Trening fizyczny w

schorzeniach

kardiologicznych

wykonał: Jarosław Mielczarek

Rehabilitacja kardiologiczna wykorzystuje dobroczynny
wpływ wysiłku fizycznego na organizm. Wysiłek
zmusza organizm do poprawy funkcjonowania układu
krążenia. Należy pamiętać, że obciążeniu jakim jest
trening poddawane są osoby, które przeszły ostre
zaburzenia funkcji układu krążenia (np. zawał) lub
cierpią na przewlekłe schorzenia, np.
niewydolność serca. Dlatego najważniejszą cechą
treningu w rehabilitacji jest jego indywidualne
dostosowanie do potrzeb i możliwości pacjenta, tak
aby z jednej strony osiągnąć pozytywne zmiany, a z
drugiej nie narażać pacjenta na ryzyko powstania
powikłań.

Trening fizyczny jest 4 etapem rehabilitacji kardiologicznej.
Głównym zadaniem etapu czwartego jest utrzymanie
osiągniętych wyników. Polega on na samodzielnym
wykonywaniu ćwiczeń przez pacjenta w formie ustalonego
treningu. Na równi z wysiłkiem ważne jest utrzymanie
prozdrowotnego stylu życia wykształconego w trakcie
rehabilitacji. Pacjent podlega okresowym kontrolom, które
oprócz sprawdzenia stanu zdrowia, kontrolują czy
utrzymywane są osiągnięte wcześniej wyniki oraz mają za
zadanie przeciwdziałać zmniejszaniu się motywacji
pacjenta do podtrzymywania zachowań prozdrowotnych.
Etap czwarty powinien trwać przez całe życie.

Wpływ treningu fizycznego na układ krążenia

• Regularna aktywność fizyczna powoduje szereg korzystnych

zmian w układzie krążenia, do których należy:

• działanie przeciwmiażdżycowe - powoduje wzrost stężenia

cholesterolu HDL (tzw. dobry cholesterol) oraz obniżenie
niekorzystnego cholesterolu LDL i trójglicerydów;

• przeciwzakrzepowe - zwiększa aktywność czynników

rozpuszczających zakrzepy;

• poprawa funkcji śródbłonka;
• zmiany w układzie autonomicznym - zmniejsza wydzielanie

katecholamin, które zwiększają ciśnienie tętnicze i tętno w
odpowiedzi na wysiłek fizyczny;

• działanie przeciwniedokrwienne - pobudza rozwój nowych

naczyń krwionośnych w mięśniu sercowym;

• antyarytmiczne - spowalnia rytm pracy serca.

Bezwzględne przeciwwskazania do rozpoczęcia
wysiłku w programie rehabilitacji:

• Niestabilna dusznica bolesna
• Stenoza aortalna średniego lub znacznego stopnia
• Niekontrolowane zaburzenia rytmu serca
• Jawna niewydolność krążenia
• Aktywne zapalenie sierdzia lub wsierdzia
• Spoczynkowe obniżenie lub uniesienie odcinka ST > 3

• Procesy zakrzepowe
• Ostra choroba układowa lub gorączka
• Niekontrolowana cukrzyca
• Schorzenia ortopedyczne

Rodzaje treningu

Każdy trening fizyczny powinien składać się z

kilku etapów: rozgrzewki, ćwiczeń końcowych o
malejącej intensywności, ćwiczeń rozciągających,
wytrzymałościowych i oporowych. Trwająca 5-10
minut rozgrzewka polegająca na rozgrzaniu i
rozciąganiu mięśni i stawów zapobiega urazom w
trakcie wysiłku.

Ćwiczenia na zakończenie sesji

treningowej zapobiegają nagłemu spadkowi
ciśnienia tętniczego, do którego może dojść po
zakończeniu intensywnego wysiłku.

Ćwiczenia wytrzymałościowe są to ćwiczenia

dynamiczne obejmujące duże grupy mięśniowe, w
trakcie których dominują przemiany tlenowe.
Ćwiczenia te wykonuje się do 6 razy w tygodniu
przez co najmniej 30 minut, zaczynając od
obciążenia 40-60% VO2max, stopniowo zwiększając
do 85-90% VO2 max u osób, które są odpowiednio
przygotowane do takiego nasilenia wysiłku. Do tego
rodzaju wysiłku należy szybki spacer, bieganie,
pływanie, jazda na rowerze, chodzenie po
schodach, bieganie na nartach.

Ćwiczenia rozciągające mają na celu poprawę

zakresu ruchu w stawach. Mimo iż w odniesieniu
do redukcji ryzyka sercowo-naczyniowego, wpływ
ćwiczeń oporowych jest mniejszy niż ćwiczeń
wytrzymałościowych, odpowiednie ich stosowanie
może przynieść wymierne korzyści. Trening
oporowy polega na wykonywaniu powtarzalnych
ruchów przeciwko oporowi. Odpowiednio
stosowany jest bezpieczny zarówno u osób
pozornie zdrowych jak i z chorobami układu
sercowo-naczyniowego. Powoduje zwiększenie
siły i wytrzymałości mięśni a tym samym ogólnej
sprawności organizmu. Zalecana liczba powtórzeń
u zdrowych osób w wieku poniżej 50-60 lat wynosi
8-12, natomiast u osób z chorobą serca w wieku
powyżej 50-60 lat 10-15 ale z
mniejszym obciążeniem. Zwiększenie liczby
powtórzeń i zmniejszenie obciążenia ma
zapobiegać urazom. Sesje te powinny być
wykonywane 2-3 razy w tygodniu.

Klasyfikacja ryzyka związanego z wysiłkiem fizycznym według

Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego
Towarzystwa Kardiologicznego (9):

• Grupa małego ryzyka – osoby bez istotnej dysfunkcji lewej

komory (EF ≥ 50%), bez złożonych arytmii komorowych w
spoczynku i w trakcie wysiłku, bez niedokrwienia
w ekg wysiłkowym, z wydolnością fizyczną powyżej 7 MET (100
W), z prawidłową reakcją hemodynamiczną na wysiłek, po
niepowikłanym zawale serca, CABG lub PCI.

• Grupa umiarkowanego ryzyka – osoby z umiarkowaną

dysfunkcją lewej komory (EF 35-50%), z niedokrwieniem w trakcie
wysiłku (obniżenie ST w ekgwysiłkowym ≥ 1 mm ale <2 mm, z
wydolnością fizyczną 5-7 MET (75-100 W).

• Grupa dużego ryzyka – osoby z przynajmniej jedną z niżej

wymienionych cech: istotne upośledzenie czynności skurczowej
lewej komory (EF ≤ 35%), złożona arytmia komorowa w spoczynku
lub w trakcie wysiłku, niedokrwienie w trakcie wysiłku (obniżenie
ST w trakcie testu wysiłkowego> 2 mm), niska wydolność fizyczna
(<5 MET /75 W), brak prawidłowego wzrostu lub spadek
skurczowego ciśnienia tętniczego w trakcie wysiłku, brak przyrostu
lub spadek częstości akcji serca w trakcie wysiłku, powikłany
wstrząsem zawał serca lub zabieg, niewydolność serca, nawroty
niedokrwienia po leczeniu inwazyjnym.