badania nad słownictwem

dzieci w wieku

przedszkolnym

Józef Porayski-Pomsta

Zakład Logopedii

i Komunikacji Językowej IPS

Opracowanie Stefana Szumana

(1968) – dzieci 2-letnie, rzeczowniki

I. Osoby,

II. Przezwiska,

III. Zwierzęta,

IV. Potrawy, napoje, posiłki,

V. Części ciała (ludzi i zwierząt),

VI. Mieszkanie i jego umeblowanie,

VII. Gospodarstwo domowe,

VIII. Ubiór,

IX. Zabawy i zabawki,

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 2-letnie, rzeczowniki

XI. Przybory do jedzenia,

XII. Przybory toaletowe (higiena),

XIII. Przybory do szycia,

XIV. Przybory podręczne dorosłych,

XV. Świat poza domem,

XVI. Rośliny,

XVII. Lokomocja,

XVIII. Choroba,

XIX. Odgłosy;

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 2-letnie, czasowniki

I. Najbardziej uogólnione nazwy czynności,

II. Byt, niebyt,. Obecność, nieobecność,

III. Czasowy aspekt dziania się, I

V. Pobieranie pokarmów,

V. Przyrządzanie pokarmów,

VI. Toaleta. Ubieranie się,

VII. Czynności zanieczyszczające,

VIII. Czynności porządkowe,

IX. Czynności fizjologiczne. Zdrowie,

Opracowanie Stefana Szumana

(1968) – dzieci 2-letnie, czasowniki

X. Zmiany stanu wilgotności, temperatury i skupienia ciał

martwych, XI. Zjawiska atmosferyczne,

XII. Ruch własny istot i rzeczy,

XIII. Czynności ruchowe i chwytne oddziałujące na położenie

przedmiotów,

XIV. Czynności ruchowe, zmieniające stan i wygląd przedmiotów,

XV. Składanie i rozkładanie przedmiotów,

XVI. Czynności dokonywane za pomocą narzędzi,

XVII. Czynności głosowe i odgłosy,

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 2-letnie, czasowniki

XVIII. Czynności narządów zmysłowych,

XIX. Stany i przeżycia uczuciowe,

XX. Czynności umysłu,

XXI. Czynności wolicjonalne,

XXII. Własność i wymiana,

XXIII. Czynności pomiarowe,

XXIV. Oddziaływanie społeczne;

Opracowanie Stefana Szumana

(1968) – dzieci 4-letnie, rzeczowniki

I. Nazwy dotyczące ludzi (z pominięciem imion i

nazwisk),

II. Środki lokomocji i urządzenia komunikacyjne,
III. Budynki, ich rodzaje, części i narzędzia,
IV. Materiały, żywioły, przetwory,
V. Narzędzia, przybory, aparaty,
VI. Instrumenty i aparaty muzyczne,
VII. Meble i ich części, VIII. Naczynia i kufry,
IX. Ubrania, bielizna, pościel itp., X. Potrawy i napoje,
XI. Wojsko,
XII. Szkoła,

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 4-letnie, rzeczowniki

XIII. Zabawki,
XIV. Choroby i higiena,
XV. Zabrudzenia itp.,
XVI. Zwierzęta,
XVII. Części ciała ludzkiego i zwierzęcego,
XVIII. Rośliny i ich części,
XIX. Pojęcia i nazwy geograficzne itp.,
XX. Monety, miary, wagi,

Opraocwanie Stefana Szumana

(1968) – dzieci 4-letnie, rzeczowniki

XXI. Układ przestrzenny,

ukształtowanie,

XXII. Czynności określone

rzeczownikiem, przejawy, wytwory,

XXIII. Zjawiska astronomiczne i

atmosferyczne,

XXIV. Pojęcia czasowe i obrzędowe,
XXV. Dźwięki, utwory muzyczne,
XXVI. Nazwy innych przedmiotów

abstrakcyjnych (niewymienionych
poprzednio);

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 4-letnie, czasowniki

I. Najbardziej uogolnione nazwy czynności,
II. Byt i niebyt. Obecność i nieobecność,
III. Czasowy aspekt dziania się,
IV. Pobieranie pokarmów,
V. Przyrządzanie pokarmów,
VI.Toaleta. Ubieranie się,
VII.Czynności zanieczyszczające,
VIII.Czynności porządkowe,
IX.Zmiany stanu organizmu (zdrowie),
X. Zmiany stanu wilgotności, temperatury i skupienia

ciał martwych,

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 4-letnie, czasowniki

XI. Zjawiska atmosferyczne,
XII. Ruch własny istot i rzeczy,
XIII. Czynności ruchowe chwytne i oddziałujące na położenie przedmiotów,
XIV. Czynności ruchowe zmieniające stan i wygląd przedmiotów,
XV. Składanie i rozkładanie przedmiotów,
XVI. Czynności dokonywane za pomocą narzędzi i mechanizmów,
XVII. Czynności głosowe i odgłosy,
XVIII. Czynności narządów zmysłowych,
XIX. Stany i przeżycia uczuciowe oraz ich wyraz,
XX. Czynności umysłu,
XXI. Czynności wolicjonalne,
XXII. Własność i jej wymiana,
XXIII. Czynności pomiarowe,
XXIV. Oddziaływanie społeczne (zaczepne, odporne, współdziałające i

grzecznościowe)

Opracowanie Stefana Szumana (1968)

- dzieci 4-letnie, czasowniki

XVIII. Czynności narządów zmysłowych,
XIX. Stany i przeżycia uczuciowe oraz ich

wyraz,

XX. Czynności umysłu,
XXI. Czynności wolicjonalne,
XXII. Własność i jej wymiana,
XXIII. Czynności pomiarowe,
XXIV. Oddziaływanie społeczne (zaczepne,

odporne, współdziałające i grzecznościowe)

Opracowanie Marii Zarębiny (1980)

Klasy wyrazów (ze względu na techniki

odnoszenia do rzeczywistości pozajęzykowej):

1. samodzielne wyrazy subiektywne (wykrzykniki),
2. wyrazy prymarnie nazywające (rzeczowniki,

czasowniki),

3. wyrazy sekundarnie nazywające (przymiotniki,

przysłówki),

4. wyrazy wskazujące (zaimki),
5. wyrazy szeregujące (liczebniki),
6. morfemy luźne (spójniki, przyimki i partykuły).

Opracowanie Marii Zarębiny (1980)

1. Pierwsze stadium rozwoju : pierwsza warstwa słownikowa

a) samodzielne wyrazy subiektywne
b) wyrazy prymarnie nazywające (rzeczowniki i czasowniki).

2. Drugie stadium : druga warstwa słownikowa,

a) zmniejsza się udział samodzielnych wyrazów subiektywnych,

wzmacnia się natomiast pozycja wyrazów prymarnych nazywających,
zwłaszcza czasowników,

b) pojawiają się wyrazy sekundarnie nazywające: przymiotniki i

przysłówki, których liczba stopniowo zaczyna przewyższać liczbę
wykrzykników, oraz zaimki, spójniki i przyimki.

3. Trzecie stadium : trzecia warstwa słownikowa – wzmocnienie i

powiększeniuedotychczasowego zasobu leksykalnego oraz
wzbogacenie o wyrazy porządkujące i partykuły; za tymi
zmianami jakościowo-ilościowymi podąża zmiana struktury
słownika dzieci.