzanie w obecności innych

Kara w instytucji totalnej

Procesy deprywacji osobowości wspomaga system władzy

oparty o:



Prawo karania każdego podwładnego przez każdą osobę

z personelu



Dużą ilość sankcji za wykroczenia w każdym obszarze

funkcjonowania podwładnych (zachowanie, ubiór,

obyczaje, relacje z podwładnymi i personelem)



System karania oparty o nieadekwatność dziedzin

przewinienia i kary

Władza wytwarza wokół podwładnego sieć przymusu, osądu

i presji.

Nagroda w instytucji
totalnej



System władzy w procesie deprywacji osobowości wspierany

jest przez system jawnych i niejawnych nagród i przywilejów

np. praca, wypoczynek, kawa, papierosy, wokół których

koncentruje się działanie podwładnych, aż do obsesyjnej chęci

ich zdobycia.



System przywilejów jest ważnym elementem rywalizacji

podwładnych o władzę i prestiż, które są podstawą budowania

wewnętrznych, często nieformalnych struktur (grypsowanie,

fala).



Struktury te wytwarzają własny system władzy prestiżu,

przywilejów oparty na: dostęp do zasobów zakazanych,

przemocy, demonstracji dystansu wobec personelu,

umiejętności manipulowania personelem (wspólne interesy,

szantaż), demonstracja zabronionych zachowań (pijaństwo,

hazard), licznych rytuałach i obrzędach (powitania, pasowanie,

inicjacje), własny język komunikacji.

Techniki adaptacji w instytucji

totalnej- „nowy”



Technika wycofania się z sytuacji- odcięcie od ludzi i ich

działalności



Technika buntu- prowokacja i opór wobec personelu

(stosowana zwykle w początkowej fazie)



Technika zadomowienia-utożsamienie z instytucją,

poszukiwanie najlepszej dla siebie pozycji



Technika konwersji- polega na stworzeniu przez

podwładnego wizerunku swojej pełnej akceptacji

instytucji i chęci współdziałania z personelem



Technika zimnej kalkulacji- najczęściej stosowana,

polegająca na sprytnym balansowaniu między lojalnością

wobec innych podwładnych a poprawnością stosunków z

personelem

Wpływ na osobowość



Życie wewnętrzne instytucji totalnej
zawsze wywiera ogromny, często
stygmatyzujący, traumatyczny, piętnujący
wpływ na tożsamość podwładnych,
negatywny lub pozytywny, zgodny lub
niezgodny z celami wyznaczonymi
instytucji. Zmiana tożsamości utrudnia lub
uniemożliwia ponowne przyjęcie roli
zwykłego członka społeczeństwa.

Zmiana w instytucji
totalnej



Pomimo zmian, jakie zaszły od lat 60-
tych (koncepcja Goffmana) np.
modernizacja, globalizacja, świat
instytucji totalnych zmienił się niewiele.



Wiele elementów instytucji totalnej
przenika do codziennego życia np.
wyścig szczurów (bezrefleksyjne,
brutalne realizowanie celów instytucji
bez względu na koszty osobiste i ludzi).