Planowanie opieki

pielęgniarskiej nad

dzieckiem z chorobami

neurologicznymi

Dmuchawiec

Badania kliniczne:

• Badania muszą uwzględniać fazę

rozwoju dziecka,kierunkować czy
proces ma charakter ostry,
przewlekły,

rozsiany,ogniskowy,trwały,
czy postępujący

Wywiad chorobowy:

• Główne objawy neurologiczne:
-bóle głowy,
-omdlenia i zawroty głowy,
-zaburzenia świadomości,
-zaburzenia chodu,ruchu i

koordynacji,

-opóźnienie lub brak kroków

milowych w rozwoju dziecka

Czynniki ryzyka:

Okres życia płodowego:
-niedożywienie matki,
-leki,narkotyki,
-alkohol,
-choroby wirusowe przebyte w ciąży,

• Czynniki ryzyka osobnicze dziecka:
-niedotlenienie okołoporodowe,
-uraz okołoporodowy,
-uraz głowy,
-tonięcia,
-zatrucie toksynami,
-zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych i mózgu,

-przemoc fizyczna użyta wobec dzieci,
-uzależnienia od narkotyków,
-choroby przewlekłe.

• Wywiad rodzinny:

-choroby psychiczne,
-choroby neurologiczne,
-padaczka,
-upośledzenie umysłowe,
-trudności w nauce,
-wady cewy nerwowej.

Badania fizykalne:

• Objawy życiowe:
-pomiary obwodu głowy u dzieci poniżej
2 r.ż,u starszych dzieci jeśli jest to

uzasadnione,

-pomiar ciśnienia tętniczego,tachykardi

z następową bradykardią,bezdech są
późną manifestacją wzmożonego
ciśnienia śródczaszkowgo.

• Oglądanie:
-oceń stan świadomości:
pełna świadomość,
splątanie,
dezorientacja,
letarg,
przymglenie świadomości,
osłupienie,
śpiączka.

-wygląd ogólny,
-zachowanie,
-nastrój,
-komunikowanie,
-odnotuj incydenty zaburzenia:
pamięci,mowy,lub dziwnych

nawyków.

-oceń stopień rozwoju dziecka,odnotuj

zmiany we wszystkich obszarach:

poznawczym,psychosocjalnym,
motorycznym,
-zbadaj funkcję nerwów czaszkowych:
•np.odruch źrenicowy,
-zbadaj smak,powonienie,dotyk,
-oceń funkcję

móżdżku(chód,równowaga,

koordynacja ruchowa,
-oceń obecność tików,drgawek
ZBADAJ ODRUCHY ROZWOJOWE.

Zbadaj odruchy rozwojowe

Odruch

Wiek zanikania

Sposób wykonania

ssania

3-4 m

Dotknij ust dziecka palcem

szukania 3-4 m

Podrażnij kącik ust dziecka,
obserwuj ruch głowy w kierunku bodźca

moro

Najsilniejszy do

3-4 m,zanika w 6

m

Wywołać głośny hałas,lub asekurując głowę i

plecy dziecka wykonaj symulację

spadania,dziecko najpierw prostuje i odwodzi

kończyny górne i palce a następnie zgina

chwytny

Najsilniejszy do

1-2 m,zanika 3-4

m

Włóż palce wskazujące w dłonie dziecka

Asymetr

yczny

toniczny

szyi

Zmniejsza się do

3-4m,zanika 6m

Dziecko leży na plecach odwróć głowę

dziecka w jedną stronę.górna i dolna

kończyna prostuje się,po tej stronie,po

stronie przeciwnej zgina się.

chodu

Zanika przed

rozpoczęciem

chodzenia

Trzymaj dziecko pod pachy w pozycji stojącej

postaw jego stopy na płaskiej powierzchni

• Badanie palpacyjne:
-zbadaj ciemiączko w pozycji

siedzącej, nadmierne wypełnienie
może oznaczać wzmożone
ciśnienie śródczaszkowe,

• Badania laboratoryjne i testy

diagnostyczne

-bad.krwi (morfologia,posiew,test na

ołów,

-bad.moczu (bad.przy zatruciach),
-bad.radiologiczne mogą być

wykonane w diagnostyce urazów,

-EEG-użyteczna metoda

diagnostyczna w określaniu
nieprawidłowej czynności
elektrycznej mózgu np.w padaczce.

-echoencefalografia-

ultrasonograficzna metoda oceny
struktur
wewnątrzczaszkowych,oceniająca
budowę i funkcję lub
nieprawidłowości,

-tomografia komputerowa –można

ocenić nieprawidłowe tkanki lub
struktury,włączając w to
guzy,krwawienie ,wodogłowie.

-rezonans magnetyczny to metoda

opierająca się na komputerowej analizie

wzbudzonych polem magnetycznym w

strukturach mózgu sygnałów o

częstotliwości radiowej.Pozwala

wizualizować struktury i tkanki z

dokładnością niedostepną dla innych

metod,

-punkcja lędźwiowa- polega na pozyskaniu

płynu mózgowo-rdzeniowego do badania

poprzez nakłucie przestrzeni podpajęczej

kanału rdzeniowgo,

Podwyższone ciśnienie
wewnątrzczaszkowe

Jest to nadmierne ciśnienie

wewnątrz niepodatnego sklepienia
czaszki,upośledzające funkcje
neurologiczne

Podwyższone ciśnienie w
wyniku zmian zwiększających
objętość;

• Guzy,
• Gromadzenie płynu w obrębie

komór,

• Krwawienia wewnątrzczaszkowe,
• Obrzęki tkanki mózgowej.

Stany w przebiegu których
dochodzi do wzrostu
ciśnienia:

• Uraz czaszkowo-mózgowy,
• Wodogłowie,
• Guz mózgu,
• Zap.opon mózgowo-rdzeniowych,
• Zapalenie mózgu,
• Krwotok śródmózgowy,

Objawy:

• Wczesne objawy podmiotowe i

przedmiotowe zazwyczaj są
subtelne i obejmują
drażliwość,zmęczenie,

zaburzenia osobowości,

Niemowlęta i małe dzieci

• Napięte i wybrzuszone przednie

ciemiączko,

• Płacz wysokotonowy,
• Zwiększony obwód czołowo-potyliczny,
• Drażliwość i niepokój,
• Zmiana przyzwyczajeń żywieniowych,
• Płacz z towarzyszącym tuleniem się

kołysaniem

Starsze dzieci

• Bóle głowy,
• Wymioty,
• Zmiany w zakresie funkcji

poznawczych,osobowości,i
zachowania

np.gorsze radzenie sobie w

szkole,obniżona aktywność fizyczna,

• zamazane widzenie,dwojenie,
•brak łaknienia,nudności,utrata masy

ciała

•napady drgawkowe.

Późne objawy :

• Obniżony poziom świadomości,od

senności do śpiączki,

• Obniżona odpowiedź motoryczna

na polecenia,

• Upośledzony odbiór bodźców

bólowych,

• Wąskie źrenice,z upośledzoną

rekcją na światło

• Pozycja odmóżdżeniowa –objaw

uszkodzenia śródmózgowia polegający na
sztywnym ustawieniu kończyn górnych i
dolnych w wyproście i nawróceniu,

• Pozycja odkorowania-objaw poważnego

uszkodzenia kory mózgowej
charakteryzujący się przywiedzeniem rąk
w stawach barkowych,ramiona i
nadgarstki ułożone w zgięciu na klatce
piersiowej,dłonie zaciśnięte w pięści ,nogi
wyprostowane i przywiedzione

• Nieprawidłowy tor oddychania

np.Cheyne-Stoksa.

Postępowanie
pielęgniarskie

• Obserwacja pacjenta pod kątem

wzrostu ciśnienia :

-monitorowanie ciśnienia,
-parametrów życiowych,
-stanu świadomości,
-czynności oddechowej
-aktywności ruchowej,zachowania,
-średnicy i reaktywności źrenic

• Podawaj przepisane leki,
• Ułóż głowę i szyję pacjenta w jednej

linii względem barków,utrzymując
głowę uniesioną pod kątem 10-20°

• Pomóż dziecku w unikaniu pozycji i

zajęć sprzyjających wzrostowi
ciśnienia takich jak:ucisk żyły
szyjnej,zgięcie lub przeprost szyi,
obracanie głowy pomiędzy
pozycjami skrajnymi oraz wszelkie
bodźce powodujące ból i stres.

• Zapobiegaj odwodnieniu lub

przewodnieniu:prowadź bilans płynów,

• Zadbaj o prawidłowy pasaż jelitowy,aby

unikać parcia na stolec co prowadzi do
podniesienia ciśnienia,

• Zapobiegaj utracie masy ciała:
-właściwe odżywianie ;posiłki w małych

ilościach,podawane często,

-stosuj żywienie dożylne jeśli jest

zalecone,lub karmienie przez sondę,

-postępowanie będzie zależało od tego

jakie będzie leczenie podwyższonego
ciśnienia .

Drgawki :

Są zaburzeniami prawidłowej czynności

mózgu,wynikających z obecności
nieprawidłowych wyładowań
elektrycznych w jego
obrębie,mogących powodować utratę
przytomności, niekontrolowane ruchy
ciała,odchylenia w zachowaniu i
odczuwaniu.

U podłoża drgawek leży;

• Hipoksja wewnątrzmaciczna lub

okołoporodowa,

• Zakażenia,
• Wady wrodzone,
• Zaburzenia metaboliczne,
• Zatrucia ołowiem,
• Uraz głowy,
• Narkomania ,alkoholizm
• Guz

• Idiopatyczny charakter drgawek,

• Czynnik genetyczny mający wpływ

na obniżenie progu drgawkowego
nosicieli.

Napady dzielimy:

• Napady drgawkowe uogólnione:
-wyładowania obejmują obie półkule

mózgu ,drgawki są obustronne i

symetryczne,
-Mogą lecz nie musza być

poprzedzone objawami
prodromalnymi.

• Napady częściowe: (ogniskowe)

-wyładowania obejmują ograniczony

obszar kory mózgowej ,

-napady mają charakter prosty lub

złożony,

-przy złożonych cześć dzieci

odczuwa objawy prodromalne

• Napady niesklasyfikowane:

-jeśli dane z wywiadu są

niekompletne,

lub mało precyzyjne.Również

drgawki u noworodków traktuje się
jako niesklasyfikowane.

Napady drgawkowe
uogólnione.

• Napady toniczno-kloniczne
składają się z:

-fazy tonicznej:
sztywność mięśniowa,wyprost kończyn
zaciśnięcie szczęk,zatrzymanie

oddechu,

rozszerzenie źrenic,

-faza kloniczna:
rytmiczne drgawki kończyn,objawy

autonomiczne, z możliwością
oddania moczu i stolca

-napady toniczne:
objawiają się sztywnością ciała,

-napady kloniczne:
objawiają się klonicznymi skurczami

męśni,

-napady atoniczne:
cechują się nagłą utratą napięcia
mięśniowego z następową

dezorientacją,

-napady miokloniczne:
objawiają się uogólnionymi

skurczami krótkich mięśni,

-napady nieświadomości:
cechują się krótkotrwałą utratą
przytomności

Napady drgawkowe
częściowe:

-napady częściowo proste:
przebiega z zachowaną przytomnością,
manifestuje się jako ogniskowe objawy;
*ruchowe(np.nieprawidłowe ruchy nóg),
*czuciowe(np.dzwonenie w uszach,
odczuwanie smaków i zapachów),
*autonomiczne(np. pocenie się)
*psychiczne(np. gniew

-napady częściowo złożone:
(psychomotoryczne lub skroniowe)
rozpoczynają się jak napady proste,z

następową utratą świadomości.

Dziecko może przerwać wykonywaną

czynność i podjąć bezcelową
aktywność ruchową(np.mlaskanie

wędrowanie)lub kontynuować

dotychczasową aktywność,ale w

niewłaściwy sposób.

-stan padaczkowy:
oznacza ciągłe utrzymywanie się

lub nawracanie napadów
uogólnionych,co grozi
uszkodzeniem mózgu lub
zatrzymaniem krążenia

Postępowanie
pielęgniarskie:

1.Oceń stan pacjenta i zapoznaj się z

kompletnym wywiadem chorobowym.

2.Podawaj przepisane leki.
3.Zapobiegaj obrażeniom.
4.Prowadź dokumentację napadów

drgawkowych obejmującą:

-znane lub podejrzewane czynniki

wyzwalające,

-zachowania poprzedzajace napad-aura,
-czas wystąpienia i zakończenia napadu,
-objawy kliniczne napadu,
-zachowanie pacjenta i objawy

demonstrowane po napadzie.

5.Zapobieganie napadom-unikanie

czynników wyzwalających(stres
emocjonalny,migające światło).

6.Działania sprzyjające prawidłowemu

wzrostowi i rozwojowi:

-dziecko powinno normalnie uczestniczyć
w zajęciach szkolnych,
-badania specjalistyczne mogą być

odbierane jako zagrożenie:

*dziecko w wieku przedszkolnym pomocne

może być przedstawienie czynności w
formie zabawy demonstrując czynności
na misiu lub lalce,

*dzieciom w wieku szkolnym,mogą

posłużyć obrazki ze
sprzętem,poinformowanie dziecka o
tym,że musi pozostać w bezruchu w
czasie badań

-pozwól dziecku mieć w trakcie badań

pluszaka,lub przedmiot zastępczy.

7.Zachęcaj rodziców i dziecko do

rozmowy na temat zauważonych
zmian,uczuć.Ubytki neurologiczne
spowalniają rozwój i mogą wywołać
stres psychospołeczny u dziecka i
rodziców.

8.Edukacja dziecka i członków rodziny.
-wyznaczanie dziecku realistycznych

celów,dostosowanych do jego
ograniczeń

-wspieraj prawidłowy wzrost i rozwój

dziecka,

-nie dopuszczaj do nadmiernego

zmęczenia dziecka,

-zapoznaj z dawkowaniem,sposobem

podawania,przechowywania oraz z
działaniami ubocznymi
przepisanych leków,

Ważne !-nieprzerywanie terapii oraz

niezmienianie leków na zamienniki.

-przystosowanie domu do

ograniczeń dziecka,

-poinformowanie szkoły o sytuacji

dziecka,

-zapobiegaj występowaniu napadów

drgawkowych:

*stosuj leki zgodnie z zaleceniami,
*zapoznaj rodzinę,dziecko,szkołę z

objawami prodromalnymi,

*oceń czy dziecko zna czynniki

wywołujące i czy potrafi ich unikać,

-zgłaszaj wszystkie skutki uboczne

działania leków,

-wyposaż dziecko w bransoletkę lub

inny identyfikator z informacją dla
personelu medycznego,

-zapoznaj rodzinę dziecka ze

sposobem postępowania podczas
napadu:

*ułóż dziecko na boku i pozostawaj

przy nim,

*rozluźnij odzież,usuń niebezpieczne

przedmioty,w tym okulary,

*oczekuj wygaśnięcia napadu,nie

ograniczaj ruchomości dziecka,

*obserwuj,a następnie zanotuj postać

napadu,czas trwania,okoliczności

poprzedzające,następstwa napadu

(np. następowa utrata przytomności,

porażenie ),

-po napadzie ułóż dziecko w pozycji

bocznej z głową w linii pośrodkowej,

-w życiu codziennym dbaj aby dziecko

się prawidłowo odżywiało,miało

odpoczynek i aktywność fizyczną.

Wady wrodzone cewy
nerwowej

Obejmują grupę powiązanych ze sobą

nieprawidłowości OUN,dotyczących

mózgowia i rdzenia kręgowego,

powodują upośledzenia w stopniu

średnim do ciężkiego.

W przybliżeniu 50%przypadków

rozszczepienia kręgosłupa ma

związek z brakiem kwasu foliowego.

Różne typy wad:

• Bezmózgowie –zupełny brak mózgu,
• Przepuklina mózgowa-uwypuklony

worek zawiera opony i tkankę
mózgową

poprzez ubytek w kościach czaszki,
• Rozszczep kręgosłupa to najczęstsza
wada OUN w odcinku lędźwiowo-

krzyżowym,ale może obejmować inne
odcinki

Zapobieganie !!!

• Stosowanie kwasu foliowego w

okresie ciąży

Wodogłowie :

Jest stanem powodowanym

zaburzeniem

równowagi pomiędzy wytwarzaniem a

wchłanianiem płynu mózgowo-

rdzeniowego w układzie komorowym.

Jeśli tempo wytwarzania płynu

przekracza możliwości absorbcji,

dochodzi do gromadzenia się go,pod

zwiększonym ciśnieniem,co powoduje

poszerzenie komór.

Postępowanie
pielęgniarskie:

• Informacja dla rodziny o niezbędnym

postępowaniu,

• Przedoperacyjna opieka

pielęgniarska,

• Zapewnij pooperacyjną opiekę

pielęgniarską

-ocena dziecka pod kątem objawów

wzmożonego ciśnienia
wewnątrzczaszkowego:

*sprawdzaj obwód głowy-codziennie,
*wielkość i uwypuklenie ciemiączka

przedniego,

*obserwacja zachowania,
*podawaj zalecane leki,środki

p/bólowe

-pielęgnacja zespolenia:
*zwracaj uwagę na objawy zakażenia,
nieprawidłowe działania zespolenia,
*zapobiegaj infekcjom

-edukacja rodziny:
*udział dziecka w miarę możliwości

w zajęciach szkolnych,

*zachęcić rodziców do normalnego

trybu życia,

*zakaz uprawiania sportów

kontaktowych,

-nauczyć rodziców rozpoznawania

objawów wzmożonego ciśnienia
wewnątrzczaszkowego,

Urazy głowy:

Pod tym pojęciem mieści się lekkie,
uderzenie,skaleczenie głowy,jak i

ciężki uraz z rozległym
uszkodzenim mózgu.

Urazy głowy stanowią jedną z

najczęstszych przyczyn inwalidztwa

i zgonów u dzieci.

Główne postacie urazów:

• Złamania kości czaszki,
• Uszkodzenia mózgu,
• Krwiaki nadtwardówkowe,
• Krwiaki podtwardówkowe.

Postępowanie
pielęgniarskie:

• Zapobieganie urazom,wypadkom,
• stosowanie kasków,pasów,
• Po urazie oceniamy elementy:
• Funkcje nerwowe(uwaga,orientacja,
pamięć mowa),
• Parametry życiowe,
• Źrenice,
• Funkcje czuciowe-ruchowe

• Jeśli nie ma obrażeń kręgosłupa

szyjnego,wezgłowie podnieść do
30°,

• Obserwacja dziecka i

dokumentowanie:

-parametrów życiowych
-objawów wzmożonego ciśn.
wewnątrzczaszkowego,
-obserwacja pod kątem wycieków z

nosa,ucha

Dalsze postępowanie

• Będzie zależało od ciężkości

urazu,i stanu dziecka,decyzji o
wymaganym leczeniu

• Dziękuję za uwagę.