Podstawy

pedagogiki ogólnej

Wykład VII

Kilka pojęć

leżących u podstaw

rozważań pedagogicznych.

Cz. 2

dr Jakub Jerzy
Czarkowski

W trakcie poprzedniego
spotkania :



Mówiliśmy o terminach

kluczowych dla
pedagogiki



Rozważaliśmy pojęcie

wychowania

”Gdy chcemy kogokolwiek
wychowywać, lub nawet gdy
czynimy to bezwiednie, zawsze
wchodzimy w relację społeczną
tzn. że oboje znajdujemy się w
takiej konkretnej sytuacji, gdy
nasza w niej wspólna obecność
nie jest bez znaczenia dla drugiej
osoby. Istotą tej współobecności
jest to, że wychowawca ma jakiś
zamiar i działa, by ten zamiar
zrealizować, tzn. by oddziaływać,
wywrzeć jakiś wpływ na drugiego
człowieka, by pomóc mu w jego
rozwoju”

Antonina Górycka, O sztuce
wychowania,
CODN, Warszawa 1997, s 29

Milerski, Śliwerski

Wychowanie to

"całokształt procesów i
oddziaływań
zachodzących w toku
wzajemnych relacji
między dwiema osobami,
pomagających im
rozwijać własne
człowieczeństwo"

B.Milerski, B.Śliwerski (red.), Leksykon
PWN, Pedagogika, Warszawa 2000 s.
274

Wychowanie jako
proces

Stan

zastany

antycypowany cel

Oddziaływania wychowawcze

Czase

m nie

udaj

e się

!

Globalizacja

Etatyzacja

Nacjonalizacj

a

Kolektywizacja

socjalizacja

wtórna

Polityzacja,

biurokratyzacja,

profesjonalizacj

a

Socjalizacja

(uspołecznienie

pierwotne)

Inkulturacja,

personalizacj

a

Wychowanie i

jurdyfikacja

Kształcenie i

humanizacja

Hominizacja

NAJLEPSZ

A

JEST

RÓWNOW

AGA

I ZDROWY

ROZSĄDEK

Kilka nowych

pojęć

podstawowych

O

to

c

ze

n

ie

E

fe

k

to

r

y

Rejestrator

danych

sensoryczn

ych

Pamięć

krótkotr

wała

Pamię

ć

długo

termi

nowa

Generator odpowiedzi

R

e

c

e

p

to

r

y

osoba

Proces uczenia się

Kontrola

wykonania

Oczekiwania

Uczenie się

To proces zamierzonego

nabywania przez podmiot
uczący się określonych
wiadomości, umiejętności
i nawyków, dokonujący
się w toku
bezpośredniego i
pośredniego poznawania
rzeczywistości.

Nauczanie

Należy rozumieć jako

celową, planową i
systematyczną pracę
nauczyciela z uczniami.
Czesław Kulisiewicz
wskazuje że: nauczanie to
organizowanie uczenia i
kierowanie uczeniem się
uczniów, ma ono
doprowadzić do
pożądanych wyników.

Kształcenie

To ogół czynności

nauczyciela i uczniów,
umożliwiających ludziom
poznanie rzeczywistości,
uczestnictwo w jej
kształtowaniu, a zarazem
osiągnięcie możliwie
wielostronnego rozwoju
sprawności, zdolności,
uzdolnień, zainteresowań
i zamiłowań, przekonań i
postaw.

Samokształcenie

Nabywanie

wykształcenia w
toku działalności
własnej, której cle,
treści, warunki i
środki ustala sam
podmiot.

Edukacja

(łac. educatio - wychowanie) – pojęcie

związane z rozwojem umysłowym i wiedzą
człowieka, stosowane w następujących
znaczeniach:



proces zdobywania wiedzy.



określenie stanu wiedzy danej osoby,

społeczeństwa itp.



wychowanie (głównie pod względem

umysłowym),



ogół czynności i procesów mających na celu

przekazywanie wiedzy, kształtowanie
określonych cech i umiejętności

Edukacja

formaln

a

odnosi się do

zinstytucjonalizowanych form ( np.
szkoły, uczelnie) nauczania i
uczenia się opartych na stałych
pod względem czasu i treści nauki
formach (np. klasy, stopnie,
programy, podręczniki).

Edukacja ustawiczna

jest to uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy

ogólnej, umiejętności i kwalifikacji
zawodowych w formach pozaszkolnych,
przez osoby, które spełniły obowiązek
szkolny.

lifelon

g

educat

ion

Edukacja całożyciowa

Inaczej Uczenie się przez całe życie -

współczesna koncepcja edukacji całożyciowej
bezpośrednio wiąże się z ideą kształcenia
ustawicznego czerpiąc z jej definicji. Edukacja
całożyciowa jest to proces obejmujący swoim
zasięgiem całe życie człowieka, rozwój jego
cech indywidualnych i rozwój cech społecznych
we wszystkich formach i wszystkich
kontekstach - w systemie formalnym,
nieformalnymn i pozaformalnym.

lifelon

g

learnin

g

Edukacja nieformalna

odnośni się do każdej świadomie

zorganizowanej działalności oświatowej, która
odbywa się poza ustalonym systemem
kształcenia formalnego, podejmowana czysto
samodzielnie czy też w ramach zorganizowanej
akcji, umożliwiająca określonej grupie
uczestników osiągniecie założonych celów ( np.
warsztaty, treningi, szkolenia, kursy
korespondencyjne).

Edukacja pozaformalna

- niezorganizowany i niesystematyczny proces

odbywający się faktycznie w ciągu całego życia,
dzięki któremu jednostka nabywa wiedze i
umiejętności, kształtuje swoje postawy, utrwala
wartości, korzystając z codziennego
doświadczenia oraz wychowawczego wpływu
swojego środowiska.

incyd

ental

na

Oświata

jest to ogół odpowiednio powiązanych

ze sobą placówek i instytucji
wychowania bezpośredniego i
pośredniego, umożliwiających
obywatelom zdobywanie ogólnego i
zawodowego wykształcenia oraz
wszechstronny rozwój osobowości.

pojęcie

"oświat

a"

używan

e jest cz

ęsto

zamienn

ie z wyr

ażeniem

"system

oświaty

"

Nauki współpracujące z
pedagogiką:



Biologiczno -

medyczne



Historyczne



Polityczne



Ekonomiczne



Nauki o kulturze

Działy współczesnej
pedagogiki:



Pedagogika społeczna



Pedagogika opiekuńcza (opiekuńczo-

wychowawcza)



Pedagogika kultury



Pedagogika wczesnoszkolna (i przedszkolna)



Pedagogika specjalna



Pedeutologia



Andragogika



Dydaktyka



Metody badań pedagogicznych (metodologia

pedagogiki)

Pedagogika
społeczna:



Jest nauką, która zajmuje się środowiskowymi

uwarunkowaniami, procesami oraz wpływem
człowieka na zmianę i przeobrażanie tych
procesów.



Współczesny zakres badań: wpływ instytucji,

środowiska socjalizacyjnego i
wychowawczego, czyli inaczej rodziny, szkoły,
instytucji edukacyjnych, domu kultury a także
wpływ np. środków masowego przekazu (mass
media).



Przedstawiciele: Aleksander Kamiński, Ryszard

Wroczyński, Andrzej Radziewicz, Irena
Lepalczyk, Andrzej Janowski, Edmund Trępała,
Tadeusz Pilch, Stanisław Kawula.

Pedagogika
opiekuńcza



Zajmuje się opieką i wychowaniem osób,

które nie są z stanie samodzielnie zaspokoić
swoich potrzeb.



Wyrosła z pedagogiki i medycyny.



Przedstawiciele: Czesław Babicki, Albin Kelm,

Janusz Korczak.

niekied

y nazy

wana

opieku

ńczo-

wychow

awczą

Pedagogika kultury



Jest subdyscypliną, która

zajmuje się wpływem
wartości i norm kulturowych
na zachowanie jednostki
ludzkiej.



Zajmuje się analizą treści

przekazu i jego wpływu na
osobowość ludzką.



Przedstawiciele: Bogdan

Nawroczyński, Bogdan
Suchodolski, Sergiusz Hesen,
Zbyszko Melosik.

Bogdan

Naworczy

ński

Wczesnoszkolna

(i

przedszkolna)



Jest subdyscypliną zajmującą się procesem

uczenia się i nauczania dzieci w klasach tzw.
zerowych i w klasach I-III a obecnie również w
klasach 0.



Zadania: opracowanie ogólnych teorii i

planów pracy dydaktycznej, opracowanie
koncepcji programowych, analiza treści
szkolnych.



Przedstawiciele: Lucyna Jeleńska, Ryszard

Więckowski, Tadeusz Wróbel.

Specjalna



Zajmuje się zagadnieniami

związanymi z opieką,
wychowaniem i
kształceniem osób
wykazujących pewnego
rodzaju niepełnosprawność.



Wyrosła z medycyny i

pedagogiki.



Za twórcę uważa się:.



Przedstawiciele: Maria

Grzegorzewska, Otto
Lipkowski, Teresa
Doroszewski, Aleksander
Hulek, Czesław Kosakowski.

Maria

Grzegorze

wska

Pedagogika

specjalna

terapeut

yczna

oligofreno

pedagogi

ka

tyflopeda

gogika

surdoped

ago

gika

pedagogik

a

przewlekl

e chorych

resocjaliz

a

cja

Pedeutologia



Zajmuje się analizą zagadnień związanych z

zawodem nauczyciela, doborem kandydatów
do zawodu nauczyciela, zagadnieniami
kształcenia i samokształcenia nauczycieli oraz
przemianami zachodzącymi w relacji
nauczyciel - uczeń.



Badania prowadzi się nad osobowością

nauczyciela, poziomem i zakresem jego
wykształcenia, warunkami i efektywnością
jego pracy.



Przedstawiciele: Grzegorz Piramowicz, Jan

Władysław Dawid, Stefan Szuman, Stanisław
Dobrowolski, S. Baley.

Andragogika



Jest to dyscyplina zajmująca

się badaniem warunków
edukacji i samokształcenia
osób dorosłych wg. normy
UNESCO od 21 roku życia



Wyrosła z pedagogiki

społecznej.



Przedstawiciele: Józef

Półturzycki, Olga
Czerniawska, Tadeusz
Aleksander, Lucjan Turos.

Józef

Półturzycki

Dydaktyka



teoria uczenia się i

nauczania, zajmuje się
problematyka szeroko
rozumianego
kształcenia



badania prowadzone

sa nad skutecznością
uczenia, oceniania,
ewaluacji procesu
nauczania



Przedstawiciele:

Kazimierz Sośnicki,
Wincenty Okoń,
Władysław Zaczyński,
Krzysztof Kruszewski.

Kazimierz

Sośnicki

Wincenty

Okoń

Metody badań
pedagogicznych

(metodologia pedagogiki)



zajmuje się teoretycznymi

podstawami badań
prowadzonych w ramach
pedagogiki.



szuka nowych metod

poznawania i opisywania
rzeczywistości edukacyjnej i
analizuje dotychczasowe
metody oraz proces
badawczy



Przedstawiciele Władysław

Zaczyński, Mieczysław
Łobocki, Tadeusz Pilch

Władysła

wa

Zaczyńsk

i

I inne

Teoria wychowania

Historia wychowania (oświaty)

Pedagogika porównawcza

(komparatystyka)

Pedagogika pracy

Dziękuję za uwagę

dr Jakub Jerzy
Czarkowski