Rodzaj Salmonella

 Gram- pałeczki o urzęsieniu

peritrichalnym

 otoczka-, przetrwalniki-

 rosną dobrze na zwykłych podłożach

w warunkach tlenowych w temp. 37

stopni

 laktozo-, sacharozo-, glukoza+, H2S+

 są wrażliwe na temperaturę

i środki dezynfekcyjne

 w wodzie mogą przeżyć

nawet 200 dni

 S.typhi, S. paratyphi,

S. cholerasuis,

S. enteritidis

Budowa antygenowa

• antygen somatyczny O

(ciepłostały)

• antygen rzęskowy H

(ciepłochwiejny)

• antygen otoczkowy Vi (u

niektórych szczepów,
względnie
ciepłochwiejny)

Czynniki chorobotwórczości

 endotoksyna – temp, glu, WBC, RR,

wstrząs, zaburzenie perfuzji podstawowych

narządów, uczynnienie C3 i kaskady

dopełniacza, DIC, zgon

 inwazyny – białka warunkujące przyleganie

i penetrację do nabłonka jelit

 katalaza, dysmutaza nadtlenkowa

 czynniki neutralizujące defenzyny

uniemożliwiające zabicie bakterii przez

fagolizosomy

 czynniki odporności na kwaśne pH

 antygen Vi – otoczkowy polisacharyd S.

typhi o właściwościach antyfagocytarnych

Patogeneza i epidemiologia

• rezerwuar – zwierzęta domowe, bydło,

drób, trzoda chlewna

• wrota zakażenia – nabłonek jelita

cienkiego

• zakażenie drogą pokarmową – skażone

mięso drobiowe, jaja – slamonellozy

• zakażenie drogą fekalno-oralną

– skażona woda, posiłki skażone

podczas przygotowywania przez

bezobjawowych nosicieli –

dur brzuszny, dury rzekome

Postacie kliniczne zakażeń

pałeczkami Salmonella sp.

• dur brzuszny = typhus abdominalis – S.

typhi

• paradury = dury rzekome – S. paratyphi

A B C

• zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy =

salmonellozy – S. enteritidis, S.
paratyphi

• bakteriemia ze zmianami ogniskowymi

– S. cholerasuis

Diagnostyka zakażeń

pałeczkami Salmonella sp.

• materiał do badania – salmonelloza (kał), dur

brzuszny (krew w 1 tyg. – kał w 2,3 tyg. –

mocz – 3 tyg.; żółć, wymioty, treść

pokarmowa)

• posiew na podłoża: SF, SS,

MacConkeya, Levine’a

• preparat barwiony metodą

Grama

• Api 20E
• badania serologiczne, PCR

Zapobieganie

1. Profilaktyka nieswoista

 stosowanie środków sanitarnych i higieny

osobistej

 kontrola sanitarna wody i żywności

 eliminacja nosicieli mających kontakt z żywnością

 okresowe badanie kału

 walka z gryzoniami

2. Profilaktyka swoista

 szczepionka zawierająca zabite S.typhi

 szczepionka p/durowi brzusznemu zawierająca

atenuowany szczep Ty21a

 szczepionka z oczyszczonym polisacharydem Vi

 szczepionka durowo-tężcowa (zabite pałeczki

duru i toksoid tężcowy)

Leczenie

• dur brzuszny – ampicylina,

kotrimoksazol, norfloksacyna,
ciprofloksacyna + płyny, elektrolity

• salmonellozy – tylko leczenie

wspomagające za wyjątkiem
pacjentów poniżej 6 mż i powyżej
50 rż ze współistniejącymi
chorobami przewlekłymi

• nosiciele – ciprofloksacyna,

norfloksacyna + cholecystectomia

Rodzaj

Rodzaj

Shigella

Shigella

 Gram- pałeczki

 bytują w przewodzie pokarmowym człowieka

 czynnik etiologiczny czerwonki bakteryjnej

 nie posiadają rzęsek ani otoczek

 są wrażliwe na czynniki zewnętrzne (70 stopni 15 min)

oraz antyseptyki

 dobrze rośnie na zwykłych podłożach

 laktozo-, glukozo+, H2S-

Podział ze względu na właściwości

biochemiczne i różnice w budowie antygenu O:

 Grupa A – S. dysenteriae

 Grupa B – S. flexneri

 Grupa C – S.boydi

 Grupa D – S. sonnei

Czynniki chorobotwórczości

• białka związane z

wewnątrzkomórkowym szerzeniem się

• inwazyjne antygeny kodowane przez

plazmidy

• LPS
• toksyna czerwonkowa Shiga –

ciepłochwiejna, cytotoksyczna egzotoksyna
wytwarzana przez S.dysynterie typ 1,
inaktywuje ona podjednostkę 60S
rybosomu hamując w ten sposób syntezę
białek

Patogenez i

epidemiologia

• tylko ludzkie patogeny, nie mają

zwierzęcych rezerwuarów

• z człowieka na człowieka szerzą się drogą

fekalno-oralną przez skażony pokarm,
wodę lub przez kontakt bezpośredni

• Shigella sp. po przedostaniu się do

przewodu pokarmowego lokalizuje się w
j. grubym powodując tam: mikroropnie,
martwicę błony śluzowej,
płytkie owrzodzenia
pokryte pseudobłoną

Czerwonka bakteryjna

 silne kurczowe bóle brzucha
 częste i bolesne oddawanie małych ilości stolca z

krwią, śluzem i ropą

 gorączka
 po 2-5 dniach choroba może ustąpić samoistnie
 u dzieci i osób starszych na skutek silnego

odwodnienia – zgon

 po wyzdrowieniu stan nosicielstwa lub wznowień

choroby

 zespól hemolityczno-mocznicowy – S. dysynteriae

typ 1 – egzotoksyna Shiga (wewnątrznaczyniowe

wykrzepianie + hemoliza + niewydolność nerek)

 tylko wodniste biegunki

Diagnostyka zakażeń

pałeczkami Shigella sp.

• materiał do badania: kał, wymazy odbytnicze
• preparat barwiony metodą Grama (Gram-

pałeczki + dużo WBC)

• posiew na podłoża SS, MacConkeya
• API 20E
• aglutynacja szkiełkowa z surowicami

diagnostycznymi p/poszczególnym szczepom

• określanie poziomu p/c

Zapobieganie I leczenie

1.Profilaktyka nieswoista
 higiena osobista, poprawne warunki sanitarne
 kontrola sanitarna mleka, żywności, wody
 izolacja chorych
 dezynfekcja wydalin i ścieków
 wykrywanie nosicieli

2. Leczenie
 płyny, elektrolity
 ampicylina, amoksycylina, kotrimoksazol,

chinolony

Rodzaj Proteus

• Gram- pałeczki szeroko

rozpowszechnione w przyrodzie (gleba,
ścieki, woda, przewód pokarmowy ludzi i
zwierząt)

• biorą udział w procesach gnilnych
• peritrichalne urzęsienie
• mają fimbrie, nie mają otoczek
• ureaza+, H2S+, rozkład indolu+,
• posiadają antygeny K, O, H
• dobrze rosną na podłożach zwykłych –

wzrost mgławicowy

• P. vulgaris, P. mirabilis, P. morgani

Chorobotwórczość Proteus

sp.

• czynniki chorobotwórczości: endotoksyna,

ureaza

• zakażenia dróg moczowych
• zakażenia ran
• zatrucia pokarmowe i

biegunki u niemowląt

• zapalenie ucha środkowego
• zapalenie płuc
• ZOMR
• bakteriemia, posocznica

Diagnostyka zakażeń

pałeczkami Proteus sp.

 materiał: mocz, kał, żółć, ropa, płyn

mózgowo-rdzeniowy

 preparat barwiony metodą Grama

 agar (wzrost mgławicowy), podłoże Mac

Conkeya, API 20E

Profilaktyka I leczenie

• profilaktyka nieswoista - przestrzeganie zasad

higieny

• nie ma profilaktyki swoistej
• antybiotykoterapia po wykonaniu

antybiogramu – pałeczeki z rodzaju Proteus są
najczęściej oporne na większość antybiotyków –
ampicylina, cefalosporyny III generacji,
kotrimoksazol, imipenem, aztreonam