1

Służby społeczne jako

Służby społeczne jako

instytucje społeczne i jako

instytucje społeczne i jako

podmioty polityki

podmioty polityki

społecznej

społecznej

Barbara Szatur-Jaworska©

2

Instytucje społeczne

Instytucje społeczne

3

Instytucje społeczne – dwa znaczenia

1. podstawa ładu społecznego,

2. typ działalności

4

Kluczowe cechy instytucji w szerszym

znaczeniu pojawiające się w różnych

koncepcjach teoretycznych

1. są wytworem życia społecznego, aktywności

ludzi, ale istnieją niezależnie od woli

poszczególnych jednostek;

2. są utrwalonymi sposobami zachowania,

normami, regułami postępowania czy układami

powiązanych ze sobą ról społecznych;

3. są powiązane z wartościami, normami; a nawet

same są tymi normami, wartościami;

4. te normy i wzory są internalizowane przez ludzi;
5. służą społecznej kontroli;
6. służą zaspokajaniu potrzeb jednostek.

© B.Szatur-Jaworska

5

Służby społeczne jako

instytucje społeczne w szerokim rozumieniu

POMOC WZAJEMNĄ, POMOC NAJSŁABSZYM

UZNAĆ MOŻNA ZA NORMĘ KULTUROWĄ,

WOKÓŁ KTÓREJ TWORZY SIĘ INSTYTUCJA

SPOŁECZNEGO WSPARCIA (SŁUŻB

SPOŁECZNYCH, POMOCY SPOŁECZNEJ). SŁUŻY

ONA ZASPOKAJANIU POTRZEB, ALE I

SPOŁECZNEJ KONTROLI, STABILIZACJI

SYSTEMU.

© B.Szatur-Jaworska

6

Funkcje służb społecznych – instytucji

w szerokim znaczeniu

(m.in.Titmuss, Kahn)

• kontrolna,
• socjalizacyjna,
• inwestowania w kapitał ludzki i

kapitał społeczny,

• redystrybucyjna,
• kompensacyjno-naprawcza,
• wdrażania zadań i zasad polityki

społecznej.

© B.Szatur-Jaworska

7

Elementy składowe instytucji jako typu

działalności

1. zadania i cele, które instytucja realizuje; w koncepcji

B.Malinowskiego jest to „karta” instytucji, jej zasada naczelna,

będąca kulturowym uzasadnieniem jej funkcjonowania;

2. różnorodne normy – w tym prawne, zwyczajowe, etyczne –

regulujące działania ludzi tworzących instytucję;

3. personel, a więc ludzie tworzący instytucję, którym przypisane

są określone role, zasady działania, zakres kompetencji,

odpowiedzialności i obowiązków;

4. materialne zasoby instytucji (narzędzia, urządzenia,

pieniądze);

5. różnego rodzaju aktywność (działalność) podejmowana w

ramach instytucji;

6. funkcje instytucji w systemie kulturowym (zamierzone i

rzeczywiste).*

*źródło: Encyklopedia socjologii

8

Funkcje służb społecznych jako

instytucji

(w węższym znaczeniu)

Funkcje rozpatrywane z punktu

widzenia jednostek i rodzin:

• profilaktyczna

• diagnostyczna

• zaspokajanie potrzeb

• kompensacyjna

• wspierająca

• terapeutyczna

• mediacyjna

© B.Szatur-Jaworska

9

Funkcje służb społecznych jako

instytucji

(w węższym znaczeniu)

Funkcje służb społecznych

określane z punktu widzenia
środowiska lokalnego:

• funkcja diagnostyczno-ewaluacyjna
• funkcja strategiczna
• funkcja ochronna
• funkcja informacyjno-edukacyjna

© B.Szatur-Jaworska

10

Funkcje służb społecznych jako

instytucji

(w węższym znaczeniu)

Funkcje służb społecznych określane

z punktu widzenia ich pracowników:

• legitymizacja potrzeby istnienia

zawodów specyficznych dla służb

społecznych

• dostarczania środków utrzymania
• kształcąca
• wspierania w rozwoju zawodowym
• wspierania samorealizacji

© B.Szatur-Jaworska

11

Służby społeczne jako

podmioty polityki społecznej

12

Funkcjonalne typy podmiotów

polityki społecznej

• programujące
• normotwórcze
• sądownicze
• kontrolne
• wykonawcze – administrujące

• wykonawcze – świadczące usługi

• doradczo – negocjacyjne

Służby

społeczne

© B.Szatur-Jaworska

13

Typologia podmiotów polityki

społecznej ze względu na kryterium

przestrzenne

• Międzynarodowe
• Krajowe
• Regionalne

• Lokalne

Służby społeczne

© B.Szatur-Jaworska

14

Klasyfikacje służb społecznych (1)

Ze względu na stopień

sformalizowania:

• zinstytucjonalizowane

(np. ośrodki pomocy

społecznej,

stowarzyszenia

charytatywne)

• niezinstytucjonalizowa

ne (np. grupy

samopomocowe,

system pomocy

sąsiedzkiej).

Ze względu na źródła

finansowania:

• publiczne – finansowane

z podatków (instytucje
państwowe i
samorządowe);

• niepubliczne –

opłacane ze środków
prywatnych (np.
fundacje, charytatywne
organizacje kościelne).

© B.Szatur-Jaworska

15

Klasyfikacje służb społecznych (2)

Ze względu na

ekonomiczną

motywację działania i

zasady dostępności

usług:

• komercyjne (np.

odpłatne

poradnictwo);

• niekomercyjne (np.

organizacje non-profit

w sektorze

niepublicznym.

Ze względu na miejsce

działania i docierania do

osób potrzebujących

wsparcia:

• środowiskowe (związane

z miejscem

zamieszkania,

środowiskiem lokalnym),

• placówki zamknięte

stałego pobytu;

• działające w zakładach

pracy (świadczące

usługi na rzecz

pracowników danego

zakładu i ich rodzin).

© B.Szatur-Jaworska

16

Instrumenty służb społecznych

• Prawne
• Ekonomiczne
• Infrastrukturalne
• Informacyjne
• Kadrowe