Rak płuca

Rak płuca

Dr n med. Wojciech Naumnik

Zachorowalność na raka płuca

• Mężczyźni >16 tyś.

rocznie

• Kobiety > 4 tyś. rocznie

• 5-cio letnie przeżycie <

15%

• 2/3 chorych w stadium

zaawansowania

miejscowego lub rozsiewu

Etiologia raka płuca

Etiologia raka płuca

I. PALENIE PAPIEROSÓW
1. palenie czynne
2. palenie bierne
- ciała smołowate, “tar”
- policykliczne węglowodory aromatyczne
(benzopiren)

II. NARAŻENIE ZAWODOWE I ŚRODOWISKOWE
(azbest, radon)

III. CZYNNIKI GENETYCZNE
1. Mutacje chromosomalne (10-20)
2. Amplifikacje i nadmierna ekspresja onkogenów
3. Osłabienie ekspresji genów supresorowych
(Rb, p53,p16)

Etiologia raka płuca

Etiologia raka płuca

Czynniki

Czynniki

genetyczne

genetyczne

1.

ZMIANY W STRUKTURZE I EKSPRESJI GENÓW (mutacje

punktowe)
- amplifikacje genów
- translokacje
- delecje
- rekombinacje
- konwersje genów
- metylacje DNA
2. AKTYWACJA ONKOGENÓW (K-ras, H-ras, N-ras, Bcl-2,
HER-2/neu
3. INAKTYWACJA GENÓW SUPRESOROWYCH (p 53, p 16,
Rb)
4. ZABURZENIA ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE SYNTEZY
BIAŁEK
5. ZABURZENIA REGULACJI WZROSTU I RÓŻNICOWANIA
KOMÓREK

OSOBY Z WYSOKIM

RYZYKIEM

Palacze i ex-palacze

• Aktywność angiogenna w nabłonku oskrzela (PCR)

• Aktywność proliferacyjna w zmianach dysplastycznych

nabłonka i plwocinie (histochemia)

• Angiogenic Sguamous Dysplasia (ASD) w nabłonku

(autofluorescencja)

• Molekularne markery w NSCLC (PCR): p53, p16, K-ras

Markery nowotworzenia !!!

„ POŚREDNIE - biologiczne

MARKERY”

• ZMIANY MIKROSKOPOWE : metaplazja nabłonka
• NIEPRAWIDłOWOŚCI GENETYCZNE: chromosomy 3p, 9p,

17p+3p, < sEGFR

• NIEPRAWIDłOWOŚCI MOLEKULARNE: p53, K-ras, p16,

hipermetylacja promotora p161NK4a, fragmentacje
histydyny

• Ekspresja mRNA hTERT w bioptatach z oskrzeli

Monitorowanie skuteczności prewencji przeciw- nowotworowej

!!!

CYTOLOGIA PLWOCINY

• Badania immunohistochemiczne

(hnRNP)A2/B1

• Cytometria przepływowa
• PCR

Lung Cancer Early Detection Working Group

Eur.Respir.Rev.2002

Pełna diagnostyka bronchoskopowa

wczesnego centralnego raka płuca

wg Ikedy

• Videobronchoscopy (VB)
• Autofluorescence bronchoscopy(AFB)

- wczesne

wykrycie zmian złośliwych/przedinwazyjnych w
oskrzelach

• Endobronchial ultrasonography (EBUS)

-

staging raka płuca i planowanie terapii
wewnątrzoskrzelowej

• Optical coherence tomography (OCT)-

wizualizacja informacji o budowie, naciekaniu,
głebokośc ograniczona warstwą
podnabłonkową do 2-3 mm

Cechy paraneoplazji

Cechy paraneoplazji

1. Wyprzedzanie (czasowe) objawów nowotworowych.
2. Ustępowanie wraz z regresją guza.
3. Powtórne pojawienie się wraz z progresją guza.
4. Brak związku z przerzutami.
5. Samoistne ustąpienie objawów po resekcji guza.
6. Brak efektów leczenia samej paraneoplazji.

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

wg Knowlessa i Smitha

wg Knowlessa i Smitha

I. Zaburzenia metaboliczne
II. Zaburzenia mięśniowo-nerwowe
III. Zaburzenia łącznotkankowe i kostne
IV. Zaburzenia naczyniowe
V. Zaburzenia hematologiczne
VI. Objawy ogólne

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Zaburzenia metaboliczne

Zaburzenia metaboliczne

1. Zespół paraendokrynny Cushinga
2. Hyperkalcemia
3. Zaburzenia w sekrecji hormonu ADH
4. Zespół czynnościowy rakowiaka
5. Gynekomastia

Zaburzenia

metaboliczne

• Zespół paraendokrynny

Cushinga

• Hyperkalcemia
• Zaburzenia w sekrecji

hormonu ADH

• Zespół czynnościowy

rakowiaka

• Gynekomastia

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Zaburzenia mięśniowo-

Zaburzenia mięśniowo-

nerwowe

nerwowe

1. Neuropatia obwodowa
2. Objawy móżdżkowe
3. Zaburzenia psychiczne
4. Miopatie

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Zaburzenia łącznotkankowe i

Zaburzenia łącznotkankowe i

kostne

kostne

1. Osteoartropatia przerostowa
2. Twardzina skóry
3. Zapalenie skórno-mięśniowe
4. Liszaj rumieniowaty
5. Nadmierne owłosienie
6. Półpasiec
7. Teleangiektazje

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Zaburzenia naczyniowe

Zaburzenia naczyniowe

1. Zakrzepowe zapalenie żył (zespół
Trousseau)
2. Zapalenie zakrzepowe wsierdzia
3. Zaspół Raynauda

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Zaburzenia

Zaburzenia

hematologiczne

hematologiczne

1. Niedokrwistość
2. Czerwienica
3. Zaburzenia hemostazy

Podział paraneoplazji

Podział paraneoplazji

Objawy ogólne

Objawy ogólne

1. Utrata masy ciała
2. Stany podgorączkowe
3. Zapalenie kłębków nerkowych / nerczyca
4. Zaspoły niedoboru przeciwciał
5. Skrobiawica

Typy histologiczne raka

płuca

NDRP

• Rak płaskonabłonkowy

– Wrzecionokomórkowy

• Rak gruczołowy

– Zrazikowy
– Brodawczakowaty
– Oskrzelikowo-

pęcherzykowy

– Lity wytw. śluz

• Wielkokomórkowy

– Olbrzymiokomórkowy
– Jasnokomórkowy

DRP

Rak

drobnokomórkowy

– Owsianokomórkowy
– Pośredniokomórkowy
– Owsianokomórkowy

mieszany

• Rak mieszany gruczołowo-

płaskonabłonkowy

• Rakowiak
• Inne

Diagnostyka

• Rtg klatki piersiowej
• Bronchoskopia
• Pleuroskopia
• Mediastinoskopia
• Bad. hist-pat

– Biopsja

kleszczykowa

– TBNA
– TNA
– Szczoteczkowanie
– Lavage

• Tomografia

komputerowa

• PET
• Techniki wirtualne
• Połączone metody
• Usg

– Jamy brzusznej
– Klatki piersiowej

Rak płaskonabłonkowy

• Najczęściej

spotykany -
40 - 50%

• Większe

oskrzela

• Guz wnękowy

• Podśluzówkowo
• Wczesne zajęcie

wnęki i śródpiersia

• Guz wnękowy

Rak drobnokomórkowy

DIAGNOSTYKA NDRP - TNM

• CECHA N

 PET (83%, 92%)
 Mediastinoskopia (90%,

100%)

 Mediastinotomia – N3
 TBB (30-45%)
 EBUS + TBB

 Intra + Lymfadenectomia

DIAGNOSTYKA NDRP - TNM

• CECHA M

 USG
 CT
 MRI
 PET
 Trepanobiopsja

TNM-system and Disease Stage

N0 N1 N2 N3 M1

T1

Ia

IIa

IIIa IIIb IV

T2

Ib

IIb

IIIa

T3

IIb

IIIa IIIa

T4

M1

stopień – 0

stopień – 0

rak utajony

rak utajony

Tis, N0, M0

Tis, N0, M0

•

T2aN1M0 – IIA,

a nie IIB

• T2bN0M0 – IIA
a nie IB

• T3 > 7 cm, N0M0- IIB
a nie IB

• T3 > 7 cm, N1M0- IIIA
a nie IIB

• T3N0M0 (guzki w tym samym pł.) –IIB
a nie IIIB

• T3N1M0 or T3N2M0
(guzki w tym samym pł.)- IIIA,
a nie IIIB

•T4M0 (guzki w tym samym płucu) - IIIA (N0 lub N1)
lub IIIB ( N2 lub N3), a nie IV

• T4M0 (miejscowo zaawansowany)- IIIA (N0 lub N1), a nie IIIB

•Nowotworowy płyn w opłucnej (M1a) - IV,
a nie IIIB

2009r.

Objawy guza pierwotnego

• Ogólne

– Chudnięcie
– Utrata apetytu
– Osłabienie ogólne
– Gorączka

• Kaszel
• Krwioplucie
• Zapalenie płuc
• Ból w klatce p.

• Duszność
• Chrypka
• SVCS
• Zespół Hornera

(Guz Pancosta

– Myosis,
– Ptosis,
– Enophtalmus

• Pleuritis

CZYNNIKI PROGNOSTYCZNE

• STAN KLINICZNY CHOREGO
• Stadium zaawansowania choroby
• Czynniki biologiczne
• Postać histopatatologiczna raka
• Czynniki molekularne/genetyczne

O sukcesie leczenia raka płuca

stanowi wczesne rozpoznanie
raka i właściwe określenie

stopnia zaawansowania choroby-

kwalifikacja do odpowiedniej
metody leczenia

Ocena sprawności chorego wg skali

Zubroda

• 0° normalna sprawność wykonywania wszystkich
czynności

bez ograniczeń

• 1° objawy choroby, chory chodzący, zdolny do

lekkiej pracy

• 2° chory zdolny do wykonywania czynności
osobistych, ale

niezdolny do pracy

; spędza w

łóżku

< 1/2

dnia

• 3° chory zdolny do wykonywania czynności

osobistych w stopniu ograniczonym

; spędza w

łóżku

> 1/2

dnia

• 4 ° chory

unieruchomiony

w łóżku; wymaga stałej

opieki

Postać

histologiczna

• Niedrobnokomórk

owy rak płuca
(NDRP)

Non small cell

lung cancer

• Drobnokomórkow

y rak płuca (DRP)

Small cell lung

cancer

• WYKRYCIE RAKA W JAK NAJWCZEŚNIEJSZYM

STOPNIU ZAAWANSOWANIA KLINICZNEGO DAJE
SZANSE WYLECZENIA !!!

• ZAPRZESTANIE PALENIA PAPIEROSÓW POZOSTAJE

NAJWAŻNIEJSZYM CZYNNIKIEM
PREWENCYJNYM !!!

K. Nackaerts, E. Brambilla and Working Group

2002