Koordynacja Ruchowa

Koordynacja Ruchowa

Tomasz Szczech

Tomasz Szczech

Semestr III

Semestr III

Koordynację można zdefiniować



Koordynacja ruchowa stanowi zewnętrzny

przejaw czynności centralnego układu

nerwowego. Jest więc, silnie uwarunkowana

genetycznie, a jednocześnie podlega istotnym

zmianom pod wpływem otaczającego środowiska



Według N. Bernsteina ”Koordynacja to

działalność zapewniająca ruchowi spoistość i

jedność strukturalną



W .Farfel według niego definicją koordynacji jest

zdolność człowieka do wykonania złożonych

ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych

warunkach

Czym jest Koordynacja..?



Do ruchów racjonalnych należą ruchy
ukierunkowane na osiągnięcie wytyczonego
celu. Wykonanie ich możliwe jest dzięki
sprawnemu sterowaniu aparatem ruchowym
poprzez centralny układ nerwowy. Ruch
zawsze realizowany jest zgodnie z
wcześniej przygotowanym programem.
Powstanie takiego programu w wyobraźni
ćwiczącego jest warunkiem poprawnego
wykonania ćwiczenia w rzeczywistości.

im więcej informacji uzyska ćwiczący, tym doskonalsze

może być wykonanie ćwiczenia. Bardziej złożone

ćwiczenia, tj. angażujące więcej części ciała i mięśni

wymagają wyższego poziomu koordynacji, a więc

doskonalszego zharmonizowania ruchów poszczególnych

części ciała w czasie i przestrzeni. To zharmonizowanie

potocznie nazywa się koordynacją ruchową która zależy

od poziomu sterowania układem nerwowo-mięśniowym.

Koordynacja jest również czynnikiem wykorzystywanym do

oceny stanu zdrowia i stopnia uszkodzenia centralnego

układu nerwowego gdyż jedynie zdrowy człowiek w pełni

może przejawiać się w ruchu. Ruchy chorego człowieka

są niedokładne i nieharmonijne. Im poważniejsza

choroba, tym gorsza jest ich jakość.

Koordynacja zależna jest od

zmysłów



Wzroku



Słuchu



Dotyku



Równowagi

Struktura Koordynacji

Specjalna sprawność fizyczna

6

Ogólna sprawność fizyczna

5

Koordynacja szczegółowa

4

Koordynacja ogólna

3

Koordynacja nabyta

2

Koordynacja wrodzona

1



Ogólnie koordynację można podzielić
na wrodzoną i nabytą



Wrodzona może mieć charakter ogólnej
i szczegółowej



Wysoki poziom ogólnej zapewnia lepszy
rozwój szczegółowej

Podstawowe zdolności

koordynacyjne



Różni autorzy wymieniają odmienną liczbę zdolności

koordynacyjnych od 5 do 11 i tak według P. Hirtza, D. Blume,

W.Starosty wyróżniamy



Przejawianie szybkiej reakcji



Rytmizacja ruchów



Zachowanie równowagi



Różnicowanie ruchu



Orientację przestrzenną



Zdolność łączenia ruchów i dostosowania



Współpracy



Wyrazistości ruchów



Rozluźnienia mięśni



Symetryzacji ruchów

Różnicowanie ruchu



Jest jedną z najważniejszych zdolności koordynacyjnych

umożliwiająca człowiekowi racjonalne zachowanie się w

otaczającym go środowisku.

Zdolność ta polega na precyzyjnym postrzeganiu siły, czasu

i przestrzeni podczas wykonywania czynności

motorycznej uwzględniającej najefektywniejsze

rozwiązanie całego zadania ruchowego.

Posiada charakter uniwersalny gdyż niezbędna jest niemal

we wszystkich dyscyplinach sportu. Wysoki poziom

rozwoju umożliwia wykonanie ruchów dokładnych w

czasie i przestrzeni, tj. ekonomicznych. A więc,

przebiegających według zasady „ maksymalny efekt przy

najmniejszym wysiłku”

Zdolność przejawiania szybkiej

reakcji



Pozwala ona na szybkie wykonanie celowego

krótkotrwałego działania (aktu) ruchowego na

określony sygnał (optyczny, akustyczny,

dotykowy), w którym uczestniczy całe ciało

(reakcja globalna) lub jego część (reakcja

lokalna). Znacznie bardziej jest złożona ta, w

której uczestniczy całe ciało.



O poziomie tej zdolności świadczy czas zawarty

między sygnałem a zakończeniem ściśle

określonego ruchu. Jest on sumą utajonego czasu

reakcji i szybkości działania zaangażowanych

mięśni. Im krótszy czas, tym szybsza reakcja.

Zdolność orientacji

przestrzenno-czasowej



Umożliwia określenie położenia ciała i jego zmian w trakcie

ruchu całego ciała (a nie jego części) w przestrzeni oraz

czasie w odniesieniu do określonego pola działania np.

( boiska, Sali, lodowiska, przyrządu) lub

przemieszczającego się obiektu m.in.. Piłki, partnera,

przeciwnika), łącząc w sobie postrzeganie i działanie

motoryczne.



Orientacja w przestrzeni związana jest ściśle z

postrzeganiem przebiegu ruchu w czasie i jego zmian.



We wszystkich rodzajach przejawiania przestrzenno-

czasowej orientacji istotna rolę spełniają rozmaite” punkty

orientacyjne” odnośnie których zawodnik ustala położenie

swego ciała w przestrzeni. Są to punkty odniesienia.

Zdolność

zachowania równowagi



Umożliwia ona zachowanie stabilnego położenia ciała (równowagi

statycznej) , jak też zachowanie lub odzyskanie tego stanu

( równowagi dynamicznej) w czasie czynności albo po jej wykonaniu.



Przejawia się ona zawsze równocześnie z orientacją przestrzenną,

różnicowaniem ruchu, szybkością reakcji.



Im więcej obrotów zawiera ćwiczenie, tym wyższy stopień jego

złożoności( tzw. Współczynnik trudności) i znaczniejsze zakłócenie

czynności zmysłu równowagi. Duża liczba takich złożonych ćwiczeń

charakteryzuje m.in.. Akrobatykę, skoki akrobatyczne na nartach,

skoki do wody, łyżwiarstwo figurowe



Znaczenie zdolności zachowania równowagi uzależnione jest od

wielkości płaszczyzny podparcia. Im mniejsza płaszczyzna, tym

bardziej złożone staje się zachowanie równowagi.



Zdolność zachowania równowagi kształtuje się głownie pod wpływem

informacji pochodzących z analizatorów : kinestetycznych,

dotykowych, optycznych i przedsionkowych.

Zdolność rytmizacji ruchów



Umożliwia ona uchwycenie, odtworzenie i wykonanie dynamicznych zmian

ruchu w uporządkowanym , powtarzającym się cyklu.



Poprawne wykonanie każdego ćwiczenia wymaga stosowania

określonego- specyficznego dla niego rytmu występującego między

poszczególnymi jego częściami (fragmentami). ”Uchwycenie”

prawidłowego rytmu ćwiczenia umożliwia jego szybsze wykonanie.



Zdolność ta przejawia się w dostosowaniu ruchów ćwiczącego do

narzuconego rytmu (pochodzącego z zewnątrz) lub stosowania własnego

rytmu ( wewnętrznego). Narzucany rytm występuje zazwyczaj w postaci

akustycznej np. gwizdka, klaskania ale może tez być optyczny np.

zapalanie się lampki.



Wszystkie odmiany rytmu narzucanego z zewnątrz nazywać można

rytmoliderami.



Każdy człowiek posiada indywidualną i niepowtarzalną rytmikę chodzenia,

po której rozpoznają go najbliżsi jeszcze na długo zanim zobaczą.



Tempo lub częstotliwość ruchów stanowią istotną składową zdolności

rytmizacji. Oznaczają liczbę cyklów ruchowych wykonanych przez

określoną część lub całe ciało w konkretnej jednostce czasu

Zdolność dostosowania



Pozwala ona na wdrożenie optymalnego
programu działania, a także jego zmianę w razie
dostrzeżenia lub przewidywania zmiany
sytuacji.



Podstawą zdolności dostosowania są procesy
przyswajania i przetwarzania informacji
optycznych, akustycznych, dotykowych i
kinestetycznych. W tym potoku informacji
wiodące miejsce w większości dyscyplin
sportowych zajmuje te pierwsze.

Zdolność łączenia



Zapewnia ona celową organizację
(zgranie) ruchów części ciała prowadząc
do integracji przestrzennych
,czasowych, dynamicznych właściwości
ruchu i podporządkowania ich zadaniu
ruchowemu wykonywanemu przez całe
ciało np. połączenie ruchów ramion,
nóg, tułowia i głowy w pływaniu.

Zdolność symetryzacji

ruchów



Jest to zdolność przenoszenia (transferu) techniki ruchów z

jednej strony ciała lub jednej jego części na drugą.



Symetryzacja ruchów wymaga współdziałania (synkinezji)

obu półkul mózgowych, tj. uruchamia rezerwy centralnego

układu nerwowego. Taką rezerwę, a więc mniej angażowaną

u osób praworęcznych stanowi prawa półkula mózgowa



Im wyższy stopień złożoności, tym trudniejsze do

opanowania ćwiczenie. Oznacza to, iż symetryczne

wykonanie najprostszych ruchów opanować może każdy,

zaś bardziej złożonych, jedynie osobnicy o najwyższym

poziomie koordynacji ruchowej



Tendencja do wyrównania sprawności obu części ciała jest u

człowieka naturalna i nie musi się łączyć, a raczej nie

powinna ze zmianą wiodącej strony ciała lub kończyny.

Zdolność wyrazistości

(ekspresji) ruchów



Polega ona na sugestywnym wyrażaniu emocji

wywołanych rytmem, dźwiękiem i melodią z pomocą

estetycznych ruchów, póz ciała oraz mimiki.



Zdolność ta charakteryzuje występy jedynie zawodników

najlepszych i jest elementem składowych najwyższego

poziomu mistrzostwa technicznego, a jednocześnie

przejawem ich indywidualności, tj. cechą wyróżniającą np.

łyżwiarstwo figurowe



Prezentacja jakiegokolwiek aktu ruchowego jest też formą

komunikowania się z najbliższym otoczeniem ten rodzaj

niewerbalnego komunikowania się nazywamy mową ciała.



Mowa ciała to pierwotna forma porozumiewania się ludzi.

Gdy język mówi jedno, a ciało drugie, zwykle ufamy ciału.

Zdolność rozluźnienia mięśni



Polega ona na wybiórczym rozluźnianiu mięśni lub ich części nie

uczestniczących w ruchu, a także maksymalnemu rozluźnieniu mięśni

zaangażowanych w działanie bezpośrednio po wykonaniu czynności ruchowej.



Jest to specyficzna optymalizacja, a jednocześnie ekonomizacja pracy

mięśniowej związana ze sprawnością centralnego układu nerwowego. To

mistrzowskie władanie swoim aparatem ruchowym nazywane jest kulturą

ruchową składa się bowiem ze zdolności do napinania i rozluźniania mięśni.



Kto nie potrafi w maksymalnym stopniu mięśni rozluźnić, ten nie może

optymalnie ich napiąć, tj.” w sam raz”



Wielkość rozluźnienia mięśni zależy w dużym stopniu od zdolności siłowego

różnicowania ruchów.



Np. w tenisie S. Smith sformułował 6 ważnych przykazań do odnoszenia

sukcesów w tej dyscyplinie. Pierwsza i najważniejsza z nich to zdolność do

rozluźnienia mięśni podczas gry: oto fragment tego przykazania „Nawet

najbardziej uzdolniony sportowiec nie może wygrać jednego turnieju, jeśli

będzie się czuł skrępowany (usztywniony) na korcie. Usztywnienie pozbawia

zawodnika przede wszystkim swobody ruchów, narusza ich koordynację i

prowadzi do szybkiego zmęczenia.

Zdolność współpracy

( kooperacji)



Polega na umiejętności łączenia aktów ruchowych z

czynnościami partnera (partnerów), przewidywania tych

czynności i odpowiedniego, a jednocześnie

natychmiastowego modyfikowania własnych.



Zdolność do współpracy stanowi kompozycję kilku

zdolności koordynacyjnych: łączenia ruchów, przejawiania

szybkiej reakcji, dostosowania, orientacji przestrzenno

czasowej, zachowania równowagi, różnicowania ruchów,

ich rytmizacji i symetryzacji.



Zdolność ta w znacznym stopniu uwarunkowania jest

genetycznie choć podlega tez kształtowaniu pod wpływem

racjonalnego treningu.



Tę zdolność wykorzystuje się w grach zespołowych sporym

przejawem tej zdolności cieszą się bliźniacy i rodzeństwo