PODSTAWOWE

METODY

BADAWCZE W

PSYCHOLOGII

Autorki:

Natalia Uniwersał

Magdalena Sroka

Główne metody:

• Wywiad
• Obserwacja
• Rozmowa psychologiczna
• Testy psychologiczne

Wywiad

Jest to całkowicie bezpośrednia metoda
dowiadywania się czegoś o danej osobie. W
skrócie jest to rozmowa z osobą badaną.
Charakter wywiadu może być różny,
najczęściej wyróżnia się dwa typy:
•Wywiad standaryzowany
•Wywiad niestandaryzowany

Jest konstruowany przez badacza

według ściśle określonego

wzorca(standardu), na który składają

się konkretne pytania, ich kolejność ,

sposoby zadawania. Pod kontrolą

badacza znajdują się także

okoliczności prowadzenia wywiadu,

które muszą być jednakowe dla

wszystkich badanych. Taka forma

wywiadu pozwala na porównywanie

danych, z różnymi pacjentami.

Celem takich wywiadów jest

przeprowadzenie badań ilościowych

dla potwierdzenia hipotezy.

Wywiad

standaryzowany

Jest to wywiad antropologiczny(otwarty).

W tym przypadku badacz zadaje tylko

jedno lub kilka pytań, wcześniej nie

zaplanowanych, a wynikających z

przebiegu sytuacji badawczej. Treść i

styl wywiadu mogą być luźne i

nieustrukturowane, dostosowane do

osoby , z którą się przeprowadza dany

wywiad. Możemy wyróżnić dwa rodzoje

takiego wywiadu:

•Wywiad narracyjny

•Wywiad etnograficzny

Wywiad

niestandaryzowany

Cechy wywiadu
otwartego:

• Brak planu

• Jak naj mniej pytań

• Podążanie za sformułowaniami

badanego

• Kontakt wzrokowy

• Nie można robić przerw – ciągłość

wypowiedzi

• Badany musi zaufać badaczowi

• Potrzeba zachęty do mówienia przez

badacz

• Czas i miejsce wywiadu są ważne

• Zgoda badanego na rejestrowanie

wywiadu

Ważne umiejętności

osoby

przeprowadzającej

wywiad:

• Zapewnianie rozmówcy swobodnego

nastroju

• Umiejętność wyciągnięcia z niego

pożądanych informacji

• Kontrola nad kierunkiem i tempem

wywiadu

• Stworzenie i podtrzymanie więzi z

rozmówcą

• Tworzenie u rozmówcy poczucia

satysfakcji po wywiadzie

Ten rodzaj wywiadu angażuje

badanego w celu przedstawienia

opowieści odtwarzającej przebieg jego

całe życia lub jakiegoś okresu

wybranego przez badacza. Od

badanego wymaga się opowiedzenie

własnej biografii, oczywiście w

kolejności chronologicznej i z jak

największą ilością szczegółów . Osoba

badana powinna się zgodzić na jakąś

formę zarejestrowania wywiadu,

najczęściej jest to magnetofon bądź

notatki wykonane przez badacza.

Wywiad

narracyjny

Wywiad narracyjny c.d.

Zadaniem badacza jest nie tylko
uważne słuchanie opowieści ale
także drobiazgowe obserwowanie
zachowań niewerbalnych
badanego, stanowi to dodatkowe
źródło informacji o jego stosunku do
opowiadanych treści.

Materiały z wywiadu

poddaje się

szczegółowej analizie

która składa się z trzech

etapów:

• Formalne spisanie treści narracji.
• Strukturalny opis tekstu narracji
• Konstrukcja modelu biografii

Wywiad

etnograficzny

Przypomina rozmowę z osobami badanymi,
w której badacz szuka informacji na temat
ich zachowań w danym środowisku i
sytuacji, jest ona potrzebna do zrozumienia
subiektywnych znaczeń danych rzeczy
bądź wydarzeń. Współpracuje ze
stosowaniem obserwacji etnograficznej,
uzupełnia jej wyniki, poprzez zwierzenia
osób badanych. Przedmiotem
zainteresowań nie są osoby badane, lecz
doświadczenie jakie mają w związku z
interesującymi badacza zjawiskami. To one
pozwalają zrozumieć kontekst
obserwowanych sytuacji.

Obserwacja

Obserwacja psychologiczna polega na
świadomym, planowym i celowym
postrzeganiu zjawisk i zdarzeń.

Metody obserwacji dzielimy ze względu
na stopień w jakim obserwator wkracza
w sytuację obserwowaną jak również z
uwagi na sposób zapisu zachowania

Obserwacja cd.

Istnieje wiele rodzajów obserwacji ze
względu na przedmiot, zakres,
postawę obserwatora, czas trwania
obserwacji oraz sposób rejestrowania
faktów.

Ze względu na przedmiot
wyróżniamy:

• Obserwację psychologiczną
• Obserwację pedagogiczną

Ze względu na zakres:

• Obserwację wycinkową
• Obserwację całościową
• Obserwację indywidualną
• Obserwację grupową

Ze względu na cel:

• Obserwację dorywczą,
• Obserwację systematyczną,
• Obserwację ciągłą
• Obserwację próbek czasowych

Podział obserwacji ze
względu na:

Stopień w jakim obserwator wkracza w
daną sytuację:
-obserwacja z interwencją
-obserwacja bez interwencji
Zapis rejestrowanego zachowania:
-zapis danych jakościowych o
zachowaniu
-zapis danych ilościowych o zachowaniu

Obserwacja bez

interwencji

Obserwację zachowania
przeprowadzoną w bardziej lub mniej
naturalnych warunkach bez interwencji
badacza nazywany OBSERWACJĄ
NATURALNĄ
Jej celem jest zbadanie zjawisk które
pojawiają się w sposób nieprowokowany
w warunkach naturalnych.

Obserwacja z

interwencją

Wyróżniamy 3 metody obserwacji z
interwencją:
-obserwacja uczestnicząca
(zamaskowana lub niezamaskowana)
-obserwacja ustrukturowana
-eksperyment naturalny

Zapis jakościowych danych

o zachowaniu

Jest to narracyjny zapis zachowania w postaci
opisu słownego, nagrania, czy zapisu wideo.
Zapis narracyjny zawiera wnioski
obserwatora dotyczące danych sytuacji czy
zachowania. Zapis narracyjny powinien być
prowadzony podczas lub bezpośrednio po
dokonanej obserwacji. Metoda ta pozwala na
wielokrotne analizowanie danego zjawiska.
Szczególną formą zapisu narracyjnego jest
zapis naturalnego przebiegu wydarzeń.

Zapis ilościowych danych o

zachowaniu

Zapis ten związany jest zawsze ze
skalą pomiarową:
-skala nominalna,
-skala porządkowa,
-skala interwałowa,
-skala stosunkowa

Rozmowa

psychologiczna

Jest to proces komunikacji językowej
między psychologiem a osobą
badaną. Służy przede wszystkim
poznaniu prawidłowości życia
psychicznego człowieka. Jako
narzędzie badań naukowych aby
spełniała swój cel musi być bardzo
rzetelna.

Rozmowa psychologiczna
cd.

Pytania dobierane do rozmowy muszą

spełniać kilka warunków:
-dotyczyć bodźców emitowanych przez

środowisko i reakcji człowieka na nie
-koncentrować się na doświadczeniach
-być konkretne
-musi być ich wiele aby objąć jak

największy zakres zachowania człowieka
Szczególną metodą rozmowy

psychologicznej jest wywiad

psychologiczny.

Rozmowa psychologiczna-
etapy

1) Pierwsza faza rozmowy- nawiązanie

kontaktu z osobą badaną

2) Zasadniczy etap rozmowy-

przekazywanie informacji o
obiektywnych faktach

3) Końcowy etap rozmowy- następuje po

uzyskaniu od badanego odpowiedzi
na wszystkie poruszane tematy

Wywiad psychologiczny

Jedna z najważniejszych metod badań

psychologicznych. Może ona dostarczyć

wielu danych i pozwala na szybkie

zebranie potrzebnych informacji.

Wymaga jednak od prowadzącego

pewnych specyficznych umiejętności i

doświadczenia. Technika ta może służyć

w badaniach nad rozwojem pojęć,

postaw i ocen, pomaga określić wzorce

reagowania na sytuacje stresowe.

Wywiad psychologiczny- cd.

Prowadzący rozmowę powinien stworzyć
odpowiedni klimat i atmosferę. Powinien
wzbudzić zaufanie badanego okazując mu
sympatię, życzliwość oraz akceptację.
Wybierając formę pytań badający powinien
zastanowić się nad ich tematyką. Powinno
się unikać pytań sugerujących. Pytania
powinny być zadawane w kolejności od
ogólnych do coraz bardziej zróżnicowanych i
specyficznych (kolejność stożkowa).

Testy

psychologiczne

To standaryzowane zadania
rozwiązywane przez badane
osoby lub sytuacje w jakich się je
stawia, w celu ilościowego
określenia ich ilości bądź innych
właściwości psychicznych. Mogą
mierzyć potencjalne wszystkie
aspekty ludzkiego
funkcjonowania. W tym
inteligencje, osobowość i
twórczość.

Testy

psychologiczne c.d.

Istotną przewagą testów nad wywiadami
jest fakt iż dostarczają one ilościowej
charakterystyki jednostki przy użyciu
normatywnego porównania z innymi
osobami. Testy są ekonomiczne, łatwe w
użyciu i dostarczają danych
normatywnych w postaci ilościowej. Nie
zawsze jednak są użyteczne do
stwierdzenia co naprawdę dzieje się z
daną osobą, szczególnie, że nie jest ona
w stanie obiektywnie zdać sobie sprawę z
własnego zachowania.

Warunki

przeprowadzania

testów

psychologicznych:

•Standaryzacja

•Normalizacja

•Trafność

•Rzetelność

Standaryzacja

Oznacza takie jego przygotowanie,
aby przebieg badania, czynności
badającego, rodzaj używanych
pomocy, polecenia dawane badanym
oraz sposób zapisu i obliczania
wyników były ujednolicone oraz
opisane dokładnie i jednoznacznie.
Standaryzacja jest proces złożonym i
wymaga nieraz wielu badań
wstępnych.

Normalizacja

Uzyskuje się w masowych badaniach
poprzedzający wprowadzenie testu do
powszechnego użytku. W wyniku Badań
określa się normy umożliwiające późniejszą
interpretacje wyników. Gdyby nie było danych
norm rezultaty testów nic by nam nie mówiły.
Ostateczny wynik badania testowego wyraża
się w wynikach pochodnych , dla których np.
liczba poprawnych odpowiedzi stanowi dopiero
punkt wyjścia do dalszych obliczeń.
Normalizacja jest niezbędnym etapem
przygotowania testu, umożliwiającym
interpretacje wyników uzyskiwanych przez
badanych.

Trafność

Zobowiązuje nas do tego aby
sprawdzić czy dany test bada
rzeczywiście to do mierzenia
czego został skonstruowany.
Ocena trafności powinna być
oparta na wynikach specjalnych
badań zmierzających do ustalenia
trafności testu. Ustalenie trafności
jest procedurą złożoną i wymaga
wielu obliczeń statycznych.

Rzetelność

Pokazuje nam, że nie ważne ile razy
będziemy powtarzać test na danej
grupie ludzi w tych samych
warunkach tyle razy jego wyniki będą
podobne lub takie same. W tedy
możemy powiedzieć, że taki test jest
poprawnie skonstruowany, czyli, że
jest rzetelny. Powinniśmy wiedzieć z
jaką dokładnością test mierzy to, co
mierzy.