Schistosoma

haematobium

Przywra Krwi

Występowanie

• Schistosoma haematobium –

rozdzielnopłciowa przywra pasożytująca
w splotach żylnych pęcherza moczowego
i miednicy mniejszej człowieka.

• Występuje w Portugalii, wszystkich

krajach Afryki, Bliskiego Wschodu oraz
ogniskowo na subkontynencie indyjskim.

• Wszędzie wokół słodkich zbiorników

wodnych, zwłaszcza blisko pół ryżowych.

• Wśród ludności wiejskiej Egiptu

zarażenie sięga 70% populacji.

• Szacuje się, że aktualnie

zarażonych jest ok. 200 mln ludzi.

Budowa

Samiec
• Krótszy i grubszy od samicy
• Długości: 10-15 mm
• Średnicy: 0,8-1,0 mm
• Na przednim końcu ciała znajduje się

przyssawka gębowa, w niewielkiej

odległości od niej - dwukrotnie większa

przyssawka brzuszna osadzona na

szypułce.

• Za przyssawką znajduje się męski otwór

płciowy oraz ma swój początek rynienka

płciowa(canalis gynecophorus).

• Ciało samca jest cylindryczne

między przyssawkami, a spłaszczone
w dalszej części i tworzy po bokach
rynienki fałdy podłużne.

• Przewód pokarmowy:
- wydłużony przełyk
- rozwidla się na dwa proste pnie

jelita

- łączy się z powrotem w jeden

ślepo zakończony przewód .

• Układ rozrodczy składa się z 4-5

kulistych jąder w formie
graniastego skupienia tuż za
przyssawką brzuszną oraz krótkich
przewodów wyprowadzających.

Samica
• Nitkowata
• Długości: 14-20 mm
• Średnicy: 0,2-0,3 mm
• Przedni i tylny koniec ciała pokryty

drobnymi guzkami.

• Budowa jelita podobna jak i samca.
• Przyssawki blisko leżące i znacznie

mniejsze niż u samca.

• Jajnik zbity, wydłużony leży w tylnej części

ciała.

• Krótki jajowód biegnie od jajnika do blisko

położonego przed nim ootypu, otoczonego
gruczołami Mehlisa.

• Do ootypu wpada przewód żółtnikowy

biegnący od żółtnika.

• Żółtnik towarzyszy ślepo zakończonemu

jelitu w tyle ciała.

• Od ootypu biegnie do przodu, prosta

cewkowata macica, otwierająca się pod
przyssawką brzuszną otworem płciowym
żeńskim.

• Przywry z rodzaju Schistosoma,

wytwarzają substancje działające
immunosupresyjnie na limfocyty T
i degranulacje komórek tucznych,
a także wytwarzają proteazy
rozkładające białko żywiciela.

Jajo
• Owalne, brązowo-żółte

pozbawione wieczka

• Wymiary: 120-160µm x 40-60µm
• Na tylnim biegunie znajduje się

kolec.

Cykl rozwojowy

• Samica składa jaja wewnątrz naczyń

włosowatych splotów żylnych pęcherza
moczowego i miednicy mniejszej.

• Większa część jaj ginie, lecz te złożone w

ścianie pęcherza moczowego mogą dostać
się do jego światła. Czynią to dzięki
obecności ostrego kolca, enzymom
proteolitycznym na powierzchni skorupki, a
także dzięki ruchom mięśni ściany pęcherza
moczowego.

• Jaja wraz z moczem wydalane są

do środowiska zewnętrznego.

• Nieliczne jaja mogą się dostać do

jelita grubego i trafiają z kałem na
zewnątrz.

• Człowiek jest jedynym źródłem

zarażenia środowiska
zewnętrznego.

• Jaja zawierające miracydium muszą trafić

do wody by mógł nastąpić dalszy rozwój.

• Miracydium po wydostaniu się z jaja

poprzez pęknięcie skorupki, pływa
swobodnie i zachowuje zdolność do
zarażenia przez 48 godzin.

• Następny etap rozwoju zachodzi w

ślimakach wodnych z rodzaju Bulinus
np.: Bulinus contortus, B. dybowskii, B.
innesi, B. brochii, B. tropicus, który jest
jedynym żywicielem pośrednim w którym
przywra krwi może się rozwijać dalej.

• Miracydium wnika czynnie do ślimaka(do

jamy oddechowej ślimaka i przyczepia się

do wyścielającej ją śluzówki).

• Tam przekształca się w sporocystę

macierzystą , która wytwarza sporocysty

potomne, które docierają do wątrobo-

trzustki ślimaka.

• W sporocystach potomnych rozwijają się

liczne cerkarie (pominięci stadium redii).

• Po upływie 4-8 tyg. cerkarie mierzące ok..

0.5 mm długości opuszczają ciało ślimaka.

• Cerkarie te należą do typu furkocerkarii, ze

względu na rozwidlony i długi ogonek.

• Z jednego miracydium może powstać ok.

250 tys. cerkarii.

• Cerkarie po opuszczeniu ciała ślimaka

pływają poszukując żywiciela ostatecznego,

jakim jest człowiek.

• Mogą także dostać się do innych żywicieli

pośrednich – kręgowców ciepłokrwistych,

mających kontakt z wodą, lecz nie mogą się

w nich dalej rozwijać. Dalszy rozwój

odbywa się tylko u człowieka.

• Zdolność do inwazji w wodzie wynosi

zwykle 1-2 dni, rzadko 3 dni.

• Do zarażenia człowieka dochodzi po

wniknięciu przez skórę furkocerkarii, które

zaopatrzone w specjalne gruczoły penetracyjne

produkują substancje, dzięki której larwa może

łatwo przeniknąć przez skórę człowieka w

ciągu kilku minut.

• Furkocerkarie po wniknięciu do organizmu

człowieka przekształcają się w tkance

podskórnej w schistosomule, które wędrują z

krwią do płuc( mogą się tam osiedlać),

następnie przez lewą komorę serca do naczyń

żylnych miednicy, bądź wątroby. Zdarza się że

dostają się także do OUN, trzustki lub mięśnia

sercowego.

• Schistosomule dojrzewają przez ok. 2

miesiące w formy dorosłe.

• Dojrzałe przywry łączą się miedzy

sobą w rynience płciowej samca.

• Dochodzi do rozmnażania

płciowego przywr.

• Samica składa jaja w kapilarach

miednicy małej i cały cykl się
powtarza.

• Zywotność postaci dojrzałych

wynosi od kilku do klikunastu lat.

Chorobotwórczość

S. Haematobium wywołuje Schistosomoze

(schistosomosis).

Faza skórna:
• W miejscu wniknięcia cerkarii do skóry

występuje świąd i miejscowy odczyn

zapalny (wybroczyny krwawe, obrzęk).

• Pojawia się trwająca ok. 36 godzin

grudkowo-plamkowa wysypka, która

może się stać pęcherzykowata.

Faza toksyczno-alergiczna:
• Po upływie kilku tygodni(4-10)

występują objawy ostrej
schistosomozy

• Charakteryzuje się podwyższoną

temperaturą ciała, której towarzyszą
dreszcze, skurcze oskrzeli, biegunka,
bóle głowy, stawów i brzucha,

• Stwierdza się powiększenie węzłów

chłonnych, wątroby, śledziony,
obrzęki oraz pokrzywkę na skórze.

Faza traumatyczna = narządowa:
• Występuje podczas okresu wydalania jaj przez S.

haematobium.

• Występują bóle w podbrzuszu, częstomocz i

krwiomocz.

Następstwem zarażenia są miejscowe zmiany

zapalne i krwotoczne oraz przerostowe, a także

brodawczakowate ścian narządów miednicy

mniejszej, prowadzące do ich zwapnień,

zbliznowacenia lub zezłośliwienia.

Przy dużej intensywności zarażenia mogą

powstawać zatory naczyń żylnych. W przewlekłej

schistosomozie stwierdza się ziarniaki w obrębie

wątroby i śledziony ulegające włóknieniu i

prowadzące do hepatosplenomegalii.

Inne objawy kliniczne to

wodobrzusze, żylaki przełyku,
obrzęki oraz żółtaczka.

Niekiedy, po przeniesieniu przywr z

dużym obiegiem krwi, powstają
ogniska w płucach i rdzeniu
kręgowym.

Wykrywnie

• Wykrywanie polega na znalezieniu jaj w moczu (osad

dobowej zbiórki), kale lub zeskrobinach błony śluzowej

jelita grubego.

• Test wylęgania miracydium.
• Testy serologiczne

- odczyn wiązania dopełniacza
- odczyn immunofluorescencji pośredniej
- odczyn hemaglutynacji pośredniej
- odczyn lateksowy
- odczyn immunoelektroforezy
- test ELISA

We krwi obwodowej występuje znaczna eozynofilia oraz podwyższone

stężenie immunoglobulin klasy E.

Zwalczanie

• Profilaktyka zarażeń przywrami z rodzaju

Schistosoma obejmuje zwalczanie
żywicieli pośrednich oraz właściwą
oświatę zdrowotną.

• W leczeniu wykorzystuje się:

- prazykwantel
- niklozamid
- hydroemetynę
- nirydazol