Kompetencje

nauczyw

Wstrząs

Krystyna Frydrysiak

Wstrząs -definicje



Jest

to

ostre

zaburzenie

hemodynamiczne

spowodowane

niedokrwieniem i niedotlenieniem
tkanek w ważnych dla życia narządach:
mózg, serce, nerki.



Dysproporcja

pomiędzy

zapotrzebowaniem na tlen

a dostarczeniem odpowiedniej ilości do

komórek organizmu.



Niedostateczny dowóz tlenu do

tkanek przy zwiększonym nań

zapotrzebowaniu



„ Duszenie się komórki”

Rodzaje wstrząsu

1.

Wstrząs hipowolemiczny

•

Wstrząs krwotoczny

(wywołany krwotokiem)

•

Wstrząs pourazowy

(wywołany rozległymi urazami)

•

Wstrząs oparzeniowy

(wywołany rozległymi oparzeniami
termicznymi, elektrycznymi lub
chemicznymi)

Rodzaje wstrząsu

1.

Inne

•

Neurogenny

(powstaje na skutek zaburzeń układu nerwowego)

•

Anafilaktyczny/Uczuleniowy

(na skutek reakcji antygen – przeciwciało, w wyniku
której uwalniają się substancje rozszerzające naczynia
krwionośne)

•

Septyczny

spowodowany zakażeniem

•

Wstrząs kardiogenny/mechaniczny

(wywołany jest zmniejszeniem objętości minutowej
lewej komory na skutek uszkodzenia mięśnia
sercowego np. podczas zawału mięśnia sercowego)

Podstawowe składowe

układu krążenia



Serce;



Objętość krwi krążącej;



Opór obwodowy (fizjologiczne
napięcie naczyń krwionośnych).

Rodzaje wstrząsu

Kryterium podziału:

Upośledzenie jednej lub
więcej z trzech
podstawowych składowych
układu krążenia

Wstrząs hipowolemiczny

Zmniejszenie objętości krwi krążącej:



Utrata krwi pełnej – wstrząs krwotoczny;



Utrata osocza – wstrząs oparzeniowy;



Utrata płynów ustrojowych w wyniku

m.in. odwodnienia, niedrożności jelit.

Wstrząs kardiogenny

Zmniejszenie wydolności mięśnia
sercowego:



Przyczyny

: zawał serca,

zaburzenia rytmu, zatory płucny,
tamponada osierdzia.

Wstrząs neurogenny

Zmniejszenie oporu naczyniowego:



Uszkodzenie OUN

powoduje

powiększenie łożyska naczyniowego na
skutek rozszerzenia naczyń (zmniejszenie
oporu naczyniowego).

Wstrząs anafilaktyczny

Zmniejszenie oporu naczyniowego –
względna hipowolemia:



Wywołany jest

reakcją alergiczną

stymulującą odczyn histaminowy,
powodujący gwałtowne rozszerzenie naczyń
obwodowych, względną hipowolemię z
powodu przemieszczenia się krwi do tych
naczyń i wzrost przepuszczalności
włośniczek;



Objawy kliniczne: gwałtowny ciśnienia

zaczerwienienie skóry, szybko narastające
obrzęki obrzęk krtani



,

Wstrząs septyczny



Toksyny bakteryjne powodują uszkodzenie
śródbłonka naczyń, zwiększenie ich
przepuszczalności i przenikanie płynu
z przestrzeni wewnątrz- do
pozanaczyniowej;



Toksyny bakteryjne bezpośrednio
uszkadzają mięsień sercowy;



Opór naczyń obwodowych jest zwykle
zmniejszony;



Występuje m.in. w wyniku posocznicy,
zapalenia otrzewnej.

Wstrząs urazowy

Dochodzi do niego w wyniku

obrażeń mnogich
lub wielonarządowych

URAZ

działanie siły zewnętrznej na organizm

OBRAŻENIE

fizyczne uszkodzenie ciała będące wynikiem
urazu, która przekracza tolerancję ciała

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA

jednoczesne obrażenia co najmniej dwóch
okolic ciała, z których obrażenie każdej stanowi
wskazanie do hospitalizacji i wymaga
specjalistycznego leczeni

a

OBRAŻENIA WIELONARZĄDOWE

obrażenia co najmniej dwóch narządów danej
okolicy ciała

OBRAŻENIA WIELOMIEJSCOWE

różnorodne obrażenia różnych okolic ciała

Skale



Skala śpiączki Glasgow
(Glasgow Coma Score)



Zmodyfikowana skala ciężkości
urazów (Revised Trauma Score)



Skala ostrego urazu AIS
(Abbreviated injury scale) –

6

stopni /okolice ciała



Wskaźnik przedszpitalny

Wskaźnik przedszpitalny

(Prehospital Index PI)

(Prehospital Index PI)

Uraz czaszkowo-mózgowy



„

Złota godzina

”



Przybycie 8 min



Jeżeli transport do szpitala
powyżej 30 min to śmigłowiec

SOR - Obszar segregacji i

przyjęć

Kategoria I

Kategoria I

pomoc

pomoc

natychmiastowa

natychmiastowa

Kategoria II

Kategoria II

pomoc w ciągu 10

pomoc w ciągu 10

minut

minut

Kategoria III

Kategoria III

pomoc w ciągu 30

pomoc w ciągu 30

minut

minut

Kategoria IV

Kategoria IV

pomoc w ciągu

pomoc w ciągu

godziny

godziny

pomoc w ciągu

pomoc w ciągu

dwóch godz

dwóch godz

in

in

Kategori

a V

ICP-

ciśnienie

wewnątrzczaszkowe



Prawidłowe wartości ICP u dorosłych -
< 15 mm Hg.



Wartości ICP > 20 mm Hg są
wskazaniem do terapii.



Implantacja czujnika w rogu przednim komory
bocznej, który jednocześnie umożliwia drenaż
terapeutyczny PMR/ 5-7 dni



Pomiar ICP umożliwia podjęcie decyzji
terapeutycznych, w celu jego obniżenia:



Wybór optymalnej metody wentylacji
mechanicznej.



Bezpieczne stosowanie amin
katecholowych.



Racjonalne używanie leków osmotycznie
czynnych.



Kształtuje wskazania do użycia leków
sedacyjnych i zwiotczających mięśnie.



Zmianę dotychczas prowadzonego
sposobu terapii i wdrożenie do leczenia
leków drugiego rzutu - o ile poprzednie
zawiodły (roztwory stężonej soli, barbiturany

).

Leczenie zachowawcze w
okresie szpitalnym

opieka

pielęgniarska



Ułożenie pacjenta:

pozycja prosta

w stosunku do tułowia (bez
odginania, przyginania).



Uniesienie wezgłowia do kąta

15-30

o

.

Unoszenie głowy powyżej 30-45

o

, bez

monitorowania ICP jest uzasadnione
jedynie u pacjentów z
tomograficznymi cechami ciasnoty
wewnątrzczaszkowej

Ocena neurologiczna



W OIT albo w SOR zaleca się dodatkowo
zbadanie:



Odruchu oczno-przedsionkowego

płukanie zewnętrznego przewodu

słuchowego 100 – 200 ml zimnej wody (wzrok
skierowany w kierunku płukanego ucha ).



Odruchu oczno-głowowego

odwrócenie głowy powoduje powoduje

ruch gałek ocznych w stronę przeciwną. Przy
uszkodzeniu pnia gałki oczne podążają za
ruchem głowy – pozostają nieruchome. NIE
WYKONYWAĆ PRZY PODEJRZENIU
USZKODZENIA ODCINKA SZYJNEGO

KRĘGOSŁUPA.

Leczenie zachowawcze w
okresie szpitalnym

opieka

pielęgniarska

Czas odłączenia poszkodowanego od

respiratora (podczas toalety) nie

powinien przekraczać 30 s (przed

tym FiO

2

należy podwyższyć do 1.0).

Poleca się używanie łóżek ruchomych

w wielu płaszczyznach, lub stołów

kinetycznych (dla prowadzenia

właściwej fizykoterapii).

Należy zachować ostrożność podczas

układania pacjentów na boku.

Ochrona mózgu



Ma na celu

zmniejszenie zużycia

tlenu

przez mózg na drodze

farmakologicznej i fizycznej



Grupy leków:

o

Barbiturany

o

Anestetyki wziewne (

zmniejszenie mózgowej

przemiany materii i wyciszenie EEG)

o

Blokery kanału wapniowego

o

Glukoza (

jej stężenie w surowicy powinno być ok.

100 mg/%.)

o

Hipotermia (

Zmniejszenie temperatury ciała o

1

o

C zmniejsza zużycie tlenu o 5 – 7%.

o

Lidokaina

(chroni neurony, stabilizuje błonę

komórkową, podajemy przed intubacją i

ekstubacją)

Ochrona mózgu -
hipotermia

o

Preferowana jest hipotermia
umiarkowana tj. 34 – 35

o

C.

o

W trakcie hipotermii:

o

nasila się działanie anestetyków
wziewnych

o

wydłuża się blok nerwowo-
mięśniowy

o

pojawiają się zaburzenia rytmu
serca

Równowaga wodno
elektrolitowa-
udział pielęgniarki



Konieczne prowadzenie:

o

bilansu płynów

o

oznaczanie OCŻ

o

oznaczanie:

o

glukozy, Na

+

, K

+

- 2x/ dobę

o

mocznika, kreatyniny, wapnia, magnezu
i fosforanów – 1x/ dobę.



Podstawowym płynem infuzyjnym jest 0.9%
NaCl.



Dopuszcza się przetaczanie iztonicznych
roztworów krytaloidów i koloidów



(

we wczesnym okresie unikamy glukozy)

POSTĘPOWANIE



ANTYBIOTYKOTERAPIA



PROFILAKTYKA OWRZODZENIA
STRESOWEGO (

Rutynowe, zapobiegawcze

podawanie blokera receptorów H

2

oraz leków z

grupy zmniejszających wydzielanie soku
żołądkowego nie wpływa na częstość
występowania owrzodzeń i krwawień w górnym
odcinku przewodu pokarmowego)



U pacjentów leczonych blokermi receptorów H

2

obserwuje się wyższy odsetek występowania
zapalenia płuc.

Cisnienie krwi



Ciężki uraz czaszkowo-mózgowy może
prowadzić do aktywacji układu współczulnego
i nadciśnienia tętniczego.



Jeżeli nie monitoruje się ICP – to obligatoryjnie
należy obniżać BP, jeżeli BP

>180 mm Hg.

DOPAMINA MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ
PODWYŻSZENIA ICP

fenylefryna
noradrenalina
noradrenalina

z „małą” dawką

dopaminy

.



Poleca się:



leki sedacyjne

Postępowanie cd.



Profilaktyka przeciwzakrzepowa, wskazane u
pacjentów z grup podwyższonego ryzyka: pierwsza
doba lub po wykonaniu CT



alkoholizm



otyłość



nikotynizm



zakażenia



niewydolność krążenia



żylaki podudzi



przebyta zakrzepica żył głębokich

skojarzenie farmakoterapii ze

stosowaniem pończoch
elastycznych, spodni

Znieczulenie w urazach czaszkowo
mózgowych



Podczas znieczulenia pacjentów
traktujemy jak z pełnym żołądkiem



Pacjentów nieprzytomnych
operowanych w trybie pilnym nie
należy premedykować.



Pacjenci zaintubowani, których
wentyluje się mechanicznie powinni
podawane mieć kliniczne dawki
opioidów (nie zmieniają ICP pod
warunkiem, że są w normokapnii).

Pozycja we wstrząsie urazowym



u

Uraz czaszkowo-

mózgowy

Uraz brzucha

Fazy reakcji wstrząsowej

Zaburzenia mikrokrążenia we wstrząsie:

Faza wyrównania

(mechanizmy autoregulacji) m.in.:



Odpowiedzią organizmu na niedotlenienie jest
pobudzenie układu współczulnego i

zwiększone uwalnianie amin
katecholowych

(adrenalina i noradrenalina);



Przyspieszenie

czynności serca, wzrost

kurczliwości m. sercowego i

zwiększenie

objętości wyrzutowej;



Skurcz tętniczek przedwłośniczkowych
skóry

, tkanki podskórnej, m. naczyniach

włosowatych, co prowadzi do przenikania płynu
z przestrzeni poza- do wewnątrznaczyniowej →
zwiększenie objętości krwi krąż.

Faza krytyczna

(centralizacja krążenia)



Dalszy skurcz w/w naczyń
zapewnia prawidłowe ukrwienie
narządów ważnych dla życia tj.
serce i mózg;



Otwarcie połączeń tętniczo-
żylnych → kwasica metaboliczna.

Faza niewyrównana:

o

Przedłużające się

niedotlenienie i kwasica

p

orażenie zwieraczy przedwłośniczkowych,

ciśnienia w włośniczkach płyn z
przestrzeni naczyniowej przechodzi do
pozanaczyniowej obrzęku śródtkankowego
upośledzającego wymianę tlenu, produktów
odżywczych i metabolitów;

o

Zwolnienie przepływu krwi

powoduje

agregację krwinek i

zaczopowanie naczyń

włosowatych – nasila to niedokrwienie oraz
niedotlenienie tkanek

Faza zdrowienia lub

preagonalna:



Przywrócenie objętości krwi krążącej do
wartości zapewniającej zachowanie
minimalnego przepływu w fazie
niewyrównanej, umożliwia podjęcie
prawidłowych czynności nawet przez
bardzo uszkodzone komórki;

•

Jeżeli błona komórkowa zachowała
ciągłość wyrównywanie zaburzeń trwa
3-4 dni,

•

Przy uszkodzeniu błony komórkowej
okres ten wydłuża się do 5-7 dni,

Faza zdrowienia lub

preagonalna c.d.:



Jeżeli uszkodzenie mikrokrążenia
było znaczne,

do krążenia

uwalniają się duże ilości

prokoagulantów

(powstających z martwiczych lub

obumierających komórek, zlepów krwinek
czerwonych i płytkowych),

co może zainicjować

rozsiane

krzepnięcie wewnątrznaczyniowe
(

zespół DIC)

Kaskady objawów



Reakcja obronna ustroju na uraz,
wstrząs resuscytację
uwolnienie

mediatorów

zapalenia, które początkowo
rozpoczynają proces naprawy

kaskady

zmian

Powstanie

„

toksyn

„

tkankowych



Histamina



Kininy



cytokiny

Kaskady objawów c.d.



Co powoduje :

1.

Obrzęk i przepuszczalności naczyń,
skurcz obwodowych i niedotlenienie a

2.

Uszkodzenia metaboliczne dalszy
deficyt objętości krwi deficyt
tlenowy w efekcie pogłębiającego się
wstrząsu a wraz z nim

3.

wyziębienie

4.

kwasicę

5.

zaburzenia krzepnięcia

Krwawienie, krwotok,

wstrząs krwotoczny



KRWAWIENIE-

zaburzenie w krążeniu

polegające na wydostaniu się krwi w
pełnym składzie poza obręb łożyska
naczyniowego.



KRWOTOK

-

500 ml



WSTRZĄS KRWOTOCZNY-

1000ml

1500 tj.1/3 objętości krwi krążącej
50%

utrata przytomności

Szacunkowa utrata krwi przy
złamaniu kości

Złamana kość

Utrata krwi

Jedno żebro

Jeden krąg

Miednica

Bark i ramię

Przedramię

Udo

podudzie

200
100

4000

750
400

1500

750

RANA POSTRZAŁOWA - VULNUS
SCLOPETARI

Definicja rany-

przerwanie
ciągłości tk

.

Odmienności
rany
postrzałowej:

posiada
najczęściej

„wlot” i „wylot”

otwór wlotowy
mniejszy niż
wylotowy

Rany postrzałowe -
postępowanie



na miejscu wypadku

: prowizoryczne

opatrzenie rany- dezynfekcja, sterylny
opatrunek, zahamowanie ewentualnego
krwawienia, „bezpieczny” transport do
szpitala



w szpitalu:

ocena stanu ogólnego

pacjenta, ocena skutków doznanej rany-
uszkodzenia narządów, układów
(diagnostyka: rewizja rany, badania
biochemiczne, RTG, USG, CT, NMR).

Wstrząs hipowoemiczny

(oligowolemiczny)

Rozpoznanie:

I.

Badanie podmiotowe – wywiad zebrany

od chorego lub otoczenia:
- rodzaj i okoliczności

urazu;

- ilość i rodzaj utraconych płynów;
- istnienie chorób, które możemy łączyć
ze wstrząsem (marskość wątroby,
choroba wrzodowa);

- Choroby współistniejące

(serca, płuc,

nerek, przemiany materii).

Objawy wstrząsu
hipowolemicznego

•

Utrata do 15% krwi krążącej

–

Przyspieszona praca serca

•

Utrata 15 – 30% krwi krążącej

–

Przyspieszony oddech

–

Niepokój

–

Blada, chłodna niekiedy spocona skóra

•

Utrata 30 – 40% krwi krążącej

–

Spadek ciśnienia tętniczego

•

Utrata powyżej 40% krwi krążącej

–

Znaczne przyspieszenie, a następnie zwolnienie
pracy serca

–

Obniżony poziom świadomości

–

Zimna, blada, niekiedy lepka skora

–

NAGŁE ZATRZYMANIE KRĄŻENIA!!!

Objawy rozwiniętego wstrząsu
hipowolemicznego



Blada skóra, niekiedy zlana potem



Niepokój (zaostrzone rysy twarzy)



Przyspieszenie, a następnie
zwolnienie pracy serca



Nitkowate tętno



Przyspieszony oddech



Zaburzenia świadomości

Wstrząs hipowoemiczny

(oligowolemiczny) c.d.

I.

Badanie przedmiotowe

1.

Okres początkowy / wstrząs lekki – utrata
krwi 10-20%:
- chory blady, skóra zimna i wilgotna
- ↑ tętna
- ↓ ilości wydalanego moczu
- ortostatyczny spadek ciśnienia
tętniczego

Wstrząs hipowoemiczny

(oligowolemiczny) c.d.

1.

okres późniejszy – utrata krwi

20-

40%:

- chory apatyczny, zmącony, leży

nieruchomo

- skór szaro-sina, zimna, lepka
- upośledzona gra naczyniowa – powrót

włośniczkowy > 2s

- zapadnięte żyły obwodowe
- oddech przyspieszony i płytki
- tętno bardzo szybkie, słabo wyczuwalne i

napięte (nitkowate)

- ↓RR

Wstrząs hipowoemiczny

(oligowolemiczny) c.d.

1.

Okres końcowy / wstrząs b. ciężki – utrata krwi
ponad 40%:

- duże pobudzenie chorego i niepokój, w

końcowym okresie utrata przytomności;

- skóra szaro-sina, zimna, widoczne plamy

„marmurkowatość”

- powrót włośniczkowy > 2s;
- źrenice szerokie, bez reakcji na światło;
- oddech szybki, nieregularny;
- tętno na tętnicach obwodowych niewyczuwalne;
- RR nieoznaczalne;
- bezmocz

Wskaźnik wstrząsowy

Allogöwera

tzn stosunek

częstości tętna do ciśnienia
skurczowego krwi np.

tętno 60/min, ciśnienie

skurczowe 120 mmHg,
wskaźnik wstrząsowy = 0,5

Postępowanie we

wstrząsie

hipowolemicznym

1.

A B C D E F (fraktures-

unieruchomienie

złamań

)

2.

Ocena stanu przytomności, oddechu,
czynności serca;

- pierwszeństwo mają czynności

resuscytacyjne!;

- pamiętaj! Poszkodowany we wstrząsie

jest na ogół przytomny;

1.

Wdrożyć postępowanie przyczynowe
zatrzymanie krwawienia przez
bezpośredni ucisk

opatrunek uciskowy



zasada działania

opatrunku uciskowego:

zatrzymywany jest

przepływ tylko w

wybranej tętnicy,

krążenie w kończynie

odbywa się dalej

poprzez sieć

mniejszych,

pobocznych naczyń

krwionośnych;



Jeśli mimo ucisku rana

nadal krwawi, nie

należy zdejmować

opatrunku, lecz dołożyć

waty i ucisnąć go silniej

drugą opaską.

Postępowanie we

wstrząsie

hipowolemicznym c.d.

1.

Ułożyć pacjenta w pozycji
horyzontalnej

2.

Podać tlen w dużym przepływie

3.

Szybko transportować chorego do
szpitala (kategoria „załaduj i jedź”);

Postępowanie w czasie
transportu

M

(monitoring)

N

( nursing)

O

(oxygenation)

P-R

(

pain relief)

S

(sedation)

T

( transportation)

Postępowanie we

wstrząsie

hipowolemicznym c.d.

1.

Zapewnić dostęp do żyły, podać 0,9 %
NaCl lub mleczanowy płyn Ringera

- podawanie bolusów krystaloidów w

ilościach potrzebnych do utrzymania
perfuzji obwodowej – 20 ml/kg m.c.

1.

Zapewnić komfort termiczny i
psychiczny;

2.

Stałe monitorowanie czynności
życiowych pacjenta, przeprowadzenie
dalszego badania.

Intensywne postępowanie

we wstrząsie

1.

Szybka i szczegółowa diagnostyka;

2.

Usunięcie przyczyny wstrząsu:

- wczesna konsultacja chirurgiczna,

1.

Uzupełnienie objętości krwi krążącej:

- założenie wkłucia centralnego;
- stosowanie płynoterapii pod kontrolą

tętna, RR, OCŻ, hematokrytu, diurezy;

- stosować zasady płynoterapii.

Intensywne postępowanie

we wstrząsie c.d.

1.

Zapobieganie lub leczenie niewydolności
oddechowej:

- tlenoterapia bierna lub czynna;
- intensywna fizykoterapia;

1.

Poprawa rzutu serca- leki m.in. :

- norepinefryna (Lewonor)- przy dużych

spadkach RR;

- dopamina – najczęściej stosowana we

wstrząsie;

- dobutamina

Intensywne postępowanie

we wstrząsie c.d.

1.

Zapewnienie prawidłowej perfuzji
nerkowej

- dokładny bilans wodny;
- kontrola badań biochemicznych;
- leki pobudzające diurezę;
- ew. dializa pozaustrojowa.

1.

Profilaktyka i leczenie zaburzeń w
układzie krzepnięcia;

2.

Leczenie bólu.

Intensywne postępowanie

we wstrząsie c.d.

1.

Antybiotykoterapia:

- bezwzględne wskazanie to wstrząs

septyczny;

- antybiotyki celowane zgodnie z

antybiogramem;

- zapobieganie zakażeniom

1.

Zwalczanie kwasicy metabolicznej:

- stała kontrola RKZ;

1.

Stosowanie kortykosterydów – zwłaszcza
we w. septycznym.

Pozycja
przeciwwstrząsowa

Pozycja pacjenta ?

wysoka!

Anafilaksja

Są to ciężkie, zagrażające życiu

objawy nadwrażliwości
alergicznej lub niealergicznej

Anafilaksja

–

czynniki

wywołujące



Pokarm

(34%) mleko krowie,

orzechy ziemne, skorupiaki,
pszenica, jajo kurze, mięso ryb,
soja, ziarno sezamowe



Leki

(20%)- środki

anestezjologiczne, antybiotyki,
inne



Jady

owadów

(15%)



Anafilaksja idiopatyczna (32%)

Anafilaksja

–czynniki

wywołujące



Jady

owadów błonkoskrzydłych



Lateks

i guma naturalna



Obce białka

: insulina



Procedury medyczne

:

immunoterapia

Objawy obiektywne i
subiektywne



Skóra:

rumień i świąd,

pokrzywka, obrzęk, mrowienie

dłoni, stóp, zimny pot, bladość

powłok, sinica



Jama ustna i gardło

: mrowienie,

pieczenie, metaliczny smak,

świąd, obrzęk i rumień warg,

chrypka, stridor



Spojówki:

świąd,

zaczerwienienie, łzawienie



Nos:

świąd, kichanie, wodnista

wydzielina



Oskrzela:

kaszel, świszczący

oddech, uczucie „ciężaru w

piersiach”, „brak tchu”,

tachypnoe, bezdech,

Objawy obiektywne i
subiektywne



Układ pokarmowy

: ból brzucha,

biegunka, nudności, wymioty,
wzmożona perystaltyka, dysfagia



Układ krążenia

: tachykardia,

zaburzenie rytmu, spadek ciśnienia,
ból w klatce piersiowej



Układ oddechowy

: niedrożność dróg

oddechowych uwarunkowana
obrzękiem języka, krtani, gardła,
skurcz oskrzeli, kaszel, świszczący
oddech



Układ moczowo- płciowy

: parcie na

mocz, nietrzymanie moczu



Układ nerwowy

: niepokój, lęk,

zawroty głowy, utrata świadomości

Według wytycznych Amerykańskiej Akademii

Alergii Astmy i Immunologii (AAAAI) kryteria

anafilaksji są spełnione

w razie wystąpienia

w ciągu kilku minut do kilku godzin od

zadziałania bodźca

co najmniej jednej

z trzech

możliwych sytuacji:

1.

Ostry początek objawów ze strony skóry i/lub

błon śluzowych i objawami z co najmniej 1

narządu

– układ oddechowy, spadek ciśnienia

tętniczego, zaburzenia funkcji narządów

końcowych

2.

Co najmniej dwa spośród wymienionych objawów

wkrótce po ekspozycji na prawdopodobny

alergen

: zajęcie skóry lub błon śluzowych,

niewydolność oddechowa, spadek ciśnienia

z towarzyszącymi objawami lub przedłużające się

objawy żołądkowo-jelitowe

3.

Spadek ciśnienia tętniczego po ekspozycji

na znany, uczulający danego chorego alergen

(poniżej dolnej granicy normy dla wieku lub

poniżej 30% w porównaniu do wartości

wyjściowej).

Klasyfikacja ciężkości
ogólnoustrojowych
objawów anafilaksji wg Ringa
i Messmera

Stopie

ń I

Uogólnione objawy skórne (np.
rumień, uogólniona pokrzywka,
obrzęk naczynioruchowy)

Stopie

ń II

Łagodne do umiarkowanych objawy
ze strony układu oddechowego,
sercowo-naczyniowego i/lub
przewodu pokarmowego

Stopie

ń III

Wstrząs anafilaktyczny, utrata
przytomności

Stopie

ń IV

Zatrzymanie czynności serca,
bezdech

ANAFILAKSJA

–

OGÓLNE ZASADY

POSTĘPOWANIA

:



natychmiastowe przerwanie kontaktu z

alergenem np. zaprzestanie podawania

leku



zapewnienie drożności dróg oddechowych



tlenoterapia 15l/min



stała kontrola podstawowych funkcji

życiowych



ułożenie poszkodowanego w pozycji

przeciwwstrząsowej



wezwanie pomocy



pomiary tętna, ciśnienia tętniczego,



obserwacja zabarwienia powłok skórnych



2 niezależne drogi dożylne ( o dużej

średnicy)



płynoterapia 1-2 litry



udział w farmakoterapii

Postępowanie w
anafilaksji

Typ reakcji

Leki

Postępowan
ie

Łagodna
pokrzywka

Lek

przeciwhistaminow

y

•    doustnie

(Cetyryzyna,

Loratadyna) 
•    lub
parenteralnie

(np.

Phenazolina 100

mg i.m)

Obserwacja

chorego przez co

najmniej 60 minu

Slajd 136 – 141 na podst: Ewa Cichocka- Jarosz„Postępy w anafilaksji. Część II
– diagnostyka, leczenie, profilaktyka” Alergia. 2008r. Nr 2

Postępowanie w anafilaksji
c.d.

Typ reakcji

Leki

Postępowa

nie

Pokrzywka
nasilona,
obrzęk
naczynioruch
owy

Dostęp żylny -2
wkłucia / 0,9%
NaCl
Lek
przeciwhistamin
owy
Glikokortykoster
oid
Ciężkie lub
narastające
objawy -

Adrenalina i.m.
0,3-0,5 mg

Zmierzyć
ciśnienie
tętnicze krwi
i tętno

Postępowanie w
anafilaksji c.d.

Typ

reakcji

Leki

Postępowan

ie

Obrzęk
krtani

Adrenalina (1
mg/ml)

   • wziewnie 1 ml
(dodaj 0,9% NaCl
do objętości 3 ml) –
nebulizacja
na tlenie
   • i domięśniowo
0,3-0,5 m

• możliwa
konieczność

intubacji,

tracheotomii lub

konikotomii

• konieczna jak
najszybsza
hospitalizacja
w Oddziale
Intensywnej
Terapii

Postępowanie w anafilaksji
c.d.

Typ

reakc

ji

Leki

Postępowanie

WSTRZ
ĄS

• Adrenalina (1 mg/ml) -
domięśniowo 0,3-0,5 mg
• tlen – przepływ 15 l/min
• dostęp do żyły i 0,9%
NaCl i.v. 1-2 l szybko (5-10
ml/kg w ciągu pierwszych
5 minut)
• dożylnie
   - lek
przeciwhistaminowy
   - glikokortykosteroid
   - ranitydyna 1 mg/kg
• w razie potrzeby β2-
mimetyk (Salbutamol)
dożylnie (0,5 mg/ml) 0,25-
0,5 mg

Konieczna
hospitalizacja.
Ryzyko
opóźnionej
anafilaksji
Zmierz ciśnienie
tętnicze krwi,
policz tętno!
Ułóż chorego
w pozycji
poziomej, nogi
uniesione wyżej

Postępowanie w
anafilaksji c.d.

Typ

reakcji

Leki

Postepowa

nie

WSTRZĄS

c.d.

Dopamina

2-20

µg/kg/min

Glukagon

dawka

nasycająca 1-5 mg
i.v. – powoli,
następnie zależnie
od reakcji klinicznej
5-15 µg/min
we wlewie
dożylnym

W przypadku
utrzymującej
się hipotensji

W przypadku
utrzymywania
się hipotensji
i skurczu
oskrzeli
u chorych
leczonych β-
blokeram

Alogarytm postępowania w reakcji anafilaktycznej

Rozważ, gdy w wywiadzie są podobne, ciężkie reakcje typu alergicznego z
trudnościami w oddychaniu i/lub spadkiem ciśnienia tętniczego, szczególnie,
gdy występują zmiany skórne

Tlen

Stidor, świsty, niewydolność

oddechowa lub kliniczne objawy

wstrząsu*

Adrenalina**,***roztwór

1:1000

0,5 ml (500µg) i.m.

Powtórz po 5 minutach jeśli

brak poprawy stanu

klinicznego

Antyhistaminiki

(chlorophenamina)

10-20 mg powoli i.v. lub i.m.

dodatkow
o

We wszystkich ciężkich lub
nawracających reakcjach i u pacjentów z
astmą podaj Hydrokortyzon 100-500 mg
i.m./lub powoli i.v.

Jeśli kliniczne objawy wstrząsu nie ustępują po
podaniu leków zastosuj 1-2 l płynów i.v. Może
być konieczny szybki wlew lub powtórny bolus
płynów

Profilaktyka

Ampułkostrzykawka z
Adrenaliną

Pozycja pacjenta ?

wysoka!