Metody badawcze w

psychologii

Problem badawczy

Jest osadzony w teorii psychologicznej

jako:

• Replikacja istniejących badań,
• Rozszerzenie istniejących badań,
• Nowy obszar badawczy opierający się

na znanych teoriach,

• Nowy obszar badawczy, na podstawie

którego powstanie nowa teoria.

Problem badawczy

• Problem badawczy służy opisaniu

zakresu badań, tj. określeniu ich celu,
przedmiotu i metod.

Hipotezy i pytania

badawcze

• Hipoteza jest zdaniem twierdzącym,

w którym zawiera się stwierdzenie o

pewnej zależności. Jest określony

kierunek zmiany czynników

wchodzących w skład hipotezy.

• H – osoby o wysokim poczuciu

własnej wartości są mniej podatne na

sugestie osób trzecich

Hipotezy i pytania

badawcze

• Pytania badawcze odnoszą się wprost

do hipotez, stanowiąc ich
uzupełnienie (zwracają uwagę na
większą liczbę szczegółów).

• PB – Czy osoby o wysokim poczuciu

własnej wartości będą mniej podatne
na sugestie w sytuacjach stresowych?

Zmienne

Istnieją dwa podstawowe rodzaje

zmiennych:

• Niezależne,
• Zależne.

Oprócz tych zmiennych wyróżniamy jeszcze:
• Zmienne pośredniczące,
• Zmienne przeszkadzające (dystraktory).

Zmienne

• Zmienna zależna jest tym, co

badamy. Jest to zmienna nieznana,
którą poznamy dzięki analizie
wyników badania. W naszej
przykładowej hipotezie to podatność
na sugestię.

Zmienne

• Zmienna niezależna jest tym, na

podstawie czego określać będziemy
zmienną zależną. Jest ona stała,
kontrolowana przez badacza. W
przykładowym badaniu jest to
wysokie poczucie własnej wartości.

Wskaźniki zmiennych

Wskaźnikami zmiennych nazywamy

opis konkretnych zachowań
świadczących o natężeniu badanej lub
określającej przedmiot badania cechy,
czy innej właściwości psychicznej. W
przykładowym badaniu może to być
np. częstotliwość ulegania reklamom –
jako widoczny i mierzalny efekt
ulegania sugestiom.

Osoby badane

Typy doboru osób do badania:
• Celowy – badamy określoną grupę

osób, np. uczniów 3 klasy liceum,

• Losowy – badamy przypadkowe osoby,

bez żadnego klucza,

• Zrandomizowany – badamy grupę osób,

które są odbiciem w mikroskali naszego
społeczeństwa (jak robi to np. OBOP).

Grupy badawcze

Dwa rodzaje grup:
• Eksperymentalna – poddawana

oddziaływaniu eksperymentalnemu,

• Kontrolna – grupa nie poddawana

oddziaływaniu, do której porównuje
się grupę eksperymentalną.

Miejsce badania

Badacz określić także musi warunki, w

których przeprowadzane będzie
badanie. Są to:

• Warunki laboratoryjne,
• Warunki naturalne z elementami

kontroli,

• Warunki naturalne.

Metody badawcze

• Eksperyment – metoda polegająca na

manipulacji zmiennymi niezależnymi
i warunkami badania w celu
sprawdzenia określonych zależności
między zmiennymi niezależnymi a
zmienną/zmiennymi zależnymi
(najczęściej sprawdza się tą metodą
określone zachowania – patrz:
eksperyment więzienny).

Metody badawcze

• Eksperyment więzienny miał

następujące zmienne:

• Niezależne – rola strażnika i więźnia,

wytyczne dla strażników (nie bić
więźniów), całokształt stworzonego
środowiska więziennego.

• Zależna – wchodzenie w role

więźniów i strażników.

Metody badawcze

• Eksperymenty mogą być naturalne (np.

robione na ulicy) lub laboratoryjne.

• Eksperyment naturalny daje lepszy obraz

rzeczywistości, bo uczestnicy nie wiedzą, że

uczestniczą w badaniu a ich naturalne

środowisko sprawia, że czują się bezpiecznie.

• Eksperyment laboratoryjny daje badaczowi

pełniejszą kontrolę nad zmiennymi

niezależnymi, ale osoba badana czuje się

oceniana i często nie zachowuje się w

sposób naturalny.

Metody badawcze

• Badanie kwestionariuszowe – badacz

konstruuje kwestionariusze, które w
rzetelny i trafny sposób badają określone
części psychiki ludzkiej. Jest to badanie
polegające na samoopisie robionym
przez osobę badaną, tak więc jest
obarczone ryzykiem, że wyniki nie będą
zgodne z rzeczywistością (samoopis
stwarza możliwość koloryzowania).

Metody badawcze

• Wywiad – jest to ustrukturalizowana

rozmowa, podczas której badacz
zadaje przygotowane wcześniej
pytania. Pytania te są tak
skonstruowane, że badacz, na ich
podstawie, może wnioskować o tym,
co bada (czyli stworzone są
wskaźniki).

Metody badawcze

• Badanie korelacyjne – jego celem jest

sprawdzenie wpływu jednej zmiennej
na drugą – w jakim stopniu jedna
zmienna zależy od drugiej (np. blond
włosy i inteligencja).