Podstawy

pedagogiki ogólnej

Wykład VIII

Pedagogika w świecie

ponowoczesnym

dr Jakub Jerzy
Czarkowski

Nowoczesność niesie ze

sobą wiele zmian wśród

nich znaczącą rolę

odgrywają omawiane

niedawno

nowe technologie.

Zmiany powodują

również kryzys

wartości i tradycji

Jak zauważają badacze

zmiany następują szybciej niż

nasze możliwości

przystosowawcze i nie

pozwalają na przystosowanie

się do zmieniających się

warunków.

W tej sytuacji
obserwujemy:

KRYZYS

WARTOŚ

CI

ZAGUBIENI

E

STRES

LĘKI

ALIENACJE

OSÓB I

INSTYTUCJI

DEZAKT

UALIZAC

JĘ

WIEDZY

UPADEK

TRADYCYJNYCH

INSTYTUCJI

INN

E

„Od początku istnienia człowieka towarzyszy mu technika, niesie więc ona za sobą pierwotnie tyle inteligencji, ile ma on sam. Tę wewnętrzną zależność ukazują nam jeszcze bliżej Alsberg, Ortega y Gasset i inni, wyprowadzając niezbędność techniki z niedostatków narządów człowieka. (…) Byłby to przykład zasady zastępowania narządów, obok której występuje zasada odciążania narządów i zasada przekraczania ich wydolności. Kamień w dłoni odciąża i
zarazem podnosi efekt bijącej pięści; wóz, dosiadane zwierzę odciążają nas w ruchu pieszym i znacznie przekraczają naszą wydolność”

[1]

.

A. Gehlen, W kręgu antropologii i psychologii społecznej,

Warszawa 2001, s. 146.

Od początku istnienia człowieka towarzyszy mu
technika, niesie więc ona za sobą pierwotnie tyle
inteligencji, ile ma on sam. Tę wewnętrzną
zależność ukazują nam jeszcze bliżej Alsberg,
Ortega

y

Gasset

i

inni,

wyprowadzając

niezbędność techniki z niedostatków narządów
człowieka. (…) Byłby to przykład zasady
zastępowania narządów, obok której występuje
zasada

odciążania

narządów

i

zasada

przekraczania ich wydolności. Kamień w dłoni
odciąża i zarazem podnosi efekt bijącej pięści;
wóz, dosiadane zwierzę odciążają nas w ruchu
pieszym i znacznie przekraczają naszą wydolność

Technika jest tak stara jak
człowieczeństwo

Media rozwijają się

Kom

uniko

wani

e się

międ

zylud

zkie

indywi

dualne

Bezpośrednie

rozmowa

Pośredni

(z pomocą

mediów)

list(pismo)

telegram

telefon

I

n

t

e

r

n

e

t

zbioro

we

Pośrednie

(z pomocą

mediów i mass

mediów)

nieperiodyczn

e

mowa

książka

plakat

periodyczne

gazeta

radio

telewizja

Bezpośrednie

wykład

spektakl

teatralny ( w

znaczeniu

komunikacji

aktora z

widzem)

koncert grupy

rockowej

Joseph Marie Jacquard

Tkacz i wynalazca;
skonstruował maszynę
do wiązania sieci, w
1805 udoskonalił
krosno przez
skonstruowanie
nowego urządzenia
przesmykowego,
znanego dziś jako
maszyna Jacquarda
(Żakarda), do
wielobarwnego tkania
wielowzorzystego.

Wzory nanosił
Jacquard na karty
perforowane,
sterujące
podnoszeniem nitek
osnowy (tworzeniem
przesmyku). Było to
pierwsze
programowe
sterowanie w
dziejach techniki.

Maszyna
Jacquarda
umożliwia
uzyskanie na
tkaninie
praktycznie
dowolnego wzoru,
prawie bez
ograniczeń.
Możliwe jest
tkanie barwnych
"obrazów".

W 1834 Charles Babbage'a

wymyślił

maszynę analityczną, której budowa
zapowiedziała architekturę przyszłych
komputerów cyfrowych. Jej budowa to:
jednostka zapamiętywania liczb, procesor
(młyn) oraz jednostka sterująca. Do
wczytywania wyników miały służyć taśmy
perforowane.

Charles Babbage'a
(1791 – 1871)

1945- Ogłoszono pomysł hipertekstu.
1969- Powstaje pierwsza sieć komputerowa –
ARPAnet.
1971- Powstanie poczty elektronicznej (e-maili)
1973- Do ARPAnet-u przyłączone zostają pierwsze
instytucje spoza USA
1974– Pierwsze użycie nazwy „Internet”
1977- Opracowane zostają protokoły TCP i IP.

1990– Powstaje WWW (Powstanie
HTML)

1991- Polska w Internecie
1993– Pierwsza graficzna przeglądarka WWW ,
pierwsze wyszukiwarki internetowe
1994– Pierwsze internetowe sklepy
1996- Pojawia się system WebTV – telewizja
internetowa.

Sieć internet

Internet jako środek
przekazu

Internet @ edukacja człowieka

Interne

t

ZAGROŻENIA

za

g

ro

że

n

ia

desensytyzacj
a

dowód
społecznej
słuszności

psychopatyzacja
np. agresja

uzależnie
nie

zdrowie
fizyczne

zagrożenia
komputera
wandale
cyberprzestrzeni
wirusy itp..

przestępczość
seksualna

ZABURZENIA KRĄŻENIA

BÓLE GŁOWY

PODRAŻNIENIE BŁONY ŚLUZOWEJ

PODRAŻNIENIE SKÓRY

ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA
DOLEGLIWOŚCI KRĘGOSŁUPA I PLECÓW

PORONIENIA I DOLEGLIWOŚCI MENSTRUACYJNE

IMPOTENCJA

Zagrożenia zdrowia

Obszary zastosowania e-
learningu

O

B

S

Z

A

R

Y

Z

A

S

T

O

S

O

W

A

Ń

E

-L

E

A

R

N

IN

G

U

s

e

k

to

r

p

u

b

li

c

zn

y

O

rg

a

n

iz

a

c

je

i

p

rz

e

d

s

ię

b

io

rs

tw

a

s

z

k

o

ln

ic

tw

o

Edukacja indywidualna (szkolenia prywatne

często autoteliczne)

administracja rządowa

np. urzędy, wojsko

administracja samorządowa

np. ośrodki pomocy społecznej, urzędy pracy

Organizacje społeczne, w tym pożytku

publicznego

Przedsiębiorstwa i firmy oraz inne

podmioty gospodarcze

Szkoły publiczne

Placówki szkolenia i edukacji dorosłych

Szkoły wyższe

W kształceniu
formalnym

E-learning

jest

elementem

instytucji

kształcącej. Proces nauczania i uczenia się w
drodze e-learningu odbywa się w nich zgodnie
ze standardami opartymi na stałych pod
względem czasu i treści nauki formach takich
jak klasy, stopnie, programy lub podręczniki.

odnosi się

do

zinstytucjo

nalizowan

ych

form np. s

zkoły,

uczelnie,

W kształceniu
nieformalnym

E-learning tego rodzaju organizowany jest i

podejmowany

samodzielnie

lub w formach

zorganizowanych,

umożliwiając

określonej

grupie uczestników osiągnięcie założonych
celów edukacyjnych i zaspokojenie potrzeb w
tym zakresie i przyjmuje ona rozmaite formy
np. warsztatów treningów, kursów. Zaliczają
się tu również różnego rodzaju kursy
korespondencyjne.

odnośni się

do form

będących ś

wiadomie

zorganizow

aną

działalnośc

ią oświato

wą i

odbywa się

poza

ustalonym

systemem

kształcenia

formalneg

o

W kształceniu
pozaformalnym

Zaliczymy tu różne formy uczenia się z

wykorzystaniem Internetu, a w szczególności
te

portale

i

strony,

które

zostały

przygotowane i umieszczone w sieci z myślą
o uczeniu się osób zainteresowanych wiedzą,
a

nie

zainteresowanych

jej

formalnym

potwierdzaniem. E-learning jest tu procesem
niesystematycznym i mogącym odbywać się
w ciągu całego życia, a sama edukacja ma
charakter autoteliczny.

zaliczane

są

tu formy

uczenia s

ię

mające

charakte

r

niezorga

nizo

wany

e-learnin

g

może

przyjmow

ać

różne for

my

nazywanym również
incydentalnym

Kształcenie w
przedsiębiorstwach w 2014 roku

76 ekspertów z Niemiec, Austrii i Szwajcarii
odpowiadało na pytania mające na celu
ustalenie jak, ich zdaniem, będzie wyglądało
kształcenie w przedsiębiorstwach w 2014
roku

Czym jest kształcenie
komplementarne?

Kształcenie komplementarne to

koncepcja, która zakłada, że w toku
procesu

nauczania-uczenia

się

powinniśmy

łączyć

w

sposób

elastyczny kształcenie tradycyjne
i charakterystyczną

dla

niego

komunikację

bezpośrednią

z

kształceniem

zdalnym

wykorzystującym Internet i inne
rodzaje mediów.

Zgodnie z opi

nią J. M. Misc

hke, A.

Stanisławskie

j autorem poj

ęcia kształcen

ie

komplementa

rne jest Macie

j Tanaś

Tradycja dydaktyczna

Koncepcja kształcenia
komplementarnego nie odrzuca
ani w żaden sposób nie
umniejsza znaczenia
dotychczasowego dorobku
dydaktyki ogólnej, w
szczególności jej polskiej szkoły
zapoczątkowanej pracami
Kazimierza Sośnickiego i
Wincentego Okonia.

Jest ona uzupełnieniem
dotychczasowych zasad
klasycznej dydaktyki i
edukacji medialnej o
dodatkowe możliwości.

Model kształcenia
komplementarnego

opracowanie własne

Czym jest kształcenie
komplementarne?

Kształcenie komplementarne to

koncepcja, która zakłada, że w toku
procesu

nauczania-uczenia

się

powinniśmy

łączyć

w

sposób

elastyczny kształcenie tradycyjne
i charakterystyczną

dla

niego

komunikację

bezpośrednią

z

kształceniem

zdalnym

wykorzystującym Internet i inne
rodzaje mediów.

Zgodnie z opinią

J. M. Mischke i

A. Stanisławskie

j

autorem pojęcia

kształcenie

komplementarn

e

jest

prof. dr hab. M

aciej

Tanaś

Maciej

Tanaś

UCZE

Ń

Uczeń

traktowan

y osobowo

jest

podmiotem

i

przedmiot

em

kształcenia

Kształcenie jest zawsze

skierowane do człowieka i

jemu powinno służyć

Kształcenie powinno być

dostosowane do potrzeb i

możliwości człowieka

Kształcenie jest zawsze

efektem decyzji edukacyjnej

podejmowanej przez

człowieka, efektem jego

wyborów

Tworzenie przestrzeni edukacyjnej

(edukującej)

Film

y

Obrazy

Anima

cje

Dia

gra

m

y

Spo

tka

ni

a

Tek

s

ty

Zasady Kształcenia
Komplementarnego

Zasada świadomego i

podmiotowego uczestnictwa
wszystkich uczestników
procesu nauczania-uczenia się,

Zasada współpracy

nauczających i uczących się,

Zasada indywidualizacji i

optymalizacji procesu
kształcenia,

Zasady Kształcenia
Komplementarnego

Zasada wszechstronnego

aktywizowania ucznia do
krytycznego i twórczego
posługiwania się informacją,

Zasada twórczego, łącznego i

przemiennego stosowania
różnych sposobów i środków
przekazu tak, aby uzupełniały
się one wzajemne,

Zasada efektywności i

efektowności.

Interakcja między uczniami

-współpraca

Zwykle w tym samym miejscu

i czasie. Bezpośredni kontakt

z nauczycielem i kolegami w

klasie

Zalety Kształcenia
Komplementarnego

tradycyjne

e -learning

Łatwiejsza indywidualizacja

Bezpośrednie relacje

interpersonalne

Można się uczyć w dowolnym czasie,

w dowolnym miejscu, gdzie jest dostęp

do Internetu

Multimedialna forma przekazu

Tradycyjna forma przekazu

Interakcja z treściami multimedialnymi,

możliwość współpracy w środowisku

wirtualnym

Obiektywna ocena przekazana

natychmiast po zakończeniu ćwiczenia

lub sprawdzianu

Trafna ocena i informacja

zwrotna rozciągnięta w czasie

Możliwość korzystania z opracowanych

przez ekspertów jednostek e-

learningowych i kreatywne ich

wykorzystanie

Kreatywne korzystanie

własnych materiałów

dydaktycznych

Środowisko edukacyjne rozszerza się na

całą gminę, powiat, w której szkoła jest

zlokalizowana, może też być wirtualne –

on-line, oddalone o setki kilometrów od

szkoły

Środowiska uczenia się to

głównie klasa i dom

Dziękuję za uwagę

dr Jakub Jerzy
Czarkowski